Δοξολογία σύντομη σε ήχο βαρύ Γρηγορίου Πρωτοψάλτου

[ΓΙΑΝΝΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΣ]

Στίχοι αυτής της δοξολογίας εψάλησαν από χορό ψαλτών υπό την χοραρχία του άρχοντα Θρ. Στανίτσα, στην παρουσίαση του έργου του Γρηγορίου από το Ι.Β.Μ (κ. Στάθης) και υπάρχουν στο σχετικό δίσκο που κυκλοφόρησε.
Ύστερα από σκέψη, ομαλοποίησα κάποια σημεία, που την δυσκολεύουν (πχ αρχή στίχων από τον ΚΕ) και την επισυνάπτω...
Το πρωτότυπο υπάρχει στον Β' τόμο της Πανδέκτης 1851.
Λοιπόν! Την Κυριακή θα την πούμε;

 

[panosdohi]

Ορίστε και το ηχητικό μιας και ο δίσκος σήμερα είναι λίγο δυσεύρετος.

 

[ΓΙΑΝΝΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΣ]

Το πρωτότυπο υπάρχει στον Β' τόμο της Πανδέκτης 1851.
Λοιπόν! Την Κυριακή θα την πούμε;

Ιδού και το πρωτότυπο από την Πανδέκτη του 1851.

 

[ΑΝΔΡΕΑΣ ΠΑΠΑΠΕΤΡΟΥ]

Ιδού και το πρωτότυπο από την Πανδέκτη του 1851.

Μα γιατί έχει γενική ύφεση στο Κε ; Στο βαρύ διατονικό και μάλιστα σε ανάβαση;

 

[ΓΙΑΝΝΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΣ]

Μα γιατί έχει γενική ύφεση στο Κε ; Στο βαρύ διατονικό και μάλιστα σε ανάβαση;

Όπως στον τρίτο ήχο η τιθέμενη επί του Κε διαρκής ύφεση ενεργεί επί τού Ζω.
Έτσι μεγαλώνει το διάστημα Ζω' - Νη', που γίνεται μείζων τόνος. Έτσι μας έδωσε να καταλάβουμε την πορεία του μέλους ο Δάσκαλος.
Η παρτιτούρα δια χειρός Γρ. Στάθη, έγραφε «Με την ιδέαν της σπάθης επί του Γα» που όπως βλέπετε δεν υπάρχει στο πρωτότυπο η επισήμανση αυτή.

 

[ΑΝΔΡΕΑΣ ΠΑΠΑΠΕΤΡΟΥ]

Όπως στον τρίτο ήχο η τιθέμενη επί του Κε διαρκής ύφεση ενεργεί επί τού Ζω.
Έτσι μεγαλώνει το διάστημα Ζω' - Νη', που γίνεται μείζων τόνος. Έτσι μας έδωσε να καταλάβουμε την πορεία του μέλους ο Δάσκαλος.
Η παρτιτούρα δια χειρός Γρ. Στάθη, έγραφε «Με την ιδέαν της σπάθης επί του Γα» που όπως βλέπετε δεν υπάρχει στο πρωτότυπο η επισήμανση αυτή.

Δηλαδή πάνω από το Γα, είναι ωσαν να ψέλνομε πλ.β, ( Γα = ΠΑ ) εφόσον βαδίζομε κατά την ιδέα της σπάθης στο Γα

 

[nikosthe]

Βεβαίως με ΔΙ ύφεση και ΖΩ ύφεση στον βαρύ τετράφωνο! Είναι η περίπτωση του μακάμ μπεστενγκιάρ της ανατολικής μουσικής. Δεν θα έλεγα ότι είναι τελείως σωστή η σπάθη, γιατί τα διαστήματα σ' αυτήν είναι πολύ κοντινά (σκληρά), ενώ εδώ είναι πιο μαλακά και επ' ουδενί στο σπάθιο ΓΑ-ΔΙ=4 (νομίζω κι ο κ. Αρβανίτης είχε αναφερθεί στο φαινόμενο αυτό κάποτε, ότι δηλ. δεν είναι διαστηματικά σωστή η χρήση σπάθης για τον α' δίφωνο -σαμπάχ- κι εγώ είχα συμφωνήσει και είχα πει απλώς ότι είναι σωστό το νόημά της αλλά όχι και ο τύπος της).

