Ευαγγέλιον 14ης Ιανουαρίου (και περί της Αποδόσεως των Θεοφανείων)

[Καραογλάν βασίλειος]

Ποιος ο λόγος που ενώ καθ' όλην την μεθέορτη περίοδο των Φώτων λέγεται μεθέορτο Ευαγγέλιο, κατά την απόδοση της Εορτής δεν προβλέπεται κάτι τέτοιο;

 

[MTheodorakis]

Διότι πάντοτε παρεμβάλλονται τὸ Σάββατο μετὰ τὰ Φῶτα καὶ ἡ Κυριακὴ μετὰ τὰ Φῶτα μὲ τὰ ἀναγνώσματά τους, τὰ ὁποῖα ἀντικαθιστοῦν τὰ μεθέορτα τῶν ἡμερομηνιῶν τους, ὁπότε περισσεύει καὶ ἕνα μεθέορτο ἀνάγνωσμα.

 

[π. Μάξιμος]

Ποιος ο λόγος που ενώ καθ' όλην την μεθέορτη περίοδο των Φώτων λέγεται μεθέορτο Ευαγγέλιο, κατά την απόδοση της Εορτής δεν προβλέπεται κάτι τέτοιο;

Ὡραία παρατήρηση!
Πράγματι, τό Εὐαγγελιάριον ἀγνοεῖ τήν 14ην ὡς ἀπόδοσιν καί προβλέπει εὐαγγέλιον τῶν Ἀββάδων, τῶν ὁποίων ὅμως ἠ ἀκολουθία σήμερον μετατίθεται στίς 13.
Ὅσα τυπικά εἶδα (ΤΓΡ, ΤΔ, ΣΤ) δέν προβλέπουν μεθέορτον τήν 14ην, ἀλλά τῆς ἡμέρας.
Στά ΔΕΕ βλέπω κάποιες χρονιές νά ὁρίζεται παραλειφθέν εὐαγγ. ἀνάγνωσμα, ἀλλά κάποιες ἄλλες μεθέορτον, Σαββάτου ε΄ ἑβδ. ᾿Ιωάννου (᾿Ιω. ι΄ 27-38). Δέν γνωρίζω καλῶς αὐτό τό περίπλοκο σύστημα. Πρέπει νά ρωτήσω τόν συντάκτη κ. Δ.Α..
Ἐπίσης τυχαῖα εἶδα ἀπό τό δίκτυο δύο χρονιές τῆς ΕΟΠ, ὅπου τήν 14ην ὁρίζεται εὐαγγ. μεθέορτον, ἐπαναλαμβανόμενο ὅμως ἀπό τίς προηγούμενες ἡμέρες.
Πάντως, αὐτό τό σύστημα τῶν ἀναγνωσμάτων τοῦ Εὐαγγελιαρίου κάτι ἄλλο πρέπει νά διασώζει...

ΥΓ. Ἐπίσης, πουθενά δέν διαπίστωσα νά ἐφαρμόζεται αὐτό πού λέει ὁ Μανόλης, τό ὁποῖο καί λογικό εἶναι.

 

[Καραογλάν βασίλειος]

Χαίρετε και Χρόνια πολλά.

Η πρόταση του κ. Θεοδωράκη αποτελεί μια λογική και αυτονόητη εν πολλοίς θεραπεία του "προβλήματος" , η οποία, όμως, δεν προβλέπεται σαφώς από πουθενά. Τα επισήμανε αυτά, άλλωστε, καί ο π. Μάξιμος στην παρέμβασή του.

Σκέφτηκα ότι η απάντηση ίσως βρίσκεται στην σημ. 561 του ΣΤ.: Μήπως δηλαδή η πρόβλεψη του Ευαγγελιαρίου είναι αποτέλεσμα της Αποδόσεως της Εορτής κατά την 13η του Ιανουαρίου καί όχι κατά την 14η, η οποία κυριάρχησε αργότερα καθ' υπέρβαση της "οκτάβας" της Εορτής και, ενώ η ακολουθία των Οσίων μετεφέρθη εις την 13η , το Ευαγγέλιό τους παρέμεινε στις 14.

Με προβλημάτισε επίσης και το του π. Μαξίμου : "Πάντως, αὐτό τό σύστημα τῶν ἀναγνωσμάτων τοῦ Εὐαγγελιαρίου κάτι ἄλλο πρέπει νά διασώζει...". Μία πρόχειρη απάντηση θα ήταν μήπως αφού εξασφαλίστηκαν Ευαγγελικά αναγνώσματα μιας εβδομάδος που λείπουν σε σχέση με τα Αποστολικά ,πλέον δεν θεωρήθηκε απαραίτητη η κάλυψη όλων των μεθεόρτων.

