"Δόξα σοι, Κύριε, δόξα σοι" ή "Εις πολλά έτη δέσποτα" μετά το Ευαγγέλιον

[Μιχάλης Τζωρτζής]

Ο μ. Χριστόδουλος επέμενε ότι σε περίπτωση αρχιερατικής Θ. Λειτουργίας, μετά το Ευαγγελικό ανάγνωσμα, ψάλλεται το "Δόξα σοι, Κύριε, δόξα σοι" αντί του "Εις πολλά έτη δέσποτα" που συνηθίζεται σε πολλούς ναούς και απλά περιοριζόμαστε στη σύντομη απαγγελία του "Εις πολλά" πριν από το "Δοξα σοι", καθότι η τιμή αποδίδεται στο Θεό που μας αξιώνει να ακροαστούμε του Ευαγγελίου και όχι στο πρόσωπο του επισκόπου που παρίσταται. Θα ήταν καλό να μοιραστούμε κάποιες σκέψεις όπως:
(α) υπάρχει ορθή τάξις επί του προκειμένου;
(β) με αφορμή τη συζήτηση περί Αλληλουιαρίου, ποιά τάξη ακολουθεί-τε(-ται) γενικά, ιδιαίτερα όταν τα αυτιά του ιεράρχου τέρπονται στην ακρόαση τους "Εις πολλά";
(γ) ποιά είναι η παλαιότερη αναφορά σε λατρευτικά ή άλλα βιβλία που έχουμε περί της τάξης αυτής;
(δ) υπάρχει οποιαδήποτε λεπτομέρεια (η οποία μου διαφεύγει) που πολύ απλά να υπαγορεύει κάθε φορά ποιο απ' τα δυο απαγγέλλεται και ποιο ψάλλεται;
(ε) σε ποιό ήχο πρέπει να ψάλλεται το "Δόξα σοι" ή το "Εις πολλά"; Υπάρχουν συγκεκριμένες αναφορές ή μπορούμε να κρίνουμε από το τι έχει επικρατήσει (π.χ. σε κλιτόν);

 

[apostolos]

Ο μ. Χριστόδουλος επέμενε ότι σε περίπτωση αρχιερατικής Θ. Λειτουργίας, μετά το Ευαγγελικό ανάγνωσμα, ψάλλεται το "Δόξα σοι, Κύριε, δόξα σοι" αντί του "Εις πολλά έτη δέσποτα" που συνηθίζεται σε πολλούς ναούς και απλά περιοριζόμαστε στη σύντομη απαγγελία του "Εις πολλά" πριν από το "Δοξα σοι", καθότι η τιμή αποδίδεται στο Θεό που μας αξιώνει να ακροαστούμε του Ευαγγελίου και όχι στο πρόσωπο του επισκόπου που παρίσταται. Θα ήταν καλό να μοιραστούμε κάποιες σκέψεις όπως:
(α) υπάρχει ορθή τάξις επί του προκειμένου;
(β) με αφορμή τη συζήτηση περί Αλληλουιαρίου, ποιά τάξη ακολουθεί-τε(-ται) γενικά, ιδιαίτερα όταν τα αυτιά του ιεράρχου τέρπονται στην ακρόαση τους "Εις πολλά";
(γ) ποιά είναι η παλαιότερη αναφορά σε λατρευτικά ή άλλα βιβλία που έχουμε περί της τάξης αυτής;
(δ) υπάρχει οποιαδήποτε λεπτομέρεια (η οποία μου διαφεύγει) που πολύ απλά να υπαγορεύει κάθε φορά ποιο απ' τα δυο απαγγέλλεται και ποιο ψάλλεται;
(ε) σε ποιό ήχο πρέπει να ψάλλεται το "Δόξα σοι" ή το "Εις πολλά"; Υπάρχουν συγκεκριμένες αναφορές ή μπορούμε να κρίνουμε από το τι έχει επικρατήσει (π.χ. σε κλιτόν);

Αγαπητέ Μιχάλη,

Αυτό το θέμα μάλλον θα απασχολή πολλούς ιεροψάλτες, και θα προσπαθήσω και εγώ να δώσω τις δικές μου απόψεις, μια και το έχω μελετήσει το θέμα.

