[Ερώτηση] Ευαγγέλιο Α' ώρας παραμονής Θεοφανείων

[ΜΙΧΑΛΗΣ ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ]

Χρόνια πολλά σε όλα τα μέλη μας.
Γνωρίζει κανείς γιατί στην πρώτη ώρα της παραμονής των Θεοφανείων το τυπικόν και το Μηναίον ορίζουν Ευαγγέλιο το κατά Ματθαίον,Τῷ καιρῷ ἐκείνῳ, παραγίνεται ὁ Ἰησοῦς ἀπὸ τῆς Γαλιλαίας ...Ενώ τό Ευαγγέλιο έχει για την πρώτη ώρα το κατα ΜατθαίονΤῷ καιρῷ ἐκείνῳ, παραγίνεται ὁ Ἰωάννης ο βαπτιστης...

 

[π. Μάξιμος]

Τί ἐννοεῖτε «το τυπικόν»; Ποιό;
Ὄντως γιά τό Μηναῖο· δέν τό εἶχα προσέξει. Πρόκειται γιά τήν ἀρχή τοῦ εὐαγγελίου τῆς λειτουργίας τῆς 6ης Ἰανουαρίου.
Ἐμεῖς λέμε ἀπό τό Εὐαγγελιάριον (Ἱερόν Εὐαγγέλιον) τά εὐαγγέλια. Ποιός ἱερεύς κοιτάει τό Μηναῖον, ἀλλά καί γιά τόν ψάλτη εἶναι ἀδιάφορον. Σέ κάποιον παρατηρητικό ὅμως καί εὑρισκόμενο στό ἀναλόγιον ὁπωσδήποτε δημιουργεῖ ἀπορία αὐτή ἡ ἀρχή τῆς περικοπῆς πού εἶναι γραμμένη.

Χρόνια πολλά καί σέ σᾶς.

 

[MTheodorakis]

Ἡ «Μεγάλη Ἑβδομάδα» τῶν Χριστουγέννων καὶ τῶν Θεοφανείων μαρτυρεῖται γιὰ πρώτη φορὰ στὸ Συναξάριο (τυπικό) τῆς μονῆς τῶν Ἰβήρων (1042-1044· Ἰ. Φουντούλη Λειτουργικὰ Θέματα τ. ζ' 1986 σ. 76).

«...Ἰησοῦς...» (χφ. Σινὰ 1095 ΤΑΣ ιβ' αἰ. φ. 67r καὶ Μηναῖο ἔκδ. 1890 σ. 54).

«...Ἰωάννης...» (τυπικὰ Εὐεργέτιδος τέλη ια' αἰ. ἔκδ. Dmitrievskij τ. 1 σ. 377, Μεσσήνης τοῦ ἔτους 1131 ἔκδ. Arranz σ. 94, χφφ. Σινὰ 1097 σιναϊτικὸ τυπικὸ τοῦ ἔτους 1214 φ. 103r, Ἑλληνικοῦ Ἰνστιτούτου Βενετίας 4 Εὐαγγελιάριο ιδ' αἰ. φ. 223r καὶ Πανθέκτη ἔκδ. 1817 τ. 1 σ. 791).

 

[π. Μάξιμος]

Ἄν τό πᾶμε στήν θέσπιση τῶν Μεγάλων καί Βασιλικῶν Ὡρῶν τῶν Χριστουγέννων καί Θεοφανείων, αὐτές σαφῶς θεσπίστηκαν κατ᾿ ἀπομίμηση τῆς Μ. Παρασκευῆς (Ἰω. Φουντούλη, Ἀπαντήσεις εἰς Λειτουργικάς ἀπορίας, Ἀποστολική Διακονία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, Ἔκδοσις Α΄ 2003, τ. Ε΄, σελ. 226 κ.ἑ.), πού βέβαια στίς ἀκίνητες αὐτές ἑορτές ἡ παραμονή μπορεῖ νά εἶναι Σάββατον ἤ Κυριακή καί δημιουργεῖται πρόβλημα τελέσεως.
Γι᾿ αὐτά ἔχω γράψει στή ΣΥΜΒΟΛΗ, τ. 11 «Ἐνδεικτικό αὐτοῦ εἶναι ὅτι κατά τό Τυπικό τῆς Μονῆς τῆς Εὐεργέτιδος (ιβ΄ αἰ.), ὅταν συνέβαινε ἡ παραμονή τῶν Χριστουγέννων Σάββατο ἤ Κυριακή, οἱ Μ. Ὧρες ἀργοῦσαν (κατελιμπάνοντο), δέν ἐτελοῦντο καθόλου. Τελικά ἐπεκράτησε ἡ λύση τοῦ Τυπικοῦ τῆς Μονῆς τοῦ Σωτῆρος Μεσσήνης (1131), νά μεταφέρεται ἡ ἀκολουθία τῶν Μ. Ὡρῶν τήν ἀμέσως προηγούμενη Παρασκευή».
Πρόκειται γιά αὐτοτελῆ ἑορταστική ἀκολουθία, πού δέν ἔχει σχέση μέ τίς μοναχικές ἀκολουθίες τῶν Ὡρῶν. Μπορεῖ δέ καί νά μεταφέρεται καί νά τελεῖται αὐτοτελῶς. Αὐτό εἶναι καί τό σκεπτικό πού ἀναπτύχθηκε ἐδῶ, ἀλλά ὑπάρχουν καί ἀντιρρήσεις.

Ἀναφορικά μέ τά εὐαγγελικά ἀναγνώσματα φαίνεται πώς τηρεῖται μιά διαδοχική ἀκολουθία ἐξιστορήσεως τῶν γεγονότων καί ἔτσι δέν μπορεῖ τό εὐαγγελικό ἀνάγνωσμα τῆς Α΄ Ὥρας νά εἶναι αὐτό τῆς (δεύτερης) θ. λειτουργίας.

 

[ΜΙΧΑΛΗΣ ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ]

Ἄν τό πᾶμε στήν θέσπιση τῶν Μεγάλων καί Βασιλικῶν Ὡρῶν τῶν Χριστουγέννων καί Θεοφανείων, αὐτές σαφῶς θεσπίστηκαν κατ᾿ ἀπομίμηση τῆς Μ. Παρασκευῆς (Ἰω. Φουντούλη, Ἀπαντήσεις εἰς Λειτουργικάς ἀπορίας, Ἀποστολική Διακονία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, Ἔκδοσις Α΄ 2003, τ. Ε΄, σελ. 226 κ.ἑ.), πού βέβαια στίς ἀκίνητες αὐτές ἑορτές ἡ παραμονή μπορεῖ νά εἶναι Σάββατον ἤ Κυριακή καί δημιουργεῖται πρόβλημα τελέσεως.
Γι᾿ αὐτά ἔχω γράψει στή ΣΥΜΒΟΛΗ, τ. 11 «Ἐνδεικτικό αὐτοῦ εἶναι ὅτι κατά τό Τυπικό τῆς Μονῆς τῆς Εὐεργέτιδος (ιβ΄ αἰ.), ὅταν συνέβαινε ἡ παραμονή τῶν Χριστουγέννων Σάββατο ἤ Κυριακή, οἱ Μ. Ὧρες ἀργοῦσαν (κατελιμπάνοντο), δέν ἐτελοῦντο καθόλου. Τελικά ἐπεκράτησε ἡ λύση τοῦ Τυπικοῦ τῆς Μονῆς τοῦ Σωτῆρος Μεσσήνης (1131), νά μεταφέρεται ἡ ἀκολουθία τῶν Μ. Ὡρῶν τήν ἀμέσως προηγούμενη Παρασκευή».
Πρόκειται γιά αὐτοτελῆ ἑορταστική ἀκολουθία, πού δέν ἔχει σχέση μέ τίς μοναχικές ἀκολουθίες τῶν Ὡρῶν. Μπορεῖ δέ καί νά μεταφέρεται καί νά τελεῖται αὐτοτελῶς. Αὐτό εἶναι καί τό σκεπτικό πού ἀναπτύχθηκε ἐδῶ, ἀλλά ὑπάρχουν καί ἀντιρρήσεις.

Ἀναφορικά μέ τά εὐαγγελικά ἀναγνώσματα φαίνεται πώς τηρεῖται μιά διαδοχική ἀκολουθία ἐξιστορήσεως τῶν γεγονότων καί ἔτσι δέν μπορεῖ τό εὐαγγελικό ἀνάγνωσμα τῆς Α΄ Ὥρας νά εἶναι αὐτό τῆς (δεύτερης) θ. λειτουργίας.

Πάτερ μου την ευχή σας. Ευχαριστώ για τις απαντήσεις,όμως και εγώ εκπλάγικα βρισκόμενος στο αναλόγιον και βλέποντας στο μηναίον,στο τυπικόν της (ΕΚ. Κ.), και την ακολουθείαν του συλλόγου μουσικοφιλων Κ. νά συμφονούν και ο ιερέας να μας αναγινώσκει άλλον Ευαγγέλιο. Όταν τελειώσαμε τον Αγιασμό μπαίνω στο Ιερό και μου λέει,πήγαμε καλά? Ναι του λέω, άλλου παπά ευαγγέλιο.Τί λάθος έκανα πάλι μου λέει, και ανοίγει το Ευαγγέλιο οπόταν βλέπω με έκπληξη ότι όντως ήταν άλλο Ευαγγέλιο για την Α ώρα.

