ΜΙΧΑΛΗΣ ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ
Παλαιό Μέλος
Μήπως μπορεί κάποιος να αναφαίρει τίς ακριβείς διαφορές Όρθρου και θείας λειτουργίας κανονικής Κυριακής όταν συλλειτουργεί Δεσπότης καί ο ιερέας τής ενορίας?
Πιό συγκεκριμένα...;;;
Διαφορές πού νά ἀφοροῦν ποιόν; Τόν δεσπότη, τόν (ἕνα –προφανῶς–) ἱερέα ἤ τόν ψάλτη;
Ἄν χοροστατήσει στόν ὄρθρο ὁ ἀρχιερεύς, δές· ΤΑΞΙΣ ΑΡΧΙΕΡΑΤΙΚΗΣ ΧΟΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΕΝ Τῼ ΟΡΘΡῼ στό Ἐγκόλπιον Ἀναγνώστου καὶ Ψάλτου, καταρτισθὲν ὑπὸ Κωνσταντίνου Παπαγιάννη, Πρωτοπρεσβυτέρου, Ἐγκρίσει τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, Ἔκδοσις τῆς Ἀποστολικῆς Διακονίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, σσ. 155-157.Πάτερ μου την ευχή σας και χρόνια πολλά.Έχετε δίκιο δεν το διευκρινίζω.Για τον ψάλτη θέλω περισσότερο.
ΚΑΜΙΑ ΔΙΑΦΟΡΑ ΣΧΕΔΩΝ. Ο ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΕΙΣΕΡΧΕΤΕ ΣΤΟΝ ΝΑΟ ΤΗΝ ΩΡΑ ΠΟΥ ΘΑ ΔΙΑΒΑΖΕΤΕ ΤΟ ΣΥΝΑΞΑΡΙ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ.ΜΕΤΑ ΨΑΙΛΝΕΙ Ο ΔΕΞΕΙΟΣ ΧΟΡΟΣ ΤΟ<<ΕΙΣ ΠΟΛΛΑ ΕΤΗ ΔΕΔΠΟΤΑ>>ΣΕ Β ΗΧΟ ΚΑΙ ΞΕΚΙΝΑΕΙ Ο ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΝΑ ΨΑΛΝΕΙ ΤΙΣ ΚΑΤΕΒΑΣΕΙΕΣ ΜΕ ΤΟΝ ΑΡΙΣΤΕΡΟ ΧΟΡΟ. ΜΕ ΤΑ ΨΑΙΛΝΕΙ ΚΑΙ ΤΟΝ ΥΜΝΟ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΠΑΝΑΓΙΑ Η ΤΗΝ Θ ΩΔΗ ΑΝΑΛΟΓΩΣ ΤΙ ΑΝΑΦΕΡΕΙ ΤΟ ΤΥΠΙΚΟ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ. Ο ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΨΑΙΛΝΕΙ ΚΑΙ ΤΟ ΕΞΑΠΟΣΤΕΛΑΡΙΟΝ ΜΑΖΙ ΜΕ ΤΟΝ ΑΡΙΣΤΕΡΟ ΧΟΡΟ. ΠΡΗΝ ΤΟΥΑΙΝΟΥΣ ΚΑΤΕΒΕΝΕΙ Ο ΑΡΙΣΤΕΡΟΣ ΙΕΡΟΨΑΛΤΗΣ ΚΑΙ ΛΕΕΙ ΜΠΡΟΣΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΔΕΣΠΟΤΙΚΟ ΤΟ <<ΚΑΕΛΕΥΣΟΝ ΔΕΣΠΟΤΑ ΑΓΙΕ ΗΧΟΣ...>> ΑΝΑΛΟΓΩΣ ΤΙ ΗΧΟΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΑΙΝΟΙ. ΜΕ ΤΑ ΤΟ ΠΑΣΑ ΠΝΟ ΚΑΙ ΤΟ ΑΙΝΕΙΤΕ Ο ΔΕΞΙΟΣ ΧΡΟΣ ΨΑΙΛΝΕΙ ΣΕ ΗΧΟ ΒΑΡΥ ΑΓΑ <<ΤΟΝ ΔΕΣΠΟΤΗ ΚΑΙ ΑΡΧΙΕΡΕΑ...