Παναγιώτης
σκολιοὶ γὰρ λογισμοί, χωρίζουσιν ἀπὸ Θεοῦ
Παν. Δ. Παπαδημητρίου (πρόχειρον, 21/11/2020)
Οἱ ὑποσημειώσεις, ὑπάρχουν στὸ ἐπισυναφθὲν pdf.
Οἱ ὑποσημειώσεις, ὑπάρχουν στὸ ἐπισυναφθὲν pdf.
Ἀπὸ τὸ ἄρτι ἐκδοθὲν: Διατάξεις τῆς Θείας Λειτουργίας (καὶ ἐδώ), περιέχον τὰ Χειρόγραφα καὶ τὰ Κείμενα (ΙΔʹ αἰών). Ἐπειδὴ παρακάτω κάνουμε ἐκτενὴ ἀνάλυση, χρησιμοποιήσαμε κυρίως τὰ Κείμενα (Αʹ Τόμος), καὶ συμπεριελάβαμε λίγες φωτογραφίες ἐκ τῶν Χειρογράφων (Βʹ Τόμος).
Ἀπὸ τὸ ἄρτι ἐκδοθὲν: Διατάξεις τῆς Θείας Λειτουργίας , περιέχον τὰ Χειρόγραφα καὶ τὰ Κείμενα (ΙΔʹ αἰών). Ἐπειδὴ παρακάτω κάνουμε ἐκτενὴ ἀνάλυση, χρησιμοποιήσαμε κυρίως τὰ Κείμενα (Αʹ Τόμος), καὶ συμπεριελάβαμε λίγες φωτογραφίες ἐκ τῶν Χειρογράφων (Βʹ Τόμος).
φ. 3
«Οἱ μέλλοντες τὴν θείαν ἐπιτελέσαι μυσταγωγίαν, ὀφείλουσιν εἶναι προηγουμένως μὲν κατηλλαγμένοι μετὰ πάντων καὶ μὴ ἔχειν κατά τινος, καὶ τὴν καρδίαν ὅση δύναμις ἀπὸ πονηρῶν τηρῆσαι λογισμῶν, ἐγκρατεύσασθαί τε μικρὸν ἀφ’ ἑσπέρας καὶ ἐγρηγορέναι μέχρι τοῦ τῆς ἱερουργίας καιροῦ».
φ. 14β-16
«Τούτων δὲ [τῶν Εἰρηνικῶν] λεγομένων, ὁ ἱερεὺς λέγει τὴν εὐχὴν τοῦ πρώτου ἀντιφώνου . Ἀνίσταται δὲ καὶ ὁ Πατριάρχης καὶ λέγει τὰς εὐχὰς τῶν τριῶν ἀντιφώνων ὁμοῦ, λέγων καὶ τὰς ἐκφωνήσεις καθ’ ἑαυτόν, ... . Τὸ δὲ αὐτὸ τοῦτο ποιοῦσι καὶ οἱ Ἀρχιερεῖς ἐν ᾧ ἵστανται τόπῳ . ….. Εὐχὴ ἀντιφώνου Αʹ. ... Καὶ μετὰ τὴν πλήρωσιν τῆς Συναπτῆς ἐκφωνεῖ ὁ ἱερεύς· Ὅτι πρέπει Σοι πᾶσα δόξα, .... Καὶ οἱ μὲν ψάλται ψάλλουσι τὸ πρῶτον ἀντίφωνον , ὁ δὲ ἱερεὺς λέγει τὴν εὐχὴν22 τοῦ δευτέρου ἀντιφώνου ταύτην. Εὐχὴ ἀντιφώνου Βʹ. ... Μετὰ δὲ τὴν συμπλήρωσιν τοῦ πρώτου ἀντιφώνου, ποιεῖ ὁ διάκονος μικρὰν συναπτήν· .... Καὶ ὁ ἱερεὺς ἐκφωνεῖ· Ὅτι Σὸν τὸ κράτος... . Καὶ μετὰ τὴν ἐκφώνησιν, οἱ μὲν ψάλται ψάλλουσι τὸ δεύτερον ἀντίφωνον24, ὁ δὲ ἱερεὺς λέγει τὴν εὐχὴν τοῦ τρίτου ἀντιφώνου. .... Εὐχὴ ἀντιφώνου Γʹ. ... Μετὰ δὲ τὴν συμπλήρωσιν τοῦ βʹ ἀντιφώνου, πάλιν ὁ διάκονος· Ἔτι καὶ ἔτι... . Καὶ ὁ ἱερεὺς ἐκφωνεῖ· Ὅτι ἀγαθὸς... . Καὶ οὕτω ψάλλουσιν οἱ ψάλται τὸ τρίτον ἀντίφωνον24».