Προς αναμονή εγκυρότερης άποψης.

 

[MTheodorakis]

Τί ἐννοεῖτε «που λείπουν σε σχέση με τα Αποστολικά»;

 

[π. Μάξιμος]

Προς αναμονή ...

Ναί, σέ περίμενα νά ἀπαντήσεις...
Ἐν τῷ μεταξύ εἶδα κάποια παλαιά ἀντίτυπα, πού ἔχω, τῆς ἔκδοσης τοῦ μακαριστοῦ Γ. Μπεκατώρου «ΤΑΞΙΣ», ὁ ὁποῖος τηρεῖ αὐτό πού μᾶς εἶπε ὀ @MTheodorakis.
Σχετικά με τό: τό σύστημα τῶν ἀναγνωσμάτων τοῦ Εὐαγγελιαρίου κάτι ἄλλο πρέπει νά διασώζει..., ἀκριβῶς εἶχα δεῖ τήν ὑποσημείωση τοῦ ΣΤ γιά τά Στουδιτικά Τυπικά καί τήν ἀπόδοση στίς 13, ἀλλά δέν τό ἔγραψα. Προχείρως τό εἶχα γράψει σέ συνέχεια τοῦ: τό Εὐαγγελιάριον ἀγνοεῖ τήν 14ην ὡς ἀπόδοσιν καί προβλέπει εὐαγγέλιον τῶν Ἀββάδων, ἀλλά δέν τό ἔγραψα τελικά.
Εἶδα καί τό ΤΑγΣ, ἀλλά δέν φαίνεται κάτι ἐκεῖ, οὔτε φυσικά καί ἀπόδοση...

 

[MTheodorakis]

Ἠ Ἱεροσολυμιτικὴ ἀπόδοση τῶν Θεοφανείων ἦταν στὶς 14 Ἰανουαρίου, ὅπως φαίνεται στὸν βίο τοῦ ὁσίου Εὐθυμίου τοῦ μεγάλου (+473), τὸ Γεωργιανὸ-Ἱεροσολυμιτικὸ κανονάριο τοῦ ζ' αἰ καὶ τὸ χφ. Σινὰ ΜΓ 56+ΜΓ 5 προστουδιτικὸν τροπολόγιον ναοῦ Ἀναστάσεως β’ ἥμισυ θ' αἰ.


15 Ἰανουαρίου εἶναι «Τὸ ἀπόλουσμα τοῦ δεσπότου» κατὰ τὰ χφφ. Εὐαγγελιάρια Paris. gr. 277 θ’ αἰ. φ. 119v, Paris. Suppl. gr. 1155 ι’ αἰ. φ. 22r, Βritish Library Additional 37004 ια’ αἰ. φ. 166r). «Εἰς τὸ ἀπόλουσμα τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ» (χφ. Βritish Library Additional 37005 Εὐαγγελιάριο ια’ αἰ. φ. 137r).


Στὶς 14 Ἰανουαρίου εἶναι τὸ «ἀπόλουτρον τῶν Φώτων» κατὰ τὰ χφφ. Μ. Λαύρας Ἄθῳ Γ-5 ΤΑΣ ιβ’ αἰ φ. 41v, Κουτλουμουσίου 90δ ΤΑΣ ἀρχὲς ιγ’ αἰ. φ. 58r κ.ἄ.

 

[π. Μάξιμος]

Στὸ Γεωργιανὸ-Ἱεροσολυμιτικὸ κανονάριο τοῦ ζ' αἰ. πού ἀνέβασες καί στό Ἱεροσολυμιτικὸ κανονάριο τοῦ ι΄-ια' (πού ἔχω, δέν ξέρω ἀπό ποῦ) καθαρά φαίνεται ὄτι ἡ ἀπόδοση εἶναι στίς 13 Ἰανουαρίου. Μᾶλλον δέν τό διάβασες καλά...
Τά ὑπόλοιπα δέν μπορῶ νά τά ἐλέγξω, ἄν μεταφέρεις ὀρθές πληροφορίες.
Αὐτή γιά μένα εἶναι ἡ ἀπάντηση, σέ συμφωνία μέ τά Στουδιτικά.

Τώρα, στό ἐρώτημα (ὅπως τό ἔθεσε καί @Καραογλάν βασίλειος) γιά τήν υπέρβαση της "οκτάβας" σέ 9 μέρες, ἔγκριτο μέλος τοῦ Ψ (ὁ @Roumelis Ioannis) μοῦ ὑπενθύμισε αὐτό, ὡς Σιναΐτικη ἐνδεχομένως ἐπιρροή, ὅπως ἔκαναν οἱ Σιναΐτες καί μέ τήν ἁγία Αἰκατερίνη, σέ μία συσχέτιση, μεταφέροντας ἐδῶ τήν ἀπόδοση, ἐνῶ στήν περίπτωση τῶν Εἰσοδίων μετέφεραν τήν μνήμη τῆς ἁγίας.

