''Δηλιάδες παρθένες. Οι παρθένες της Δήλου, κατά την αρχαιότητα, οι οποίες επιλέγονταν από τις επιφανέστερες οικογένειες του νησιού για να συμμετάσχουν στις γιορτές προς τιμήν των τριών Δηλίων θεοτήτων (Απόλλωνα, Άρτεμης και Λητούς), χορεύοντας με κρόταλα και απαγγέλλοντας σε όλες τις ελληνικές διαλέκτους ποιήματα σχετικά με τις παραδόσεις για τους θεούς αυτούς. Σύμφωνα με την παράδοση, το έθιμο έλκυε την καταγωγή του από τις πρώτες Νύμφες που χαιρέτισαν με τραγούδι και χορούς τη γέννηση του Απόλλωνα και της Άρτεμης και υπήρξαν οι πρώτες σύντροφοι στις παιδικές διασκεδάσεις των θεών.''
ΔΟΜΗ
~~~~~~~~~~
Οι θεότητες της Μουσικής στην ομηρική και αρχαϊκή ποίηση. Μενέλαος Χριστόπουλος. Αθήνα 1985
σελ. 84
Η ιστορία της Λητούς εκτίθεται στο δηλιακό ύμνο του ομηρικoύ ύμνου στον Απόλλονα και ένα αρκετά σαφή υπαινιγμό προσφέρει ο στίχο 159 του ίδιου κειμένου:
Hymn 3 to Apollo
HH 3 159
κοῦραι Δηλιάδες, ἑκατηβελέταο θεράπναι:
αἵ τ᾽ ἐπεὶ ἂρ πρῶτον μὲν Ἀπόλλων᾽ ὑμνήσωσιν,
αὖτις δ᾽ αὖ Λητώ τε καὶ Ἄρτεμιν ἰοχέαιραν,
μνησάμεναι ἀνδρῶν τε παλαιῶν ἠδὲ γυναικῶν
ὕμνον ἀείδουσιν, θέλγουσι δὲ φῦλ᾽ ἀνθρώπων.
πάντων δ᾽ ἀνθρώπων φωνὰς καὶ βαμβαλιαστὺν
μιμεῖσθ᾽ ἴσασιν: φαίη δέ κεν αὐτὸς ἕκαστος
φθέγγεσθ᾽: οὕτω σφιν καλὴ συνάρηρεν ἀοιδή.
τίς Δηλιάδες κόρες, τοῦ μακροβόλου ἀκόλουθες.
158 ᾿Αφοῦ αὐτές τόν ᾿Απόλλωνα πρῶτα ὑμνήσουν καί τή Λητώ
καί τήν τοξεύτρα ῎Αρτεμη,
ἄντρες ἀρχαίους καί γυναῖκες ἀναθυμοῦνται καί τραγουδοῦν,
καί τά γένη τῶν ἀνθρώπων καταμαγεύουν.
162 Τῶν θνητῶν ὅλων τή λαλιά καί τῶν κροτάλων παίξιμο
ξέρουν νά μιμοῦνται,
κι ὁ καθένας θά ᾿λεγε πώς εἶν᾿ ὁ ἴδιος πού μιλεῖ,
ατός του πως μιλεί· τόσο όμορφα ταιριάζουν το τραγούδι.
Μετ. Γιάννη Τριτσιμπίδα
[...]
...αναφέρεται στο τραγούδι των Δηλιάδων και περιέχει έντονο το στοιχείο της μιμήσεως.
[...]