φ. 16β
«Καὶ λέγει ὁ Πατριάρχης καὶ οἱ Ἀρχιερεῖς καὶ οἱ ἱερεῖς τὴν εὐχὴν τῆς εἰσόδου μυστικῶς. Εὐχὴ τῆς Εἰσόδου. ... ... .».
φ. 17β-18
«[Ὁ Πατριάρχης] λέγων καθ’ ἑαυτόν· Κύριε, Κύριε, ἐπίβλεψον ἐξ οὐρανοῦ...».
φ. 18-18β
«Καὶ ἄρχονται οἱ ψάλται τοῦ Τρισαγίου. Ὁ δὲ Πατριάρχης λέγει τὴν εὐχὴν ταύτην, λέγει δὲ καὶ τὴν ἐκφώνησιν αὐτῆς μυστικῶς . Εὐχὴ τοῦ Τρισαγίου Ὕμνου. ....».
φ. 19-19β
«Τελεσθείσης δὲ τῆς εὐχῆς καὶ τῆς ἐκφωνήσεως, ψαλλομένου τοῦ τρισαγίου τρὶς παρὰ τῶν ψαλτῶν».
Βλέπουμε ὅτι ἡ Θεία Λειτουργία εἶναι μιὰ ἀρμονικὴ ταυτόχρονη παραλληλία μεταξὺ τῶν μυστικῶς ἀναγινωσκομένων Μυστικῶν Εὐχῶν (ἔνδον τοῦ βήματος), καὶ τῶν ψαλλομένων (ἔξω) παρὰ τῶν ψαλτῶν.
φ. 25β-26
«Ἄρχεται δὲ ὁ πρῶτος τῶν διακόνων ....· Εἴπωμεν πάντες· ἐξ ὅλης τῆς ψυχῆς... . Τούτου δὲ λεγομένου, ὁ Πατριάρχης ... λέγει τὴν εὐχὴν ταύτην. Εὐχὴ τῆς ἐκτενοῦς ἱκεσίας· Κύριε ὁ Θεὸς ἡμῶν, ... . Ταύτης δὲ λεγομένης παρὰ τοῦ Πατριάρχου, ὁ διάκονος λέγει τὰ λοιπὰ τῆς ἐκτενῆς · Ἔτι δεόμεθα ...».
φ. 26β-27
«ἄρχεται δὲ ὁ δεύτερος [διάκονος] ἐν τῷ ἄμβωνι· Εὔξασθε, οἱ κατηχούμενοι, τῷ Κυρίω... τῷ Κυρίῳ κλίνατε. Τούτων δὲ λεγομένων, ὁ Πατριάρχης λέγει τὴν εὐχὴν ταύτην. Εὐχὴ κατηχουμένων, πρὸ τῆς ἁγίας ἀναφοράς».
φ. 27β
«Ἄρχεται δὲ ὁ τρίτος [διάκονος]· Ὅσοι κατηχούμενοι, προέλθετε, ... . Ταῦτα δὲ λέγοντος τοῦ διακόνου, οἱ ἐν τῷ βήματι διάκονοι ὑφαπλοῦσι τὸ εἰλητόν. Ὁ δὲ Πατριάρχης λέγει τὴν εὐχὴν ταύτην. Εὐχὴ πιστῶν αʹ.»
