απ'
εδώ (η ελεύθερη μετάφραση κάτωθι),
Ευστράτιος Καλογερίδης, Κονδυλιές ανάμεικτες με ασκομαντούρα
Μαϊος 4, 2009
Εδώ και κάποιο διάστημα, ήθελα να γράψω κάτι για την νησί της Κρήτης. Η μουσική της Ελλάδας είναι πλούσια και διαφέρει από περιοχή σε περιοχή, από νησί σε νησί-δεν είναι όλα μπουζούκι και χασισοποτεία (όσο τρομερό αυτό μπορεί να ναι!) Υπάρχει η Ηπειρώτικη μουσική με τις ομοιότητες προς την αλβανική, η μουσική της Ρούμελης, οι παραδοσιακές Θράκικες τσαμπούνες, και ο ποντιακός κεμετζές ή λύρα τα οποία παίζουν σε διαφορετικά είδη. Όσο πιο βαθιά θα σκάψεις τόσο πιο πολύ πλούτο θα βρεις.
Τα Κρητικά, ή αλλιώς η παραδοσιακή μουσική της Κρήτης έχει ως κέντρο είτε την τρίχορδη λύρα, η οποία παίζεται όρθια και από μερικούς θεωρείται ως επίγονος της Βυζαντινής λύρας, είτε το βιολί το οποίο εμφανίστηκε στην περιοχή τον 17ο αι.
Γενικά, το μεγαλύτερο μέρος της παραδοσιακής κρητικής μουσικής βασίζεται αναμεσα σε μουσικά δίστιχα, ή αλλιώς σε απλές μελωδικές φράσεις οι οποίες ονομάζονται
μαντινιάδες στην δυτική και την κεντρική Κρήτη και
κοντυλιές στην ανατολική περιοχή της Κρήτης. Τα τραγούδια ενσωματώνονται σε ένταση όση ο καλλιτέχνης της λύρας ή του βιολιού αυτοσχεδιάζει. Χοροί, όπως ο πηδηκτός και ο πεντοζάλης, παίζονται. Αυτές οι μουσικές φράσεις είναι μέρος της κοινής μουσικής μνήμης στην Κρήτη, παραδείγματος χάριν, η μουσική σε μια εκτέλεση δεν είναι προκαθορισμένη.
Το σημερινό δημοσίευμα είναι καταπληκτικό- και ο τίτλος, “Kondylies Anamiktes me Askomadoura", είναι απλά ένας περιγραφικός όρος. Κυριολεκτικά σημαίνει "Κοντυλιές Ανάμεικτες με Ασκομαντούρα". Οι κοντυλιές είναι οι προαναφερθείσες μουσικές φράσεις, και η ασκομαντούρα είναι η κρητική γκάϊντα (τσαμπούνα). Εδώ είναι που παρουσιάζει το ενδιαφέρον, η ασκομαντούρα δεν παίζει ως όργανο σ'αυτό το κομμάτι, αλλά μιμείται ως παίξιμο από τον βιρτουόζο βιολάτορα, κ. Καλογερίδη. Είμαι σίγουρος ό,τι κάποιος μπορεί να εντοπίσει τα γυρίσματα πολύ εύκολα, αλλά το βιολί ως ασκομαντούρα συμβαίνει από το 1:10-1:24, και στο περίπου 2:15-2:34. Συνοδεύεται από έναν μη αναγνωρίσιμο κιθαρίστα και πιανίστα, ωστόσο ο πιανίστας μπορεί να ναι ο θρυλικός ρεμπέτης μουσικός
Σπύρος Περιστέρης (1900-1966), ο οποίος ήταν ο διευθυντής ηχογραφήσεων για την Odeon την χρονική στιγμή της ηχογραφήσεως (περ. 1938), και συνήθως κρατούσε ακομπανιαμέντο πάνω σε διάφορα όργανα.
Ο Καλογερίδης θεωρείται ως ένας θρύλος-βιολάτορας στην Κρήτη, παρ'ολο που έχουν καταγραφεί περίπου στις 15 από τις ηχογραφήσεις του. Γεννήθηκε το 1883 στην Σητεία, και σπούδασε στο Κονσερβατόριο στο Παρίσι μέχρι το 1915, οπότε επέστρεψε στην Κρήτη-ως ο πρώτος σπουδαγμένος στην κλασική, μουσικός της Κρήτης. Ωστόσο, παρόλο που έγινε ο διευθυντής της φιλαρμονικής ορχήστρας του Ηρακλείου, και την εκλεπτυσμένη καταγωγή, ο Καλογερίδης σύνθεσε γνήσια Κρητική παραδοσιακή μουσική χωρίς Ευρωπαϊκή διάνθιση, η οποία βασιζόταν στους αυτοσχεδιασμούς της λύρας της ανατολικής Κρήτης. Ο Καλογερίδης επίσης κατέγραψε τους αυτοσχεδιασμούς του- επιπλέον, οι συνθέσεις του άσκησαν τόση επιρροή ώστε να περάσουν στην προφορική παράδοση από άλλους παραδοσιακούς καλλιτέχνες της Κρήτης. Οι πρώτες του ηχογραφήσεις έγιναν το 1926, και οι τελευταίες το 1950. Απεβίωσε το 1960 στον Πειραιά, έχοντας προφανώς βιώσει δύσκολες στιγμές μέσα από την πολυχρόνια ασθένεια του, και έχοντας αναγκαστεί να πουλήσει το ένα από τα βιολιά του για 7000 δραχμές.
Αυτή η κυκλοφορία από την αμερικάνικη Decca, την πήρε η Odeon masters στην Ελλάδα, και διανεμήθηκε στην Αμερική στην ελληνική κοινότητα και μαγαζιά (αυτό ακόμα κρατά το αυτοκόλλητο από ένα πολύ γνωστό κατάστημα της Νέας Υόρκης).
Ελεύθερη μετάφραση, Εμμ. Παπαδάκης, 16/06/2014, Σητεία Κρήτης
