Εφαρμογή τυπικών διατάξεων και πώς τις επιβάλλουμε

[greek487]

Σε προηγουμενο ο Β. Ζαχαρης εγραψε τα παρακατω....

Ο καθένας μας "πολεμάει" για τον εαυτό του. Σαφώς και δεν μπορούμε να το επιβάλλουμε γενικά, αλλά πιστεύω ότι μπορούμε να το επιβάλλουμε στον χώρο επιρροής μας. Στο ψαλτήρι μας δηλαδή και στους μαθητές μας.(στους μαθητές όχι να το επιβάλλουμε, αλλά να σταθούμε παράδειγμα προς μίμησιν)

Και εγω ετσι πιστευω οτι ο καθενας μας εχει την ατομικη ευθυνη σαν ενας που 'κουβαλαει' τις βαρειες παραδοσεις στους ομους του να εφαρμοζει ταις σωστες πρακτικες.

Ανοιγω καινουργιο θεμα γιατι θελω να συζητησουμε το ΠΩΣ να 'πολεμησουμε' αυτον τον σπουδαιο αγωνα?

Π.Χ., για να σταματησουμε να λεμε το <<Υπεραγια Θεοτοκε Σωσον Ημας>> στην εκφωνηση <<Της Παναγιας Αχραντου>> ηθελε αγωνας. Τους εφερα φωτοτυπιες και αλλα στοιχεια απο τα φορουμ για τους αποδειξω την πιο σωστη πρακτικη.

Παντως, εγω προσπαθω να εχω σεβασμο στην αγαπη για την εκκλησια και στα χρονια υμερησιας ψαλτων και φιλων, αλλα δεν εχω και μεγαλη επιτυχια να τους πεισω (να κανω persuade, δηλαδη), γι' αυτο και τους φερνω λογους, και επειχηρηματα σε χαρτη να ιδουνε και να μαθουνε.

Θα μπορουσαμε νομιζετε να κανουμε για καθε θεμα που κανουμε το ατομικο μας 'πολεμο' ενα document με μια λιστα απο στοιχεια, πηγες, και λογους απο την παραδοση μας? Γιατι εαν θελο να κανω κατι πιο σωστο (δηλ. να μην λεω Λειτουργικα σε Ηχους) το κανω επειδη αυτο το λεει η παραδοση μας οχι επειδη το λεω εγω.

Και ετσι ισως να εχουμε και μερικα συμπερασματα απο ολες τις συζητησεις μας εδω.

Αυτα που εχω στο νου ειναι για
1) τα Λειτουργικα στο παραδοσιακο εκφωνιτικο τροπο
2) α) Τυπικα - Μακαρισμους β) σωστα αντιφωνα
3) το <<Υπεραγια Θεοτοκε Σωσον Ημας>> στην εκφωνηση <<Της Παναγιας Αχραντου>>


Νομιζω με αυτο το τροπο θα γινει πιο τιμια και πιο συστηματικη δουλεια, αντι να τρεχουμε στης ενοριες μας και να λεμε "Μου ειπαν σε ενα φορουμ στο internet οτι ειναι πιο σωστο να το κανουμε αυτο ετσι." Γιατι και οι καημενοι οι ιερεις δεν τα ξερουν και ολα αυτα. Χρειαζονται και αυτη μαθηση.

 

[dkalpakidis]

Δεν έχω τίποτα να προσθέσω παρά να συμφωνίσω

 

[tsak77]

