Ερωτήσεις περί αρχαιοτέρας τάξεως για τα μετά την ανάγνωση του ευαγγελίου

Από την εποχή του αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου και έπειτα, για όσο χρονικό διάστημα μαρτυρείται κήρυγμα - διδασκαλία μετά την ευαγγελική περικοπή από το σύνθρονο (χωρίς δηλαδή κατάβαση του αρχιερέα από το σύνθρονο μετά την ανάγνωση του Ευαγγελίου - μάλιστα το κήρυγμα γινόταν του πατριάρχου καθεζομένου), ψαλλόταν «Δόξα σοι Κύριε» ἢ «Εἰς πολλὰ ἔτη δέσποτα» μετά την ανάγνωση του Ευαγγελίου; Το Ευαγγέλιο μετακινούνταν από τον άμβωνα μετά την ανάγνωση της περικοπής ή παρέμενε εκεί μέχρι το πέρας της ακολουθίας; Αν μετακινούνταν, προσφερόταν προς ασπασμό στον Πατριάρχη; Και πού γινόταν αποκατάσταση· στην αγία τράπεζα ή σε κάποιο σκευοφυλάκιο; Τι μαρτυρίες έχουμε για όλα αυτά;

Υ.Γ: Στη Μυσταγωγία του αγίου Μαξίμου του Ομολογητή, αποσιωπάται η διδασκαλία μετά το Ευαγγέλιο και αναφέρεται μόνο η κάθοδος από το σύνθρονο (συνημμένο).
 

Attachments

  • PG_91.jpg
    PG_91.jpg
    55.3 KB · Views: 21
Last edited:

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος
Εμμανουήλ Αβραμίδης;130900 said:
Από την εποχή του αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου και έπειτα, για όσο χρονικό διάστημα μαρτυρείται κήρυγμα - διδασκαλία μετά την ευαγγελική περικοπή από το σύνθρονο (χωρίς δηλαδή κατάβαση του αρχιερέα από το σύνθρονο μετά την ανάγνωση του Ευαγγελίου - μάλιστα το κήρυγμα γινόταν του πατριάρχου καθεζομένου), ψαλλόταν «Δόξα σοι Κύριε» ἢ «Εἰς πολλὰ ἔτη δέσποτα» μετά την ανάγνωση του Ευαγγελίου; Το Ευαγγέλιο μετακινούνταν από τον άμβωνα μετά την ανάγνωση της περικοπής ή παρέμενε εκεί μέχρι το πέρας της ακολουθίας; Αν μετακινούνταν, προσφερόταν προς ασπασμό στον Πατριάρχη; Και πού γινόταν αποκατάσταση· στην αγία τράπεζα ή σε κάποιο σκευοφυλάκιο; Τι μαρτυρίες έχουμε για όλα αυτά;

Υ.Γ: Στη Μυσταγωγία του αγίου Μαξίμου του Ομολογητή, αποσιωπάται η διδασκαλία μετά το Ευαγγέλιο και αναφέρεται μόνο η κάθοδος από το σύνθρονο (συνημμένο).


Δὲν ἔχω μαρτυρίες ὅτι παραμένει τὸ Εὐαγγέλιο. Τὸ Εὐαγγέλιο δίδεται στὸν ἱερέα (Τρεμπέλα Τρεῖς λειτουργίαι σ. 8), ὁ ὁποῖος τὸ προσκυνεῖ (Τρεμπέλα ὅπ. πρ. σ. 56, Εὐχολόγιο Μεσσήνης τοῦ 1132 σ. 301, Dmitrievskij σ. 608), ὁμοίως καὶ ὁ ἀρχιερεύς (Dmitrievskij τ. 1 σ. 171, τ. 2 σ. 308).
 
Last edited:
Από την εποχή του αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου και έπειτα, για όσο χρονικό διάστημα μαρτυρείται κήρυγμα - διδασκαλία μετά την ευαγγελική περικοπή από το σύνθρονο (χωρίς δηλαδή κατάβαση του αρχιερέα από το σύνθρονο μετά την ανάγνωση του Ευαγγελίου - μάλιστα το κήρυγμα γινόταν του πατριάρχου καθεζομένου)

Αυτή η θέση μου στηρίζεται σε θέσεις του Thomas F. Mathews στο σύγγραμμά του «The Early Churches of CONSTANTINOPLE: Architecture and Liturgy». Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος ήταν ο πρώτος που εγκατέλειψε το θρόνο (του συνθρόνου) και χρησιμοποίησε τον άμβωνα για να γίνεται καλύτερα ακουστός. Η διδασκαλία γινόταν, κατά τον συγγραφέα, των κληρικών καθημένων στο σύνθρονο ενώ ο λαός στεκόταν, και η ερμηνεία του Ευαγγελίου κρατούσε πολύ ώρα (οι ομιλίες του Χρυσολόγου φτάνουν και τις 2 ώρες).



Δὲν ἔχω μαρτυρίες ὅτι παραμένει τὸ Εὐαγγέλιο. Τὸ Εὐαγγέλιο δίδεται στὸν ἱερέα (Τρεμπέλα Τρεῖς λειτουργίαι σ. 8), ὁ ὁποῖος τὸ προσκυνεῖ (Τρεμπέλα ὅπ. πρ. σ. 56, Εὐχολόγιο Μεσσήνης τοῦ 1132 σ. 301, Dmitrievskij σ. 608), ὁμοίως καὶ ὁ ἀρχιερεύς (Dmitrievskij τ. 1 σ. 171, τ. 2 σ. 308).