>> ΝΑ ΠΑΡΕΙ ΚΑΙΡΟ Ο ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΣΥΝΑΙΧΙΖΟΝΤΑΙ ΚΑΝΟΝΙΚΑ ΟΙ ΑΙΝΟΙ ΚΑΙ Η ΘΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙΑ ΜΕΧΡΗ ΤΟΝ ΤΡΗΣΑΓΙΟΝ ΥΜΝΟ ΟΠΟΥ ΠΡΗΝ ΤΟ ΔΥΝΑΜΙΣ ΟΙ ΙΕΡΕΙΣ ΞΕΚΙΝΟΥΝ ΝΑ ΨΑΙΛΝΟΥΝ ΕΑΝ ΓΝΩΡΙΖΟΥΝ ΦΥΣΙΚΑ ΤΟ ΔΥΝΑΜΙΣ ΤΟΥ ΒΗΜΑΤΟΣ ΟΠΟΥ ΣΕ ΚΑΘΕ ΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΟΙ ΨΑΛΤΕΣ ΑΠΑΝΤΟΥΝ ΜΕ <<ΕΙΣ ΠΟΛΛΑ ΕΤΗ ΔΕΣΠΟΤΑ>> ΜΕΤΑ ΨΑΛΝΤΕ ΤΟ ΔΥΝΑΜΙΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΤΟ ΔΥΝΑΜΙΣ ΨΕΛΝΟΥ ΠΡΩΤΑ ΟΙ ΙΕΡΕΙΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΟΙ ΧΟΡΟΙ ΤΟ <<ΚΥΡΙΕ ΣΟΣΩΝ ΤΟΥΣ ΕΥΣΕΒΕΙΣ>> <<ΚΑΙ ΕΠΑΚΟΥΣΩΝ ΗΜΩΝ>> ΚΑΙ ΤΗΝ ΦΗΜΗ ΤΟΥΑΡΧΙΕΡΕΩΣ ΠΟΥ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ.ΑΥΡΤΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΒΑΣΙΚΕΣ ΔΙΑΦΟΡΕΣ.
Μέ εὐκολία (καί δέν ἀναφέρομαι σέ πολυτονικό) δείχνουμε σεβασμό πρός πᾶσαν κατεύθυνσιν, ἰδιαίτερα στίς ἀξίες πού (εὐελπιστοῦμε ὅτι) ἐπαγγέλεται τό Ψαλτολόγιον.Καμιά διαφορά σχεδόν. Ο επίσκοπος εισέρχεται στον ναό την ώρα που θα διαβάζεται το συναξάρι της ημέρας. Μετά ψέλνει ο δεξιός χορός το <<εις πολλά έτη δέσποτα>> σε β΄ ήχο και ξεκινάει ο επίσκοπος να ψέλνει τις καταβασίες με τον αριστερό χορό. Μετά ψέλνει και τον ύμνο προς την Παναγία η την θ΄ ωδή αναλόγως τι αναφέρει το τυπικό της ημέρας. Ο επίσκοπος ψέλνει και το εξαποστειλάριον μαζί με τον αριστερό χορό. Πριν τους αίνους κατεβαίνει ο αριστερός ιεροψάλτης και λέει μπροστά από το δεσποτικό το <<κέλευσον δέσποτα άγιε ήχος...>> αναλόγως τι ήχος είναι οι αίνοι. Μετά το πάσα πνοή και το αινείτε ο δεξιός χορός ψέλνει σε ήχο βαρύ αργά <<τον δεσπότη και αρχιερέα...>> να πάρει καιρό ο επίσκοπος και μετά συνεχίζονται κανονικά οι αίνοι και η θεία λειτουργία μέχρι τον τρισάγιο ύμνο όπου πριν το δύναμις οι ιερείς ξεκινούν να ψέλνουν εάν γνωρίζουν φυσικά το δύναμις του βήματος όπου σε κάθε στάση του επισκόπου οι ψαλτές απαντούν με <<εις πολλά έτη δέσποτα>> μετά ψάλλεται το δύναμις και μετά το δύναμις ψέλνουν πρώτα οι ιερείς και μετά οι χοροί το <<κύριε σώσον τους ευσεβείς>> <<και επάκουσον ημών>> και την φήμη του αρχιερεως που λειτουργει. Αυτές είναι οι βασικές διαφορές.
