Εδώ η κορυφαία εκτέλεση από τον Μήτσο Αραπάκη (1931). Της Σ. Μπέλλου δε βρήκα εκτέλεση, υπάρχει σίγουρα;
Όντως, έχει γίνει αντικειμενο προβληματισμού, ακόμα και σε κύκλους «ειδημόνων» της ανατολικής μουσικής, ο ήχος (κλάδος ήχου καλύτερα) του κομματιού αυτού. Θα γράψω κάποιες σκέψεις μου, αν υπάρχουν άλλες απόψεις είναι ευπρόσδεκτες.
Το πιο κοντινό, κατά την άποψή μου, είναι το «χιτζαζκιάρ» (πλ. δ' με σκληρό χρώμα και στα δύο τετράχορδα), καθώς κατά τον Κηλτζανίδη και το «φουλ χρώμα» δικαιολογείται, και το γεγονός ότι κάτω από τη βάση ακούγονται διατονικά διαστήματα κε-ζω-νη. Σε αυτή την προσέγγιση, συνηγορεί και το ταξίμι που προηγείται (στην εκτέλεση του Αραπάκη) στο σαντούρι, όπου η εισαγωγή γίνεται με καθαρό πλ. δ' (ματζοράκι στα συγκερασμένα όργανα). Επίσης, την εποχή εκείνη, κυκλοφορούσε παράλληλα, άλλη εκδοχή του κομματιού σε πλ. δ' (
εδώ από την Μαρίκα την Πολίτισσα). Ίσως και να δείχνει επίσης, την καταγωγή του κομματιού από τον ήχο αυτό.
Σε κάποια σημεία ωστόσο, υπάρχει έλξη της 4ης βαθμίδας προς την 5η. Οπωσδήποτε, αυτή είναι μια σαφής επιρροή και από τον λεγόμενο «πειραιώτικο» δρόμο (βαρύς εκ του ζω με τρίχορδο ζω-νη-πα, ως πα-βου-γα του σκληρού χρώματος). Πάντως, αυτό είναι νεώτερο «μακάμι» (ή «δρόμος» καλύτερα) και δεν έχω πλήρη εικόνα του, οπότε σε περίπτωση που δεχθούμε, ότι είναι αμιγώς σε «πειραιώτικο» δρόμο, δεν ξέρω αν δικαιολογούνται τα διατονικά διαστήματα (κάτι σαν κε-ζω-νη του πλ. δ') κάτω από τη βάση. Εκτός κι αν είναι από τη θέση του εναρμόνιου ζω, όπως υποστηρίζει ο Βαγγέλης (οπότε έιναι δι-κε-ζωb)!!! :wink:
