Κάποιος λογικώς σκεπτόμενος θα έλεγε ότι η προσπάθεια "να σωθεί το μέτρο της γραφής των τριών" θα έπρεπε να είχε ως γνώμονα τη διατήρηση της γραφής των τριών και όχι την πρόσθεση επιπλέον σημαδιών σ' αυτήν! Γιατί προτείνοντας λ.χ. το "τρομικό" και το "εκστρεπτό" (πολύ εντός εισαγωγικών...) ως τους κυρίαρχους τρόπους εκτέλεσης του ψηφιστού με ολίγον και κεντήματα, με το επιχείρημα ότι "αυτά τα κάνουν οι ψάλτες αλλά δεν τα παρασημαίνουν", οδηγούμε τους μαθητές (και όχι μόνο) στην εκτέλεση ενός σημαδιού με τους δύο αυτούς τυποποιημένους τρόπους, κάτι βέβαια όχι σύμφωνο με την παράδοση, όπως ισχυρίζονται οι υποστηρικτές τους, αλλά αντίθετο, αφού στις παραδοσιακές εκτελέσεις υπάρχουν χίλιες δυο παραλλαγές των δύο αυτών τρόπων, αλλά και άλλοι τρόποι, που αγνοούνται από την εν λόγω σχολή. Ποιος είναι λοιπόν πιο πιστός εκτελεστής; Αυτό που γράφει υπεραναλυτική γραφή με τρίγοργο και παρεστιγμένο και εκτελεί το λεγόμενο "τρομικό" έτσι ή αυτός που το εκτελεί πάντα μόνο με δίγοργο και δεν γράφει υπεραναλυτικά; Προφανώς ο πρώτος, αφού έχει πιο σφαιρική αντίληψη για την εκτέλεση του ψηφιστού.
Δεν είμαι κι εγώ της γνώμης ότι θα πρέπει όλα ντε και καλά να υπεραναλυθούν. Εάν θέλει κάποιος να πει την κλασσική γραμμή, τα υπάρχοντα διαχρονικά κλασσικά βιβλία είναι μια χαρά! Εάν όμως θέλει να την παραλλάξει και να την ερμηνεύσει (λ.χ. αντί για τα τρία ίσα στο παράδειγμα του Αντώνη να βάλει τη δίφωνη ανάβαση και το συνεχές ελαφρό) και ταυτόχρονα να συμψάλλει με κάποιον, γιατί να μην το γράψει, αφού η σημερινή αναλυτική γραφή του το επιτρέπει; (αυτό σημαίνει αναλυτική -και δεν μπορεί να σημαίνει κάτι άλλο! Η καταγραφή των λαρυγγισμών δεν σημαίνει ότι η υπάρχουσα είναι ανεπαρκής!-) Επομένως θα πρέπει να δούμε το θέμα της υπερανάλυσης όχι αναγκαστικά ως πρόβλημα, αλλά με γνώμονα το τι προσφέρει πρακτικά: από τη στιγμή που υπάρχει η δυνατότητα γραφής των αναλύσεων, γιατί να μην την εκμεταλλευτεί κάποιος σε ένα λογικό πλαίσιο (λ.χ. γραφή Καραμάνη, που είναι αρκετά εύκολη), δείχνοντας έτσι και στοιχεία του ψαλτικού ύφους, αλλά και διευκολύνοντας τη χορωδιακή εκτέλεση, κρατώντας ταυτόχρονα την ποικιλία απόδοσης των σημαδιών στη μουσική μας;
Η υπεραναλυτικότητα επομένως δεν είναι για μένα ταμπού. Απλώς καταντάει κακό από τη στιγμή που γίνεται αιτία παραθεώρησης των κλασσικών κειμένων, ενώ το σωστό σκεπτικό είναι ότι αναδεικνύει τα κλασσικά κείμενα, γιατί, όπως έχω γράψει παλαιότερα, αν μετά ψάλεις ένα κλασσικό κείμενο, έχοντας ψάλει τα σύγχρονα "αναλυτικά", θα το ψάλεις με άλλον αέρα και θα εκτιμήσεις περισσότερο την απλότητα της γραφής, που σου επιτρέπει και να μην κουράζεις το μάτι σου και να αποδίδεις τη μουσική γραμμή.