Ὅταν παρακάτω γράφτηκε ὅτι «πρέπει να σημειωθεί ότι κατά την Πατριαρχική τάξη, η απάντησις του χορού στο "Κύριε, Κύριε επίβλεψον" του αρχιερέως είναι "Αμήν", και όχι το "Εις πολλά έτη"» ἐγώ ἀπάντησαδέν ὑπάρχει καμμία ἀπάντηση τοῦ χοροῦ στίς ἀρχιερατικές εὐλογίες, ἤτοι «Εἰς πολλά ἔτη, Δέσποτα» ἤ «Ἀμήν» ἤ «Κύριε, ἐλέησον». Τό «Ἀμήν» ἤ πολύ περισσότερο τό «Κύριε, ἐλέησον» δέν μοῦ φαίνεται νά ταιριάζει μετά ἀπό ἐκφώνηση ψαλμικοῦ στίχου μετ᾿ εὐλογίας. Ἀφοῦ πρόκειται περί εὐλογίας, καί ἀφοῦ σήμερα εὐλογεῖ ὁ ἀρχιερεύς μέ τά δικηροτρίκηρα, τό μόνο πού προσιδιάζει, κατά τά κρατοῦντα, εἶναι τό «Εἰς πολλά ἔτη, Δέσποτα», ὅπως ἐπιμένουν πολλοί ἀρχιερεῖς. Ἀλλ᾿ αὐτό πρέπει νά γίνεται μέ πολύ μαλακό τρόπο. Τό καλλίτερο θά ἦταν νά κλίνουμε μόνο τόν αὐχένα γιά νά δεχθοῦμε τήν εὐλογία καί νά μή ψάλλεται τίποτε, ὅπως τίποτε δέν ἀναφέρει τό ΤΜΕ στήν διάταξη τῆς ἀρχιερατικῆς λειτουργίας (σελ. 433).
Καί μετά ἐδῶ, ἀφοῦ βρέθηκε τό ἔργο τοῦ ΑΓΓΕΛΟΥ Λ. ΒΟΥΔΟΥΡΗ, Δ.Θ. ΚΑΘΗΓΗΤΟΥ, ΟΙ ΜΟΥΣΙΚΟΙ ΧΟΡΟΙ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΑΤΑ ΤΟΥΣ ΚΑΤΩ ΧΡΟΝΟΥΣ, ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΙΣ 1937, ἔγραψαΠοῦ ὑπάρχει αὐτή ἡ Πατριαρχική τάξη; Γιατί ἐγώ ἔγραψα ὅτι τίποτε δέν ἀναφέρει τό ΤΜΕ στήν διάταξη τῆς ἀρχιερατικῆς λειτουργίας (σελ. 433) περί τούτου, δηλαδή δέν προβλέπει καμμία ἀπάντηση τοῦ χοροῦ στήν εὐλογία.
Τελικά ἐγώ ἔψαξα καί βρῆκα στό ἔργο τοῦ π. Πατρικίου Καλεώδη, Κῶδιξ Ἐκκλησιαστικῆς Ἐθιμοτυπίας, σελ. 42, ὅτι αὐτό, τό «Ἀμήν», ἀναφέρεται στό Περιοδικόν «Ὀρθοδοξία» τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, Κωνσταντινούπολις 1937, σελ. 129.
