Αγαπητέ φίλε Lakedaimonios
Η διαχρονική αξία του κλασσικού είναι κοινώς παραδεκτή. Από κει και πέρα όμως, η μουσική προχωράει (κι αυτό δεν σημαίνει ότι αφήνουμε το κλασσικό, αλλά ότι αναζητούμε και κάτι άλλο στην εποχή μας, όπως άλλωστε προχωρούσε ανέκαθεν η μουσική σε κάθε εποχή). Προχωράει όμως, όχι φυσικά από τον τυχόντα, όπως έχω γράψει επανειλημμένως εδώ μέσα, αλλά από ανθρώπους που έχουν ζυμωθεί μέσα στην παράδοση. Τέτοιος είναι φυσικά και ο κ. Καρασταμάτης, αφού είναι γνωστή η ψαλτική του πείρα και η αφομοίωση παραδοσιακών ακουσμάτων από μεγάλους δασκάλους. Και φυσικά έχουμε τρανά παραδείγματα αριστουργημάτων "αυτοσχεδιασμού" στα χερουβικά, όχι μόνο από τον αξεπέραστο Στανίτσα, αλλά και από άλλους μεγάλους ψάλτες (θα μνημονεύσω μόνο τον αγαπημένο μου Χρύσανθο Θεοδοσόπουλο). Όταν λοιπόν ακούω αυτοσχεδιασμούς από τέτοια αναστήματα, δεν θα με πειράξει καθόλου (για να μην πω ότι το επιζητώ κιόλας...). Πολλά μέλη άλλωστε σύγχρονα, που βλέπεις γραμμένα, έχουν προέλθει από αυτοσχεδιασμούς (με πρώτο παράδειγμα τα γνωστά Κύριε ελέησον σε πλ. δ' του Στανίτσα, που λέγονται στην αρχή της θ. λειτουργίας). Ο Στανίτσας όμως, για να τα κάνει αυτά, κάθισε πρώτα απέναντι στον Πρίγγο και έλεγε "είκοσι χρόνια το ίδιο εωθινό", όπως λέει χαρακτηριστικά στη γνωστή συνέντευξη...
Η ζημία ξεκινάει από τη στιγμή που εσύ, εγώ και ο κάθε κοινός θνητός νομίζει ότι είναι Στανίτσας και, χωρίς να έχει γνώση των κλασσικών μαθημάτων πρώτα, ανεβαίνει στο αναλόγιο και τραγουδάει σκυλάδικα (γιατί περί αυτού πρόκειται, έχουμε πολλάκις άλλωστε την ευκαιρία ν' ακούσουμε τέτοια "δείγματα" από ακολουθίες που μεταδίδει το εκκλησιαστικό ραδιόφωνο...). Αυτό το πράγμα λοιπόν, χώρια που είναι και μουσικά γελοίο, ταλαιπωρεί και τους πιστούς από κάτω. Ώρες ώρες δεν ξέρω τι είναι προτιμότερο ν' ακούσει κανείς, καραϊκό ψάλσιμο ή αυτά... Είχα τύχει μια φορά στο αυτοκίνητο που οι δύο εκκλησιαστικοί σταθμοί που μετέδιδαν κάποια ακολουθία είχαν τα δύο αυτά ψαλσίματα! Μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα!
Εάν λοιπόν εσύ αρέσκεσαι μόνο στα κλασσικά, κάντο, δεν σε κατηγορεί κανείς, αλίμονο. Μην κατηγορείς όμως και όσους αυτοσχεδιάζουν γνωρίζοντας την παράδοση. Ο "αυτοσχεδιασμός" αυτός είναι κάτι το δημιουργικό που υπήρχε ανέκαθεν στη μουσική μας και έχει δώσει λαμπρά δείγματα τέχνης. Να κατηγορείς αυτούς που κάνουν αυτοσχεδιασμό χωρίς να έχουν τις προϋποθέσεις. Είναι σαν να λέμε τώρα να αρχίζει κάποιος ένα παραδοσιακό όργανο και να παίζει συνεχώς ταξίμια χωρίς καμία μουσική δομή (τυχαίες νότες κοινώς...) και όταν του πεις να παίξει κανα τραγουδάκι, να μην ξέρει την τύφλα του. Κάπως έτσι.
Ένα άλλο θέμα βέβαια είναι μέχρι πού μπορεί να φτάνει στην εκκλησία η ελευθερία του αυτοσχεδιασμού. Κι εδώ θα σου δώσω ένα δίκιο. Γιατί υπάρχουν συνάδελφοι που όντως έχουν φωνητικό τάλαντο, όμως προχωρούν βεβιασμένα σε αυτοσχεδιασμούς, μη όντας ζυμωμένοι με την παράδοση και όταν τους πεις τίποτα σου λένε "ε, άμα έχεις φωνή τα κάνεις αυτά, εσύ δεν έχεις, γι' αυτό μιλάς" ή "όσα δε φτάνει η αλεπού τα κάνει κρεμαστάρια" και άλλα τέτοια φαιδρά, θέλοντας στην ουσία να δικαιολογήσουν την έλλειψη γνώσεών τους. Γιατί περί αυτού πρόκειται: μπορεί να κάνουν λαρυγγισμούς τεράστιους (βέβαια πολλοί από αυτούς ΝΟΜΙΖΟΥΝ ότι κάνουν, ενώ στην πραγματικότητα γκαρίζουν...), αλλά είναι ικανοί να σκοτώσουν στην κυριολεξία ακόμα κι ένα χερουβικό από τα μικρά του Πέτρου! Ή σου κάνουν διφωνίες και τριφωνιές αντί για ισοκράτημα και όποιον δυσανασχετεί τον σνομπάρουν: "άσε φίλε, μάθε πρώτα να ψέλνεις και μετά μας τη λες". Και λέω εγώ με το φτωχό μου το μυαλό: "Εντάξει εγώ ρε φιλαράκι, φωνή δεν έχω. Όμως ο Στανίτσας, ο Πρίγγος, ο Χρύσανθος, που ΔΕΝ έκαναν τέτοιες υπερβολές που κάνεις εσύ, μήπως κι αυτοί δεν είχαν φωνή; Μήπως κι αυτοί... δεν τα έφταναν και τα έκαναν κρεμαστάρια;"
