Η ίυγξ, ο λέβης και η μουσική των θεών

Zambelis Spyros

Παλαιό Μέλος
HERMANN DIELS

DIE FRAGMENTE DER VORSOKRATIKER
8 HIPPASOS.

12 SCHOL. PLAT. Phaed. 108d

Γλαύκου τέχνη] ἢ ἐπὶ τῶν μὴ ·αιδίως κατεργαζομένων ἢ ἐπὶ τῶν πάνυ ἐπιμελῶς καὶ ἐντέχνως εἰργασμένων. ῞Ιππασοσ γάρ τις κατεσκεύασε χαλκοῦς τέτταρας δίσκους οὕτως, ὥστε τὰς μὲν διαμέτρους αὐτῶν ἴσας ὑπάρχειν, τὸ δὲ τοῦ πρώτου δίσκου πάχος ἐπίτριτον μὲν εἶναι τοῦ δευτέρου, ἡμιόλιον δὲ τοῦ τρίτου, διπλάσιον δὲ τοῦ τετάρτου, κρουομένους δὲ τούτους ἐπιτελεῖν συμφωνίαν τινά. Καὶ λέγεται Γλαῦκον ἰδόντα τοὺς ἐπὶ τῶν δίσκων φθόγγους πρῶτον ἐγχειρῆσαι δι᾿ αὐτῶν χειρουργεῖν, καὶ ἀπὸ ταύτης τῆς πραγματείας ἔτι καὶ νῦν λέγεσθαι τὴν καλουμένην Γλαύκου τέχνην. Μέμνηται δὲ τούτου ᾿Αριστόξενος ἐν τῶι Περὶ τῆς μουσικῆς ἀκροάσεως (FHG II, 288, fr. 77) καὶ Νικοκλῆς ἐν τῶι Περὶ θεωρίας.

http://remacle.org/bloodwolf/philosophes/hippasos/diels.htm
 

Zambelis Spyros

Παλαιό Μέλος
''30 Ο Αριστόξενος (fr. 90; βλπ και Ευσέβιο Contra Marcellum 1.3.4) αναφέρει ότι ο
Πυθαγόρειος μουσικός Ίππασος ο Μεταπόντιος γύρω στο 500 π.Χ κατασκεύασε «δίσκους
χαλκούς» διαφορετικού πάχους για να καταδείξει σύμφωνα μουσικά διαστήματα (που πιθανώς
να αντιστοιχούσαν στην τετρακτίδα) και ένα αιώνα περίπου αργότερα ο Γλαύκος Ρηγίνος
καλλιέργησε την τέχνη της μουσικής εκτέλεσης με χάλκινους κρουστούς δίσκους. Η επινόηση
κατά άλλους αποδίδεται σε κάποιον Διοκλή πιθανώς τον πατέρα του ρήτορα Αλκιδάμα (4ος αι.
π.Χ) (Σούδα s.v. Αλκιδάμας; Ξυλυφίων). Ένα σύνολο διαβαθμισμένων μεταλλικών μουσικών
δίσκων έχει βρεθεί σε αρχαϊκό τάφο της νότιας Ιταλίας (Montuoro 1974-1976)''
 

Zambelis Spyros

Παλαιό Μέλος
Ath. 6.20

‘20. καὶ τὰ ἐν Δελφοῖς δὲ ἀναθήματα τὰ ἀργυρᾶ καὶ τὰ χρυσᾶ ὑπὸ πρώτουΓύγου τοῦ Λυδῶν βασιλέως ἀνετέθη: καὶ πρὸ τῆς τούτου βασιλείας ἀνάργυρος, ἔτι δὲ ἄχρυσος ἦν ὁ Πύθιος, ὡς Φαινίας τέ φησιν ὁ Ἐρέσιος καὶ Θεόπομπος ἐν τῇ τεσσαρακοστῇ τῶν Φιλιππικῶν. ἱστοροῦσι γὰρ οὗτοικοσμηθῆναι τὸ Πυθικὸν ἱερὸν ὑπό τε τοῦ Γύγου καὶ τοῦ μετὰ τοῦ τον Κροίσου, μεθ᾽ οὓς ὑπό τε Γέλωνος καὶ Ἱέρωνος τῶν Σικελιωτῶν, τοῦ μὲν τρίποδα καὶ Νίκην χρυσοῦ πεποιημένα ἀναθέντος καθ᾽ οὓς χρόνους Ξέρξης ἐπεστράτευε τῇ Ἑλλάδι, τοῦ δ᾽ Ἱέρωνος τὰ ὅμοια, λέγει δ᾽ οὕτως ὁ Θεόπομπος: ‘ἦν γὰρ τὸ παλαιὸν τὸ ἱερὸν κεκοσμημένον χαλκοῖς ἀναθήμασιν, οὐκ ἀνδριᾶσιν ἀλλὰ λέβησι καὶ τρίποσι χαλκοῦ πεποιημένοις.Λακεδαιμόνιοι