 

[MTheodorakis]

Οἱ σχετικὲς πηγές.

 

[π. Μάξιμος]

Τό ἐν χρήσει Εὐαγγελιάριον ἔχει μεθέορτα μέχρι 13/1.
Στίς 13 τοποθετεῖ τήν Ἀπόδοση καί τό Κανονάριον Νίκωνος καί τό Τυπικόν Κασούλων.
Ἐπισυνάπτω ἀπόσπασμα ἀπό τά Ἱεροσολυμίτικα Κανονάρια, πού μνημόνευσα, καθώς καί ἀπόσπασμα ἀπό ΘΗΕ,6,361 Φουντούλης.

 

[Shota]

Στις 13 τοποθετεί την Απόδοση και το Γεωργιανό ΤΑΣ (μόνο ένα χφ. που σήμερα φυλάσσεται στη βιβλιοθήκη της Μονής της Αγ. Αικατερίνης Όρους Σινά την Απόδοση την προβλέπει το 14/01). Στις 14 είναι η μνήμη της Αγίας Νίνας η οποία τιμάται με μεγάλη αγρυπνία (η μνήμη λείπει όμως από το σιναϊτικό χφ.).

 

[Shota]

Στις 13 είναι η Απόδοση κατά το Γεωργιανό Συναξάριο του Αγ. Γεωργίου του Αγιορείτη (Στουδιτική ομάδα των τυπικών).

 

[Shota]

Αυτή τη στιγμή δεν έχω την δυνατότητα να δω τα Ευαγγελιστάρια της Ιεροσολυμιτικής παραδόσεως, όμως σε λοιπές γεωργιανές πηγές στις 13 είναι η «οκτάβα» των Θεοφανείων, ενώ στις 14 προβλέπεται η συνάξις «εις τον Αγ. Στέφανον» και τα αναγνώσματα είναι του Αγίου. Πρλβ. το απόσπασμα από το βιβλίο του Garitte.

 

[MTheodorakis]

«Τὸ ἀπόλουσμα τοῦ δεσπότου» στὶς 15 Ἰανουαρίου, ἐννέα ἡμέρες μετὰ τὶς 6 Ἰανουαρίου, τὴν παλαιὰ θεοφάνεια (γέννηση-βάπτιση), ἴσως ἀποτελοῦσε μικρὴ δεσποτικὴ ἑορτὴ-σύναξη τῆς πρώτης χιλιετίας, μετὰ τὴν ὀκταήμερη περιτομή. Ἡ πηγή της θὰ πρέπει νὰ ἀναζητηθεῖ στὰ ἀπόκρυφα εὐαγγέλια, ποὺ ἀναπτύσσουν τὴν πλύση τοῦ νεογνοῦ.

Ἀντίστοιχα ἡ ἀνάμνηση τῆς δωδεκαετοῦς ἐφηβικῆς ἀπομάκρυνσης τοῦ Ἰησοῦ στὸ ἱερὸ συγχωνεύθηκε στὸ ἀνάγνωσμα τῆς περιτομῆς.

 

[π. Μάξιμος]

Πράγματι, τό Εὐαγγελιάριον ἀγνοεῖ τήν 14ην ὡς ἀπόδοσιν καί προβλέπει εὐαγγέλιον τῶν Ἀββάδων, τῶν ὁποίων ὅμως ἠ ἀκολουθία σήμερον μετατίθεται στίς 13.
Ὅσα τυπικά εἶδα (ΤΓΡ, ΤΔ, ΣΤ) δέν προβλέπουν μεθέορτον τήν 14ην, ἀλλά τῆς ἡμέρας.
Στά ΔΕΕ βλέπω κάποιες χρονιές νά ὁρίζεται παραλειφθέν εὐαγγ. ἀνάγνωσμα, ἀλλά κάποιες ἄλλες μεθέορτον, Σαββάτου ε΄ ἑβδ. ᾿Ιωάννου (᾿Ιω. ι΄ 27-38). Δέν γνωρίζω καλῶς αὐτό τό περίπλοκο σύστημα. Πρέπει νά ρωτήσω τόν συντάκτη κ. Δ.Α..

Ρώτησα τόν κ. Διονύσιο Ἀνατολικιώτη καί μέ παρέπεμψε σέ μελέτη του πού δημοσιεύθηκε στό περιοδικό
᾿Εφημέριος, ἔτος 62, τ. 11, ᾿Αθῆναι, Δεκέμβριος 2013
τήν ὁποία καί ἐπισυνάπτω.