Τάσο, έχεις απόλυτο δίκιο και σίγουρα χρειάζονται επιχειρήματα για να πείσεις κάποιον, πόσο μάλλον το αφεντικό σου (διότι ο ιερέας έτσι αισθάνεται απέναντί σου), για κάτι που είναι πέρα από τα δικά σου θέλω, αλλά εντός μίας ορθής τάξης. Αλλά εδώ βλέπεις ότι τους συναδέλφους σου δεν μπορείς να πείσεις για αυτές σου τις προθέσεις και θεωρούν ότι το κάνεις για να το παίξεις δεν ξέρω και γω, λόγιος... Πάρε ένα παράδειγμα απ'την εδώ κουβέντα (εάν δεν το έχεις ήδη κάνει) για να καταλάβεις. http://www.analogion.com/forum/showthread.php?t=174 .
Ξέρεις, αισθάνομαι τυχερός, που στην εποχή αυτή υπάρχουν άνθρωποι με την δική σου νοοτροπία, (δεν είναι προσωπικό κοπλιμέντο αυτό) που επιθυμούν να κρατούν παραδόσεις που οι προηγούμενοι δεν μας τις παρέδωσαν και έχουν όλη την καλή διάθεση να αλλάξουν πράγματα στον τρόπο που διακονούν το αναλόγιο για να το πετύχουν. Δυστυχώς όμως, ούτε από τον ίδιο μας τον κλάδο δεν είναι αυτό αποδεκτό. Το τι κάνει κανείς στο Ναό που ψάλλει, υπάρχουν χίλιοι λόγοι γι'αυτό, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι σίγουρα αυτή η κατάσταση είναι η ιδανική. Όλοι μας προσαρμοζόμαστε σε καταστάσεις (ή τουλάχιστον οι περισσότεροι από εμάς) διότι σε αυτό που κάνουμε δεν είμαστε μόνοι μας. Π.χ. εάν έχεις αυτή την ιδέα των χύμα λειτουργικών και στον πανηγυρίζοντα Ναό που ψάλλεις έχεις πολυαρχιερατική θ.λειτουργία και βγει ο προεξάρχων και σου πει: "πέστε μας στο τάδε ήχο τα λειτουργικά" θα κάτσεις να εξηγήσεις με τα ορθά πάντα στοιχεία που μοιραζόμαστε εδώ, ότι αυτό είναι λάθος, ή θα τα πεις ανεχόμενος την επιθυμία κάποιου άλλου που δεν μπορείς να αρνηθείς (τουλάχιστον εκείνη τη στιγμή). Και φυσικά, το ίδιο υσχύει και με τον συνάδελφό σου (είτε είναι Λαμπαδάριος ή Πρωτοψάλτης). Ας ήμουν εγώ στην εκκλησία μου και ας ερχόταν ένας Ταλιαδώρος, ή ένας Νεραντζής (τυχαία ονόματα) και ας μου έλεγε να πούμε πχ. τα πατριαρχικά. Θα κάτσω τώρα να μοιράζω διδαχές εγώ σε δασκάλους με τέτοια προσφορά; Πρέπει να επιφέρει κανείς σταδιακά τις αλλαγές που επιθυμεί και κατόπιν πάντα συννενοήσεως. Μακάρι πάντως αυτή η στροφή των νεοφανών ψαλτών για την παράδοση να γινόταν τουλάχιστον αποδεκτή και όχι κατακριτέα απ'τους καθ όλα σεβαστούς προκατόχους μας...

 

[V_Zacharis]

Θα μπορουσαμε νομιζετε να κανουμε για καθε θεμα που κανουμε το ατομικο μας 'πολεμο' ενα document με μια λιστα απο στοιχεια, πηγες, και λογους απο την παραδοση μας? Γιατι εαν θελο να κανω κατι πιο σωστο (δηλ. να μην λεω Λειτουργικα σε Ηχους) το κανω επειδη αυτο το λεει η παραδοση μας οχι επειδη το λεω εγω.

Μετά από συζητήσεις με φίλους-εχθρούς-σχετικούς-άσχετους-φόρουμ-e-mail (μ' αεροπλάνα και βαπόρια), ξέρεις τι έχω καταλάβει εγώ βρε Τάσο; Ότι όποιος δεν θέλει να καταλάβει δεν καταλαβαίνει μακάρι να κατεβεί άγγελος και να του επιβεβαιώσει αυτά που λες...