Athenaeus. The Deipnosophists. with an English Translation by. Charles Burton Gulick. Cambridge, MA. Harvard University Press. London. William Heinemann Ltd. 1927. 1.


http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Ath.+6.20&fromdoc=Perseus:text:2008.01.0405
 

Zambelis Spyros

Παλαιό Μέλος
«Ο Θεόπομπος ιστορεί ότι η άμπελος φύτρωσε στην Ολυμπία, κοντά στον Αλφειό. Οι ντόπιοι, λέει, κατά τη γιορτή των Διονυσίων σφραγίζουν τρεις χάλκινους λέβητες άδειους, μπροστά στους επισκέπτες προσκυνητές κι όταν τους αποσφραγίζουν την άλλη μέρα τους βρίσκουν γεμάτους κρασί.»
 

Zambelis Spyros

Παλαιό Μέλος
''Φυσικά κάθε λέβητας παρήγαγε ένα και μοναδικό ήχο/νότα ανάλογα με το
υλικό κατασκευής του και το μέγεθός του. Επομένως ως ήχο του μαντείου των
Δελφών θα πρέπει να εννοήσουμε τον συνδυασμό ποικίλων ήχων που προέρχονται
από τέσσερεις τουλάχιστον διαφορετικούς λέβητες. Όπως προκύπτει από τα
αρχαιολογικά ευρήματα της Δωδώνης, των Δελφών, της Ολυμπίας και άλλων ιερών
αλλά και από τις αρχαίες πηγές (Όμηρος Il. 9.407; Θεόπομπος fr. 193 ap. Αθηναίος
6.20), σε κάθε μαντείο υπήρχαν όχι μόνο τέσσερεις αλλά πολλοί περισσότεροι λέβητες
και μάλιστα διαφορετικών μεγεθών. Επομένως όλοι αυτοί οι λέβητες με τα λεβήτια
ηχούσαν μαζί σαν μία ορχήστρα.''
 

Zambelis Spyros

Παλαιό Μέλος
'Τα διαστήματα της τετρακτίδος αντιστοιχούν στους λόγους των
τεσσάρων πρώτων αριθμών 1,2,3,4 (1:2 = 8η, 2:3 = 5η, 3:4 = 4η). Τους αριθμητικούς
αυτούς λόγους ο Πυθαγόρας μελέτησε πάνω στο μονόχορδο αφού προηγουμένως είχε
κάνει τις παρατηρήσεις του σε κρουστά χάλκινα αντικείμενα (Νικόμαχος Harmonicum
enchiridion 6.1)30. Ο Πυθαγόρας είχε μαθητεύσει κοντά στους Ιδαίους Δάκτυλους που
εκτός από μάγοι και χαλκουργοί ήταν και εφευρέτες της μουσικής.''
 

Zambelis Spyros

Παλαιό Μέλος
''Από τον Martianus Capella (4ος αι. μ.Χ) (De nuptiis
Mercurii et Philologiae 1.11-12) αναφέρεται ότι η μουσική του Απόλλωνα που ηχούσε
στο άλσος των Δελφών αντιστοιχούσε στα τρία μουσικά αυτά διαστήματα της
τετρακτίδος.''


De nuptiis Philologiae et Mercurii de grammatica
Από τον/την Mineus Felix Martianus Capella,Franciscus Vitalis Bodianus

http://books.google.gr/books?id=rh1...ce=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false
 

Zambelis Spyros

Παλαιό Μέλος
Eur. Ion 1320

ἐπίσχες, ὦ παῖ: τρίποδα γὰρ χρηστήριον
λιποῦσα θριγκοῦ τοῦδ᾽ ὑπερβάλλω πόδα
Φοίβου προφῆτις, τρίποδος ἀρχαῖον νόμον
σῴζουσα, πασῶν Δελφίδων ἐξαίρετος.



