- Αυτό που λέτε για αργές ψαλμωδήσεις ολόκληρων κανόνων είναι πολύ ενδιαφέρον και πρέπει να το λάβουμε σοβαρά υπόψη! Αν και μου κάνει εντύπωση που έχει καταγράψει ΜΟΝΟ αυτό από Κανόνες. Δηλαδή ολόκληρο το Σινά 1477 με αυτή τη λογική δεν έχει ΤΙΠΟΤΑ συλλαβικό! Δεν είναι λίγο περίεργο αυτό? Ίσως να μην δίναν σημασία στα συλλαβικά και δεν τα θεώρησε άξια καταγραφής ο ψάλτης? Δεν ξέρω..
Υπάρχει πληθώρα Κανόνων γραμμένων στο στυλ του Μπαλασίου. Στο Βατοπαίδι είχα δει προ χρόνων χφ με τους Κανόνες των εορτών ολόκληρους. Αλλά και σ' άλλα χφφ υπάρχουν. Ο δε Κανόνας των Βαΐων υπάρχει σε αρκετά ολόκληρος.
Δεν έχω το 1477 για να κρίνω, αλλά από το αντίστοιχό του της Πετρουπόλεως που έχω, φαίνεται ότι όντως δεν περιλαμβάνει συλλαβικά μέλη ἠ τέλος πάντων συλλαβικά όπως τα ξέρουμε. Φαίνεται όμως ότι ένα χφ απὸ τη Μονή Βαλαάμ που μου είχε δώσει ο Jopi Harri (το οποίο μάλλον ανέφερε και ο Στάθης Μακρής) έχει συλλαβικά μέλη (κατά το στύλ των του Πέτρου λίγο-πολύ), στα Σλαβονικά μεν, αλλά σε ελληνικό μέλος (Greceski). Αν το χφ αυτό είναι των αρχών ή πρώτων δεκαετιών του 18ου αι, ὅπως εικάζω, τότε ίσως έχουμε εκεί μια καταγραφή συλλαβικού μέλους προ του Πέτρου! Αυτό όμως μάλλον δείχνει κιόλας ότι διέκριναν τότε το συλλαβικό από το στυλ του Μπαλασίου. (Προς προβληματισμό έστω αυτό).
- Τα επιπλέον μελίσματα ασφαλώς και ΔΕΝ είναι τυχαία, γιατί όντως αντιστοιχούν σε διπλή ή απόδερμα, αλλά ΕΙΝΑΙ κατά βούληση γιατί δεν γίνονται ΠΑΝΤΑ όποτε υπάρχει διπλή ή απόδερμα. Αυτή η έλλειψη συστηματικότητας στην τοποθέτηση επιπλέον μελισμάτων εμφανίζεται και στις εξηγήσεις δοξολογιών από Δοχειαρίτη και Ιωάσαφ, όπου εκεί που ο ένας βάζει μέλισμα ο άλλος δεν βάζει και τ' ανάποδο, και άλλες φορές βάζουν και οι δύο (ή κανένας απ' τους δύο).
Ὁτι δεν είναι τυχαία, εννοούσα στη μορφή τους. Είναι ακριβώς οι αργές εξηγήσεις που υπάρχουν π.χ. στο Τον ήλιον, στο Χερουβικό Α΄ του Μπαλασίου (αυτά που έχω δεί). Στη Δοξολογία του Μελχισεδέκ υπάρχουν μόνο εκεί που τα χφφ έχουν Θέμα Απλούν (και το 1477 το αντικαθιστά με εξήγηση Αποδέρματος ἠ Διπλής) και στην τελική κατάληξη με το Κύλισμα. Στη δεύτερη, ΟΚ, είναι απόφαση του γραφέως του 1477 να βάλει μέλισμα στο τέλος (θα μπορούσε μάλλον να εξηγήσει, να γράψει και χωρίς αυτό), η μορφή του μελίσματος όμως πάλι είναι συγκεκριμένη και είναι κάποια συγκεκριμένη αργή εξήγηση που βρίσκεται π.χ. στο Τον ήλιον. Τα μελίσματα των Αγιορειτών είναι άλλης τάξεως, Αυτοί όταν εξηγούν, θέλουν ταυτόχρονα και να καλλωπίζουν «αυθαίρετα».
- Οι τρίσημοι δεν υπάρχουν σε καταλήξεις μόνο ναι, αν και υπάρχουν συχνά σε καταλήξεις. Το θέμα είναι ότι αν ο γραφέας άκουγε τρισήμους ή κάτι σαν τρισήμους, θα είχε τρόπο να το γράψει?? Μήπως αυτός ήταν ο τρόπος που επινόησε για να το γράψει. Μου κάνει εντύπωση μάλιστα ότι συχνά οι τρίσημοι αυτοί είναι γκρουπαρισμένοι σε 2-1, δηλαδή δύο όγδοα (ή τέταρτα) κοντά-κοντά και ένα άλλο σχεδόν κολλημένο στο τέταρτο (ή μισό) που έπεται: μήπως με αυτό τον τρόπο θέλει να δείξει δύο όγδοα και ένα ποίκιλμα τύπου "ισάκι"? Εδώ ένα παράδειγμα από το "βασιλεύ" του "Κύριε βασιλεύ" της δοξολογίας Χρυσάφη:
Το αν θα μπορούσε να είναι «Ισάκι», πρέπει να μας το πούν αυτοί που ξέρουν πιο καλά από μας αυτή τη σημειογραφία. Πάντως 3σημοι υπάρχουν, απ'όσο γνωρίζω, και στα Ρωσσικά μέλη.
Είναι όμως εδῶ υπερβολικά μεγάλη η σύμπτωση των 3σήμων του 1477 με τους παραδεδομένους 3σήμους των 3 Δασκάλων, για να τους παραβλέψουμε.
Το γιατί γράφεται ή μια νότα του 3σήμου ξεχωριστά, θα μπορούσε ίσως να ερμηνευτεί με το ότι οι νότες αυτές είναι συνήθως γρουπαρισμένες στα μέλη ανἀ δύο. Κάποιος θα τις μετρούσε σε δύο κινήσεις (αν κατάλαβα καλά από τα του Nikita Simmons και όσα ανέβασε ο Shota). Μια επι πλέον νότα (για σχηματισμό 3σήμου) θα γινόταν ίσως αντιληπτή ώς μια «ξεκάρφωτη» νότα, ένας μονόσημος. Ὁ 3σημος δηλ. εῖναι όχι 1+1+1, αλλά (1+1)+1. Θα μετρούσε δηλ. έναν 2σημο και θα πρόσθετε ακόμα μια κίνηση προς τα πάνω.
Πάντως, νομίζω δεν γράφονται κι όλοι οι 3σημοι έτσι.
View attachment 103227