Όντως πάνω από το ΓΑ έχουμε εμφάνιση χρώματος. Είναι αυτό που ο Γιώργος ο Κωνσταντίνου ονομάζει "χρωματισμό του διατονικού γένους" (τουλάχιστον αυτό θα έπρεπε να ονομάζει, γιατί εδώ έχει νόημα η χρήση του όρου αυτού). Ο βαρύς ήχος δηλ. παραμένει διατονικός και όποτε θέλει χρωματισμό το δηλώνει με διεσοϋφέσεις. Διαφορετική φυσικά είναι η περίπτωση του δ' χρωματικού ήχου των απολυτικίων, που είναι αμιγώς χρωματικός, αφού έχει απαρχής μέχρι τέλους διαστήματα του β' ήχου (η σκλήρυνση του β' ήχου από τον Καρά και η διαφοροποίησή του από τον λέγετο, με την υιοθέτηση ΒΟΥ-ΓΑ και ΖΩ-ΝΗ μικροτέρων των αντίστοιχων διατονικών, έχουμε πει ότι είναι αβάσιμη για διφωνικό μέλος και φυσικά ασύμφωνη και με τον Χρύσανθο, που ορίζει ρητά τα διαστήματα αυτά όμοια με τα αντίστοιχα διατονικά). Στην περίπτωση αυτή του δ' ήχου, όπου σημαίνεται το μέλος εξαρχής με χρωματική φθορά και η εκτέλεση είναι καθόλα όμοια με χρωματικό ήχο, έχουμε πλέον χρωματικό γένος, όπως ορίζει κι ο Χρύσανθος στο περί φθορών κεφάλαιο του θεωρητικού του, και όχι διατονικό, όπως κακώς (κατά την άποψή μου) υποστηρίζει ο Γιώργος.

 

[ΑΝΔΡΕΑΣ ΠΑΠΑΠΕΤΡΟΥ]

Βεβαίως με ΔΙ ύφεση και ΖΩ ύφεση στον βαρύ τετράφωνο! Είναι η περίπτωση του μακάμ μπεστενγκιάρ της ανατολικής μουσικής. Δεν θα έλεγα ότι είναι τελείως σωστή η σπάθη, γιατί τα διαστήματα σ' αυτήν είναι πολύ κοντινά (σκληρά), ενώ εδώ είναι πιο μαλακά και επ' ουδενί στο σπάθιο ΓΑ-ΔΙ=4 (νομίζω κι ο κ. Αρβανίτης είχε αναφερθεί στο φαινόμενο αυτό κάποτε, ότι δηλ. δεν είναι διαστηματικά σωστή η χρήση σπάθης για τον α' δίφωνο -σαμπάχ- κι εγώ είχα συμφωνήσει και είχα πει απλώς ότι είναι σωστό το νόημά της αλλά όχι και ο τύπος της).

Όντως πάνω από το ΓΑ έχουμε εμφάνιση χρώματος. Είναι αυτό που ο Γιώργος ο Κωνσταντίνου ονομάζει "χρωματισμό του διατονικού γένους" (τουλάχιστον αυτό θα έπρεπε να ονομάζει, γιατί εδώ έχει νόημα η χρήση του όρου αυτού). Ο βαρύς ήχος δηλ. παραμένει διατονικός και όποτε θέλει χρωματισμό το δηλώνει με διεσοϋφέσεις. Διαφορετική φυσικά είναι η περίπτωση του δ' χρωματικού ήχου των απολυτικίων, που είναι αμιγώς χρωματικός, αφού έχει απαρχής μέχρι τέλους διαστήματα του β' ήχου (η σκλήρυνση του β' ήχου από τον Καρά και η διαφοροποίησή του από τον λέγετο, με την υιοθέτηση ΒΟΥ-ΓΑ και ΖΩ-ΝΗ μικροτέρων των αντίστοιχων διατονικών, έχουμε πει ότι είναι αβάσιμη για διφωνικό μέλος και φυσικά ασύμφωνη και με τον Χρύσανθο, που ορίζει ρητά τα διαστήματα αυτά όμοια με τα αντίστοιχα διατονικά). Στην περίπτωση αυτή του δ' ήχου, όπου σημαίνεται το μέλος εξαρχής με χρωματική φθορά και η εκτέλεση είναι καθόλα όμοια με χρωματικό ήχο, έχουμε πλέον χρωματικό γένος, όπως ορίζει κι ο Χρύσανθος στο περί φθορών κεφάλαιο του θεωρητικού του, και όχι διατονικό, όπως κακώς (κατά την άποψή μου) υποστηρίζει ο Γιώργος.