Κατά την Πατριαρχική τάξη, το "Δόξα σοι" πάντοτε ψάλλετε μετά το Ευαγγέλιον, και όπως ανάφερες, λέγετε μια σύντομη απαγγελία του "Εις πολλά έτη". Εάν θα ακολουθήση κήρυγμα από τον Πατριάρχη μετά το Ευαγγέλιο, ή εάν ο ίδιος ο Πατριάρχης αναγνώση το Ευαγγέλιο (π.χ. το 1ο Ευαγγέλιο της Μεγ. Πέμπτης το βράδυ, κτλ), τότε κάνουμε το αντίθετο: "Δόξα σοι" σε σύντομη απαγγελία και "Εις πολλά" σε αργή εκτέλεση. ΟΥΔΕΠΟΤΕ κάνουμε αυτό εάν χοροστατήσει ή λειτουργήσει άλλος ιεράρχης στον Πατριαρχικό Ναό, ασχέτως εάν θα πη κήρυγμα. Ιδίως ένας ιεράρχης υπό την επαρχία του Οικ. Πατριαρχείου.

Αυτό που μας απασχολεί είναι το εξής, ότι α) οι δεσποτάδες τους αρέσουν να ακούν συνέχεια το "Εις πολλά", όμως είναι μετρημένες οι φορές που λέγετε κανονικά, και β) πολλοί κληρικοί καθώς και ιεροψάλται ΔΕΝ γνωρίζουνε την σωστή τάξη. Αλλά έχουμε ακούσει πάμπολες φορές από τους ιεράρχες μας το "Εγώ είμαι το Τυπικό" καθώς και το "αρχηγού παρόντος". Κατά την προσωπική μου γνώμη, αυτό δεν πρέπει να είναι θέμα το τι αρέσει του ενός δεσπότη ή του αλλουνού δεσπότη, αλλά τι είναι το ΣΩΣΤΟ.

Ίσως να έχει κάποιος άλλος πιο καλύτερα στοιχεία, αλλά μου φαίνεται ότι το "Εις πολλά" μετά το Ευαγγέλιο ανήκει μόνον στον Πατριάρχη, και μόνον εάν ο ίδιος πεί το Ευαγγέλιο ή θα κάνει ο ίδιος κήρυγμα.

Απόστολος

 

[Μιχάλης Τζωρτζής]

Ευχαριστώ αγαπητέ Απόστολε για την απάντησή σου. Θα επιμείνω όμως λιγο στα ερωτήματα που έχω θέσει, υπάρχουν κάπου γραπτώς αυτά που αναφέρεις; Καμιά ιδέα για τα ερ. (γ) και (ε); Από τις παλαιότερες πηγές που βρήκα παραθέτω κάποια κείμενα. Ιδιαίτερα με εντυπωσιάζει αυτό το "Ήχος γ΄ εκ του Δι"!

 

[apostolos]

Ευχαριστώ αγαπητέ Απόστολε για την απάντησή σου. Θα επιμείνω όμως λιγο στα ερωτήματα που έχω θέσει, υπάρχουν κάπου γραπτώς αυτά που αναφέρεις; Καμιά ιδέα για τα ερ. (γ) και (ε); Από τις παλαιότερες πηγές που βρήκα παραθέτω κάποια κείμενα. Ιδιαίτερα με εντυπωσιάζει αυτό το "Ήχος γ΄ εκ του Δι"!

Μιχάλη,

Οι πηγές μου είναι το Τυπικό του Βιολάκη, το βιβλίο του Πατρός Φαράσογλου, καθώς και τα κείμενα του Αγγέλου Βουδούρη. Εκτός εάν με προλάβει κάποιος, θα προσπαθήσω απόψε μετά την δουλειά (επειδή δεν έχω τα σχετικά βιβλία μαζί μου) να καταγράψω ακριβώς τι λένε γι' αυτό το θέμα.