Euripides. Euripidis Fabulae, vol. 2. Gilbert Murray. Oxford. Clarendon Press, Oxford. 1913.


http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Eur.+Ion+1320&fromdoc=Perseus:text:1999.01.0109
 

Zambelis Spyros

Παλαιό Μέλος
Aristophanes, Birds (ed. F.W. Hall and W.M. Geldart)
card 209: ... ἄγε σύννομέ μοι παῦσαι μὲν ὕπνου, λῦσον δὲ νόμους ἱερῶν ὕμνων, οὓς διὰ θείου στόματος θρηνεῖς τὸν
card 227: ... τιό. ὅσα θ᾽ ὑμῶν κατὰ κήπους ἐπὶ κισσοῦ κλάδεσι νομὸν ἔχει, τά τε κατ᾽ ὄρεα τά τε κοτινοτράγα τά
card 499: ... ἵν᾽ ὅταν θύων τις ἔπειτ᾽ αὐτοῖς ἐς τὴν χεῖρ᾽, ὡς νόμος ἐστίν, τὰ σπλάγχνα διδῷ, τοῦ Διὸς αὐτοὶ πρότεροι τὰ
card 737: ... τιὸ τιὸ τιοτίγξ, δι᾽ ἐμῆς γένυος ξουθῆς μελέων Πανὶ νόμους ἱεροὺς ἀναφαίνω σεμνά τε μητρὶ χορεύματ᾽ὀρείᾳ, τοτοτοτοτοτοτοτοτοτίγξ,
card 752: ... , ὡς ἡμᾶς ἴτω. ὅσα γάρ ἐστιν ἐνθάδ᾽ αἰσχρὰ τῷ νόμῳ κρατούμενα, ταῦτα πάντ᾽ ἐστὶν παρ᾽ ἡμῖν τοῖσινὄρνισιν καλά. εἰ γὰρ ἐνθάδ᾽ ἐστὶν αἰσχρὸν τὸν πατέρα τύπτειν νόμῳ, τοῦτ᾽ ἐκεῖ καλὸν παρ᾽ ἡμῖν ἐστιν, ἤν τις τῷ
card 1021: ... βιβλίον; Ψηφισματοπώλης ψηφισματοπώλης εἰμὶ καὶ νόμους νέους ἥκω παρ᾽ ὑμᾶς δεῦρο πωλήσων. ... τίπάσχεις; Πισθέταιρος οὐκ ἀποίσεις τοὺς νόμους; πικροὺς ἐγώ σοι τήμερον δείξω νόμους. Ἐπίσκοπος καλοῦμαιΠισθέταιρον ὕβρεως ἐς
card 1263: ... πάντες ἐξ εὐνῆς ἅμα ἐπέτονθ᾽ ἕωθεν ὥσπερ ἡμεῖς ἐπὶ νομόν: κἄπειτ᾽ ἂν ἅμα κατῆραν ἐς τὰ βιβλία: εἶτ᾽
card 1337: ... καὶ πέτομαι καὶ βούλομαι οἰκεῖν μεθ᾽ ὑμῶν κἀπιθυμῶ τῶν νόμων. Πισθέταιρος ποίων νόμων; πολλοὶ γὰρὀρνίθων νόμοι. Πατραλοίας πάντων: μάλιστα δ᾽ ὅτι... Πισθέταιρος ἀλλ᾽ ἔστιν ἡμῖν τοῖσιν ὄρνισιν νόμος παλαιὸς ἐν ταῖςτῶν πελαργῶν κύρβεσιν: ἐπὴν ὁ
card 1646: ... τῶν γὰρ πατρῴων οὐδ᾽ ἀκαρῆ μέτεστί σοι κατὰ τοὺς νόμους: νόθος γὰρ εἶ κοὐ γνήσιος. Ἡρακλῆς ...χρήματα νοθεἶ ἀποθνῄσκων; Πισθέταιρος ὁ νόμος αὐτὸν οὐκ ἐᾷ. οὗτος ὁ Ποσειδῶν πρῶτος, ὃς ἐπαίρει... εἶναι γνήσιος.ἐρῶ δὲ δὴ καὶ τὸν Σόλωνός σοι νόμον: νόθῳ δὲ μὴ εἶναι ἀγχιστείαν παίδων ὄντων γνησίωνΝόμος

http://www.perseus.tufts.edu/hopper...:text:1999.01.0025&expand=lemma&sort=docorder
 