Το συμανδικό διακριτικό στοχείο που διαφοροποιεί τον ύμνο αυτό από το
νόμο είναι και πάλι η ''μίμησις''. Στην περίπτωση αυτή δέν εντοπίζεται στους βηματισμούς του χορού (αν και δέν πρέπει να αποκλείσουμε το ενδεχόμενο
χορευτικών βηματισμόν) αλλά στο τραγούι των Δηλιάδων. Πρόκειται νομίζω,
για ένα απόσπασμα που συμπτοματικά συμπυκνώνει τις βασικές συνιστώσες της ελληνικής ποίσεως και, ταυτόχρονα, της Απολλώνειας θρησκείας.99
~~~~~~~~
'' ῾Η Δῆλος γίνεται τό κέντρο σύναξης τῶν ᾿Ιώνων ἀπ᾿ ὅλο τό γύρω Αἰγαῖο. Στό μεγάλο αὐτό προσκύνημα ‐ πανηγύρι τοῦ ᾿Απόλλωνα γίνονται ἀγῶνες πυγμαχίας καί διαγωνισμοί χορευτικοί καί ποιητικοί ὅπου συρρέουν ἐπαγγελματίες σάν τόν ἀοιδό τοῦ ὕμνου μας.
᾿Εδῶ ἐμφανίζεται κι ἡ παράξενη ὁμάδα τῶν Δηλιάδων κορῶν πού τραγουδοῦν τούς ἀρχαίους, χαμένους πιά γιά μᾶς μυθικούς κύκλους, πού ἐλάχιστα ἀπομεινάρια τους μαντεύουμε στά ὁμηρικά ἔπη καί σ᾿ ἄλλα ἔργα.
Μ᾿ αὐτές τίς συνάξεις τήν ἐποχή τοῦ προφορικοῦ λόγου στό Αἰγαῖο διατηροῦσαν καί ἀνανέωναν τήν λογοτεχνία, τή θρησκεία καί τίς γνώσεις τους, ἀνέπτυσσαν τίς ἀνταλλαγές.
Οἱ Δηλιάδες κόρες «ΠΑΝΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΦΩΝΑΣ ΚΑΙ ΚΡΕΜΒΑΛΙΑΣΤΥΝ» ξέρουν νά μιμοῦνται.
Αὐτές οἱ ῾῾φωνές᾿᾿ εἶναι οἱ διάλεκτοι τοῦ ἑλληνικοῦ χώρου καί οἱ λαλιές τῶν ἄλλων γύρω λαῶν ἤ κάποιες τελετουργικές ἐκφράσεις τῆς λατρείας τοῦ ᾿Απόλλωνα ἀπό ξένες ἀνατολικές γλῶσσες. Αὐτό πού μπορεῖ κανείς νά συμπεράνει πάντως εἶναι πώς ἐδῶ, σέ μόνιμη ἄς ποῦμε βάση, μάθαιναν αὐτές τίς διάφορες ῾῾φωνές᾿᾿ καί τραγουδοῦσαν τά κατορθώματα καί τά ἔπη «ΑΝΔΡΩΝ ΠΑΛΑΙΩΝ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΩΝ».
῞Οσο γιά τήν κρεμβαλιαστύν ἤ βαμβαλιαστύν τῶν γυναικῶν, τό κροτάλισμα, ὑπάρχουν πολλά ἐνδεχόμενα: πρόκειται γιά ἁπλά ἐλαφρά κρουστά, κρέμβαλα, κύμβαλα, κρόταλα, ζίλια καί καστανιέτες πού συνοδεύουν τά ἔγχορδα, τό τραγούδι, τήν ἀπαγγελία ἤ τό χορό; Πρόκειται γιά κάποιον ἦχο πού παρήγαγαν μέ τό χτύπημα τῶν δοντιῶν ἤ γιά ἄναρθρες κραυγές πού ἔβγαζαν μέ ἄλλη στοματική τεχνική; ῍Ας θυμηθοῦμε ἴσως ἐδῶ τά μακρόσυρτα ἐπαναλαμβανόμενα γιού ‐ γιού ἤ τζαγρίτ στά τραγούδια τῶν γυναικῶν τῆς βόρειας ᾿Αφρικῆς.