Στο στίχο ''Ευλογητός ει Κύριε'' ( το πρώτο Ευλογητός ), όπου η μελωδία ξεκινά από Ζω' και καταλήγει σε Ζω' ( ''Ευλογητός ει Κύριε'' ) και εδώ ο Ζω' είναι εν υφέσει ; με Ζω'-Νη τόνο και άνω ΠΑ' εν υφέση;;

 

[evangelos]

Στο στίχο ''Ευλογητός ει Κύριε'' ( το πρώτο Ευλογητός ), όπου η μελωδία ξεκινά από Ζω' και καταλήγει σε Ζω' ( ''Ευλογητός ει Κύριε'' ) και εδώ ο Ζω' είναι εν υφέσει ; με Ζω'-Νη τόνο και άνω ΠΑ' εν υφέση;;

Χοντρικά...:
Ο ζω στον οποίο θεμελιώνεται ο ήχος είναι πάντα εν υφέσει (πλάγιος του τρίτου) και η επταφωνία του είναι εν υφέσει. Στον ίδιο αυτόν ζω το μέλλος στο ''Ευλογητός ει Κύριε'' κάνει "λέγετο". Ο Ζω'-Νη δηλαδή σε αυτό το σημείο είναι μικρότερος από τον Νη-Πα(Ο πά σε σχέση με τον κάτω πα είναι ολίγον χαμηλωμένος αλλά όχι απαραίτητα*...).
Ο βαρύς χοντρικά συμπεριφέρεται πότε σαν δεύτερος-λέγετος και πότε σαν τρίτος επί της ίδιας βάσης (ζω ύφεση) για αυτό και ο Δαμασκηνός τον αποκαλεί Δευτερότριτο.

Για περισσότερα πράγματα δες και στο θέμα για το μακάμ Μπεστεγκιάρ

*Υπάρχει λογική που γίνεται αυτό αλλά δεν είναι της παρούσης (χωρίς καφέ δεν γράφω τίποτα παραπάνω γιατί οι αναγνώστες μας και οι ερμηνευτές είναι επισφαλείς ... )

 

[ΑΝΔΡΕΑΣ ΠΑΠΑΠΕΤΡΟΥ]

Χοντρικά...:
Ο ζω στον οποίο θεμελιώνεται ο ήχος είναι πάντα εν υφέσει (πλάγιος του τρίτου) και η επταφωνία του είναι εν υφέσει. Στον ίδιο αυτόν ζω το μέλλος στο ''Ευλογητός ει Κύριε'' κάνει "λέγετο". Ο Ζω'-Νη δηλαδή σε αυτό το σημείο είναι μικρότερος από τον Νη-Πα(Ο πά σε σχέση με τον κάτω πα είναι ολίγον χαμηλωμένος αλλά όχι απαραίτητα*...).
Ο βαρύς χοντρικά συμπεριφέρεται πότε σαν δεύτερος-λέγετος και πότε σαν τρίτος επί της ίδιας βάσης (ζω ύφεση) για αυτό και ο Δαμασκηνός τον αποκαλεί Δευτερότριτο.

Για περισσότερα πράγματα δες και στο θέμα για το μακάμ Μπεστεγκιάρ

*Υπάρχει λογική που γίνεται αυτό αλλά δεν είναι της παρούσης (χωρίς καφέ δεν γράφω τίποτα παραπάνω γιατί οι αναγνώστες μας και οι ερμηνευτές είναι επισφαλείς ... )

Δεν μπορούμε να πούμε ότι ο στίχος αυτός, εμπίπτει στην περίπτωση του Βαρύ Επτάφωνου, άρα ο Ζω' φυσικός και Κε με έλξη προς Ζω' ; Είναι σαν το ''Ευλογητός'' και το ''Καταξίωσον'' στου Ιακώβου τη δοξολογία σε βαρύ τετράφωνο .