Zambelis Spyros

Παλαιό Μέλος
''29 Για την διπλή έννοια της λέξης βλπ LJS και τα παραδείγματα νόμος αὐλῳδικός, Βοιώτιος,
κιθαρῳδικός. Επίσης Πίνδαρος (O. 1.101) «Ἀπόλλων ἁγεῖτο παντοίων νόμων» που
αναφέρεται στον Απόλλωνα ως θεό της μουσικής και Αριστοφάνης (fr. 39) «παραπλῆγες ἀμφὶ
ῥόπτροις κελαδοῦσι Κρητὶ ῥυθμῷ νόμον εὐὰν Κορύβαντες»''



Lucian, Podagra
Karl Jacobitz, Ed.




Luc. Pod. 36
παραπλῆγες δ᾽ ἀμφὶ ῥόπτροις
κελαδοῦσι Κρητὶ ῥυθμῷ
νόμον Κορύβαντες εὐάν. κλάζει βρίθουσα σάλπιγξ [p. 647]

http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:2008.01.0529
 

Zambelis Spyros

Παλαιό Μέλος
Pind. O. 1.103

Olympian 1




ΙΕΡΩΝΙ ΣΥΡΑΚΟΥΣΙΩι ΚΕΛΗΤΙ



κεῖνον ἱππίῳ νόμῳ
Αἰοληΐδι μολπᾷ
χρή: πέποιθα δὲ ξένον
μή τιν᾽, ἀμφότερα καλῶν τε ἴδριν ἁμᾷ καὶ δύναμιν κυριώτερον,
105τῶν γε νῦν κλυταῖσι δαιδαλωσέμεν ὕμνων πτυχαῖς.

Pindar. The Odes of Pindar including the Principal Fragments with an Introduction and an English Translation by Sir John Sandys, Litt.D., FBA. Cambridge, MA., Harvard University Press; London, William Heinemann Ltd. 1937.

http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.01.0161:book=O.:poem=1
 

Zambelis Spyros

Παλαιό Μέλος
Νόμος

II. melody, strain, “οἶδα δ᾽ ὀρνίχων νόμως πάντων” Alcm.67; “ν. ἵππιος” Pi.O. 1.101; “Ἀπόλλων ἁγεῖτο παντοίων ν.” Id.N.5.25; “ν. πολεμικοί” Th.5.69; “ἐπηλάλαξαν Ἀραὶ τὸνὀξὺν ν.” A.Th.952 (lyr.); “κρεκτοὶ ν.” S.Fr. 463, cf. AP9.584: metaph., “τοὺς Ἅιδου ν.”S.Fr.861.
2. esp. a type of early melody created by Terpander for the lyre as an accompaniment to Epic texts, “ν. ὄρθιος” Hdt.1.24; “ν. Βοιώτιος” S.Fr.966; “ν. κιθαρῳδικοί”Ar.Ra.1282, cf. Pl.Lg.700d, Arist.Po.1447b26, Pr.918b13, etc.; also for the flute, “ν.αὐλῳδικός” Plu.2.1132d; without sung text, ν. αὐλητικός ib.1133d, cf. 138b, Poll.4.79; later, composition including both words and melody, e.g. Tim.Pers.



http://www.perseus.tufts.edu/hopper/morph?l=νόμος&la=greek#lexicon
 

Zambelis Spyros

Παλαιό Μέλος
''Στην μουσική τετρακτίδα αναφέρεται
προφανώς και ο Ευριπίδης (Ion 1320-1323) όταν λέει ότι ο ρόλος της Πυθίας ήταν να
διασώσει τον «αρχαίο νόμο του τρίποδα» όπου ο όρος νόμος πρέπει να εννοηθεί με
την μουσική του σημασία29.