Οἱ ῎Ιωνες ἐντοπίζονται ἀρχικά στά νησιά καί τίς ἀκτές γύρω ἀπό τό Αἰγαῖο. Στή Μικρά ᾿Ασία, ἀπό τή Σμύρνη ἕως τήν ῾Αλικαρνασσό καί στήν Κιλικία. Στή Χαλκιδική, τή Θράκη, τή Σαμοθράκη, Θάσο, ῎Ιμβρο, Λῆμνο, Χίο, Σάμο καί ᾿Ικαρία, Κυκλάδες καί Σποράδες, Εὔβοια καί ᾿Αττική. Στόν ῾Ελλήσποντο, τήν Προποντίδα, καί στό μεγαλύτερο μέρος τῶν ἀκτῶν τοῦ Εὐξείνου πόντου. Στή Σαλαμίνα τῆς Κύπρου.
᾿Αποικίες τους εἶναι ὁ Πύργος, ἡ Κύμη, ἡ Ποσειδωνία κι ἡ ᾿Ελέα στήν ᾿Ιταλία, ἡ Κατάνη στή Σικελία, καί ἡ περιοχή ἀπό τή Μασσαλία ὡς τό ᾿Εμπορεῖον στήν ἰβηρική γῆ.
12. ῾Ο ὕμνος στό Δήλιο ᾿Απόλλωνα τελειώνει μέ μιά εὐτράπελη συνομιλία τοῦ ποιητῆ μέ τίς κόρες τῆς Δήλου, στά πλαίσια προφανῶς τοῦ ποιητικοῦ διαγωνισμοῦ πού ᾿χει σάν κατάληξη νά τοῦ ἀπονείμουν τά πρωτεῖα.
῾Ο ποιητής εὐλογεῖ τά γένια του: «ΜΕΤΟΠΙΣΘΕΝ ΑΡΙΣΤΕΥΟΥΣΙ ΑΟΙΔΑΙ».
13. «ΚΙΘΑΡΙΣ» ‐ «ΦΟΡΜΙΞ» ‐ Λύρη εἶναι τρία παρεμφερῆ ἔγχορδα μέ μικρές διαφορές ὡς πρός τό μέγεθος, τό βάθος, τοῦ ἠχείου καί τήν ἔνταση ἤ τή χροιά τοῦ ἤχου (ἡ κίθαρις θεωρεῖται γλυκύτερη τῆς λύρας πού ἔχει ἦχο δυνατώτερο καί ἠχεῖο πιό βαθύ). Στόν ὁμηρικό ὕμνο ἀναφέρονται μόνον ἡ κίθαρις καί ἡ φόρμιξ καί οἱ δυό ὀνομασίες ἐναλλάσσονται χωρίς καμιά διάκριση.
Τά ὄργανα αὐτά ἀποτελοῦνται ἀπό δύο κυρτές κεραῖες ἀπό κέρατο ἤ ξύλο (πήχεις) πού πλησιάζουν μεταξύ τους ἐπάνω καί κάτω, προσαρμοσμένες σέ ἠχεῖο ἀπό καύκαλο χελώνας ἤ βαθουλωμένο ξύλο. Τά πάνω καί κάτω πλησιέστερα μεταξύ τους σημεῖα, ἑνώνουν δυό κάθετα ξυλάκια ἤ κέρατα (ζυγόν καί ὑπολύριον ἤ χορδοτόνιον) πού κρατοῦν τεντωμένες μέ τή βοήθεια στροφίγγων (κόλλοπες) τίς ἐπτά (ἱερός ἀριθμός τοῦ ᾿Απόλλωνα) ἤ τέσσερις χορδές (νευραί). Τά ὄργανα παίζονται μέ τά δάχτυλα ἤ μέ πλῆκτρο.
14. ῾Ο ᾿Απόλλων ἐμφανίζεται νά παίζει τήν κιθάρα καί ὄχι νά τραγουδάει κι αὐτό εἶναι σταθερό γνώρισμα τῆς σχέσης του μέ τήν μουσική.