 

[nikosthe]

Στο στίχο ''Ευλογητός ει Κύριε'' ( το πρώτο Ευλογητός ), όπου η μελωδία ξεκινά από Ζω' και καταλήγει σε Ζω' ( ''Ευλογητός ει Κύριε'' ) και εδώ ο Ζω' είναι εν υφέσει ; με Ζω'-Νη τόνο και άνω ΠΑ' εν υφέση;;

Όχι ΒΕΒΑΙΑ, ο ήχος εδώ δεν είναι βαρύς τετράφωνος, αλλά βαρύς επτάφωνος και ο ΖΩ' είναι φυσικός στην περίπτωση αυτή! Οπότε ΖΩ' φυσικό, ΖΩ-ΝΗ ελάχιστος τόνος και ΠΑ φυσικό. Αυτή είναι η δυσκολία του βαρέως διατονικού, ο εκτελεστής δηλ. θα πρέπει κάθε φορά να διαβλέπει εάν ο βαρύς είναι τετράφωνος, πεντάφωνος ή επτάφωνος, εάν "δείχνει" δηλ. ΓΑ, ΔΙ ή άνω ΖΩ' και αναλόγως να κάνει και τις διαστηματικές μεταβολές που απαιτούνται (ΓΑ φυσικό-ΔΙ ύφεση-ΖΩ ύφεση-άνω ΠΑ ύφεση στον τετράφωνο, ΓΑ φυσικό-ΔΙ φυσικό και φράσεις Α' ήχου στον πεντάφωνο / πρωτόβαρυ, άνω ΖΩ φυσικό-άνω ΠΑ φυσικό και έλξεις "άγια" με ΓΑ και ΚΕ δίεση στο βαρύ επτάφωνο).

Και φυσικά υπάρχει και η περίπτωση του βαρέως τετραφώνου που κινείται ομοιοδιφωνικά, σαν β' ήχος, όπως στον Δεσπότη και Αρχιερέα, που υπάρχει και φθορά του β' στην νέα γραφή και, επειδή δείχνει διφωνίες, εκτελείται με τον τρόπο που γράφει ο Χρύσανθος για τον β' ήχο: το τρίχορδο ΖΩ-ΝΗ-ΠΑ (αντίστοιχο του ΒΟΥ-ΓΑ-ΔΙ) όμοιο με τα διατονικά και από κει και πέρα επαναλαμβάνονται τα διαστήματά του:
- στην άνοδο του τριχόρδου: ΠΑ-ΒΟΥ/ΒΟΥ-ΓΑ με διαστήματα ελαχίστου τόνου και τόνου
- στην κάθοδο του τριχόρδου: ΖΩ-ΚΕ/ΚΕ-ΔΙ με διαστήματα τόνου και ελαχίστου τόνου
Έτσι σχηματίζονται τρία συνημμένα ομοιοδιφωνικά ζεύγη ελαχίστου τόνου και τόνου (ΔΙ-ΖΩ / ΖΩ-ΠΑ / ΠΑ-ΓΑ). Ο ορισμός της όμοιας διφωνίας δηλαδή!

Όπως βλέπετε, ο δυσκολότερος φθόγγος στον βαρύ είναι ο ΓΑ, που θέλει εμπειρία για να εκτελεστεί σωστά και φυσικά, πριν απ' αυτήν, πολλά παραδοσιακά ακούσματα, αλλιώς δεν βγαίνει και καταντάει στο μονότονο ΓΑ φυσικό / ΓΑ δίεση που κάνουν οι περισσότεροι. Είναι κι αυτό μια λύση, αν θέλει κανείς να απλουστεύσει τα πράγματα, όχι όμως και το άκουσμα του πολυποίκιλου και "ενδιάμεσου" ΓΑ στον βαρύ ήχο, που έχουμε από την παράδοση. Αυτός ο ΓΑ φαίνεται ξεκάθαρα στις φράσεις που ο ψάλτης εκτελεί μεν ΔΙ ύφεση, αλλά με το ΓΑ όχι τελείως φυσικό ούτε και με δίεση όμως: καθότι το μέλος κινείται ανοδικά σηκώνει να υψώσεις λίγο τον ΓΑ από το φυσική του θέση, διατηρούνται όμως ταυτόχρονα τα ΔΙ ύφεση-ΖΩ ύφεση! Να ακούσει κανείς έστω και λίγες παραδοσιακές ηχογραφήσεις, θα διαπιστώσει αμέσως ότι επ' ουδενί δεν εξαντλείται αυτή η τεράστια μελισματική ποικιλία του ΓΑ στον βαρύ ήχο με το αφοριστικό "φυσικό/δίεση" που διδάσκεται εν πολλοίς στα ωδεία...

