Διαφορές τυπικών σε Κατ. Εσπερινό-Μεγ.Απόδειπνο

[AchilleasG]

Μέσα από μια σύντομη ανάγνωση, λόγω των ημερών, του ΗΟΠ, των διπτύχων, του της Εκκλησίας της Κύπρου, του ΤΑΣ και του Συστ. Τυπικού μου δημιουργήθηκαν κάποιες απορίες σχετικά με την ορθή πράξη των ακολουθιών.

Το πρώτο παράδειγμα είναι για την Εκτενή του Κατ.Εσπερινού όπου το ΗΟΠ και το της ΕτΚύπρου ορίζουν να σταματούν οι αιτήσεις μέχρι και αυτή του Αρχιεπισκόπου, χωρίς τις επόμενες 4, ενώ όλα τα υπολοιπα τυπικά αποσιωπούν αυτή τη πρακτική.

Έπειτα μεγαλύτερη διαφορά υπάρχει στο Μ. Απόδειπνο όπου υπάρχει ασυμφωνία μεταξύ της θέσεως του Μ.Κανόνα στην αρχαία και την νέα τάξη. Έχοντας ως επακόλουθο την ανάγνωση ή μη του 69ου ψαλμού. Αυτός ο ψαλμός είχε, λογικά, την θέση προοιμίου στον κανόνα οπότε για ποιο λόγο το Ωρολόγιο και επομένως τα δίπτυχα ακολουθούν αυτή την τακτική;

Εκτός όμως από αυτό, διαφορά υπάρχει στην ανάγνωση ή μη του Ευαγγελίου που όντας μέρος της αρχαίας παννυχίδας δεν έχει θέση στην μοναστηριακή αυτή ακολουθία. Έτσι, εδώ, δημιουργείται και το ερώτημα για την αναγκαστική -κατ΄εμέ- αναβίωση της ασματικής Παννυχίδας.

Τέλος, θα ήθελα την αποψή σας σχετικά με τα τροπάρια <Πάντων-Σφαγήν> και κατά πόσο είναι νεωτερικές προσθήκες στην ακολουθία, σύμδωνα με το ΤΑΣ.


Υ.Γ. Θα ήθελα τις σκέψεις-απόψεις σας, πάνω σε αυτούς τους προβληματισμούς-διαφορές.

 

[MTheodorakis]

Τέλος, θα ήθελα την αποψή σας σχετικά με τα τροπάρια <Πάντων-Σφαγήν> και κατά πόσο είναι νεωτερικές προσθήκες στην ακολουθία, σύμδωνα με το ΤΑΣ.

Προκειται γιὰ σαφῶς νεότερες προσθῆκες, καθὼς ἀπουσιάζουν π.χ. ἀπὸ τὰ ὡρολόγια μέχρι καὶ τὸ 1952. Ἡ συγχώρηση δὲν εἶναι καιρὸς ψαλμωδίας, καθὼς ἐπικοινωνοῦν οἱ ἀδελφοὶ ἀπαραίτητα καὶ ἀληθινά.

 

[π. Μάξιμος]

Μέσα από μια σύντομη ανάγνωση, λόγω των ημερών, του ΗΟΠ, των διπτύχων, του της Εκκλησίας της Κύπρου, του ΤΑΣ και του Συστ. Τυπικού μου δημιουργήθηκαν κάποιες απορίες σχετικά με την ορθή πράξη των ακολουθιών.

Κατ᾿ ἀρχάς συγχαρητήρια γιά τήν συγκριτική μελέτη διαφόρων πηγῶν τυπικοῦ, πού ὅμως δέν πρέπει νά ἐξισώνονται. Ἄλλο τά ἐτήσια βοηθήματα, πού συντάσσονται μέ βάση τό ΤΜΕ, ἄλλο τό ΤΑΣ καί ἄλλο τό ΣΤ πού στηρίζεται μέν στό ΤΜΕ ἀλλά λαμβάνει ὑπ᾿ ὄψει του τήν μετέπειτα ἔρευνα καί ἄλλα ἀρχαῖα τυπικά.
Κατά ταῦτα δέν μιλᾶμε γιά «ὀρθή πράξη» μέ τήν ἔννοια τῆς «ὀρθοδοξίας» καί τῆς συναφοῦς «ὀρθοπραξίας», ἀλλά γιά διαφορές (πολλάκις φαινομενικές) τυπικῶν διατάξεων, πού σχετίζονται μέ τήν ἱστορική, χρονική καί τοπική προέλευσή τους, κάτι πού συναντᾶμε, γνωρίζουμε καί ἀναγνωρίζουμε.

Το πρώτο παράδειγμα είναι για την Εκτενή του Κατ.Εσπερινού όπου το ΗΟΠ και το της ΕτΚύπρου ορίζουν να σταματούν οι αιτήσεις μέχρι και αυτή του Αρχιεπισκόπου, χωρίς τις επόμενες 4, ενώ όλα τα υπολοιπα τυπικά αποσιωπούν αυτή τη πρακτική.