15. ᾿Αζαντίδα ἤ ᾿Αζανίδα κόρη, πού ἐπρόκειτο νά παντρευτεῖ στήν ᾿Αζανία τῆς ᾿Αρκαδίας, εἶναι ἡ Κορωνίς, κόρη τοῦ πολεμικοῦ Φλεγύα. ῾Ο ᾿Απόλλων ἔσμιξε μαζί της, ἐκείνη ὅμως παντρολογιόταν μέ τόν ῎Ισχυ, γυιό τοῦ βασιλιᾶ τῆς ᾿Αρκαδίας ᾿Ελάτου. ῾Ο ᾿Απόλλων ὀργισμένος ἐπενέβη καί σκότωσε γαμπρό καί νύφη, ἔσωσε ὅμως μέσα ἀπό τήν νεκρική πυρά τόν ἀγέννητο γυιό του τόν ᾿Ασκληπιό πού παρέδωσε στόν κένταυρο Χείρωνα γιά νά τόν ἀναθρέψει. ῎Αλλη παραλλαγή θέλει τόν ᾿Ασκληπιό νά γεννήθηκε στήν ᾿Επίδαυρο ὅπου ἔφτασε ἡ ἔγγυος Κορωνίς μέ τόν πατέρα της Φλεγύα.
῾Ο Φόρβας ἦταν γυιός τοῦ Ποσειδῶνα καί βασιλιάς τῶν Κουρήτων. ᾿Εξεστράτευσε κατά τῶν ᾿Αθηναίων, σκοτώθηκε ὅμως ἀπό τόν ᾿Ερεχθέα.
῾Ο Τριόπας ἤ Τρίοψ ἦταν θεσσαλός, γυιός κι αὐτός τοῦ Ποσειδῶνα ἤ τοῦ Φόρβαντα, στόν ὕμνο ὅμως παρουσιάζεται σάν πρόγονός του.''
~~~~~~~~~~
Ι.Θ. Κακριδής
Aρχαίοι Έλληνες και οι ξένες γλώσσες
Και κάτι πού θα μείνει αξέχαστο για πάντα, θάμα μέγα,
του Μακροσαγιτάρη οι λάτρισσες, της Δήλος οι παρθένες,
που, τραγουδώντας, τον Απόλλωνα δοξολογούνε πρώτα,
και τη Λητώ και την Αρτέμιδα μετά τη δοξαρούσα.
Αλλοτινές γυναίκες έπειτα κι’ άντρες παλιούς θυμούνται
και τους δοξάζουν στο τραγούδι τους, κι’ αναγαλλιάζει ο κόσμος.
Ξέρουν ακόμα και τα κούρταλα και των ανθρώπων όλων
Να κάνουν τις φωνές. Ακούγοντας καθένας τους νομίζει
Ομηρικός Ύμνος Απόλλωνος 156 κκ., μετάφρ. Ι. Κακριδή
''Βρισκόμαστε στην περιοχή της αρχαϊκής ποίησης· δω θα συναντήσουμε το μοναδικό ελληνικό χωρίο, που φαίνεται να μιλεί γι’ ανθρώπους πολύγλωσσους. Λέω φαίνεται γιατί το πράγμα κάθε άλλο παρά σίγουρο είναι: Στον Ομηρικό Ύμνο στον Απόλλωνα, κι’ αυτόν από τον 7° αι., ο ποιητής μέσα σ’ άλλα. περιγράφει την ολόχαρη γιορτή των Ιώνων στη Δήλο, και από τις διάφορες εκδηλώσεις της εξαίρει ιδιαίτερα το χορό και το τραγούδι των παρθένων του νησιού, που υπηρετούσαν στο ναό του Απόλλωνα. Ας ακούσουμε τους σχετικούς στίχους:
Και κάτι πού θα μείνει αξέχαστο για πάντα, θάμα μέγα,
του Μακροσαγιτάρη οι λάτρισσες, της Δήλος οι παρθένες,
[...]