Εσύ μπορείς να κάνεις ότι περνάει από το χέρι σου, αλλά μην περιμένεις να τους πείσεις όλους. Είναι ανθρωπίνως αδύνατον. Εδώ οι Ιουδαίοι είχαν μπροστά τους τον ίδιο τον Χριστό θαυματουργούντα (μπροστά στα μάτια τους) κι έλεγαν ότι είναι ο άρχοντας των δαιμονίων! Και εσύ λες να μαζέψουμε πηγές;;;

Ο μακαρίτης ο Φουντούλης έχει κάνει εξαίρετη δουλειά πάνω στο τυπικό. Αυτό είναι μια αρχή. Αν υπάρχουν και παραπάνω στοιχεία ας τα φέρνουμε εδώ, αλλά όχι για να πείσουμε κάποιον, αλλά για την δική μας παιδεία.

Αυτα που εχω στο νου ειναι για
1) τα Λειτουργικα στο παραδοσιακο εκφωνιτικο τροπο
2) α) Τυπικα - Μακαρισμους β) σωστα αντιφωνα
3) το <<Υπεραγια Θεοτοκε Σωσον Ημας>> στην εκφωνηση <<Της Παναγιας Αχραντου>>

Κάνε καινούργια θέματα (σε αυτά που δεν υπάρχουν ήδη) να πιάσουμε συζήτηση.

Γιατι και οι καημενοι οι ιερεις δεν τα ξερουν και ολα αυτα. Χρειαζονται και αυτη μαθηση.

Αυτοί είναι που χρειάζονται την περισσότερη μάθηση. Αν και βασικά δεν χρειάζονται μάθηση. Ευσέβεια και ευλάβεια χρειάζονται. Και η μάθηση θα έρθει... Αυτά όμως δεν έρχονται!

 

[V_Zacharis]

Το τι κάνει κανείς στο Ναό που ψάλλει, υπάρχουν χίλιοι λόγοι γι'αυτό, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι σίγουρα αυτή η κατάσταση είναι η ιδανική. Όλοι μας προσαρμοζόμαστε σε καταστάσεις (ή τουλάχιστον οι περισσότεροι από εμάς) διότι σε αυτό που κάνουμε δεν είμαστε μόνοι μας. Π.χ. εάν έχεις αυτή την ιδέα των χύμα λειτουργικών και στον πανηγυρίζοντα Ναό που ψάλλεις έχεις πολυαρχιερατική θ.λειτουργία και βγει ο προεξάρχων και σου πει: "πέστε μας στο τάδε ήχο τα λειτουργικά" θα κάτσεις να εξηγήσεις με τα ορθά πάντα στοιχεία που μοιραζόμαστε εδώ, ότι αυτό είναι λάθος, ή θα τα πεις ανεχόμενος την επιθυμία κάποιου άλλου που δεν μπορείς να αρνηθείς (τουλάχιστον εκείνη τη στιγμή).

Έχεις δίκιο Χρήστο σε αυτό. Κι εμένα που επιμένω και έχω πετύχει να λέω μόνα αυτά τα λειτουργικά, πολλές φορές μου έχει τύχει να αναγκαστώ να ψάλλω λειτουργικά επειδή οι ιερείς δεν μπορούσαν να προσαρμοστούν στην τάξη της μονής, και για να μην γίνει θέμα, έβαζα κι εγώ λειτουργικά.

Ένα ακόμα πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα, επειδή έχω "πλακωθεί" με τον τοπικό επίσκοπο εδώ κάποτε για το θέμα του "Υπεραγία Θεοτόκε", έχω από τον πνευματικό μου κανόνα να το λέω (όσο είναι αυτός ο επίσκοπος) κατα παράβαση του τυπικού (και της θέλησής μου...), και μάλιστα όταν στην ενορία που είναι ο πνευματικός μου δεν το λένε, επειδή ο ίδιος πρώτα τους το "έκοψε"!!!

Πρέπει να επιφέρει κανείς σταδιακά τις αλλαγές που επιθυμεί και κατόπιν πάντα συννενοήσεως.

