Εγκυκλοπαίδεια της αρχαίας ελληνικής μουσικής

[''...προς τιμήν της ’Aρτεμης, που χόρευαν στις Καρυές της Λακωνίας. Το όνομα του χορού, φαίνεται, προήλθε από τις Καρυές, όπου κάθε χρόνο γίνονταν τα Καρυάτεια, γιορτή προς τιμήν της ’Aρτεμης της Καρυάτιδας. Πρβ. Πολυδ. (Περί ειδών ορχήσεως IV, 104).'']

Pollux, Onomasticon

Πρβ. Πολυδ.,Περί ειδών ορχήσεως IV, 104

http://www.archive.org/stream/onomasticon01polluoft#page/n318/mode/1up
 

Attachments

  • onomasticon01polluoft_0320.jpg
    230.7 KB · Views: 0
[''Ο Λουκιανός (Περί ορχήσεως 10) έγραφε: "Λακεδαιμόνιοι μεν άριστοι Ελλήνων είναι δοκούντες παρά Πολυδεύκους και Κάστορος καρυατίζειν μαθόντες... άπαντα μετά μουσικής ποιούσιν άχρι του πολεμείν προς αυλόν και ρυθμόν" (οι Λακεδαιμόνιοι, οι θεωρούμενοι άριστοι των Ελλήνων, αφού έμαθαν να καρυατίζουν (δηλ. να χορεύουν το χορό "καρυάτις") από τον Πολυδεύκη και τον Κάστορα... κάνουν το καθετί με μουσική, μέχρι και τον πόλεμο, με συνοδεία αυλού και ρυθμού).'']

Λουκιανού
ΠΕΡΙ ΟΡΧΗΣΕΩΣ 1-21
Μτφρ. Ιωάννη Κονδυλάκη

Λουκιανός, Περί ορχήσεως 10

[10] Λακεδαιμόνιοι μέν, ἄριστοι Ἑλλήνων εἶναι δοκοῦντες, παρὰ Πολυδεύκους καὶ Κάστορος καρυατίζειν μαθόντες [ὀρχήσεως δὲ καὶ τοῦτο εἶδος, ἐν Καρύαις τῆς Λακωνικῆς διδασκόμενον] ἅπαντα μετὰ Μουσῶν ποιοῦσιν, ἄχρι τοῦ πολεμεῖν πρὸς αὐλὸν καὶ ῥυθμὸν καὶ εὔτακτον ἔμβασιν τοῦ ποδός· καὶ τὸ πρῶτον σύνθημα Λακεδαιμονίοις πρὸς τὴν μάχην ὁ αὐλὸς ἐνδίδωσιν. τοιγαροῦν καὶ ἐκράτουν ἁπάντων, μουσικῆς αὐτοῖς καὶ εὐρυθμίας ἡγουμένης.

10. Οι Λακεδαιμόνιοι, οίτινες θεωρούνται ως οι ανδρειότεροι των Ελλήνων, εδιδάχθησαν παρά του Πολυδεύκους και Κάστορος να καρυατίζουν — είναι δε τούτο είδος ορχήσεως, τον οποίον χορεύεται εις τας Καρύας της Λακωνικής — και πράττουν τα πάντα ρυθμικώς· και εις αυτόν ακόμη τον πόλεμον πορεύονται με ρυθμόν και κανονίζουν το βήμα των κατά τον ήχον του αυλού, ο οποίος δίδει και το πρώτον σύνθημα προς την μάχην. Κατώρθωναν δε να νικούν πάντοτε, οδηγούμενοι υπό της μουσικής και της ευρυθμίας.

http://www.mikrosapoplous.gr/lucian/peri_orxhsews_d1.htm
 
Last edited:
καστόριον, μέλος · μελωδία λακωνικού στρατιωτικού εμβατηρίου, που τραγουδούσαν στη μάχη με συνοδεία αυλού . Πλούτ. (Περί μουσ. 1140C. 26): "καθάπερ Λακεδαιμόνιοι, παρ' οίς το καλούμενον καστόρειον ηυλείτο μέλος, οπότε τοις πολεμίοις εν κόσμω προσήεσαν μαχεσόμενοι" (όπως οι Λακεδαιμόνιοι, στους οποίους το λεγόμενο καστόρειο μέλος παιζόταν στον αυλό, όταν προχωρούσαν με τάξη στη μάχη).
Και ο Πολυδεύκης , (IV, 78) καθορίζει με τον ίδιο τρόπο το καστόρειο: "μέλος δε, καστόρειον μεν, το Λακωνικόν εν μάχαις, υπό τον εμβατήριον ρυθμόν"·

Πρβ. Πίνδ. 2ος Πυθιόνικος, επωδή 3, στ. 69 (PLG Ι, 112).