Ο κόρες του νησιού ήξεραν λοιπόν να μιμηθούν με το στόμα όχι μόνο τα κρόταλα, το ρυθμικό χτύπημα από τις καστανιέτες, αλλά και τις φωνές των ανθρώπων όλων — τόσο πιστά, που ό κάθε ακροατής να νομίζει πως ακούει τον εαυτό του να μιλεί. Ποιο λατρευτικό έθιμο κρύβεται πίσω από το πολύγλωσσο αυτό τραγούδι των Δηλιάδων, δεν ξέρουμε και ίσως δε θα το μάθουμε ποτέ. Έξω από τους στίχους αυτούς δε μας σώζεται καμιά άλλη μαρτυρία που να μιλεί για τη συνήθεια αυτή, και οι υποθέσεις των φιλολόγων, που παλεύουν να λύσουν το αίνιγμα, παίρνουν και δίνουν. Μέσα σ’ άλλα είπαν πως οι παρθένες φαίνεται πως τραγουδούσαν διάφορα λατρευτικά ελληνικά τραγούδια, το καθένα στη διάλεχτό του. Κανείς ωστόσο δέν μπορεί ν’ αποκλείσει τη δυνατότητα, οι Δηλιάδες να τραγουδούσαν και ξενόγλωσσους εντελώς ύμνους, την ώρα που ξέρουμε πως στο πανηγύρι της Δήλου έρχουνταν και πολλοί ξένοι από τη Μικρασία και στο ποίημα τονίζεται πώς οι κοπέλες ήξεραν να μιμηθούν όλων των ανθρώπων, όχι όλων των Ελλήνων τις φωνές. Όπως και να έχει το πράγμα, χαρακτηριστικό είναι πως ο ποιητής αντικρίζει την ικανότητα αυτή σαν κάτι μοναδικό· θαύμα μέγα την αποκαλεί, που η δόξα του δε θα λησμονηθεί ποτέ. Αυτό δείχνει πως μέσα στην Ελλάδα τότε δε θα βρισκόταν εύκολα άνθρωπος, που να ξέρει να τραγουδεί σκοπούς ξένους με ξένα λόγια.''
~~~~~~~~~~~
ΑΣΤΕΡΙΗ ΦΙΛΟΜΟΛΠΟΣ:Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΧΩΡΩΝ ΣΤΟΥΣ ΜΥΘΟΥΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΛΑΤΡΕΙΕΣ ΤΗΣ ΔΗΛΟΥ
http://phdtheses.ekt.gr/eadd/handle/10442/9903
~~~~~~~~~
http://analogion.com/forum/showthread.php?t=12271&page=28
~~~~~~~~~
ΘΟΥΚ 3.104.1–3.104.6
Καθαρμός της Δήλου από τους Αθηναίους
Στο τέλος του καλοκαιριού του 427 π.Χ. οι Αθηναίοι έστειλαν για πρώτη φορά στη Σικελία είκοσι τριήρεις με αρχηγούς τους Λάχητα και Χαροιάδη. Αυτό το μικρό εκστρατευτικό σώμα έλαβε μέρος σε πολεμικές επιχειρήσεις χωρίς ιδιαίτερη επιτυχία. Στο σημείο αυτό ο ιστορικός περιγράφει ένα γεγονός που συνέβη τον χειμώνα του 426/5 π.Χ. και δεν σχετίζεται με τον πόλεμο.
[3.104.1] Τοῦ δ’ αὐτοῦ χειμῶνος καὶ Δῆλον ἐκάθηραν Ἀθηναῖοι
κατὰ χρησμὸν δή τινα. ἐκάθηρε μὲν γὰρ καὶ Πεισίστρατος
ὁ τύραννος πρότερον αὐτήν, οὐχ ἅπασαν, ἀλλ’ ὅσον ἀπὸ τοῦ
ἱεροῦ ἐφεωρᾶτο τῆς νήσου· τότε δὲ πᾶσα ἐκαθάρθη τοιῷδε
τρόπῳ. [3.104.2] θῆκαι ὅσαι ἦσαν τῶν τεθνεώτων ἐν Δήλῳ, πάσας
ἀνεῖλον, καὶ τὸ λοιπὸν προεῖπον μήτε ἐναποθνῄσκειν ἐν τῇ
νήσῳ μήτε ἐντίκτειν, ἀλλ’ ἐς τὴν Ῥήνειαν διακομίζεσθαι.