Έτσι είναι και το σωστό. Απότομα δεν γίνεται τίποτα. Κι αν γίνει θα γίνει με γκρίνια και επειδή μας κάνουν το χατήρι. Θέλει με επιμονή και υπομονή να το "σπρώχνεις" προς εκείνη την κατεύθυνση για να έρθει από μόνο του.

Αυτό είναι γενικός κανόνας για οτιδήποτε στην ζωή πιστεύω.

 

[tsak77]

Έχεις δίκιο Χρήστο σε αυτό. Κι εμένα που επιμένω και έχω πετύχει να λέω μόνα αυτά τα λειτουργικά, πολλές φορές μου έχει τύχει να αναγκαστώ να ψάλλω λειτουργικά επειδή οι ιερείς δεν μπορούσαν να προσαρμοστούν στην τάξη της μονής, και για να μην γίνει θέμα, έβαζα κι εγώ λειτουργικά.

Ένα ακόμα πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα, επειδή έχω "πλακωθεί" με τον τοπικό επίσκοπο εδώ κάποτε για το θέμα του "Υπεραγία Θεοτόκε", έχω από τον πνευματικό μου κανόνα να το λέω (όσο είναι αυτός ο επίσκοπος) κατα παράβαση του τυπικού (και της θέλησής μου...), και μάλιστα όταν στην ενορία που είναι ο πνευματικός μου δεν το λένε, επειδή ο ίδιος πρώτα τους το "έκοψε"!!!

Βασίλη και ψάλλεις και σε μοναστήρι.Φαντάσου με τις ενορίες τι γίνεται...Κοίτα όμως τι μπορεί να πάθει κανείς, από ανθρώπους που νομίζουν ότι σε ξέρουν καλύτερα απ'οτι ξέρεις ο ίδιος τον εαυτό σου:

1)Εάν δεν πεις λειτουργικά, θεωρείτε ότι επιλέγεις να το κάνεις διότι δεν μπορείς να τα πεις (Είναι και δύσκολα τα άτιμα...)

2)Εάν τα πεις είναι που την πάτησες για τα καλά, διότι αφενός με ποιό όπλο θα υποστηρίξεις την μη ψαλμώδησή τους (εφόσον τα είπες έχεις "μολυνθεί"), αφετέρου (δεν ξέρω πως να το εξηγήσω ακριβώς αυτό) σε θεωρούν μάλλον διχασμένη προσωπικότητα αφού άλλα λες και άλλα κάνεις (είπαμε, το γιατί έρχεται σε δεύτερη μοίρα, εάν έρχεται καν...).

3)Ακόμη κι αν δεν σε κατηγορήσουν που τα είπες, οι απόψεις σου περί παραδόσεως πάλι δεν ισχύουν ή τουλάχιστον (και αυτό είναι το χειρότερο) ισχύουν σε θεωρητικό επίπεδο (έτσι για νά'χουμε κάτι να λέμε μεταξύ μας και να το παίζουμε παραδοσιακοί) ενώ σε πρακτικό θα κάνεις εντέλει ότι απαιτεί ο συρμός δηλαδή η πλειονότητα, διότι πέρα απ'το σωστό ή το λάθος, υπάρχει και αυτό που υσχύει (δεν εξετάζουμε γιατί υσχύει και πως κατάντησε να υσχύει, διότι δεν μας συμφέρει) το οποίο και θα αναγκαστείς να ανεχτείς (εάν το ανέχεσαι, όπως είπαμε παραπάνω...)

Νομίζω ότι στην ψαλτική όπως και σε κάθε τέχνη ή επιστήμη, υπάρχουν τα εξής.

Η αμάθεια:Δεν ξέρω τίποτε, δεν με ενδιαφέρει να μάθω, ούτε και το παίζω γνώστης.