Αυτά ως πρόχειρη απάντηση, αν θες απλώς να εκτελέσεις το μέλος. Αν τώρα θες να το δεις και θεωρητικά και να μάθεις πώς προήλθαν οι βάσεις του βαρέως, τα πράγματα μπλέκονται: ο βαρύς όντως σημαίνει πότε δεύτερος ήχος και πότε πλάγιος του τρίτου, όπως είπε κι ο Βαγγέλης. Κι αυτό για τον εξής λόγο: ως γνωστόν, οι κύριοι ήχοι απέχουν τετρατονία (4 φωνές πάνω) από τους πλαγίους. Οπότε
βάση Α' ήχου με τροχό θεωρούμενο από ΔΙ = ΚΕ (μία φωνή πάνω)
βάση Β' ήχου με τροχό θεωρούμενο από ΔΙ = ΖΩ (δύο φωνές πάνω)
βάση Γ' ήχου με τροχό θεωρούμενο από ΝΗ = ΓΑ (τρεις φωνές πάνω)
βάση πλ. Γ' ήχου με τροχό θεωρούμενο από ΝΗ =ΖΩ ύφεση (4 φωνές κάτω)
Γιατί παίρνουμε τον τροχό πότε από ΔΙ και πότε από ΝΗ; Μα για τον απλούστατο λόγο ότι πάντα έτσι ήταν (και είναι) τα πράγματα, αφού στη βυζαντινή μουσική επί παλαιάς γραφής δεν υπήρχαν τονικά ύψη (κοιτάξτε και το σχήμα των 4 τόνων του τροχού στο θεωρητικό του Χρυσάνθου με "κοινή" βάση ΔΙ και ΝΗ, στην παρ. 298). Στην ουσία ούτε και σήμερα υπάρχουν, καθώς ο ορισμός του ΝΗ από την Πατριαρχική Επιτροπή έγινε για να αποφευχθούν οι υψιφωνίες και να υπάρχει ένα μέτρο συνεννόησης.

Πρωτοτύπως λοιπόν ο βαρύς διατονικός είναι "δεύτερος διατονικός" ήχος και ο βαρύς εναρμόνιος "πλάγιος του Γ'". Κι επειδή το ΖΩ είναι η βαρύτερη βάση της οκτωηχίας, του λέμε αμφότερους βαρύδες. Ο πλάγιος του Γ' ήχου όμως είναι ο βαρύς εναρμόνιος και όχι ο διατονικός, καθώς 4 φωνές κάτω από το ΓΑ* είναι ο ΖΩ ύφεση και όχι ο ΖΩ φυσικός. Γι' αυτό και ο βαρύς εκ του ΓΑ στην ουσία έχει την κλίμακα του βαρέος εκ του ΖΩ ύφεση, γι' αυτό και λέγεται βαρύς. Το τονικό του ύψος, το ότι δηλ. ψάλλεται σήμερα στον ίδιο φθόγγο με τον κύριο ήχο, δεν έχει καμία σημασία. Η κλίμακά του προκύπτει όμως από το ΖΩ ύφεση, δηλ. όντως μία τετρατονία κάτω του κυρίου του Γ' ήχου. Έχουμε ξαναπεί ότι το σχήμα της απόστασης τετρατονίας μεταξύ κυρίων και πλαγίων δεν ισχύει σήμερα ως προς τις βάσεις των ήχων (παρά μόνο σε κάποιες περιπτώσεις), αλλά ως προς τον τρόπο παραγωγής τους μόνο και ως προς τις μεταβολές κυρίων-πλαγίων κατά την εκτέλεση του μέλους.

*δηλ. μια συμφωνία διά τεσσάρων = 30 μόρια

 

[konstantinou]

Η δοξολογία όπως αποδίδεται με γα δίεση και αλλαγές ισοκρατημάτων "στις δύσκολες" θέσεις στο φθόγγο Γα και σε ορισμένες άλλες στον φθόγγο Πα, δεν έχει να κάνει σε τίποτε με την δοξολογία του Γρηγορίου που την ονομάζει "Ήχος Βαρύς τετράφωνος" και στην οποία δηλώνονται σχεδόν όλα τα άνω Ζω εν υφέσει (πέραν των Δι) είτε με την ύφεση διαρκείας στον Κε, είτε με ύφεση στον άνω Ζω.
Πολλές από τις μελωδίες που καταλήγουν στην τετραφωνία του ήχου ψάλλονται και με Γα φυσικό (πρωτόβαρυς και ισοκράτημα Πα) και με Γα εν διέσει (βαρύς με ισοκράτημα Ζω) γι αυτό και η δυνατότητα σχετικής επιλογής κατά την ψαλμώδηση.
Στις "δύσκολες" θέσεις της παραπάνω δοξολογίας όμως φαίνεται ότι ο ποιητής δεν ήθελε τη "χρόα" του βαρέος (με Γα και Κε εν διέσει) με άμεσο αποτέλεσμα να "αναγκάζεται" ο μελωδός να αλλάξει το ισοκράτημα για να μη "φύγει" από τον ήχο, κατά το κοινώς λεγόμενον.