ἀπέχει δὲ ἡ Ῥήνεια τῆς Δήλου οὕτως ὀλίγον ὥστε Πολυ-
κράτης ὁ Σαμίων τύραννος ἰσχύσας τινὰ χρόνον ναυτικῷ
καὶ τῶν τε ἄλλων νήσων ἄρξας καὶ τὴν Ῥήνειαν ἑλὼν
ἀνέθηκε τῷ Ἀπόλλωνι τῷ Δηλίῳ ἁλύσει δήσας πρὸς τὴν
Δῆλον. καὶ τὴν πεντετηρίδα τότε πρῶτον μετὰ τὴν κάθαρσιν
ἐποίησαν οἱ Ἀθηναῖοι τὰ Δήλια. [3.104.3] ἦν δέ ποτε καὶ τὸ πάλαι
μεγάλη ξύνοδος ἐς τὴν Δῆλον τῶν Ἰώνων τε καὶ περικτιόνων
νησιωτῶν· ξύν τε γὰρ γυναιξὶ καὶ παισὶν ἐθεώρουν, ὥσπερ
νῦν ἐς τὰ Ἐφέσια Ἴωνες, καὶ ἀγὼν ἐποιεῖτο αὐτόθι καὶ
γυμνικὸς καὶ μουσικός, χορούς τε ἀνῆγον αἱ πόλεις. [3.104.4] δηλοῖ
δὲ μάλιστα Ὅμηρος ὅτι τοιαῦτα ἦν ἐν τοῖς ἔπεσι τοῖσδε, ἅ
ἐστιν ἐκ προοιμίου Ἀπόλλωνος·
ἀλλ’ ὅτε Δήλῳ, Φοῖβε, μάλιστά γε θυμὸν ἐτέρφθης,
ἔνθα τοι ἑλκεχίτωνες Ἰάονες ἠγερέθονται
σὺν σφοῖσιν τεκέεσσι γυναιξί τε σὴν ἐς ἀγυιάν·
ἔνθα σε πυγμαχίῃ τε καὶ ὀρχηστυῖ καὶ ἀοιδῇ
μνησάμενοι τέρπουσιν, ὅταν καθέσωσιν ἀγῶνα.
[3.104.5] ὅτι δὲ καὶ μουσικῆς ἀγὼν ἦν καὶ ἀγωνιούμενοι ἐφοίτων ἐν
τοῖσδε αὖ δηλοῖ, ἅ ἐστιν ἐκ τοῦ αὐτοῦ προοιμίου· τὸν γὰρ
Δηλιακὸν χορὸν τῶν γυναικῶν ὑμνήσας ἐτελεύτα τοῦ ἐπαίνου
ἐς τάδε τὰ ἔπη, ἐν οἷς καὶ ἑαυτοῦ ἐπεμνήσθη·
ἀλλ’ ἄγεθ’, ἱλήκοι μὲν Ἀπόλλων Ἀρτέμιδι ξύν,
χαίρετε δ’ ὑμεῖς πᾶσαι. ἐμεῖο δὲ καὶ μετόπισθε
μνήσασθ’, ὁππότε κέν τις ἐπιχθονίων ἀνθρώπων
ἐνθάδ’ ἀνείρηται ταλαπείριος ἄλλος ἐπελθών·
«ὦ κοῦραι, τίς δ’ ὔμμιν ἀνὴρ ἥδιστος ἀοιδῶν
ἐνθάδε πωλεῖται, καὶ τέῳ τέρπεσθε μάλιστα;»
ὑμεῖς δ’ εὖ μάλα πᾶσαι ὑποκρίνασθαι ἀφήμως·
«τυφλὸς ἀνήρ, οἰκεῖ δὲ Χίῳ ἔνι παιπαλοέσσῃ.»