Όσον αφορά τις ερωτήσεις σου (γ) και (ε), απαντώ ως εξής (από την άποψη την δικιά μου):

(γ) - ποιά είναι η παλαιότερη αναφορά σε λατρευτικά ή άλλα βιβλία που έχουμε περί της τάξης αυτής; Νομίζω απάντησα ως άνω.

(ε) - σε ποιό ήχο πρέπει να ψάλλεται το "Δόξα σοι" ή το "Εις πολλά"; Υπάρχουν συγκεκριμένες αναφορές ή μπορούμε να κρίνουμε από το τι έχει επικρατήσει (π.χ. σε κλιτόν); Νομίζω ότι η πιο σοβαρή εκτέλεση του "Δόξα σοι"/"Εις πολλά" είναι εις τον κλιτόν. Όλα τα άλλα είναι "τραγουδάκια". Και αυτό του γ' ήχου εκ του ΔΙ του Φωκαέως, εάν το προσέξεις καλά, είναι κι' αυτό "κλιτόν", λόγου της φθοράς στην αρχή. (Κάλιστα μπορούσε να το κάνει Ἡχος πλ. β' εκ του ΖΩ με φθορά "κλιτόν", και θα ήταν το ίδιο!) Ο μόνος άλλος ήχος στον οποίο έχω ακούσει αυτά που κάπως ακούγεται "σοβαρός" είναι ο Δεύτερος. Εγώ προσωπικά, στο κλιτόν τα λέω.

Απόστολος

 

[vagelis]

Κατά την Πατριαρχική τάξη, το "Δόξα σοι" πάντοτε ψάλλετε μετά το Ευαγγέλιον, και όπως ανάφερες, λέγετε μια σύντομη απαγγελία του "Εις πολλά έτη". Εάν θα ακολουθήση κήρυγμα από τον Πατριάρχη μετά το Ευαγγέλιο, ή εάν ο ίδιος ο Πατριάρχης αναγνώση το Ευαγγέλιο (π.χ. το 1ο Ευαγγέλιο της Μεγ. Πέμπτης το βράδυ, κτλ), τότε κάνουμε το αντίθετο: "Δόξα σοι" σε σύντομη απαγγελία και "Εις πολλά" σε αργή εκτέλεση. ΟΥΔΕΠΟΤΕ κάνουμε αυτό εάν χοροστατήσει ή λειτουργήσει άλλος ιεράρχης στον Πατριαρχικό Ναό, ασχέτως εάν θα πη κήρυγμα. Ιδίως ένας ιεράρχης υπό την επαρχία του Οικ. Πατριαρχείου.
Απόστολος

Αποστολε εχεις δικιο .
Απο το βιβλιο του π. Σεραφειμ Φαρασογλου ''Απο την ταξη και ψαλμωδια στον
Πατριαρχικο Ναο Κωνσταντινουπολεως'' , επισυναπτω το σχετικο κειμενο .
Προσεξτε την υποσημειωση Νο 52α .

 

[Μιχάλης Τζωρτζής]

Ίσως να έχει κάποιος άλλος πιο καλύτερα στοιχεία, αλλά μου φαίνεται ότι το "Εις πολλά" μετά το Ευαγγέλιο ανήκει μόνον στον Πατριάρχη, και μόνον εάν ο ίδιος πεί το Ευαγγέλιο ή θα κάνει ο ίδιος κήρυγμα.

Δίκαιο έχετε, τείνω να συμφωνήσω κι εγώ με την παράθεση. Παραθέτω ως ενισχυτικό της τάξης αυτής που ακολουθείται στον πατριαρχικό ναό απόσπασμα από την εγκύκλιο προς τους πατριαρχικούς χορούς του 1987 που αναφέρεται στο θέμα αυτό.

 

[Asterios]

Θα ηθελα να σηζητηθει το πως ησηλθε το Εις πολλα μετα το Ευαγγελιο η παντα υπηρχε.
Ο Αρχιεπισκοπος Αυστραλιας Στυλιανος μας το τονησε αυστηρα ποτε Εις πολλα ετι δεσποτα αλλα μονο Δοξα σοι Κυριε δοξα σοι.

Κατα τη γνωμη μου ειναι σωστος .Προς δοξαν Θεου ετσι δεν πρεπει?