 

[π. Μάξιμος]

... βλέποντας στο μηναίον,στο τυπικόν της (ΕΚ. Κ.), και την ακολουθείαν του συλλόγου μουσικοφιλων Κ. νά συμφονούν και ο ιερέας να μας αναγινώσκει άλλον Ευαγγέλιο...

Ἐκκλησίας Κύπρου ἐννοεῖτε; Δηλαδή τό ἐτήσιο τυπικό καταχωροῦσε τήν ἀρχή καί ἡ ἀκολουθία τοῦ Σ.Μ.Κ. ὁλόκληρο τό εὐαγγέλιο; Μᾶλλον τήν ἀρχή ὅπως παίρνει τά κείμενα ἀπό ἐδῶ. Μάλιστα!!!

 

[chriskont]

καλή σας χρονιά,
στο τυπικό του πατριαρχείου μηνός Ιανουαρίου όπως εμφανίζεται στο cmkon.org (μουσικόφιλοι Κων/λεως) αναφέρεται ρητώς το ευαγγέλιο της Α ώρας όπως είναι στις περικοπές του Ευαγγελίου δηλαδή Εὐαγγέλιον: «... παραγίνεται ὁ Ἰωάννης...» (Ματθ. γ΄ 1-6).
Το μηναίο και της Αποστολικής
διακονίας και Φως έχουν εισαγωγή Ευαγγελίου Α ώρας
Τῷ καιρῷ ἐκείνῳ, παραγίνεται ὁ Ἰησοῦς από της Γαλιλαίας.... που είναι το της κύριας εορτής.
Στα δίπτυχα της εκκλησίας της΅Ελλάδος δεν αναφέρεται ρητώς το Ευαγγελικό ανάγνωσμα κα αναφέρει η ακολουθία ως έχει εις το μηναίον.
Στο analogion.net λειτουργικά κείμενα το μηναίον είναι όπως τα άλλα μηναία (Τῷ καιρῷ ἐκείνῳ, παραγίνεται ὁ Ἰησοῦς από της Γαλιλαίας)και η ευαγγελική περικοπή της Α ώρας όπως το Ιερόν Ευαγγέλιον που υπάρχει εκεί. (παραγίνεται ὁ Ἰωάννης).
Ενημέρωσα τον κ Κίσσα περί της διαφοράς που υπάρχει ώστε του χρόνου να περιλάβει το σωστό Ευαγγέλιο στις επί μέρους ακολουθίες που εκδίδει σαν πρόεδρος του συλλόγου μουσικόφιλων Κων/λεως και του επισήμανα τη διάσταση μηναίου και ευαγγελισταρίου.Ο κ Κίσσας στη φετεινή ακολουθία πέρασε πλήρες το Ευαγγέλιον αλλά το του μηναίου. Τώρα αν διορθωθεί το μηναίο τόσο του Φως όσο και της Αποστολικής διακονίας αυτό απόκειται στους εκδότες.
Eνημερώθηκε και ο κ. Ανατολικιώτης ώστε στα δίπτυχα να περιλαμβάνονται ρητώς τα Ευαγγελικά αναγνώσματα από πού προέρχονται σε όλες τις περιπτώσεις και να μην υπάρχει απλά η αναφορά Ευαγγέλιον.

 

[π. Μάξιμος]

Στα δίπτυχα της εκκλησίας της΅Ελλάδος δεν αναφέρεται ρητώς το Ευαγγελικό ανάγνωσμα κα αναφέρει η ακολουθία ως έχει εις το μηναίον.

Ἡ ἐρώτησις ἐτέθη καί στόν συντάκτη τοῦ Τυπικοῦ τῶν Διπτύχων Διονύσιο Ἀνατολικιώτη καί ἀπήντησε ἐκεῖ πού τοῦ ἐτέθη.
http://www.symbole.gr/forum/viewtopic.php?f=283&t=920&p=3104#p3104

Ἐγώ ἤδη εἶχα ἀπαντήσει ἐδῶ, ὅτι δέν ὑπάρχει λόγος γιά μᾶς τούς ἱερεῖς νά μᾶς ὑποδειχθεῖ ποιό εἶναι τό εὐαγγελικό ἀνάγνωσμα τῆς Α΄ Ὥρας, οὔτε ἡ ὁδηγία τῶν Διπτύχων «Ἡ ἀκολουθία αὐτῶν ὡς ἔχει εἰς τὸ Μηναῖον (τυπικὸν 6ης Ἰαν., §1)» ἔχει σχέση μέ τό εὐαγγελικό ἀνάγνωσμα.

Ἀλλά τά περισσότερα καί ἄλλα ἐνδιαφέροντα στήν ἀπάντηση πού παραπέμπω.