Εὐχὴ ἀρτοκλασίας

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος
«Εὐχὴ ἐπὶ ἄρτων» (χφ. Vat. gr. 1833 εὐχολόγιο τέλη ι’ αἰ. φ. 55r).



«Κύριε Ἰησοῦ Χριστὲ ὁ Θεὸς ἡμῶν ὁ εὐλογήσας τοὺς πέντε ἄρτους καὶ πεντακισχιλίους χορτάσας, αὐτὸς εὐλόγησον καὶ τοὺς ἄρτους τούτους, τὸν σίτον καὶ τὸν οἶνον καὶ τὸν ἔλαιον καὶ πλήθυνον αὐτὰ ἐν τῇ ἁγίᾳ μονῇ ταύτῃ καὶ εἰς τὸν κόσμον σου πάντοτε καὶ τοὺς ἐξ αὐτῶν μεταλαμβάνοντας ἁγίασον πρεσβείαις τῆς ὑπερενδόξου δεσποίνης ἡμῶν Θεοτόκου καὶ ἀειπαρθένου Μαρίας καὶ πάντων σου τῶν ἁγίων. Ὅτι σὺ εἶ ὁ εὐλογῶν τὰ σύμπαντα»

(χφ. Σινὰ 1095 ΤΑΣ ιβ’ αἰ. φφ. 7v-8r).



«Κύριε Ἰησοῦ Χριστὲ ὁ Θεὸς ἡμῶν ὁ εὐλογήσας τοὺς πέντε ἄρτους καὶ πεντακισχιλίους χορτάσας, αὐτὸς εὐλόγησον καὶ τοὺς ἄρτους τούτους καὶ πλήθυνον αὐτοὺς ἐν τῇ ἁγίᾳ μονῇ ταύτῃ καὶ εἰς τὸν κόσμον σου πρεσβείαις τῆς παναχράντου δεσποίνης ἡμῶν Θεοτόκου καὶ ἀειπαρθένου Μαρίας, τοῦ ὁσίου καὶ θεοφόρου πατρὸς ἡμῶν Σάβα καὶ πάντων τῶν ἁγίων σου καὶ τοὺς μεταλαμβάνοντας ἐξ αὐτῶν ἁγίασον. Ὅτι σὺ εἶ ὁ εὐλογῶν καὶ ἁγιάζων τὰ σύμπαντα καὶ σοὶ τὴν δόξαν ἀναπέμπομεν, τῷ Πατρὶ καὶ τῷ Υἱῷ καὶ τῷ ἁγίῳ Πνεύματι νῦν»

(χφ. Σινὰ 1096 ΤΑΣ ιβ’ αἰ. φ. 8v).
 

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος
«Εὐχὴ ἐπὶ ἄρτων.
Ὁ ἐκ πέντε ἄρτων καὶ δύο ἰχθύων πεντακισχιλίους κορέσας καὶ ἐκ τῶν περισσευμάτων πλῆθος τοσοῦτον ἀχθῆναι παρασκευάσας, αὐτὸς δέσποτα παντοδύναμε καὶ τὰ ἐγκαταλείματα ταῦτα πλήθυνον καὶ τοὺς ἐξ αὐτῶν μεταλαμβάνοντας ἁγίασον, χάριτι σῇ, μεσιτείᾳ δὲ τοῦ μονογενοῦς σου Υἱοῦ, μεθ’ οὗ εὐλογητὸς εἶ, σὺν τῷ»

(χφ. Vat. gr. 1833 εὐχολόγιο τέλη ι’ αἰ. φ. 55r).

«Εὐχὴ εἰς τὸ εὐλογῆσαι ἄρτους πρὸς ὥραν.
Εὐλόγησον Κύριε ὁ Θεὸς ἡμῶν ταύτην τὴν φύσιν τοῦ ἄρτου τούτου ὡς εὐλόγησας τοὺς πέντε ἄρτους ἐν τῇ ἐρήμῳ, ἵνα ἅπαντες οἱ γευόμενοι ἐξ αὐτοῦ λάβωσιν σωματικὴν καὶ ψυχικὴν σωτηρίαν ὁ ζῶν καὶ βασιλεύων εἰς τοὺς αἰῶνας μετὰ τοῦ Θεοῦ καὶ πατρὸς εἰς ἑνότητα πνεύματος ἁγίου εἰς πάντας τοὺς αἰῶνας»

(χφ. Κρυπτοφέῤῥης Γ.β.XV εὐχολόγιο β’ ἥμισυ ια’-ιγ’ αἰ. φ. 33r).
 

Shota

Παλαιό Μέλος
Η γεωργιανή εκδοχή είναι βασικά αυτή του χφ. Σινὰ 1095, θα έλεγα ακόμη απλούστερη.