29 Για την διπλή έννοια της λέξης βλπ LJS και τα παραδείγματα νόμος αὐλῳδικός, νόμος, Βοιώτιος,
κιθαρῳδικός. Επίσης Πίνδαρος (O. 1.101) «Ἀπόλλων ἁγεῖτο παντοίων νόμων» που
αναφέρεται στον Απόλλωνα ως θεό της μουσικής και Αριστοφάνης (fr. 39) «παραπλῆγες ἀμφὶ
ῥόπτροις κελαδοῦσι Κρητὶ ῥυθμῷ νόμον εὐὰν Κορύβαντες»''
 
Last edited:

Zambelis Spyros

Παλαιό Μέλος
''Ο όρος τετρακτύς είναι μουσικός όρος που σημαίνει τα τρία μουσικά διαστήματα της 4ης,
της 5ης και της 8ης που θεωρούνταν στην αρχαιότητα (όπως και σήμερα) οι τρείς
τελειότεροι συνδυασμοί δύο ήχων (αρμονίες)28.

28Στην σημερινή μουσική κλίμακα αντιστοιχούν στα διαστήματα ντο-φα (4η), ντο-σολ (5η) και
ντο-ντο (8η).'
 

Zambelis Spyros

Παλαιό Μέλος
Ps. Plut. Mus. 1139b

ὡς γὰρ ἔχει τὰ ἓξ πρὸς τὰ ὀκτώ, οὕτω τὰ ἐννέα πρὸς τὰ δώδεκα: καὶ ὡς ἔχειτὰ ἓξ πρὸς τὰ ἐννέα, οὕτω τὰ ὀκτὼ πρὸς τὰ δώδεκα: ἐπίτριτα γὰρ τὰ μὲνὀκτὼ τῶν ἓξ τὰ δὲ δώδεκα τῶν ἐννέα, ἡμιόλιά δὲ τὰ μὲν ἐννέα τῶν ἓξ τὰ δὲδώδεκα τῶν ὀκτώ. ἀρκέσει τὰ εἰρημένα εἰς τὸ ἐπιδεδειχέναι ἣν εἶχε περὶ τὰμαθήματα σπουδὴν καὶ ἐμπειρίαν Πλάτων.
‘ὅτι δὲ σεμνὴ ἡ ἁρμονία καὶ θεῖόν τι καὶ μέγα, Ἀριστοτέλης ὁ Πλάτωνοςταυτὶ λέγει: ‘ἡ δ᾽ ἁρμονία ἐστὶν οὐρανία, τὴν φύσιν ἔχουσα θείαν καὶ καλὴνκαὶ δαιμονίαν τετραμερὴς δὲ τῇ δυνάμει πεφυκυῖα δύο μεσότητας ἔχει,ἀριθμητικήν τε καὶ ἁρμονικὴν φαίνεταί τε τὰ μέρη αὐτῆς καὶ τὰ [p. 509]μεγέθη καὶ αἱ ὑπεροχαὶ κατ᾽ ἀριθμὸν καὶ ἰσομετρίαν: ἐν γὰρ δυσὶτετραχόρδοις ῥυθμίζεται τὰ μέλη. ’ ’

Plutarch. Moralia. Gregorius N. Bernardakis. Leipzig. Teubner. 1895. 6.

https://mail.google.com/mail/u/0/#inbox/1409cba7fd9c3039?compose=1409cc6e651098a2
 