Η ημιμάθεια:Γνωρίζω κάτι λίγα τα οποία είναι τουλάχιστον αρκετά για να έχω άποψη για τα πάντα γύρω απ'το αντικείμενο και κυρίως δεν υπάρχει κάτι άλλο να μάθω και εάν υπάρχει, είναι πάρα πολύ δευτερεύον και μηδαμινής σημασίας.

Η γνώση: Όπου κατέχω τα πάντα γύρω απ'το αντικείμενο, αλλά και ταυτόχρονα ψάχνομαι διαρκώς για ότι νέο βγει στη επιφάνεια.

Η μαθητεία: Εδώ γνωρίζω κάποια πράγματα, τα οποία λόγω του ότι αισθάνομαι την ολιγότητά τους, προσπαθώ να τα εμπλουτίζω συνεχώς με νέα στοιχεία, τα οποία μετά από τεκμηρίωση τα αποδέχομαι, τα υποστηρίζω και προσπαθώ να τα εφαρμόζω όπου με παίρνει και στο πρακτικό μέρος του αντικειμένου μου.

Για μένα τό μόνο κακό στη ψαλτική το κάνει το δεύτερο. Εσείς τι νομίζετε;

 

[greek487]

Ξέρεις, αισθάνομαι τυχερός, που στην εποχή αυτή υπάρχουν άνθρωποι με την δική σου νοοτροπία, (δεν είναι προσωπικό κοπλιμέντο αυτό) που επιθυμούν να κρατούν παραδόσεις που οι προηγούμενοι δεν μας τις παρέδωσαν και έχουν όλη την καλή διάθεση να αλλάξουν πράγματα στον τρόπο που διακονούν το αναλόγιο για να το πετύχουν.

Επιτελους νομιζω οτι καταλαβα πως να κανω quote σωστα. Τον Βασιλη τον ζαλισα.....

Εγω Χρηστο αισθανομαι τυχερος που μιλαω με σοβαρους ανθρωπους που εχω πολλα κοινα ενδιαφεροντα (και αυτο ειναι προσωπικο κοπλιμεντο σε σενα και σε πολλους αλλους εδω).

Όλοι μας προσαρμοζόμαστε σε καταστάσεις (ή τουλάχιστον οι περισσότεροι από εμάς) διότι σε αυτό που κάνουμε δεν είμαστε μόνοι μας.

Σπουδαια αυτη η αισθηση. Να καταλαβουμε οτι αλλοι εχουν τα ιδια προβληματα.

"πέστε μας στο τάδε ήχο τα λειτουργικά" θα κάτσεις να εξηγήσεις με τα ορθά πάντα στοιχεία που μοιραζόμαστε εδώ, ότι αυτό είναι λάθος,

Θα κάτσω τώρα να μοιράζω διδαχές εγώ σε δασκάλους με τέτοια προσφορά;

Πρέπει να επιφέρει κανείς σταδιακά τις αλλαγές που επιθυμεί και κατόπιν πάντα συννενοήσεως.

Σωστοτατα. Μου λες καμια εμπειρια σου (και οποιος αλλος) που ειχες καλη επιτυχια και τα εκανες με τροπο που αισθανεσαι υπερηφανος?

Μακάρι πάντως αυτή η στροφή των νεοφανών ψαλτών για την παράδοση να γινόταν τουλάχιστον αποδεκτή και όχι κατακριτέα απ'τους καθ όλα σεβαστούς προκατόχους μας...

Και αυτοι θα μπορουσαν να μας ενθαρυνουν. Και αυτοι θλιβονται και τους καταλαβαινω μεχρι ορισμενο σημειο. Γιατι αυτα που εχουν ως θησαυρο δεν θα συνεχιστουν στους νεοτερους. Και σε αλλη κατευθηνση πηγαινει ο ψαλτικος κοσμος.