 

[dimskrekas]

Η δοξολογία όπως αποδίδεται με γα δίεση και αλλαγές ισοκράτημάτων "στις δύσκολες" θέσεις στο φθόγγο Γα και σε ορισμένες άλλες στον φθόγγο Πα, δεν έχει να κάνει σε τίποτε με την δοξολογία του Γρηγορίου που την ονομάζει "Ήχος Βαρύς τετράφωνος" και στην οποία δηλώνονται σχεδόν όλα τα άνω Ζω εν υφέσει (πέραν των Δι) είτε με την ύφεση διαρκείας στον Κε, είτε με ύφεση στον άνω Ζω.
Πολλές από τις μελωδίες που καταλήγουν στην τετραφωνία του ήχου ψάλλονται και με Γα φυσικό (πρωτόβαρυς και ισοκράτημα Πα) και με Γα εν διέσει (βαρύς με ισοκράτημα Ζω) γι αυτό και η δυνατότητα σχετικής επιλογής κατά την ψαλμώδηση.
Στις "δύσκολες" θέσεις της παραπάνω δοξολογίας όμως φαίνεται ότι ο ποιητής δεν ήθελε τη "χρόα" του βαρέος (με Γα και Κε εν διέσει) με άμεσο αποτέλεσμα να "αναγκάζεται" ο μελωδός να αλλάξει το ισοκράτημα για να μη "φύγει" από τον ήχο, κατά το κοινώς λεγόμενον.

Ενδιαφέρουσα τοποθέτηση, αλλά δεν επιλύει το ζήτημα, φοβούμαι. Εάν ο Άρχων Θρ. Στανίτσας βασίστηκε στο κμν της Πανδέκτης, που το θεωρώ κ πιθανότερο, δεν έβλεπε ακριβώς ήχος βαρύς τετράφωνος, αλλά ζω ανάβαση τετράφωνη επί του γα. Ο Καθηγητής Γρ. Στάθης ( ή κ ο ίδιος ο Θρ. Στανίτσας) που καλλιγράφησε αντιγράφωντας τις επεξεργασμένες παρτιτούρες του Άρχοντα στο κμν που ευγενώς μάς παραχώρησε ο φίλτατος Ν. Γιάννου, προσθέτει στην τετράφωνη ανάβαση εύστοχα ''με την ιδέαν'' (και τοποθετεί σπάθη επί του γα). Η εκτέλεση έχει ως επί το πλείστον τον γα ανεβασμένο. Είναι τόσο ιδιόρρυθμος ο ήχος όμως που ακόμα κ αν λες γα φυσικό, ο ζω ενδέχεται να υποπέσει επί το βαρύ. Η όξυνση του γα είναι μερικές φορές αναπόφευκτη. Ακόμη παραμένουν αδιευκρίνιστα τα ακριβή διαστήματα στα Πεντηκοστάρια πχ του Φωκαέα όταν ο γα (παρά την ύφεση στον δι) είναι οξυμένος. Όλοι μιλούν για τον ορθό βαρύ στη Δοξολογία του Ιακώβου και ευάριθμοι εκτελούν γα φυσικό συνεχώς, κ δεν ξέρω ποιοί τα καταφέρνουν χωρίς ίσο να διατηρήσουν ζω γα φυσικούς συνεχόμενα!

Προσωπική άποψη: Η εξοικείωση της φωνής με τον γα οξυμένο κατά τι φαίνεται κ στην εκτέλεση του α διφώνου, που πολλοί αποκαλούν σαμπάχ. Ευάριθμοι χτυπάνε καθαρή ύφεση στον δι. Δεν είναι λίγοι αυτοί που κάνουν το ευκολότερο: όξυνση του γα και πλησίασμα του δι. Είναι όμως απορίας άξιον πόσο το ήθος του ήχου είναι καθοριστικό όταν ψάλλεις πρώτο και σε μια κατάληξη με ζω αμέσως χτυπάς το γα φυσικό χωρίς ίσο...

Δ.