Τά δύο πρῶτα καταγράφουν ἀκριβῶς τήν διάταξη τοῦ ΤΜΕ (σελ. 324). Αὐτή εἶναι μιά πατριαρχική τάξη, πού δύσκολα ἑρμηνεύεται, ἀφοῦ δέν νοεῖται ἐλλιπής ἐκτενής δέηση. Ὑπάρχουν μελέτες γι᾿ αὐτό, καί ἔτσι ἡ ἀποσιώπηση φανερώνει τήν ἀποστασιοποίηση ἀπό αὐτή τή διάταξη.
Τό αὐτό συναντᾶται καί στήν ἐκτενῆ τῆς Προηγιασμένης (ὄχι ἀπό τό ΤΜΕ), πού ὅμως στά νεώτερα Ἱερατικά ἔχει ἀποκατασταθεῖ ὁλόκληρη ἡ ἐκτενής.

Έπειτα μεγαλύτερη διαφορά υπάρχει στο Μ. Απόδειπνο όπου υπάρχει ασυμφωνία μεταξύ της θέσεως του Μ.Κανόνα στην αρχαία και την νέα τάξη. Έχοντας ως επακόλουθο την ανάγνωση ή μη του 69ου ψαλμού. Αυτός ο ψαλμός είχε, λογικά, την θέση προοιμίου στον κανόνα οπότε για ποιο λόγο το Ωρολόγιο και επομένως τα δίπτυχα ακολουθούν αυτή την τακτική;

Ὑπάρχει ἐκτενής ἀπάντηση ἐδῶ. Τά Δίπτυχα ὅταν γράφουν «κατὰ τὴν συνήθη ἐν τῷ Ὡρολογίῳ τάξιν» ἐννοοῦν ἀκριβῶς τήν συνήθη γιά ὅλη τήν Σαρακοστή καί ὄχι τήν διαφορετικότητα τοῦ Ὡρολογίου κατά τήν α΄ ἑβδομάδα, πού ὅπως θά διαβάσεις εἶναι καί ἐλλιπής. Παλαιότερα σέ ὑποσημείωση κατέγραφαν ἀκριβῶς τήν ἔναρξη, ὅπως στό ΤΜΕ (σελ. 332) γιά νά μήν ὑπάρχουν ἀμφιβολίες. Ἀλλά τό ΤΜΕ εἶναι σαφές (ὡς καί τά ΤΚΠ καί ΤΓΡ).

Εκτός όμως από αυτό, διαφορά υπάρχει στην ανάγνωση ή μη του Ευαγγελίου που όντας μέρος της αρχαίας παννυχίδας δεν έχει θέση στην μοναστηριακή αυτή ακολουθία. Έτσι, εδώ, δημιουργείται και το ερώτημα για την αναγκαστική -κατ΄εμέ- αναβίωση της ασματικής Παννυχίδας.

Τά εὐαγγέλια αὐτά ὑπάρχουν στό Εὐαγγελιάριον (Ἱερόν Εὐαγγέλιον) καί εἶναι ἀπό τήν ᾀσματική Παννυχίδα. Ἔχουν διασωθεῖ σήμερα στό Μέγα Ἀπόδειπνον τῶν πέντε πρώτων ἡμερῶν τῆς Μ. Τεσσαρακοστῆς κατά τό ΤΜΕ. Στό Τριῴδιον διασώζεται τό ἀνάγνωσμα τῆς ἄλλης ᾀσματικῆς ἀκολουθίας τῆς Τριθέκτης, πού ἔχει ἐνσωματωθεῖ στήν μοναχική ἀκολουθία τῆς Ἕκτης Ὥρας. Καί ἄλλα ᾀσματικά στοιχεῖα ἔχουν διασωθεῖ, ἰδιαίτερα τήν Μ. Ἑβδομάδα. Ἀπό αὐτά δέν προκύπτει καμμία «αναγκαστική αναβίωση», χωρίς αὐτό νά σημαίνει ἀπαγόρευση ἐκτάκτων τελέσεων ᾀσματικῶν ἀκολουθιῶν, ὅπως ἔχει ἐξηγηθεῖ στά οἰκεῖα θέματα.

Τέλος, θα ήθελα την αποψή σας σχετικά με τα τροπάρια <Πάντων-Σφαγήν> και κατά πόσο είναι νεωτερικές προσθήκες στην ακολουθία, σύμφωνα με το ΤΑΣ.

Εἶναι νεωτερικά, ἀλλά προβλεπόμενα σήμερα ἀπό τό ἰσχῦον τυπικό (καί τά ΤΚΠ καί ΤΓΡ). Δέν ἀποβάλλονται εὔκολα, οὔτε (πρέπει νά) ὑπάρχει τέτοια πρόθεση. Τό ἴδιο ἰσχύει καί γιά τό Μικρόν Ἀπόδειπνον τίς Παρασκευές μέ τό «Τὴν ὡραιότητα» (πρβλ. κι ἐδῶ).


Ἄλλες συνδέσεις:
1) Η ιστορική εξέλιξη του Μεγάλου Αποδείπνου

2)

Στην σημερινή πράξη έχουν απομείνει ως λείψανα της αρχαίας αυτής πράξεως τα Ευαγγέλια της Παννυχίδος που έχουν βρεί καταφύγιο πλέον στα Απόδειπνα της α΄ εβδομάδος.

ἀπό ἐδῶ.