Καμία αντίρρηση. Αλλά είναι η μεταγενέστερη πρακτική. Οι μαρτυρίες που ψάχνω μάλλον χρονολογούνται πριν την εποχή του αγίου Μαξίμου του Ομολογητή.
Αυτό που κυρίως με ενδιαφέρει να μάθω είναι αν ψαλλόταν τίποτα μετά την Ευαγγελική περικοπή. Στο τυπικό της αγίας Σοφίας Κωνσταντινουπόλεως (κώδικας Δρέσδης) που είναι πολύ μεταγενέστερο, δεν μπορώ να εντοπίσω κήρυγμα μετά την ανάγνωση της Ευαγγελικής περικοπής ούτε φαίνεται να ψάλλεται τίποτα μετά την περικοπή, αλλά λέγεται μόνο το «Σοφία· ὀρθοί» για την κάθοδο από το σύνθρονο. Αντίθετα, μετά τον τίτλο του Ευαγγελίου ψάλλεται «Δόξα σοι Κύριε».
 

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος


«Τῆς ἀναγνώσεως προηγοῦντο καὶ ἀκολουθοῦσαν δοξολογικὲς ἐπευφημίες τοῦ λαοῦ (‘’Δόξα σοι, Κύριε, δόξα σοι’’, ‘’Ὁ Θεὸς ὁμιλεῖ’’, ‘’Αἶνος σοι, Χριστέ’’ κ. λπ.)» (Ἰ. Φουντούλη Ἀπαντήσεις τ. 2 σσ. 165-166).
 
Last edited:

Π. Δαβίδ

Γενικός συντονιστής


«Τῆς ἀναγνώσεως προηγοῦντο καὶ ἀκολουθοῦσαν δοξολογικὲς ἐπευφημίες τοῦ λαοῦ (῾῾Δόξα σοι, Κύριε, δόξα σοι᾿᾿, ῾῾Ὁ Θεὸς ὁμιλεῖ᾿᾿, ῾῾Αἶνος σοι, Χριστέ᾿᾿ κ. λπ.)» (Ἰ. Φουντούλη Ἀπαντήσεις τ. 2 σσ. 165-166).

Tο "Ο Θεός ομιλεἰ" χρησιμοποιείται ακόμη στην αρμενική λειτουργία.
 

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος
Μετὰ τὸ Εὐαγγελικὸ ἀνάγνωσμα ὁ ἐπίσκοπος, οἱ ἱερεῖς καὶ οἱ διάκονοι ἀσπάζονται τὸ Εὐαγγέλιο

(χφ. St. Petropolitanus Rossijskaja Nacionalnaja Biblioteka gr. 226 εὐχολόγιο θ' αἰ. φ. 18r, ψ.Σωφρονίου Ἑρμηνεία θ. λειτουργίας ιβ’ αἰ. (P.G. τ. 87Γ στ. 3997D), εὐχολόγιο μονῆς Σωτῆρος Μεσσήνης μεταξὺ τῶν ἐτῶν 1121-1132 ἔκδ. A. Jacob Un eucologe du Saint-Sauveur ‘’in Lingua Phari’’ de Messine, Le Bodleianus Auct. E. 5.13 στὸ Bulletin de l’ Institut historique belge de Rome 50 (1980) σ. 301, χφφ. εὐχολόγια Κρυπτοφέῤῥης Γ. β. II ἀρχὲς ιβ’ αἰ. φ. 7v, Vat. gr. 1863 μεταξὺ τῶν ἐτῶν 1154-1189 φ. 16r, Dmitrievskij τ. 2 σσ. 141, 308, Dmitrievskij τ. 1 σ. 171, χφ. Vat. gr. 573 διάταξη λειτουργίας ιδ’-ιε’ αἰ. φ. 67v),



ὁμοίως καὶ οἱ πιστοί

(Π. Τρεμπέλα Λειτουργικοὶ τύποι Αἰγύπτου καὶ ἀνατολῆς ἔκδ. β’ 1993 σ. 83, χφ. Κρυπτοφέῤῥης Γ. β. VII εὐχολόγιο ι’ αἰῶνος ἔκδ. G. Passarelli L’ Eucologio Cryptense Γ.β.VII (sec. X) Ἀνάλεκτα Βλατάδων 36 Θεσσαλονίκη 1982 σ. 196, χφφ. εὐχολόγια Moscow Sevastianov 474 (RGB Gr. 27) ι’ αἰ. φφ. 168r, 253r, Vat. gr. 1836 ια’-ιβ’ αἰ. φ. 63v, Τ. Σταυροῦ 100 ιβ’-ιγ’ φ. 54r, ΕΒΕ 662 ιγ’ αἰ. φ. 317r, Dmitrievskij τ. 2 σσ. 223, 226, 230, 260, 281, 515, 563, 815, 816, 842, 872, 875, 945, 1034, 1040, Εὐχολόγιον Goar 1730 σ. 390, Π. Τρεμπέλα Αἱ τρεῖς λειτουργίαι σσ. 56-57, Ἰ. Φουντούλη (+2007) Ἀπαντήσεις τ. 2 σσ. 317-318)

ἀποδεχόμενοι πλῆρως αὐτό.
 
Last edited:
Top