 

[konstantinou]

Ακόμη παραμένουν αδιευκρίνιστα τα ακριβή διαστήματα στα Πεντηκοστάρια πχ του Φωκαέα όταν ο γα (παρά την ύφεση στον δι) είναι οξυμένος. Όλοι μιλούν για τον ορθό βαρύ στη Δοξολογία του Ιακώβου και ευάριθμοι εκτελούν γα φυσικό συνεχώς, κ δεν ξέρω ποιοί τα καταφέρνουν χωρίς ίσο να διατηρήσουν ζω γα φυσικούς συνεχόμενα!

Ελπίζω να μην σας πολυμπερδέψω:

Όταν οι μελωδίες μιας σύνθεσης κινούνται μέσα σε ένα πεντάχορδο (και λίγο παραπάνω) και στην κορυφή του γίνονται οι σχετικές καταλήξεις, τότε το πιο εύκολο και το πιο απλό είναι να ακούγεται, αν μη τι άλλο, ευχάριστα η βάση με την κορυφή του τετραχόρδου.

Υπάρχουν όμως περιπτώσεις στη διφωνία από τη βάση του αρχικού ήχου (π.χ. λέγετος από Βου και η διφωνία του στο φθόγγο Δι) να δημιουργείται μελωδία άλλου ήχου (τέταρτος άγια από τον Δι) η διφωνία του οποίου (Ζω φυσικός), ως τονικό ύψος, είναι η τετραφωνία του αρχικού ήχου. Επομένως, η μελωδική γραμμή που καταλήγει στον άνω Ζω εν δυνάμει μπορεί να ανήκει και στον λέγετο (ο οποίος τετραφωνεί εκεί) και στον Άγια από του Δι (ο οποίος διφωνεί εκεί). Αν προσθέσουμε και το γεγονός ότι στον άνω Ζω επταφωνεί και ο Βαρύς, τότε φαντασθείτε πόσο δύσκολο είναι να καθορίσει κάποιος σε ποιόν ήχο ανήκει μια μελωδίας "λίγο φλού" (με την έννοια ότι δεν είναι χαρακτηριστική μελωδία ενός από τους τρεις αλλά μπορεί να ανήκει και στους τρεις) και ιδιαίτερα όταν αυτή υπάρχει στην προφορική παράδοση και με τις τρεις εκδοχές (ως τετραφωνία λεγέτου, ως διφωνία Τετάρτου άγια από του Δι και ως επταφωνία βαρέος ήχου).

Περισσότερο δυσκολοκατανόητες και μη ξεκαθαρισμένες είναι οι γραμμές του βαρέος από τον Ζω που καταλήγουν στον Γα, όπου η τετραφωνία του αυτή δεν είναι πάντοτε σταθερή. Κι αυτό γιατί ο Γα, κυριαρχεί στους περισσότερους ήχους στη φυσική του θέση (με ποικιλία στις γραμμές που καταλήγουν σ' αυτόν) με πρώτον και καλύτερον τον Πρώτο (Πλάγιο του Πρώτου) από τον Πα, αλλά και σαν ήχος πλάγιος και χαμηλός, "θέλει" να ακούγεται και η τετραφωνία του στη σωστή θέση από τη βάση της (με Γα εν διέσει).

Επισυνάπτω και την αρχή της δοξολογίας από αυτόγραφο του Γρηγορίου.
Αν κάποιος για παράδειγμα ψάλλει τον στίχο "Κύριε Βασιλεύ", και "ακούει" Πα ισοκράτημα από την αρχή (αποδίδοντας τον Γα φυσικό και τους Δι και άνω Ζω, ως επί το πλείστον, εν υφέσει), τότε θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για έναν Πρωτόβαρυ ήχο που απέχει πολύ από ένα Βαρύ στον οποίο κυριαρχεί ο Ζω και ο Γα εν διέσει, έστω και αν οι μελωδικές γραμμές είναι ίδιες.

Νομίζει ότι είναι κατάλληλη η στιγμή να πω εδώ ότι στις συνθέσεις του βαρέος όπου κυριαρχεί στις μελωδίες ο φθόγγος Γα (άσχετο εάν είναι φυσικός ή εν διέσει) αυτός ονομάζεται συνήθως τετράφωνος, ενώ όταν στις μελωδίες κυριαρχεί ο Δι τότε συνήθως ονομάζεται πεντάφωνος (δες και δοξολογία Μανουήλ Πρωτοψάλτου).

Γ.Κ.

 

[Laosynaktis]

Ανέβασα σε προηγούμενο μήνυμά μου ένα άρθρο μου. Δεν ξέρω αν το μελέτησε κανείς. Κάτι λέω κι εγώ εκεί, πιστεύω....