[3.104.6] τοσαῦτα μὲν Ὅμηρος ἐτεκμηρίωσεν ὅτι ἦν καὶ τὸ πάλαι
μεγάλη ξύνοδος καὶ ἑορτὴ ἐν τῇ Δήλῳ· ὕστερον δὲ τοὺς
μὲν χοροὺς οἱ νησιῶται καὶ οἱ Ἀθηναῖοι μεθ’ ἱερῶν ἔπεμ-
πον, τὰ δὲ περὶ τοὺς ἀγῶνας καὶ τὰ πλεῖστα κατελύθη ὑπὸ
ξυμφορῶν, ὡς εἰκός, πρὶν δὴ οἱ Ἀθηναῖοι τότε τὸν ἀγῶνα
ἐποίησαν καὶ ἱπποδρομίας, ὃ πρότερον οὐκ ἦν
http://www.greek-language.gr/greekLang/ancient_greek/tools/corpora/anthology/content.html?t=193
Μτφρ. Ε.Κ. Βενιζέλος. [1940] 1960. Θουκυδίδου Ιστορίαι. Ι–ΙΙ. 2η έκδ. Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της Εστίας. (1η έκδ. Οξφόρδη: Οxford University Press).
[3.104.1] Κατά τον ίδιον χειμώνα, οι Αθηναίοι προέβησαν εις καθαρμόν της Δήλου, συμμορφούμενοι προς κάποιον χρησμόν. Είναι αληθές, ότι και ο τύραννος Πεισίστρατος είχε προβή προηγουμένως εις τοιούτον καθαρμόν, όχι όμως της όλης νήσου, αλλά μόνον του μέρους, το οποίον φαίνεται από τον ναόν. Τώρα όμως ο καθαρμός επεξετάθη εις όλην την νήσον και έγινε κατά τον έξης τρόπον. [3.104.2] Εσήκωσαν όλους τους νεκρούς και τα φέρετρά των που υπήρχαν εις την Δήλον, και διέταξαν του λοιπού ούτε ν' αποθνήσκη κανείς, ούτε να γεννάται εις την νήσον, αλλ' οι ετοιμοθάνατοι και αι ετοιμόγεννοι να μεταφέρωνται εις την Ρήνειαν. Η απόστασις της Ρηνείας από την Δήλον είναι τόσον μικρά, ώστε ο τύραννος της Σάμου Πολυκράτης, ο όποιος επί εν διάστημα είχεν ισχυρόν στόλον, υπέβαλεν υπό την κυριαρχίαν του και άλλας νήσους και αφού εκυρίευσε την Ρήνειαν, την αφιέρωσεν εις τον Δήλιον Απόλλωνα, προσδέσας αυτήν εις την Δήλον με άλυσσον. Και τότε, πρώτην φοράν μετά τον καθαρμόν, καθιέρωσαν οι Αθηναίοι την κατά πενταετίαν τελουμένην εορτήν. [3.104.3] Και εις παλαιοτέραν άλλωστε εποχήν εγίνετο εκεί μεγάλη πανήγυρις, εις την οποίαν συνέρρεαν ως θεαταί συν γυναιξί και τέκνοις οι Ίωνες και οι κάτοικοι των γειτονικών νήσων (καθώς τώρα οι Ίωνες προσέρχονται ως θεαταί εις τα Εφέσια), και ετελούντο εκεί αγώνες γυμναστικοί και μουσικοί και αι πόλεις εχορήγουν θιάσους ορχήσεων. [3.104.4]Ότι τοιούτος ήτον ο χαρακτήρ της πανηγύρεως μαρτυρεί ιδίως ο Όμηρος εις τους επομένους στίχους του Ύμνου προς τον Απόλλωνα.
Άλλοτε πάλιν εις την Δήλον, Φοίβε, τέρπεται προ πάντων η ψυχή σου.
Εκεί συναθροίζονται προς τιμήν σου οι μακροχίτωνες Ίωνες,
Με τα τέκνα και τας γυναίκας των, επί της οδού, της
αγούσης εις τον ναόν.