Τι να κανεις ομως? Σε καθε κλαδο (τεχνης και επιστημης) πρεπει να ειμαστε τιμιοι και δικαιοι απεναντι στον κλαδον αυτον, και οχι στο τη εχουμε "παντρεφτει" νομιζοντας οτι "αυτο ειναι." Αφου ομως τωρα σου τα εχουν αποδειξει αλλιως? Ενας επιστημων μπορει να πραττει και να διδασκει μια ΟΛΟΚΛΥΡΗ ΖΩΗ μερικα πραματα ως αληθεια. Τη στιγμη ομως που αποδεικνυεται λαθος, δεν εχει παρα να συμορφωθη.

Παντως και αυτοι, και παλι να τους καταλαβουμαι, εδειξαν απειρο σεβασμο στους δικους τους προκατοχους και περιμεναν το ιδιο απ τους νεοτερους. Ειναι δυσκολο να τα δεχτουν. Τους φαινεται ως ασεβεια, που στην πραγματικοτητα ειναι τεραστεια εξυψωσει του αναλογιου και της μουσικης και συνεπως του ψαλτη.

 

[tsak77]

Σωστοτατα. Μου λες καμια εμπειρια σου (και οποιος αλλος) που ειχες καλη επιτυχια και τα εκανες με τροπο που αισθανεσαι υπερηφανος?

Δύο φορές έχει τύχει να συμψάλλω με τον κ. Αλυγιζάκη, έναν Εσπερινό-Παράκληση και έναν Όρθρο-Θ.Λειτουργία. Τον Παρακλητικό Κανόνα τον ερμήνευσε με πάρα πολύ αργή χρονική αγωνή και εφόσον ήμουν στο αναλόγιο που καθόταν αυτός (δεν ήμουν στο αριστερό ψαλτήρι) μου ζήτησε να συμψάλλω μαζί του, ενώ εγώ θα προτιμούσα να κάνω ίσο (που τόσο μου αρέσει). Οι μουσικές θέσεις που εκτελούσε ήταν αρκετά εκτός των γνωστών κλασικών μελοποιήσεων του Παρακλητικού Κανόνα (Ιωάννης & Κωνσταντίνος Πρωτ.) και για μένα ήταν τρομερά κουραστική η συνεχείς έξαρση των αντανακλαστικών μου για να μην φαλτσάρω. Στην δε Θ. Λειτουργία, είπε απ'έξω κάποια Λειτουργικά σε πλ. του Δ΄και μου ζήτησε να πω τα αριστερά. Η κατάληξη που έκανε σε κάθε τέλος ήταν συγκεκριμμένη, οπότε παίρνοντας ως "κορμό" της μελωδίας την κατάληξη αυτή, και τον τρόπο περιστροφής του μέλους ως αυτήν, μπορώ να πω ότι ανταποκρίθηκα αξιοπρεπώς.

Και αυτοι θα μπορουσαν να μας ενθαρυνουν. Και αυτοι θλιβονται και τους καταλαβαινω μεχρι ορισμενο σημειο. Γιατι αυτα που εχουν ως θησαυρο δεν θα συνεχιστουν στους νεοτερους. Και σε αλλη κατευθηνση πηγαινει ο ψαλτικος κοσμος.

Αυτό είναι και το χάσμα των γενεών. Ούτε αυτοί πράττουν ΜΟΝΟ όσα περάλαβαν, ούτε και οι προηγούμενοι απ'τους προηγούμενούς τους κ.ο.κ. Σήμερα η τάση της "μόδας", είναι η επιστροφή σε μία κατά το δυνατόν στοιχειοθετημένη παράδοση που κοιτά προς τις ασματικές ακολουθίες. Βεβαίως και οι παλαιότεροι πάντα θα αντιδρούν σε ότι νέο, ακόμα και αν αυτό κοιτά προς τα πίσω, όμως αυτό είναι θεμιτό, το αθέμιτο για μένα είναι όπως αναφέρω και στο πρηγούμενο μήνυμά μου να ενοχοποιήσαι επειδή προσαρμόζεσαι.

