Ενήχημα Πλαγίου Τετάρτου από το 1771 που τελειώνει στο ΠΑ

[Dimitri]

Ποιός είπε οτι στην παλαιά μέθοδο κάνανε αργό απήχημα Νεάγιε σε αργά μέλη Πλαγίου του Τετάρτου; Και πως τελείωνε (το απήχημα) στο ΝΗ;

Ιδού σύντομο [1] ενήχημα Πλαγίου Τετάρτου των αργών Ανοιξανταρίων που τελειώνει στο ΠΑ και απηχείται με το "νέ", από το 1771, προφανώς επειδή το μέλος αρχίζει από ΠΑ.

Παλαιότερα στο byzantinechant φόρουμ ο Ιωάννης Αρβανίτης είχε προτείνει μία τέτοια λύση για το απήχημα του Τετάρτου Στιχηραρικού όταν το μέλος αρχίζει από το ΒΟΥ. Τί νομίζετε;

[1] δεν αποκλείεται βέβαια να γραφόταν έτσι απλά αλλά εκτελούνταν αργά. Πώς όμως;

 

[V_Zacharis]

Ποιός είπε οτι στην παλαιά μέθοδο κάνανε αργό απήχημα Νεάγιε σε αργά μέλη Πλαγίου του Τετάρτου; Και πως τελείωνε (το απήχημα) στο ΝΗ;

Μα η ιστορία με τα μονοσύλλαβα απηχήματα δεν μπορεί να ξεκίνησε από τον Χρύσανθο... Πρέπει να υπήρχε μια ζύμωση από παλαιότερα. Το θέμα είναι τι μελωδία έκανε αυτό το απήχημα... Έκανε άραγε Νη-Πα ή κάτι παραπάνω;

Αν θεωρήσουμε λοιπόν ότι η προφορική παράδοση συμπληρώνει την γραπτή, ακούστε ένα μονοσύλαβο απήχημα για τα ανοιξαντάρια. (και αυτό είναι και soft περίπτωση-κάνει και μεγαλύτερα)

Ιδού σύντομο [1] ενήχημα Πλαγίου Τετάρτου των αργών Ανοιξανταρίων που τελειώνει στο ΠΑ και απηχείται με το "νέ", από το 1771, προφανώς επειδή το μέλος αρχίζει από ΠΑ.

Αυτό υπάρχει και στην εκδοχή που το κομμάτι αρχίζει με ολίγον (ή με ίσον και ολίγο) σε άλλα χειρόγραφα. Δεν το έχω δει ο ίδιος, ρώτησα όμως. Αν κάποια στιγμή βρω κάτι θα ανεβάσω.

 

[Deacon]

Είναι ένα είδος πλ. δ' που συνηθιζόταν μάλλον παλαιότερα. Η λογική του απ' ότι καταλαβαίνω είναι να δείχνει τον πρώτο φθόγγο επάνω από την βάση του πλ. δ, όπου κατά την θεωρία των παλαιών (βλ. Παρασημαντική Ψάχου για το θέμα αυτό, όπου πρώτος και τέταρτος ταυτίζονται, εξού και τέταρτος στιχηραρικός στον Πα) ο πλάγιος βρίσκει ξανά κύριο τέταρτο (τετραφωνία άγια αντιφώνου). Παρατηρήστε ότι στις καταλήξεις, οι οποίες γίνονται έναν τόνο πάνω από τον πλ. δ', τίθενται μαρτυρίες κυρίου τετάρτου, στο Πα δηλαδή του νέου συστήματος. Αντίστοιχα παραδείγματα που θυμάμαι αυτήν την στιγμή βρίσκονται στο Αναστασιματάριον ΙΕ' αιώνος, το φερόμενο ως του Δαμασκηνού, εκδοθέν στην σειρά Ψαλτικά Βλατάδων. Εκεί θα βρείτε απλά απηχήματα από το Νη στο Πα, χωρίς εκτεταμένο μέλος, τα οποία μάλλον αντιστοιχούν στο κείμενο που παραθέσατε. Το φαινόμενο ταυτίσεως δ' και α' ήχου οφείλεται στο γεγονός ότι οι ήχοι κατά τους παλαιούς εναλλάσσονται κατά τον Τροχό (ανά 4 φωνές βρίσκω τον ίδιο ήχο ανεβαίνοντας ή κατεβαίνοντας), αλλά κατά το διαπασών εναλλάσσονται ανά 7 φωνές (ανεβαίνοντας ή κατεβαίνοντας). Έτσι, για παράδειγμα, ανεβαίνοντας 4 φωνές από τον δ' άγια (Δι) βρίσκω κατά Τροχόν πάλι άγια (άνω Πα) που συμπίπτει με επταφωνία του έσω πρώτου ή πλ. α'. Άρα α' και δ' ταυτίζονται κατά την θεωρία των παλαιών εξου και η μαρτυρία άγια στον Πα των κειμένων που παραθέσατε.