Το ότι ο Γα είναι φυσικός φάινεται κι από το θέμα της εξήγησης. Π.χ. στο "Εις μνημόσυνον" του Πέτρου, το τμήμα στο "αιώ" (πρώτη κατάληξη στο Γα, πρίν την επάνάληψη "αιώνιον" που ανεβαίνει στο νη') είναι γραμμένο συνοπτικά, με Ολίγον-Ολίγον+Διπλή. Η εξήγηση που υπάρχει στη νέα γραφή αντιστοιχεί σε κατάληξη σε Γα φυσικό (ποιότης Νανα) και όχι σε Γα δίεση (ποιότης νεανες), διότι με Γα δίεση θα ήταν εντελώς διαφορετική η εξήγηση.
Από την άλλη γραμμές όπως η κατάληξη "έσται δίκαιος" συναντώνται και με φθορά Β' (όντως φθορά Β' έχει ο Χουρμούζιος εδώ). Αυτό είναι ένα κριτήριο ότι η γραμμή μπορεί ή πρέπει να εκτελεστεί με Γα δίεση.
Υπάρχουν και οι γραμμές που δεν είναι τόσο χαρακτηριστικές και εκεί ίσως μπορεί να τις πεί κανείς κι έτσι κι αλλιώς. Σε κάθε περίπτωση, για να μπορέσει να καταλάβει κανείς τί γίνεται, πρέπει να μελετήσει τις γραμμές και σε μέλη άλλων ήχων.
Τα πράγματα είναι λίγο περιπλοκότερα απ' ό,τι απλουστευμένα τα γράφω εδώ. Δεν μπορώ να γράψω περισσότερα. Όποιος θέλει ποραπάνω θα μπορούσε να μαθητεύσει κοντά μου

 

[domesticus]

Όποιος θέλει ποραπάνω θα μπορούσε να μαθητεύσει κοντά μου

Θὰ μὲ ἄντεχες μὲ τὴν συμεωνίδεια ἐπιρροή μου;

 

[Laosynaktis]

Θὰ μὲ ἄντεχες μὲ τὴν συμεωνίδεια ἐπιρροή μου;

Μη σε νοιάζει, θα τα βρούμε (και πίνω διπλό εσπρέσσο κι εγώ)!
Απόλυτος εχεμύθεια !

 

[neoklis]

Στίχοι αυτής της δοξολογίας εψάλησαν από χορό ψαλτών υπό την χοραρχία του άρχοντα Θρ. Στανίτσα, στην παρουσίαση του έργου του Γρηγορίου από το Ι.Β.Μ (κ. Στάθης) και υπάρχουν στο σχετικό δίσκο που κυκλοφόρησε.
Ύστερα από σκέψη, ομαλοποίησα κάποια σημεία, που την δυσκολεύουν (πχ αρχή στίχων από τον ΚΕ) και την επισυνάπτω...
Το πρωτότυπο υπάρχει στον Β' τόμο της Πανδέκτης 1851.
Λοιπόν! Την Κυριακή θα την πούμε;

Κυριακή του βαρέος ήχου και αύριο. Μήπως την είπατε τότε, ή κάποια άλλη φορά; Και μήπως έχουμε και κάποιο ηχητικό να ανεβάσετε που να την περιλαμβάνει ολόκληρη;
Μερικά σημεία με προβληματίζουν ιδιαίτερα, όπως:
«Καταξίωσον Κύριε ...» και «Δόξα...Και νυν...Άγιος Αθάνατος....»
(... αυτά από τον Κε.... )

 

[dimitris dim]

μηπως μπορει καποιος να ανεβασει ολοκληρη αυτη την δοξολογια παραλλαγη (ηχητικο) εαν και εφοσον υπαρχει.

 

[Shota]

Μερικά σημεία με προβληματίζουν ιδιαίτερα, όπως:
«Καταξίωσον Κύριε ...» και «Δόξα...Και νυν...Άγιος Αθάνατος....»
(... αυτά από τον Κε.... )

Πρόταση κάνω• ισοκράτημα στον Πα από την αρχή του στίχου και στον Ζω στις καταλήξεις στο τέλος. Αυτό λύνει το «πρόβλημα» με τον Κε στην αρχή. Βεβαίως αλλάζει και την αίσθηση του ήχου, αλλά εδώ δεν μιλάμε για την πασίγνωστη δοξολογία όπως αυτή του Ιακώβου, όποτε μικρό το κακό ( ; ).