Όχι βρε Αντώνη, σου το εξήγησε με τόσα παραδείγματα ο κ. Μακρής, ας πω κι εγώ ακόμα ένα: αν γράψω με εκατοστά εικοστά όγδοα τους λαρυγγισμούς σ' ένα τραγούδι που κάνει ο Ismail Cosar, σημαίνει ότι "αναγνωρίζω μια συνοπτικότητα" στη γραφή των πρωτότυπου τραγουδιού; Μα αυτό που ονομάζεις εσύ "ανάλυση" ΥΠΑΡΧΕΙ ΗΔΗ στο κλασσικό κείμενο: δεν είναι ίδιο το ολίγο με την πεταστή, ούτε το ψηφιστό με το αντικένωμα. Αναλυτική γραφή σημαίνει ότι δίνεται ολόκληρο το σώμα της μελωδίας, χωρίς να εννοείται κάποιος βασικός φθόγγος και αυτό κάνει η νέα γραφή, πράγμα που δεν το έκανε η παλαιά. Το γεγονός ότι δεν καταγράφονται οι ανεπαίσθητοι φθόγγοι που προσθέτουμε κατά την εκτέλεση του μέλους (όπως λέει κι η Επιτροπή) δεν σημαίνει ότι δεν είναι αναλυτική η γραφή, ακριβώς γιατί αυτοί οι φθόγγοι ποικίλουν από εκτελεστή σε εκτελεστή! Γι' αυτό και σοφά οι διδάσκαλοι έβαλαν μόνο το ψηφιστό και τέλος. Ούτε τρομικά, ούτε στρεπτά ούτε τίποτα.
Και στο θέμα σαφώς εμπλέκεται και ο Καράς: γιατί από τη στιγμή που αναγνωρίζουμε "συνοπτικότητα" στη γραφή είναι σαν να παραδεχόμαστε κάποιου είδους ανεπάρκεια και ανάγκη εισαγωγής νέων σημαδιών ("καραδοφώνων"), όπερ και εγένετο. Όχι! Η γραφή είναι μια χαρά γιατί είναι αναλυτική και από μόνη της μπορεί να εκφράσει τα "καραδόφωνα" αυτά με χαρακτήρες, δίγοργα κλπ., χωρίς να εισάγει κάποια νέα σημάδια! Είναι στρουθοκαμηλισμός να ονομάζεται ο Καραμάνης "μοντερνιστής" επειδή κάνει το... απαράδεκτο να καταγράφει με δίγοργο την εκτέλεση του ψηφιστού, ενώ ο καραϊκός που σου βάζει το καραδόφωνο από κάτω να θεωρείται τηρητής της παράδοσης! Ενώ στην πραγματικότητα ο πρώτος είναι αυτός που κρατάει τη γραφή όπως του παραδόθηκε και απλώς εκμεταλλεύεται τις δυνατότητές της και ο δεύτερος είναι αυτός που την παραχαράσσει, εξαφανίζοντας την ποικιλία στην εκτέλεση των σημαδιών, που γνωρίζουμε από την παράδοση (δεν ισχυρίζομαι ότι η υπεραναλυτική γραφή είναι κλασσική φυσικά...).
Χώρια που από την εισαγωγή των καραδοφώνων και την υποχρεωτική ερμηνεία τους, υπάρχει κι ο άλλος κίνδυνος: όταν βλέπω ψηφιστό δεν σημαίνει ντε και καλά ότι θα πρέπει υποχρεωτικά να προσθέσω φθόγγους! Όπως είπα, άλλος δεν προσθέτει καθόλου, εκτελεί όμως το ψηφιστό, τονίζοντας περισσότερο το ολίγο, κάτω από το οποίο τίθεται. Όταν λοιπόν του βάλεις το ματζαφλάρι από κάτω είναι σαν να του αφαιρείς τη δυνατότητα να το εκτελέσει χωρίς πρόσθεση μουσικού φθόγγου! Ενώ αφήνοντας το ψηφιστό είναι σαν να του λες:
"άμα έχει καλό λαρύγγι, κάνει κάτι, άμα έχει λιγότερο, κάνε κάτι λιγότερο"
κλπ., κάνοντας έτσι το μέλος και προσιτό στον αρχάριο και αρεστό στον προχωρημένο! Αυτή την ελευθερία δυστυχώς την αφαιρούν οι καραϊκές πρακτικές των κονσερβοποιημένων εκτελέσεων των σημαδιών.