[Ερώτηση] Εν τη αρτοκλασία - Μάγοι Περσών

[tb---]

Στην Συλλογή Ιδιόμελων Μανουήλ (Χουρμουζίου έκδοση 1831) σελ 54, υπάρχει τον εν λόγω μάθημα " Μάγοι Περσών " με ένδειξη "εν τη αρτοκλασία".

Πού και πότε μπορεί να ψαλεί το εν λόγω μάθημα;

Ρωτάω γιατί υπάρχει εορτάζων ναός "Γέννησης Χριστού" που εορτάζει στις 26 Δεκεμβρίου, και σιγουρα θα υπάρχει αρτοκλασία. Μπορεί να ψαλεί αντί του "Θεοτόκε Παρθένε" ή θα προτιμηθεί το δεύτερο αφού 26 είναι ημέρα αφιρεωμένη στην Παναγία ;

Ευχαριστώ~

 

[Σαργιώτης Δημήτριος]

Στην Συλλογή Ιδιόμελων Μανουήλ (Χουρμουζίου έκδοση 1831) σελ 54, υπάρχει τον εν λόγω μάθημα " Μάγοι Περσών " με ένδειξη "εν τη αρτοκλασία".

Πού και πότε μπορεί να ψαλεί το εν λόγω μάθημα;

Ρωτάω γιατί υπάρχει εορτάζων ναός "Γέννησης Χριστού" που εορτάζει στις 26 Δεκεμβρίου, και σιγουρα θα υπάρχει αρτοκλασία. Μπορεί να ψαλεί αντί του "Θεοτόκε Παρθένε" ή θα προτιμηθεί το δεύτερο αφού 26 είναι ημέρα αφιρεωμένη στην Παναγία ;

Ευχαριστώ~

Προφανώς, όπως το αντιλαμβανομαι, ψάλλεται μετά την εκφώνηση "Είη το κράτος της βασιλείας σου", υπό του β΄χορού, κατά την έξοδο του ιερέως από την βόρεια πύλη προς το κέντρο του Ναού όπου θα γίνει η δέηση της αρτοκλασίας. Μετά την ευχή "Δέσποτα Πολυέλεε", θα ψαλλεί το "Θεοτόκε Παρθένε". Για ποιόν λόγο δε, επιλέχθηκε το δοξαστικό της λιτής, αντί ενός εκ των ιδιομέλων δεν το γνωρίζω.

 

[π. Μάξιμος]

Για ποιόν λόγο δε, επιλέχθηκε το δοξαστικό της λιτής, αντί ενός εκ των ιδιομέλων δεν το γνωρίζω.

Γιατί στή μοναστική ἀκολουθία τῆς λιτῆς, ἀπό τήν ὁποία προέρχεται ἡ ἐνοριακή ἀκολουθία τῆς ἀρτοκλασίας, ψάλλονται ὅλα. Ἀφοῦ ψάλλεται ἕνα, ἐπιλέγεις ὅποιο θέλεις.
Δέν θά ἀπαντοῦσα, ἀλλά θυμήθηκα, πού μοῦ ἔλεγε ὁ Πάτμιος συνεφημέριος μου π. Θεολόγος Γρύλλης, ὅτι στήν Πάτμο, ὁ ἱερεύς πού ψάλλει τό ἰδιόμελο τῆς λιτῆς πάντοτε προτάσσει τό Δόξα, Καὶ νῦν, ἤ ἄν θυμᾶμαι ἀκόμη καλύτερα, ἐπιλέγεται τό δοξαστικό. Πάντοτε ὅμως προτάσσεται τό Δόξα, Καὶ νῦν. Κι αὐτό προφανῶς ἐπειδή ἡ Πάτμος ἔχει βασικά μοναστηριακή ἐπιρροή, πάντοτε ἠ ἀκολουθία τῆς λιτῆς κλείνει μέ τό Δόξα, Καὶ νῦν. Στά ἰδιόμελα προτασσόταν στίχος, γι᾿ αὐτό καλοῦνται καί στιχηρά ἰδιόμελα.

 

[Lampadarios]

Θα ήθελα να ανακινήσω το θέμα, επειδή φαίνεται πιο σύνθετο. Σε ορισμένα μουσικά που βλέπω, δηλαδή:
Μουσική Κυψέλη Π. Πελοποννησίου & Στεφάνου Λ. (έκδοση 1898 - Φ. Βάμβα)
Δοξαστάριον Π. Πελοποννησίου (έκδοση 1882 - Π. Κηλτζανίδου)
Μουσικόν Δωδεκαήμερον Αλ. Βυζαντίου (1884)
Το Άγιον Δωδεκαήμερον (Τύποις Μαρκαριάν 1885)
... η σημείωση ότι λέγεται και στην αρτοκλασία αναφέρεται στο Και νυν της Λιτής "Χορεύουσιν Άγγελοι".
Στα δύο τελευταία μάλιστα, διευκρινίζεται η χρήση του και ως "Και νυν της Λιτής" και στην Αρτοκλασία.
Όπως το αντιλαμβάνομαι, δεν μπορεί να εννοεί το ίδιο πράγμα αναλόγως την κατά τόπους τάξη. Υποθέτω ότι θα μπορούσε να εννοεί ότι αντί της τρίτης επανάληψης του Απολυτικίου στην Αρτοκλασία να λέγεται το τροπάριο αυτό, και ίσως ήταν μια παράδοση σε κάποιους καιρούς. Ωστόσο δεν βγάζω άκρη, διότι ειδικά στο Άγιον Δωδεκαήμερον που περιέχει συνεχόμενη την τάξη των ακολουθιών, στην Αρτοκλασία δεν γίνεται λόγος. Είναι σαν μια τυφλή επανάληψη...

 

[π. Μάξιμος]

Οἱ μουσικές πηγές πού ἀναφέρεις δέν ἔχουν σχέση μέ ΤΑΣ (αντί της τρίτης επανάληψης του Απολυτικίου στην Αρτοκλασία) —καί μή μπερδευόμαστε μέ τέτοια— ἀλλά μέ τά Πατριαρχικά Τυπικά, πού προβλέπουν τό Θεοτόκε Παρθένε πρίν τήν εὐλόγηση τῶν ἄρτων.
Τό θέμα εἶναι ἁπλό καί διευκρινίστηκε προηγουμένως.
Οἱ ὁδηγίες πού ἀναφέρεις ἔχουν σχέση μέ διάφορες περιπτώσεις, ὅπου ὡς Δόξα θά πρέπει νά ψαλεῖ κάτι ἄλλο, ἀλλά νά χρησιμοποιεῖται καί σέ περίπτωση ἀρτοκλασίας, ἀκριβῶς ὄπως προεσημειώθηκε.
Βρῆκα ἔνα βίντεο ἀπό Πάτμο καί Πανήγυρη της Παναγίας των Κοιμητηρίων, Χώρας Πάτμου (25.12.2017) τό ἑσπέρας τῆς 25ης ἐννοεῖται... μετά την εκφώνηση "Είη το κράτος της βασιλείας σου" καί πρίν τήν ἐκτενῆ...
Χαρακτηριστική ἡ Πατμιακή ἀρτοκλασία (οἱ ἄρτοι ἐννοῶ) 4 μικρά καί ἕνα μεγάλος (ἄσχετα ἄν στή περίπτωση ἔχει προστεθεῖ καί ἕνας ἄλλος...)

https://www.facebook.com/video.php?v=10155762692584961