φ. 29
«Καὶ ἄρχονται οἱ ψάλται τοῦ Χερουβικοῦ Ὕμνου. ... Ὁ δὲ Πατριάρχης, τοῦ Χερουβικοῦ ἀδομένου, λέγει καθ’ ἑαυτὸν τὴν εὐχὴν ταύτην. Εὐχὴ τοῦ Χερουβικοῦ Ὕμνου·... Οὐδεὶς ἄξιος.... Ταύτην οὖν τελέσας ὁ Πατριάρχης, ..... Ὑποστρέφων δέ, .... λέγων καθ’ ἑαυτὸν30 τὸ Χερουβικόν, τρὶς προσκυνῶν ἐν τῷ λέγειν αὐτό».
φ. 33β
[Παρεμβάλλεται στὸ Χειρόγραφον ἡ τοῦ πρεσβυτέρου χειροτονία· Καὶ μετὰ τὴν ἐκφώνησιν, λέγει ὁ πρωτοπαπᾶς λεπτῇ φωνῇ, ὅσον ἀκούειν τοὺς παρόντας πρεσβυτέρους καὶ ἀποκρίνεσθαι, τὰ διακονικὰ ταῦτα· Ἐν εἰρήνῃ τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν... ]
φ. 35-36β
«ὁ ἐν τῷ ἄμβωνι διάκονος, ... λέγων ταῦτα· Πληρώσωμεν τὴν δέησιν.... Τούτων δὲ λεγομένων παρὰ τοῦ διακόνου, ὁ Πατριάρχης λέγει τὴν εὐχὴν ταύτην. Εὐχὴ προσκομιδῆς, ...· Κύριε, ὁ Θεὸς ὁ παντοκράτωρ,... . Καὶ εὐθὺς ἐκφωνεῖ ὁ Πατριάρχης· Διὰ τῶν οἰκτιρμῶν ...».
φ. 37-37β
«Ὁ δὲ Πατριάρχης κλινόμενος ἐπεύχεται· Ἄξιον καὶ δίκαιον... πτερωτά. Καὶ ἐκφωνεῖ ὁ Πατριάρχης· Τὸν ἐπινίκιον ὕμνον...».
φ. 37β-39
«Ὁ δὲ Πατριάρχης κλινόμενος ἐπεύχεται· Μετὰ τούτων καὶ ἡμεῖς... εἰπών. Καὶ ἐκφωνεῖ· Λάβετε, φάγετε, ... εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν. Ὁ Πατριάρχης μυστικῶς· Ὁμοίως καὶ τὸ ποτήριον..., λέγων· Καὶ ἐκφωνεῖ · Πίετε ἐξ αὐτοῦ... . Ὁ Πατριάρχης κλινόμενος ἐπεύχεται· Μεμνημένοι τοίνυν... παρουσίας· Καὶ ἐκφωνεῖ· Τὰ Σὰ ἐκ τῶν Σῶν.... Καὶ πάλιν κλινόμενος ἐπεύχεται· Ἔτι προσφέρομέν Σοι ... ».
φ. 39β
«Καὶ ὁ Πατριάρχης εὐλογεῖ ἐπάνω τοῦ Ἁγίου Ἄρτου, λέγων ἠρέμα · Καὶ ποίησον ... . Ὁ διάκονος· Ἀμήν. ... . Καὶ ὁ Πατριάρχης εὐλογῶν ἐπάνω τῶν Ἁγίων λέγει· Μεταβαλὼν... . Καὶ ὁ διάκονος εἰπὼν τό· Ἀμήν, ἀμήν, ... ».