Zambelis Spyros

Παλαιό Μέλος
Ps. Plut. Plac. 1.3
πάλιν δ᾽ ἀπ᾽ ἄλλης ἀρχῆς Πυθαγόρας Μνησάρχου Σάμιος, ὁ πρῶτοςφιλοσοφίαν τούτῳ τῷ ῥήματι προσαγορεύσας, ἀρχὰς τοὺς ἀριθμοὺς καὶ τὰς[p. 270] συμμετρίας τὰς ἐν τούτοις, ἃς καὶ ἁρμονίας καλεῖ τὰ δ᾽ ἐξἀμφοτέρων σύνθετα στοιχεῖα, καλούμενα δὲ γεωμετρικά: πάλιν δὲ τὴνμονάδα καὶ τὴν ἀόριστον δυάδα ἐν ταῖς ἀρχαῖς. σπεύδει δ᾽ αὐτῷ τῶν ἀρχῶνἡ μὲν ἐπὶ τὸ ποιητικὸν αἴτιον καὶ εἰδικόν, ὅπερ ἐστὶ νοῦς,: ὁ θεός, ἡ δ᾽ ἐπὶ τὸπαθητικὸν τε καὶ ὑλικόν, ὅπερ ἐστὶν ὁ ὁρατὸς κόσμος:. εἶναι δὲ τὴν φύσιντοῦ ἀριθμοῦ δεκάδα: ‘μέχρι γὰρ τῶν δέκα πάντες Ἕλληνες, πάντες βάρβαροιἀριθμοῦσιν, ἐφ᾽ ἃ ἐλθόντες πάλιν ἀναποδοῦσιν ἐπὶ τὴν μονάδα: καὶ τῶνδέκα πάλιν, φησίν, ἡ δύναμίς ἐστιν ἐν τοῖς τέσσαρσι καὶ τῇ τετράδι τὸ δ᾽αἴτιον, εἴ τις ἀπὸ τῆς μονάδος ἀναποδῶν κατὰ πρόσθεσιν τιθείη τοὺςἀριθμοὺς ἄχρι τῶν τεσσάρων προελθὼν ἐκπληρώσει τὸν δέκα ἀριθμόν ἐὰνδὲ ὑπερβάληται τὸν τῆς τετράδος, καὶ τῶν δέκα ὑπερεκπεσεῖται οἷον εἴ τιςθείη ἓν καὶ δύο προσθείη καὶ τρία καὶ τούτοις τέσσαρα, τὸν τῶν δέκαπληρώσει ἀριθμόν: ὥστε ὁ ἀριθμὸς κατὰ μὲν μονάδα ἐν τοῖς δέκα κατὰ δὲδύναμιν ἐν τοῖς τέσσαρσι’ διὸ καὶ ἐφθέγγοντο οἱ Πυθαγόρειοι, ὡς μεγίστουὅρκου ὄντος τῆς τετράδος, [p. 271]

Plutarch. Moralia. Gregorius N. Bernardakis. Leipzig. Teubner. 1893. 5.

http://www.perseus.tufts.edu/hopper...01.0403:book=1:chapter=3&highlight=tetraktu/n

Pseudo-Plutarch, Placita Philosophorum
Gregorius N. Bernardakis, Ed
 

Zambelis Spyros

Παλαιό Μέλος

Zambelis Spyros

Παλαιό Μέλος
Δωδώνη
Adler number: delta,1447
Translated headword: Dodone, Dodona
Vetting Status: high
Translation:
A city in Pelasgian Thesprotis.[1]
In it there stood an oak-tree, by which there was an oracular shrine with women prophets. When people entered to obtain oracular answers, the oak-tree was moved and made sounds. [The prophetesses] declared that "Zeus says this." And a statue stood in a lofty position holding a staff, and beside it a cauldron stood; and the statue would strike the cauldron, from which a certain harmonious sound came.[2]
But the utterances of the demons are inarticulate.[3]
Greek Original:
Δωδώνη: πόλις ἐν τῇ Θεσπρωτίδι Πελασγίᾳ. ἐν ᾗ ἵστατο δρῦς, ἐν ᾗ μαντεῖον ἦν γυναικῶν προφητίδων. καὶ εἰσιόντων τῶν μαντευομένων ἐκινεῖτο δῆθεν ἡ δρῦς ἠχοῦσα: αἱ δὲ ἐφθέγγοντο, ὅτι τάδε λέγει ὁ Ζεύς. καὶ ἀνδριὰς ἵστατο ἐν ὕψει ῥάβδον κατέχων, καὶ παρ' αὐτὸν λέβης ἵστατο: καὶ ἔπαιεν ὁ ἀνδριὰς τὸν λέβητα, ἐξ οὗ ἦχός τις ἐναρμόνιος ἀπετελεῖτο. αἱ δὲ τῶν δαιμόνων φωναὶ ἄναρθροί εἰσιν.
Notes:
[1] cf. already delta 1446.
[2] cf. already delta 1445.
[3] A Christian remark, from a scholion (Cat. Bodl. p.47) on Gregory of Nazianzus = ps.-Nonnus, Scholia mythologica 5.17 (adding 'because of their not having organs of speech').

http://www.stoa.org/sol-bin/search.pl
 
Top