Αὐτό ἐπισημαίνει καί ὁ Ἄρχων κ. Δημ. ἸωαννίδηςΦαίνεται, λοιπόν, ὅτι ἐν τοῖς Πατριαρχείοις καθιερώθηκε τό «Ἀμήν» χαμηλοφώνως, ὡς ἀπάντηση στό «Κύριε, Κύριε, ...» ἀπό τό τίποτε πού ἔχει τό ΤΜΕ.
Στό ἴδιο ἐπίσης εἶχα γράψειΕις το τέλος, ευλογεί τον λαόν, του Δεξιού Χορού, ψάλλοντος εις την βάσιν του ήχου και ηπίως, το « Αμήν ».
Ἐπ᾿ αὐτοῦ ἔγραψε ὁ ΔιονύσιοςἩ ὁδηγία τοῦ Μακαριστοῦ Ἀρχιεπισκόπου Χριστοδούλου <<Καί κατά τίς τρεῖς, πάλι, ἱκετήριες δεήσεις τοῦ Ἀρχιερέως πρό τῶν βιβλικῶν ἀναγνωσμάτων, δηλαδή «Κύριε, Κύριε, ἐπίβλεψον….» δέν ψάλλεται, ὡς κακῶς ἐπικράτησε, τό «εἰς πολλά ἔτη», ἀλλά τό «Κύριε ἐλέησον»>>, ὑπῆρξεν ἄστοχος. Παρεσύρθη, μᾶλλον, ἀπό τό «Κύριε ἐλέησον» τῆς ἀναφορᾶς τοῦ ὀνόματος «τοῦ ἀρχιεπισκόπου ἡμῶν...» τῶν εἰρηνικῶν καί τῆς ἐκτενοῦς, τό προβλεπόμενον, ὀρθῶς, ἀντί τοῦ «εἰς πολλά ἔτη, δέσποτα». Ἀλλ᾿ ἐδῶ δέν πρόκειται περί ἀναφορᾶς τοῦ ὀνόματος τοῦ λειτουργοῦντος ἀρχιερέως.
Ὀρθῶς, λοιπόν, καί ὁ κ. Ἀπόστολος καί ὁ κ. Λιναρδάκης παλαιότερον, ἐπεσήμαναν αὐτήν τήν ἱεροψαλτική διάταξη.
Λόγῳ τῆς σπουδαιότητος καὶ ἱερότητος τοῦ «᾿Επίβλεψον ἐξ οὐρανοῦ» ἡ ἀπόκρισις τοῦ λαοῦ πρέπει νὰ εἶναι ἀνάλογος. οὐδεμίαν θέσιν ἔχει ἀσφαλῶς τὸ «Εἰς πολλὰ ἔτη», διὰ τὸ ὁποῖον καὶ ἄλλοι καὶ ἐγὼ ἔχομεν εἴπει τὰ δέοντα. ἄλλωστε διατηρεῖται μὲν ἡ εὐλογία ὄχι ὅμως καὶ ὁ ἀναστάσιμος χαιρετισμὸς «εἰρήνη πᾶσιν». ὁμοίως ἡ ἀπόκρισις τοῦ λαοῦ πρέπει νὰ εἶναι ἀνάλογος πρὸς τοὺς λόγους τοῦ ἐπισκόπου. ἐφόσον εἴδαμε τὴν θέσιν καὶ σημασίαν καὶ λειτουργικὴν ἑρμηνείαν τοῦ ἀρχαίου εἰσοδικοῦ (ψαλμοῦ 79), ἐκ τῶν δύο παραδιδομένων ἀποκρίσεων «᾿Αμήν» καὶ «Κύριε, ἐλέησον» διατηρῶ ἐπιφυλάξεις διὰ τὴν πρώτην καὶ προτιμῶ (προσωπικῶς) τὴν δευτέραν ὡς συμφωνοτέραν πρὸς τὸ περιεχόμενον τοῦ στίχου καὶ τοῦ ὅλου ψαλμοῦ.