Ο Φουντουλης τι λεει?


Π. Μαξιμε τι λετε εσεις περι του θεματος.Εσεις ξερετε καλητερα πιστευω.



Σας ευχαριστω
Αστεριος

 

[Γαβριηλ]

Βλ. http://www.analogion.com/Taxis-Patriarxikwn-Xorwn-Encyclical-1987.doc, σ. 3.

Γαβριήλ

 

[Asterios]

Ευχαριστω για την πληροφορια Γαβριηλ

 

[MTheodorakis]

῾Η προαναγγελία κάθε εὐαγγελικοῦ ἀναγνώσματος εἶναι «... τὸ ἀνάγνωσμα. -Δόξα σοι, Κύριε. -Πρόσσχωμεν... (τέλος). -Δόξα σοι, Κύριε». (Η. Delehaye Le Saints Stylites 1923 σσ. 83-84 (βίος Δανιὴλ στυλίτου (+490)), 157 (βίος Ἀλυπίου στυλίτου (+640)), P. Meyendorff St Germanus of Constantinople On the Divine Liturgy σ. 80 ἤ P. G. τ. 98 στ. 413b, Δ. Τσάμη Θεομητορικὰ θαύματα τ. 2 σ. 368, τυπικὸν Μεγάλης Ἐκκλησίας θ'-ι' αἰ. ἔκδ. J. Mateos τ. 1 σ. 46, χφ. Δρέσδης A-104 φ. 2v, τυπικὸν Μεσσήνης τοῦ ἔτους 1131 σσ. 236, 243, εὐχολόγιον Μεσσήνης τοῦ ἔτους 1132 ἔκδ. A. Jacob Un eucologe du Saint-Sauveur ‘’in Lingua Phari’’ de Messine, Le Bodleianus Auct. E. 5.13 στὸ Bulletin de l’ Institut historique belge de Rome 50 (1980) σ. 301, χφ. Διάταξη ἀρχιερατικῆς λειτουργίας ιβ' αἰ. ἔκδ. R. Taft The Rontifical Liturgy of the Great Church according to a twelfth-century Diataxis in Codex British Museum Add. 34060 στὸ Orientalia Cristiana Periodica 45 (1979) σ. 292, Dmitrievskij τ. 1 σ. 882, τ. 2 σσ. 137, 699, τ. 3 σ. 373, Εὐχολόγιον τὸ μέγα ἐκδ. Ἀστὴρ σ. 9).

 

[π. Μάξιμος]

Τό προηγούμενο ἐμπεριστατωμένο μήνυμα τοῦ Μανόλη ἀναφέρεται καί στά τῆς ἐνάρξεως τοῦ εὐαγγελίου, πού δέν εἶναι τό θέμα, καί στά τοῦ τέλους, πού εἶναι τό θέμα. Τό θέμα μάλιστα ἐξειδικεύεται στήν πρακτική τῆς ἀρχιερατικῆς λειτουργίας.

Ἀναφορικά μέ τήν ἔναρξη, ἤδη μᾶς ἔχει γίνει πλέον συνείδηση, ἀπό ὁδηγία τοῦ Μακαριστοῦ Ἀρχιεπισκόπου Χριστοδούλου, καί μᾶς φαίνεται πλέον παράξενο, ὅταν ψάλτης μετά τήν ἀναγγελία τοῦ ἀναγνώσματος δέν λέει Δόξα σοι, Κύριε, δόξα σοι καί περιμένει τό Πρόσχωμεν.

Ὁ Μανόλης βέβαια προσάγει πηγές πού ψάλλεται μόνον τό Δόξα σοι, Κύριε.
Ἀλλά ἄς τό ἀφήσουμε αὐτό. Ἄν ἀναφέρεται ὄντως καί στήν ἀρχιερατική λειτουργία, τότε συμφωνεῖ μέ τήν μαρτυρία πού μᾶς μεταφέρει ἀπό τήν Αὐστραλία ὁ κ. Ἀστέριος, πρωτοψάλτης τοῦ Καθεδρικοῦ Ναοῦ "Ευαγγελισμος της Θεοτοκου Συδνευ", κατά τήν ὁποία ὁ ἅγιος Αὐστραλίας ἔχει καταργήσει τελείως τό Εἰς πολλά ἔτη, Δέσποτα (Εὐχαριστῶ κ. Ἀστέριε· δέν εἶχα προσέξει τό μήνυμά σας ἀπό παλιά).