 

[Deacon]

Για να συμπληρώσω λιγάκι την ανωτέρω απάντηση, θα ήθελα να προσθέσω τα εξής:
1. Η συμπεριφορά αυτή του πλ. δ' με εμμονή στον Πα ως κορυφή πενταχόρδου άγια εκ του κάτω Δι και συχνές καταβάσεις στον κάτω Δι (συνεπώς ισοκράτημα κάτω Δι) εμφανίζεται (μέχρι και σήμερα) στα προσόμοια "Ω του παραδόξου θαύματος" του πλ. δ', ίσως όχι όπως πρακτικά τα μαθαίνουμε στα αναλόγια (γιατί τα εξορθολογίσαμε σύμφωνα με τους κανόνες που εμείς καταλαβαίνουμε, κι έτσι οι καταλήξεις στον Πα γίνονται συχνά στον Νη), αλλά περισσότερο όπως στα βιβλία εμφανίζονται (βλ. Ειρμολόγιο Πέτρου Πελοποννησίου και Πέτρου Βυζαντίου).
2. Ο άγια εκ του Πα ακολουθεί κατά κανόνα την κλίμακα του α' ήχου (κάποιοι εκφράζουν την άποψη ότι ο Βου δεν "σκληραίνει" προς τα κάτω, όπως γίνεται σε καταλήξεις του α' ήχου καθότι αποτελεί δεύτερη βάση του ήχου όταν αυτός τρέπεται σε λέγετο, και κρατιέται πάντα φυσικός και ενίοτε σκληρός προς τα επάνω), κάποιες φορές όμως "διπλοπαραλλαγίζεται" με άγια εκ του Δι. Σας θυμίζω τις θέσεις παπαδικού άγια πάνω στον Πα που συναντάμε συνέχεια στα αργά ανοιξαντάρια. Νομίζω ότι μόνο με γνώση της περί ήχων θεωρίας των παλαιών θα μπορέσουμε να ερμηνεύσουμε κάποια φαινόμενα σαν αυτό.

 

[Hristakis]

Νομίζω ότι μόνο με γνώση της περί ήχων θεωρίας των παλαιών θα μπορέσουμε να ερμηνεύσουμε κάποια φαινόμενα σαν αυτό.

Καλά διάκο μου άντε να πείσεις κάποιους "υπέρμαχους" κατά τα άλλα...αυτοί είναι μόνο της παπαγαλίας ξεχνώντας ότι σήμερα(2008)δεν είναι αρκετό μόνο αυτό(επειδή δεν ζούμε σε εκείνο το μουσικό περιβάλλον που έβγαζε γίγαντες)αλλά πρέπει να επιστρατεύσουμε και άλλα μέσα πάντα προς το καλύτερο αποβλέποντες και τα οποία σίγουρα δεν αποτελούν "παπυρολογίες" "παπυρολατρεια" και "μουσικολογία" και αυτό επειδή αποσκοπούν σε θέματα καθαρά πράξης της λατρείας...
Υ.Γ.πολύ ωραίες και χρήσιμες οι παρατηρήσεις σου...