Αρκετα ενδιαφεροντα και διαφωτιστικα αυτα που μας παραθετει ο π. Μαξιμος. Δηλ σε καποια σημεια της Θ.Λειτουργιας κακως εχει επικρατησει να λεμε το ''Εις πολλα ετη Δεσποτα'', αν καταλαβα σωστα. Θα πρεπει καποια στιγμη αυτα τα πραγματα να διευκρινηστουν, να τεθουν στη σωστη τους βαση και οχι οι μεν αρχιερεις να αρεσκονται στα πολλα ''Εις πολλα ετη'' κτλ και οι δε ψαλτες να νομιζουν πως αν το ψαλλουν δυνατα θα αποκτησουν την ευνοια του Δεσποτη...
ΚΑΛΗΣΠΕΡΑ ΑΔΕΛΦΕ ΚΑΝΕΙΣ ΛΑΘΟΣ ΕΣΥ ΚΑΙ ΜΑΛΛΩΝ ΕΣΥ ΔΕΝ ΓΝΩΡΗΖΕΙΣ ΤΗΝ ΤΑΞΗ ΤΟΥ ΤΥΠΙΚΟΥ ΕΙΜΑΙ ΑΠΟΦΟΙΤΟΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΩΝ ΣΧΟΛΩΝ ΚΑΙ ΗΜΟΥΝ ΑΡΙΣΤΟΣ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΤΕΛΕΤΟΥΡΓΙΚΗΣ ΒΕΒΑΙΑ ΚΑΙ ΜΕ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΜΟΥ ΔΙΑΒΑΣΜΑ ΑΠΟ ΔΙΑΦΟΡΑ ΤΥΠΙΚΑ ΠΟΥ ΚΥΚΛΟΦΩΡΟΥΝ ΣΤΙΣ ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ. ΚΑΙ ΕΙΜΑΙ ΠΛΗΡΗΣ ΕΝΗΜΕΡΩΜΕΝΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΤΥΠΙΚΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΛΕΙΤΟΥΓΡΙΚΗ ΤΗΣ ΛΑΤΡΕΙΑΣ ΜΑΣ. ΓΙΑ ΣΕ ΠΑΡΑΚΑΛΩ ΝΑ ΠΡΟΣΕΧΕΙΣ ΤΗ ΛΛΕΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΛΟΥΣ. ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΠΟΥ ΔΙΑΒΑΣΕΣ ΤΟ ΜΥΝΗΜΑ.
Ἀγαπητέ Σπῦρο,ΚΑΛΗΣΠΕΡΑ ΑΔΕΛΦΕ ΚΑΝΕΙΣ ΛΑΘΟΣ ΕΣΥ ΚΑΙ ΜΑΛΛΩΝ ΕΣΥ ΔΕΝ ΓΝΩΡΗΖΕΙΣ ΤΗΝ ΤΑΞΗ ΤΟΥ ΤΥΠΙΚΟΥ ΕΙΜΑΙ ΑΠΟΦΟΙΤΟΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΩΝ ΣΧΟΛΩΝ ΚΑΙ ΗΜΟΥΝ ΑΡΙΣΤΟΣ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΤΕΛΕΤΟΥΡΓΙΚΗΣ ΒΕΒΑΙΑ ΚΑΙ ΜΕ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΜΟΥ ΔΙΑΒΑΣΜΑ ΑΠΟ ΔΙΑΦΟΡΑ ΤΥΠΙΚΑ ΠΟΥ ΚΥΚΛΟΦΩΡΟΥΝ ΣΤΙΣ ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ. ΚΑΙ ΕΙΜΑΙ ΠΛΗΡΗΣ ΕΝΗΜΕΡΩΜΕΝΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΤΥΠΙΚΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΛΕΙΤΟΥΓΡΙΚΗ ΤΗΣ ΛΑΤΡΕΙΑΣ ΜΑΣ. ΓΙΑ ΣΕ ΠΑΡΑΚΑΛΩ ΝΑ ΠΡΟΣΕΧΕΙΣ ΤΗ ΛΛΕΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΛΟΥΣ. ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΠΟΥ ΔΙΑΒΑΣΕΣ ΤΟ ΜΥΝΗΜΑ.