Οἱ προλαλήσαντες μᾶς μεταφέρουν τήν Πατριαρχική Τἀξη χοροστατοῦντος ἤ λειτουργοῦντος τοῦ Πατριάρχου μέ τήν διαφορετικότητα αὐτῆς ἀναλόγως. Ἡ Πατριαρχική Τάξη λειτουργοῦντος τοῦ Πατριάρχου καθιερώθηκε ἐν Ἑλλάδι γιά ὅλους τούς ἀρχιερεῖς.

Ὄντως ὁ Μακαριστός Χριστόδουλος εἶχε γράψει:

Μετά τήν ἐκφώνηση τοῦ Εὐαγγελίου ἐπικράτησε τόν τελευταῖο αἰῶνα νά ψάλλεται τό «εἰς πολλά ἔτη, Δέσποτα», πάλι κατά μέλος ἀργό καί ἐπικαλυπτικό τοῦ ἀπαιτουμένου χρόνου τῆς παραδόσεως τοῦ Εὐαγγελίου στόν Ἀρχιερέα ἀπό τόν Διάκονο. Εἶναι καλύτερο νά ἐπανέλθουμε στήν ἀρχαιότερη καί γνησιότερη πράξη, νά ἐκφωνεῖται «χύμα» τό «εἰς πολλά ἔτη Δέσποτα» καί νά ψάλλεται ἀργῶς καί μετά μέλους ἡ κανονική δοξαστική ἀναφώνηση «Δόξα σοι, Κύριε, δόξα σοι», «γιά τά θεῖα λόγια Σου πού ἀκούσαμε».

κάτι πού τηροῦμε πλέον.

 

[Π. Δαβίδ]

Ἀναφορικά μέ τήν ἔναρξη, ἤδη μᾶς ἔχει γίνει πλέον συνείδηση, ἀπό ὁδηγία τοῦ Μακαριστοῦ Ἀρχιεπισκόπου Χριστοδούλου, καί μᾶς φαίνεται πλέον παράξενο, ὅταν ψάλτης μετά τήν ἀναγγελία τοῦ ἀναγνώσματος δέν λέει Δόξα σοι, Κύριε, δόξα σοι καί περιμένει τό Πρόσχωμεν.

Εμένα δυστυχώς δεν μου έχει γίνει-δεν υπηρέτησα ποτέ σε ναό που ετηρείτο αυτή η οδηγία-και οι φίλοι μου στις Βαλκανικές χώρες γκρινιάζουν!

 

[Τσακιτζής]

Αυτό που έχει επικρατήσει και είχα συζητήσει ΚΑΙ με τον Χριστόδουλο στο Γραφείο του, πράγμα το οποίον εδέχθη, αλλά όπως μου είπε τότε, "βλέπεις Δάσκαλε, έχω ήδη κυκλοφορήσει την Εγκύκλιο, αλλά όπως το λές, φαίνεται σωστότερο και αποδίδει την οφειλόμενη τιμή στον Μητροπολίτη της Έδρας'.
Και τότε του είχα πεί τα εξής: Εάν χοροστατεί ο Μητροπολίτης της Έδρας, τότε μετά το Ευαγγέλιο, ο Β΄ Χορός ψάλλει χύμα το "Δόξα σοι Κύριε, δόξα σοι", και ο Α΄ Χορός το "Εις πολλά έτη῾ Εάν χοροστατεί οιοσδήποτε άλλος Επίσκοπος ή Μητροπολίτης, τότε ο Β΄ Χορός, ψάλλει χύμα το "Εις πολλά έτη" και ο Α΄ Χορός το "Δόξα σοι Κύριε δόξα σοι". Αυτό είναι κάτι που είχα συζητήσει και με τον Στανίτσα και το είχε δεχτεί.