Εκεί, με πυγμαχίας και ορχήσεις και άσματα,
Υμνούν το όνομα σου και σε τέρπουν, όταν τελούν τους
αγώνας των.
[3.104.5] Αλλ' ότι ετελούντο και μουσικοί αγώνες, οι οποίοι προσείλκυαν πολλούς αγωνιστάς, μαρτυρεί πάλιν ο ποιητής δια των επομένων στίχων του ιδίου Ύμνου, όπου, αφού υμνεί τον Δηλιακόν χορόν των γυναικών, τελειώνει τον έπαινον με τους εξής στίχους, εις τους οποίους μνημονεύει και τον εαυτόν του.
Εμπρός, ας είναι ίλεοι προς ημάς ο Απόλλων και η
Άρτεμις.
Και σεις χαίρετε όλαι (παρθένοι). Τηρήσατε και εις το
μέλλον την ανάμνησίν μου,
Και όταν κανείς από τους κατοίκους τους βασανισμένους
της γης
Έλθη εδώ και σας ερωτήση:
«Ποίος, κόραι μου, σας φαίνεται γλυκύτερος από τους
αοιδούς,
Όσοι συχνάζουν εδώ, και ποίος σας τέρπει περισσότερον;»
Αποκριθήτε σεις με μίαν φωνήν και με λόγους επαινετικούς:
«Ο τυφλός που κατοικεί εις την πετρώδη Χίον.»
[3.104.6] Αυταί είναι αι μαρτυρίαι που έχομεν από τον Όμηρον, ότι και εις την παλαιάν εποχήν ετελείτο μεγάλη πανήγυρις και εορτή εις την Δήλον. Βραδύτερον, οι Κυκλαδίται και οι Αθηναίοι εξηκολούθουν να στέλλουν τους θιάσους των ορχήσεων μαζύ με τα αφιερώματα, αλλ' οι αγώνες και τα πλείστα της τελετής, ως ήτο φυσικόν, περιέπεσαν εις αχρηστίαν, ένεκα των ατυχιών της Ιωνίας, έως ότου τέλος οι Αθηναίοι αποκατέστησαν τους αγώνας, προσθέσαντες δια πρώτην τότε φοράν και ιπποδρομίας.
~~~~~~~~~~~
Ps. Plut. Mus. 14 - Ὑπερβορέων
καὶ ἡ ἐν Δήλῳ δὲ τοῦ ἀγάλματος αὐτοῦ ἀφίδρυσις ἔχει ἐν μὲν τῇ δεξιᾷ τόξον, ἐν δὲ τῇ ἀριστερᾷ Χάριτας, τῶν τῆς μουσικῆς ὀργάνων ἑκάστην τι ἔχουσαν: ἡ μὲν γὰρ λύραν κρατεῖ ἡ δ᾽ αὐλοὺς ἡ δ᾽ ἐν μέσῳ προσκειμένην ἔχει τῷ στόματι σύριγγα ὅτι δ᾽ οὗτος οὐκ ἐμὸς ὁ λόγος, Ἀντικλῆς καὶ Ἴστρος ἐν ταῖς Ἐπιφανείαις περὶ τούτων ἀφηγήσαντο. οὕτω δὲ παλαιόν ἐστι τὸ ἀφίδρυμα, τοῦτο, ὥστε τοὺς ἐργασαμένους αὐτὸ τῶν καθ᾽ Ἡρακλέα Μερόπων φασὶν εἶναι. ἀλλὰ μὴν καὶ τῷ κατακομίζοντι παιδὶ τὴν Τεμπικὴν δάφνην εἰς Δελφοὺς παρομαρτεῖ αὐλητής: καὶ τὰ ἐξ Ὑπερβορέων δ᾽ ἱερὰ μετ᾽ αὐλῶν καὶ συρίγγων καὶ κιθάρας εἰς τὴν Δῆλόν φασι τὸ παλαιὸν στέλλεσθαι.