συν. καστόρειον

http://www.musipedia.gr/
 
[''Πλούτ. (Περί μουσ. 1140C. 26): "καθάπερ Λακεδαιμόνιοι, παρ' οίς το καλούμενον καστόρειον ηυλείτο μέλος, οπότε τοις πολεμίοις εν κόσμω προσήεσαν μαχεσόμενοι" (όπως οι Λακεδαιμόνιοι, στους οποίους το λεγόμενο καστόρειο μέλος παιζόταν στον αυλό, όταν προχωρούσαν με τάξη στη μάχη).'']

PLUTARQUE
ΠΕΡΙ ΜΟΥΣΙΚΗΣ

Πλούτ. Περί μουσ. 1140C. 26

XIV. (255) Φανερὸν οὖν ἐκ τούτων, ὅτι τοῖς παλαιοῖς τῶν Ἑλλήνων εἰκότως μάλιστα πάντων ἐμέλησε πεπαιδεῦσθαι μουσικήν. (256) Τῶν γὰρ νέων τὰς ψυχὰς ᾤοντο δεῖν διὰ μουσικῆς πλάττειν τε καὶ ῥυθμίζειν ἐπὶ τὸ εὔσχημον, χρησίμης δηλονότι τῆς μουσικῆς ὑπαρχούσης πρὸς πάντα καιρὸν καὶ πᾶσαν ἐσπουδασμένην πρᾶξιν, προηγουμένως δὲ πρὸς τοὺς πολεμικοὺς κινδύνους. (257) Πρὸς οὓς οἱ μὲν αὐλοῖς ἐχρῶντο, καθάπερ Λακεδαιμόνιοι, παρ΄ οἷς τὸ καλούμενον Καστόρειον ηὐλεῖτο μέλος, ὁπότε τοῖς πολεμίοις ἐν κόσμῳ προσῄεσαν μαχεσόμενοι. (258) Οἱ δὲ καὶ πρὸς λύραν ἐποίουν τὴν πρόσοδον τὴν πρὸς τοὺς ἐναντίους, καθάπερ ἱστοροῦνται μέχρι πολλοῦ χρήσασθαι τῷ τρόπῳ τούτῳ τῆς ἐπὶ τοὺς πολεμικοὺς κινδύνους ἐξόδου Κρῆτες. (259) Οἱ δ΄ ἔτι καὶ καθ΄ ἡμᾶς σάλπιγξι διατελοῦσι χρώμενοι.

http://remacle.org/bloodwolf/historiens/Plutarque/musiquegr.htm
 
[''Και ο Πολυδεύκης , (IV, 78) καθορίζει με τον ίδιο τρόπο το καστόρειο: "μέλος δε, καστόρειον μεν, το Λακωνικόν εν μάχαις, υπό τον εμβατήριον ρυθμόν"·]

Pollux, Onomasticon

Πολυδεύκης, IV, 78

http://www.archive.org/stream/onomasticon01polluoft#page/n311/mode/1up
 

Attachments

  • onomasticon01polluoft_0312.jpg
    77.8 KB · Views: 0
Pindar, Pythian

Pythian 2
ΙΕΡΩΝΙ ΣΨΡΑΚΟΣΙΩι ΑΡΜΑΤΙ

Πίνδ. 2ος Πυθιόνικος, επωδή 3, στ. 69 (PLG Ι, 112).

τόδε μὲν κατὰ Φοίνισσαν ἐμπολὰν
μέλος ὑπὲρ πολιᾶς ἁλὸς πέμπεται:
τὸ Καστόρειον δ᾽ ἐν Αἰολίδεσσι χορδαῖς ἑκὼν
70ἄθρησον χάριν ἑπτακτύπου
[130] φόρμιγγος ἀντόμενος.

This song, like Phoenician merchandise, is sent to you over the gray sea: look kindly on the Castor-song, composed in Aeolian strains; [70] come and greet the gracious offering of the seven-toned lyre.

Pindar. The Odes of Pindar including the Principal Fragments with an Introduction and an English Translation by Sir John Sandys, Litt.D., FBA. Cambridge, MA., Harvard University Press; London, William Heinemann Ltd. 1937.

http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.01.0161:book=P.:poem=2
 
Καστοριών, ο Σολεύς· λυρικός ποιητής του 4ου αι. π.Χ. από τους Σόλους της Κύπρου. Έζησε στην Αθήνα επί άρχοντα Δημητρίου Φαληρέα (317-308 π.Χ;· βλ. Πάριο Χρονικό , έκδ. F. Jacoby, σ. 23, στ. 20).

Μερικά αποσπάσματα ποιημάτων του έχουν διασωθεί από τον Αθήναιο (Ι, 454F και IB', 542Ε)· ένα από αυτά απευθυνόταν στον Πάνα και ένα άλλο τραγουδιόταν από χορό (κατά την πομπή των Διονυσίων) προς τιμήν του Δημ. Φαληρέα, τον οποίον ο Καστορίων αποκαλεί ηλιόμορφο σε ομορφιά: "εξόχως δ' ευγενέτας ηλιόμορφος ζαθέοισ' άρχων σε τιμαίσι γεραίρειν" (ο άρχοντας, ευγενέστατος, ηλιόμορφος σε ομορφιά, σε γιορτάζει με θεϊκές τιμές).

Βλ. Bergk PLG III, 634-636· Diehl Anth. Lyr. Gr. 260-261· Page PMG 447, απόσπ. 845.

http://www.musipedia.gr/
 
Καστορίων ο Σολεύς (4/3ος αι. π.Χ.)

Υμνο προς την τιμή του Πάνα στα Παναθήναια έγραψε ο Καστορίων ο Σολεύς ο οποίος θαυμαζόταν για την μετρική του αρτιότητα. [...]
Κύπριος ποιητής, που όπως φανερώνει το επώνυμό του, καταγόταν από τους Σόλους. Ο Αθήναιος (Έλληνας λόγιος και συγγραφέας του 2ου αι. μ.Χ. ) διασώζει στο έργο του Δειπνοσοφισταί λίγες πληροφορίες για τον ποιητή και το έργο του, που και αυτός άντλησε, όπως αναφέρει, από τον φιλόσοφο Κλέαρχο από τους Σόλους. Ο Αθήναιος αναφέρει εγκωμιαστικά ποιήματα για τον άρχοντα των Αθηνών Δημήτριο τον Φαληρέα, τα οποία ψάλλονταν στην πομπή των Διονυσίων στην Αθήνα. Ο ίδιος συγγραφέας μνημονεύει ποίημα του Καστορίωνα στον Πάνα που διακρίνεται για τη μετρική του ιδιοτυπία. Ο Καθηγητής Α. Ι. Βοσκός στο έργο του Αρχαία Κυπριακή Γραμματεία 1. Ποίηση (Λευκωσία 1995) υποστηρίζει ότι θα μπορούσε να συμπεριληφθεί και ο Καστορίων ανάμεσα στους ανθρώπους των γραμμάτων που συγκέντρωσε ο Αντίγονος Γονατάς, γιος του Δημήτριου του Πολιορκητή, στην αυλή του στη Μακεδονία, όταν ανακηρύχθηκε βασιλιάς. Όπως αναφέρει ο πιο πάνω συγγραφέας, μεγαλωμένος ο ποιητής την εποχή που η Κύπρος συμμετέχει στις εκστρατείες του Μ. Αλεξάνδρου και των στενών σχέσεων της Κύπρου με τον ελληνικό κόσμο, προφανώς ακολούθησε και αυτός το κύμα που έφερε πολλούς ανθρώπους των Γραμμάτων και των Τεχνών στην Αθήνα, τη Μακεδονία και την Αλεξάνδρεια. Ο Καστορίων ήταν άριστος χειριστής του μέτρου και των νέων τεχνικών του στίχου, ίσως και του μύθου, στις αρχές, ίσως, της Ελληνιστικής εποχής.

Απόσπασμα από ποίημα του Καστορίωνα:

εσένα, Παν, θηριοβοσκέ, που κατοικάς την παγερή

απ΄ τις χιονόπληκτες βολές τη χώρα των Αρκάδων

θε ν΄ ανυμνώ, μ΄ αυτή μου τη σοφή γραφή πανένδοξα

συνθέτοντας τραγούδια, δυσνόητα στο μη σοφό ν΄ ακούσει,

μουσόφιλο αγρίμι, που μελιστάλακτο σουραύλισμα σκορπίζεις."

http://195.14.149.87/directory/view-topic.rx?tid=70145
 
Last edited:
[''Μερικά αποσπάσματα ποιημάτων του έχουν διασωθεί από τον Αθήναιο (Ι, 454F και IB', 542Ε)· ένα από αυτά απευθυνόταν στον Πάνα και ένα άλλο τραγουδιόταν από χορό (κατά την πομπή των Διονυσίων) προς τιμήν του Δημ. Φαληρέα, τον οποίον ο Καστορίων αποκαλεί ηλιόμορφο σε ομορφιά: "εξόχως δ' ευγενέτας ηλιόμορφος ζαθέοισ' άρχων σε τιμαίσι γεραίρειν" (ο άρχοντας, ευγενέστατος, ηλιόμορφος σε ομορφιά, σε γιορτάζει με θεϊκές τιμές).'']

ATHÉNÉE DE NAUCRATIS
Le Livre X des Deipnosophistes

Αθήναιο, Ι, 454F και IB', 542Ε

Τὸ δὲ Καστορίωνος τοῦ Σολέως, ὡς ὁ Κλέαρχός φησιν, εἰς τὸν Πᾶνα ποίημα τοιοῦτόν ἐστι· τῶν ποδῶν ἕκαστος ὅλοις ὀνόμασιν περιειλημμένος πάντας ὁμοίως [455] ἡγεμονικοὺς καὶ ἀκολουθητικοὺς ἔχει τοὺς πόδας, οἷον·

« Σὲ τὸν βολαῖς νιφοκτύποις δυσχείμερον
ναίονθ΄ ἕδραν, θηρονόμε Πάν, χθόν΄ Ἀρκάδων
κλήσω γραφῆι τῆιδ΄ ἐν σοφῆι πάγκλειτ΄ ἔπη
συνθείς, ἄναξ, δύσγνωστα μὴ σοφῶι κλύειν,
μουσοπόλε θήρ, κηρόχυτον ὃς μείλιγμ΄ ἱεῖς, »

καὶ τὰ λοιπὰ τὸν αὐτὸν τρόπον. Τούτων δὲ ἕκαστον τῶν ποδῶν, ὡς ἂν τῇ τάξει θῇς, τὸ αὐτὸ μέτρον ἀποδώσει, οὕτως·

« Σὲ τὸν βολαῖς νιφοκτύποις δυσχείμερον,
νιφοκτύποις σὲ τὸν βολαῖς δυσχείμερον. »

http://remacle.org/bloodwolf/erudits/athenee/livre10gr.htm
 
καταβαυκάλησις, νανούρισμα· ιδιαίτερα το νανούρισμα των τροφών· Αθήν. (ΙΔ', 618Ε, 10): "αι δε των τιτθευουσών ωδαί καταβαυκαλήσεις ονομάζονται" (τα τραγούδια των τροφών ονομάζονται νανουρίσματα).
Τιτθεύουσαι ή τίτθαι (πληθ.), οι παραμάνες, οι τροφοί. Το ρήμα καταβαυκαλώ σημαίνει νανουρίζω, είτε με τραγούδι, είτε με τη μουσική κάποιου οργάνου. Ο Πολυδεύκης (IV, 127)[*] γράφει: "το σείστρον ώ καταβαυκαλώσιν αι τίτθαι ψυχαγωγούσαι τα δυσυπνούντα των παιδίων" (το σείστρον, με το οποίο οι παραμάνες νανουρίζουν τέρποντας τα παιδιά, που δύσκολα αποκοιμούνται).

Βλ. λ. βαυκάλημα .

http://www.musipedia.gr/

*λάθος

διόρθωσις:
Pollux 9 127
Πολυδεύκης IΧ, 127
 
Last edited:
Αθήν. (ΙΔ', 618Ε, 10): "αι δε των τιτθευουσών ωδαί καταβαυκαλήσεις ονομάζονται" (τα τραγούδια των τροφών ονομάζονται νανουρίσματα).

Athénée de Naucratis, les Deipnosophistes, livre XIV

Αθήν., ΙΔ', 618Ε, 10

αἱ δὲ τῶν τιτθευουσῶν ᾠδαὶ καταβαυκαλήσεις ὀνομάζονται.

http://hodoi.fltr.ucl.ac.be/concordances/athenee_deipnosophistes_14/texte.htm
 
[''Ο Πολυδεύκης (IV*, 127) γράφει: "το σείστρον ώ καταβαυκαλώσιν αι τίτθαι ψυχαγωγούσαι τα δυσυπνούντα των παιδίων" (το σείστρον, με το οποίο οι παραμάνες νανουρίζουν τέρποντας τα παιδιά, που δύσκολα αποκοιμούνται).'']

*λάθος

Pollux 9 127

Πολυδεύκης IΧ, 127

το σείστρον ώ καταβαυκαλώσιν αι τίτθαι ψυχαγωγούσαι τα δυσυπνούντα των παιδίων

http://www.archive.org/stream/onomasticon01polluoft#page/n592/mode/1up
 

Attachments

  • onomasticon01polluoft_0593.jpg
    204.7 KB · Views: 0
κατάδω, γοητεύω με τραγούδι· τραγουδώ επωδή , μαγικό τραγούδι. Φρύνιχος, Επιτομή (έκδ. Borries, σ. 79): "γοητεύειν και πείθειν" ([κατάδω σημαίνει] γοητεύω και καθησυχάζω).

Βλ. επίσης λ. κατεπάδω.

http://www.musipedia.gr/
 
κατακελευσμός, διαταγή, πρόκληση, εξερέθιση. Έτσι ονομαζόταν το δεύτερο μέρος του πυθικού νόμου , κατά το οποίο ο θεός προκαλεί το δράκοντα. Σύμφωνα με τον Στράβωνα (Θ', 3, 10), ήταν το τρίτο μέρος του κιθαριστήριου πυθικού νόμου.

http://www.musipedia.gr/
 
[''Σύμφωνα με τον Στράβωνα (Θ', 3, 10), ήταν το τρίτο μέρος του κιθαριστήριου πυθικού νόμου.'']

Strabo, Geography

Strab. 9.3.10

Στράβων, Θ', 3, 10

[10] ἀγὼν δὲ ὁ μὲν ἀρχαῖος ἐν Δελφοῖς κιθαρῳδῶν ἐγενήθη παιᾶνα ᾀδόντων εἰς τὸν θεόν: ἔθηκαν δὲ Δελφοί: μετὰ δὲ τὸν Κρισαῖον πόλεμον οἱ Ἀμφικτύονες ἱππικὸν καὶ γυμνικὸν ἐπ᾽ Εὐρυλόχου διέταξαν στεφανίτην καὶ Πύθια ἐκάλεσαν. προσέθεσαν δὲ τοῖς κιθαρῳδοῖς αὐλητάς τε καὶ κιθαριστὰς χωρὶς ᾠδῆς, ἀποδώσοντάς τι μέλος ὃ καλεῖται νόμος Πυθικός. πέντε δ᾽ αὐτοῦ μέρη ἐστίν, ἄγκρουσις ἄμπειρα κατακελευσμὸς ἴαμβοι καὶ δάκτυλοι σύριγγες. ἐμελοποίησε μὲν οὖν Τιμοσθένης, ὁ ναύαρχος τοῦ δευτέρου Πτολεμαίου ὁ καὶ τοὺς λιμένας συντάξας ἐν δέκα βίβλοις. βούλεται δὲ τὸν ἀγῶνα τοῦ Ἀπόλλωνος τὸν πρὸς τὸν δράκοντα διὰ τοῦ μέλους ὑμνεῖν, ἄγκρουσιν μὲν τὸ προοίμιον δηλῶν, ἄμπειραν δὲ τὴν πρώτην κατάπειραν τοῦ ἀγῶνος, κατακελευσμὸν δὲ αὐτὸν τὸν ἀγῶνα, ἴαμβον δὲ καὶ δάκτυλον τὸν ἐπιπαιανισμὸν τὸν [γινόμενον] ἐπὶ τῇ νίκῃ μετὰ τοιούτων ῥυθμῶν, ὧν ὁ μὲν ὕμνοις ἐστὶν οἰκεῖος ὁ δ᾽ ἴαμβος κακισμοῖς, σύριγγας δὲ τὴν ἔκλειψιν τοῦ θηρίου, μιμουμένων ὡς ἂν καταστρέφοντος ἐσχάτους τινὰς συριγμούς.

There was anciently a contest held at Delphi, of players on the cithara, who executed a pæan in honour of the god. It was instituted by Delphians. But after the Crisæan war the Amphictyons, in the time of Eurylochus, established contests for horses, and gymnastic sports, in which the victor was crowned. These were called Pythian games. The players1 on the cithara were accompanied by players on the flute, and by citharists,2 who performed without singing. They performed a strain (Melos),3 called the Pythian mood (Nomos).4 It consisted of five parts; the anacrusis, the ampeira, cataceleusmus, iambics and dactyls, and pipes.5 Timosthenes, the commander of the fleet of the Second Ptolemy, and who was the author of a work in ten books on Harbours, composed a melos. His object was to celebrate in this melos the contest of Apollo with the serpent Python. The anacrusis was intended to express the prelude; the ampeira, the first onset of the contest; the cataceleusmus, the contest itself; the iambics and dactyls denoted the triumphal strain on obtaining the victory, together with musical measures, of which the dactyl is peculiarly appropriated to praise, and the use of the iambic to insult and reproach; the syringes or pipes described the death, the players imitating the hissings of the expiring monster.6

1 κιθαοͅῳδοὶ played on the cithara, accompanying it with words.

2 κιθαοͅσταὶ played on the cithara alone.

3 μέλος.

4 νόμος.

5 σύριγξ

Strabo. ed. A. Meineke, Geographica. Leipzig: Teubner. 1877.

http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.01.0239:book=9:chapter=3:section=10
 
Last edited:
κατάληψις, άγγιγμα των χορδών κατά το παίξιμο της λύρας ή της κιθάρας (ελαφρό άγγιγμα μιας χορδής προς το σκοπό να μειωθεί το μήκος της και να ληφθεί ένας ψηλότερος ήχος [αρμονικός]). Κατά τον Δημ. "παύση ενός οργάνου"(;).

Πρβ. Schol. Aristoph., Νεφέλαι (318): "και κρούσιν και κατάληψιν". Βλ. Ε. Κ. Borthwick, "Κατάληψις: A Neglected Term in Greek Music", Cl. Quar. 53 (1959), 23-29.

http://www.musipedia.gr/
 
[''Πρβ. Schol. Aristoph., Νεφέλαι (318): "και κρούσιν και κατάληψιν". Βλ. Ε. Κ. Borthwick, "Κατάληψις: A Neglected Term in Greek Music", Cl. Quar. 53 (1959), 23-29.'']

Aristophanes, Clouds

Aristoph. Cl. 318

Aristoph., Νεφέλαι 318

Σωκράτης
ἥκιστ᾽ ἀλλ᾽ οὐράνιαι Νεφέλαι μεγάλαι θεαὶ ἀνδράσιν ἀργοῖς:
αἵπερ γνώμην καὶ διάλεξιν καὶ νοῦν ἡμῖν παρέχουσιν
καὶ τερατείαν καὶ περίλεξιν καὶ κροῦσιν καὶ κατάληψιν.

Aristophanes. Aristophanes Comoediae, ed. F.W. Hall and W.M. Geldart, vol. 2. F.W. Hall and W.M. Geldart. Oxford. Clarendon Press, Oxford. 1907.

http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Aristoph.+Cl.+318&fromdoc=Perseus:text:1999.01.0027
 
Back
Top