«Κύριε Ἰησοῦ Χριστὲ ὁ Θεὸς ἡμῶν ὁ εὐλογήσας τοὺς πέντε ἄρτους καὶ πεντακισχιλίους χορτάσας, αὐτὸς εὐλόγησον καὶ τοὺς ἄρτους τούτους καὶ τὸν οἶνον ἐν τῇ ἁγίᾳ μονῇ ταύτῃ καὶ εἰς τὸν κόσμον σου πάντοτε καὶ τοὺς ἐξ αὐτῶν μεταλαμβάνοντας ἁγίασον. Ὅτι σὺ εἶ ὁ εὐλογῶν καὶ ἁγιάζων τὰ σύμπαντα, Χριστὲ ὁ Θεὸς ἡμῶν, σοὶ τὴν δόξαν ἀναπέμπομεν, τῷ Πατρὶ καὶ τῷ Υἱῷ καὶ τῷ ἁγίῳ Πνεύματι, νῦν...».

Το ελληνικό πρωτότυπο, τώρα άγνωστο, είναι το τυπικό της Μονής Αγίου Συμεών του Θαυμαστορείτη και η μετάφραση είναι του τέλος 11ου αι. η των αρχών του 12ου.
 

Shota

Παλαιό Μέλος
Από το χφ. Σινά 973 του ετ. 1153.

Η παράδοση της ιδιαίτερης ευλογιάς του άρτου το Πάσχα (η τη Κυριακή του Θωμά η το Σάββατο της Διακενησίμου) είναι ευρέως διαδεδομένη στη ρωσική παράδοση (αλλά και των γειτονικών χωρών), βλ. λ.χ. το βίντεο εδώ.

36339092-3C16-44DC-88A7-BCB35EE3F6C6.jpeg
 

Shota

Παλαιό Μέλος
Ενδιαφέρουσα σημείωση από το χφ. Σινά 1095 (ΤΑΣ του 11ου αι.), που είναι κι αυτή της γεωργιανής μετάφρασης του ΤΑΣ. Όποτε κανένα από τα δυο πράγματα παρακάτω δεν είναι «παραδοσιακό». Υπήρχε μέτρο, που σήμερα χάθηκε (όχι παντού).

FCA7063E-203E-4543-87BE-0790042D5761.jpeg

Απορώ όμως γιατί κανείς δεν χρησιμοποιεί και... «υδριαι εξ» για το κρασί, σύμφωνα με όσα λέει ο Ευαγγελιστής; :):rolleyes: «ἦσαν δὲ ἐκεῖ ὑδρίαι λίθιναι ἓξ κείμεναι κατὰ τὸν καθαρισμὸν τῶν ᾿Ιουδαίων, χωροῦσαι ἀνὰ μετρητὰς δύο ἢ τρεῖς».


 
Last edited:

evangelos

Ευάγγελος Σολδάτος
Ψαράκι δεν ήταν και τόσο... συνηθισμένο πράγμα για τον έρημο που βρίσκεται η Μονή του Αγ. Σαββα 😊
Να προμηθευτούν παστό μπακαλιάρο! λίγο νερό για ξαλμύρισμα θά'χει σε καμιά όαση εκεί γύρω.. :D
λυσάξανε μερικοί να επαναφέρουν τα αρχαία τυπικά. Εδώ αν έχει μπακαλιαράκι σκορδαλιά συμφωνώ! μαζί τους!!! :ROFLMAO::geek::love:
(η σκορδαλιά θα ναι καινοτομία αλλά θα την κάνουμε με ψωμί από τον άρτο, όχι με πατάτα :D )
Να κάνω και λίγο καλαμπούρι, παρασοβαρέψαμε τον τελευταίο καιρό, δεν πιστεύω να το πάρετε για τρόλ και να μου ρίξετε μπανάρισμα.. άντε!!!
 

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής
Γνωρίζει κανείς ποια η αρχική προέλευση αυτής της ευχής; Είναι πρώτη φορά που βλέπω κάτι τέτοιο.
Στόν Πρόλογο τῆς ἔκδοσης ἀναφέρονται πηγές.
Τήν βρήκα ἐδῶ
https://books.google.gr/books?id=9w...ο ευλογήσαι άρτον πρός ίασιν ασθενούς&f=false

Ἐδῶ σέ ἔνα ἄρθρο γιά τήν ἀρτοκλασία, τίς εὐχές καί τά εἴδη τῶν προσφερομένων, γίνεται ἀναφορά γενικότερα «άρτοι, των οποίων η ευλογία είχε σκοπό την ίαση των ασθενειών», στή ὑπόμνηση τοῦ ΤΑΣ κεφ. Β΄ «ο δε ευλογηθείς άρτος, εστίν αλεξιτήριος παντοίων κακών, ει μετά πίστεως λαμβάνοιτο» καί εἰδικότερα «Σχετική είναι και η «ευχή εις το ευλογήσαι άρτον πρός ίασιν ασθενούς» η οποία περιέχεται σε κάποια μικρά ευχολόγια, όπου ο άρτος ευλογούνταν πρός ψυχική και σωματική υγεία και ευρωστία, αντίδοτο κατά των ασθενειών και των επιβουλών του αοράτου εχθρού».

Καί μήν ξεχνᾶμε (Βαγγέλη) «τὸν σίτον, τὸν οἶνον καὶ τὸ ἔλαιον» ;):)
 
«ο δε ευλογηθείς άρτος, εστίν αλεξιτήριος παντοίων κακών, ει μετά πίστεως λαμβάνοιτο» καί εἰδικότερα «Σχετική είναι και η «ευχή εις το ευλογήσαι άρτον πρός ίασιν ασθενούς» η οποία περιέχεται σε κάποια μικρά ευχολόγια, όπου ο άρτος ευλογούνταν πρός ψυχική και σωματική υγεία και ευρωστία, αντίδοτο κατά των ασθενειών και των επιβουλών του αοράτου εχθρού».
Δεν καταλαβαίνω την «λογική» της παραπάνω Λειτουργικής πράξεως και Ευχής. Δηλαδή ευλογούνταν δια της ωσάνω ευχής κοινός άρτος και εδίδετο προς υγείαν κτλ. Δεν θεωρούνταν ικανά προς τούτο ο Αγιασμός, ο άρτος της Αρτοκλασίας , το μυστήριο του Ευχελαίου και , κυρίως, ο Ουράνιος «Άρτος» της Θείας Ευχαριστίας; Τι περισσότερο προσεφέρετο στον ασθενούντα δι’ αυτού του μέσου;

Επιβίωσε η παραπάνω λειτουργική πράξη ως τις μέρες μας;
Σε ποια εποχή τοποθετείται;

Συγχωρέστε με αν γίνομαι σχολαστικός.
 

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος
Ἔχετε δίκιο.

Τὴν εὐχὴ δὲν συναντῶ σὲ Ἁγιασματάρια πρὸ τοῦ 1844 . Ἡ διατύπωσή της εἶναι νεωτερίζουσα. Ἐνῶ ἀπευθύνεται στὸν Πατέρα, ἡ ἐκφώνηση ἀπευθύνεται στὸν Υἱό. Πρέπει νὰ εἶναι τὸ πολὺ ιη' αἰ.
 

Shota

Παλαιό Μέλος
Η παράδοση της ιδιαίτερης ευλογιάς του άρτου το Πάσχα (η τη Κυριακή του Θωμά η το Σάββατο της Διακενησίμου) είναι ευρέως διαδεδομένη στη ρωσική παράδοση (αλλά και των γειτονικών χωρών), βλ. λ.χ. το βίντεο εδώ.

Δεν ξέρω εάν γίνεται ακόμη σήμερα, αλλά η παρόμοια παράδοση υπήρχε και στο Αγ. Όρος. Βλ. απόσπασμα από το χφ. τυπικό της Μονής Κωνσταμονίτου.
 

Attachments

  • C46180DF-8C8E-4077-AC55-177CAD0357DF.jpeg
    C46180DF-8C8E-4077-AC55-177CAD0357DF.jpeg
    1.2 MB · Views: 40
Last edited:

Shota

Παλαιό Μέλος
Δεν ξέρω εάν γίνεται ακόμη σήμερα, αλλά η παρόμοια παράδοση υπήρχε και στο Αγ. Όρος. Βλ. απόσπασμα από το χφ. τυπικό της Μονής Κωνσταμονίτου.

Αυτό που εννοούσα είναι ότι εδώ δεν πρόκειται για το ύψωμα της Παναγίας.
 
Αυτό που εννοούσα είναι ότι εδώ δεν πρόκειται για το ύψωμα της Παναγίας.


Η παράδοση αυτή ( του «Πασχαλίου άρτου» ),απ’ όσο γνωρίζω, τηρείται στο Άγιον Όρος κατά την προαναφερθείσα τάξη κατά την Διακαινήσιμη εβδομάδα, εις αντικατάστασιν , τρόπον τινά, του υψώματος της Παναγίας , που τελείται κατά τις Κυριακές και Πανηγύρεις όλου του υπολοίπου χρόνου.
 

Shota

Παλαιό Μέλος
Τὴν εὐχὴ δὲν συναντῶ σὲ Ἁγιασματάρια πρὸ τοῦ 1844 . Ἡ διατύπωσή της εἶναι νεωτερίζουσα. Ἐνῶ ἀπευθύνεται στὸν Πατέρα, ἡ ἐκφώνηση ἀπευθύνεται στὸν Υἱό. Πρέπει νὰ εἶναι τὸ πολὺ ιη' αἰ.

Σώζονται πολλές αρχαιότητες ευχές όπου υπάρχουν παρόμοιες ασάφειες. Π.χ. από την τέτοια οπτική με προβληματίζει η οπισθάμβωνος ευχή. Αλλά ίσως έχω λάθος;
 

Attachments

  • 8C9D5E65-68C8-4D9F-9A32-1938CDE89CB4.jpeg
    8C9D5E65-68C8-4D9F-9A32-1938CDE89CB4.jpeg
    853.2 KB · Views: 29
Top