Τι να κανεις ομως? Σε καθε κλαδο (τεχνης και επιστημης) πρεπει να ειμαστε τιμιοι και δικαιοι απεναντι στον κλαδον αυτον, και οχι στο τη εχουμε "παντρεφτει" νομιζοντας οτι "αυτο ειναι." Αφου ομως τωρα σου τα εχουν αποδειξει αλλιως? Ενας επιστημων μπορει να πραττει και να διδασκει μια ΟΛΟΚΛΥΡΗ ΖΩΗ μερικα πραματα ως αληθεια. Τη στιγμη ομως που αποδεικνυεται λαθος, δεν εχει παρα να συμορφωθη.

Έθεσες το ζήτημα στην σωστή του διάσταση. Εδώ στην Κρήτη, υπάρχει ένα ρητό: "Όπως τα βρήκαμε, έτσι τα λαλούμε". Θεωρώ και στην ψαλτική τη νοοτροπία αυτή ως ωχαδερφισμό. Η μαγεία δεν είναι μόνο το αποτέλεσμα του να "ερευνάς τας γραφάς", αλλά και η όλη πορεία της αναζήτησης αφενός σε εξιτάρει, αφετέρου σε κάνει πραγματικά να αισθάνεσαι μέρος της παράδοσης (όποια κι αν είναι αυτή).

Παντως και αυτοι, και παλι να τους καταλαβουμαι, εδειξαν απειρο σεβασμο στους δικους τους προκατοχους και περιμεναν το ιδιο απ τους νεοτερους. Ειναι δυσκολο να τα δεχτουν. Τους φαινεται ως ασεβεια, που στην πραγματικοτητα ειναι τεραστεια εξυψωσει του αναλογιου και της μουσικης και συνεπως του ψαλτη.

Συμφωνώ.

 

[V_Zacharis]

1)Εάν δεν πεις λειτουργικά, θεωρείτε ότι επιλέγεις να το κάνεις διότι δεν μπορείς να τα πεις (Είναι και δύσκολα τα άτιμα...)

...ναι ρε παιδί μου...
Κι εγώ επειδή δυσκολεύομαι μ' αυτά τα άτιμα, για αυτό δεν τα λέω...

2)Εάν τα πεις είναι που την πάτησες για τα καλά, διότι αφενός με ποιό όπλο θα υποστηρίξεις την μη ψαλμώδησή τους (εφόσον τα είπες έχεις "μολυνθεί")...

Νομίζω ότι στην ψαλτική όπως και σε κάθε τέχνη ή επιστήμη, υπάρχουν τα εξής.

Η αμάθεια:Δεν ξέρω τίποτε, δεν με ενδιαφέρει να μάθω, ούτε και το παίζω γνώστης.

Η ημιμάθεια:Γνωρίζω κάτι λίγα τα οποία είναι τουλάχιστον αρκετά για να έχω άποψη για τα πάντα γύρω απ'το αντικείμενο και κυρίως δεν υπάρχει κάτι άλλο να μάθω και εάν υπάρχει, είναι πάρα πολύ δευτερεύον και μηδαμινής σημασίας.

Η γνώση: Όπου κατέχω τα πάντα γύρω απ'το αντικείμενο, αλλά και ταυτόχρονα ψάχνομαι διαρκώς για ότι νέο βγει στη επιφάνεια.

Η μαθητεία: Εδώ γνωρίζω κάποια πράγματα, τα οποία λόγω του ότι αισθάνομαι την ολιγότητά τους, προσπαθώ να τα εμπλουτίζω συνεχώς με νέα στοιχεία, τα οποία μετά από τεκμηρίωση τα αποδέχομαι, τα υποστηρίζω και προσπαθώ να τα εφαρμόζω όπου με παίρνει και στο πρακτικό μέρος του αντικειμένου μου.

Για μένα τό μόνο κακό στη ψαλτική το κάνει το δεύτερο. Εσείς τι νομίζετε;

Δεν ξέρω πιο κάνει το περισσότερο κακό, κι ούτε και με πολύ-απασχολεί, εμένα από όλες τις καταστάσεις που περιγράφεις η τελευταία μ' αρέσει καλύτερα...