φ. 40-40β
«[Παρεμβάλλεται στὸ Χειρόγραφον ἡ τοῦ πρεσβυτέρου χειροτονία· Ὁ δὲ [χειροτονηθεὶς πρεσβύτερος] ..., εὐχόμενος καθ’ ἑαυτὸν αὖθις καὶ λέγων τό· Ἐλέησόν με ὀ Θεός... Ὁ δὲ Πατριάρχης αὖθις κλινόμενος ἐπεύχεται· Ὥστε γενέσθαι... τετελειωμένου. Ἐκφώνησις · Ἐξαιρέτως τῆς Παναγίας, ... . Καὶ τοῦτο εἰπὼν ὁ Πατριάρχης λέγει καὶ αὐτὸς καθ’ ἑαυτὸν τό· Ἄξιόν ἐστιν ὡς ἀληθῶς ... ψαλλόντων τοῦτο καὶ τῶν ψαλτῶν. ... Ὁ δὲ κανστρίσιος, λαβὼν τὸν θυμιατόν .... λέγων καθ’ἑαυτὸν καὶ τό· Ἄξιόν ἐστιν...».
Ὅσοι εἶναι στὸ ἱερόν, λένε, καθ’ἑαυτόν! Ἄρα μυστικῶς, ψαλλομένου ὑπὸ τῶν ψαλτῶν τὸ Ἄξιόν ἐστιν.
φ. 41
«Καὶ μνημονεύει ἐνταῦθα ὧν βούλεται κεκοιμημένων κατ’ ὄνομα μυστικῶς, ...».
Ἤτοι, οὐχὶ μόνον εἰς ἐπήκοον τοῦ λαοῦ, ἀλλὰ καὶ οὐχὶ εἰς ἐπήκοον καὶ τῶν ἐν τῷ Βήματι.
φ. 41β
«λέγει εἰς τῶν διακόνων ἔνδοθεν τοῦ βήματος μεγαλοφώνως · Καὶ ὧν ἕκαστος κατὰ διάνοιαν...».
φ. 42-42β
«Ὁ δὲ Πατριάρχης αὖθις ἐπεύχεται· Μνήσθητι, Κύριε, ... ἐξαπόστειλον. Καὶ μνημονεύει ὧν βούλεται ζώντων μυστικῶς, καὶ οὕτως ἐκφωνεῖ· Καὶ δὸς ἡμῖν ...».
Ξεκάθαρη ἡ ἀντίθεσις μυστικῶς - ἐκφώνως.
φ. 52
«...καὶ λέγει μεγαλοφώνως τὴν εὐχὴν ταύτην. Εὐχὴ ὀπισθάμβωνος ἐκφωνουμένη· Ὁ εὐλογῶν τοῦ εὐλογοῦντάς Σε, Κύριε, ...».
Γιατὶ χρειάζεται νὰ προσδιορίσει ὅτι αὐτὴ ἡ Εὐχὴ θὰ εἰπωθεῖ μεγαλοφώνως;
Γιατὶ προσδιορίζει τὴν Εὐχή τάδε, ὡς Εὐχή τάδε ἐκφωνουμένη;
Διότι οἱ Εὐχὲς λέγονται μυστικῶς, ἤτοι οὐχὶ εἰς ἐπήκοον τοῦ λαοῦ, ἐκτὸς καὶ ἂν ἀναγράφεται ῥητῶς πρὸς ἐκφώνησιν!
Ἀξίζει νὰ τονίσουμε ὅτι τὸ μυστικῶς, ἄνευ μικροφώνου, καὶ εἰς τὸν ναὸν τῆς Ἁγίας Σοφίας, καὶ παρουσίᾳ Πατριάρχου, ἔχει βαρύνουσα βαρύτητα! Ἂν εἶναι μυστικῶς στὴν Ἁγία Σοφία (καὶ ἄνευ μικροφώνων), τότε ἀκόμη καὶ σὲ Μητροπολιτικοὺς Ναοὺς τῆς Ἑλλάδος, πρέπει νὰ εἶναι ἄκρα μυστικῶς (καὶ μὲ κλειστὰ τὰ μικρόφωνα τοῦ Ἱεροῦ).
Από: Διατάξεις τῆς Θείας Λειτουργίας κατὰ τὰ Βατοπαιδινὰ Χειρόγραφα τοῦ ΙΔʹ αἰώνα, ἐκδ. Ἱερὰ Μεγίστη Μονὴ Βατοπαιδίου, Ἅγιον Ὄρος 2019.
Attachments
Last edited: