Διάταξις της Πατριαρχικής Λειτουργίας 1386 (Αγία Σοφία), παρά του πρωτονοταρίου της Αγίας Σοφίας, διακ. Δημητρίου Γεμιστού, V.135

[evangelos]

Το θέμα ανεξάντλητο, άρα ζωντανό, μας απασχολεί, τουλάχιστον εμένα. Με μεγάλο ενδιαφέρον παρακολουθώ τα θέματα αυτά και περιμένω να δω νέα στοιχεία. Δύο πράγματα όμως με χαλάνε, οποτε βλέπω νέες τοποθετήσεις.
1. Προσωπικές επιθέσεις, χαρακτηρισμοί, ειρωνειες, παλαιότερες προσωπικές κόντρες κτλ
2. Ξεκάθαρη διάθεση από κάποιους ομιλητές να επιβάλουν την άποψη τους και να απαξιώσουν τις αντίθετες απόψεις.
Από εκεί και πέρα θεωρώ χρήσιμη κάθε νέα πληροφορία είτε εμπεδώνει είτε αμφισβητεί την ως τώρα άποψη μου. Η οποία ασφαλώς δεν είναι σε όλα τα ζητήματα μονοσήμαντη.

Ως προς την παράδοση, είναι πολύ μεγάλο ζήτημα, αλλά διαφωνώ με τον Βαγγέλη και τον τρόπο που επιχειρηματολογεί. Αυτό που παρέλαβα, εκτός από το ότι μπορεί να μην είναι ενιαίο, μπορεί να είναι παράδοση πενήντα ετών η δέκα αιώνων, δεν είναι το ίδιο. Αφετέρου μπορεί να είναι κάτι λειτουργικά ορθό η όχι. Όταν πάντως θεσμοθετήθηκαν επί Χριστοδούλου οι πρώτες λειτουργικές αλλαγές πάρα πολλοί ήταν αυτοί που εν ονόματι της παραδόσεως δεν ήθελαν να αλλάξουν τοσα και τόσα στραβά που διορθώθηκαν.
Εγώ πάντως ευχαριστώ τον Παναγιώτη που φέρνει στοιχεία στη συζήτηση, των οποίων η ανάλυση και ερμηνεία έχει ασφαλώς ενδιαφέρον.

Τι είναι τελικά λειτουργικά ορθό;
λχ. να μη προσκυνάει ο αρχιερέας το ευαγγέλιο τις Κυριακές;
το "Ιδού γαρ αλήθειαν ηγάπησας" για αυτό το ψάλλουμε αργά και έτσι είναι καταγεγραμμένο, την ώρα που προσκυνά το ευαγγέλιο. Ο δεσπότης έρχεται στο Συναξάρι ψάλλει τις Καταβασίες και μετά ακολουθεί η τάξη του Ευαγγελίου.
Το ΤΜΕ είναι το τυπικό όπως διαμορφώθηκε για τις ενορίες. Αν το κρίνουμε βάσει αρχαίων τυπικών τότε τι; πρέπει να αλλάξουν τα πάντα και να επιστρέψουμε στο καθεαυτό μοναστηριακό τυπικό;!
Ο μακαριστός Χριστόδουλος είχε επίσης βγάλει και εγκύκλιο να λέγεται το κέλευσον στον ήχο που ακολουθεί.
Του είχα πει μια φορά που έψαλλα σε ένα εσπερινό, μακαριότατε όταν λέμε κέλευσον δέσποτα ήχος τάδε υποτίθεται σας ζητάμε να ευλογήσετε ώστε να ξεκινήσουμε τον ήχο. Ποιο το νόημα να ζητάμε την προσταγή σας αν ήδη τον έχουμε πιάσει τον ήχο; σαν να έχουμε ήδη αρχίσει να τρώμε πριν ευλογήσετε. Χαμογέλασε αμήχανα και μου είπε χαριτομένα "καλά πές το όπως θες"
και άλλα πολλά έχει εισάγει ο μακαριστός Χριστόδουλος- παρά τα τόσα θετικά του-που έχουν προκαλέσει σύγχυση
Τα λέω αυτά όχι για να υποδείξω το "λειτουργικά ορθό"αλλά για να δείξω ότι ίσως η παράδοση έχει μια σοφία που μπορεί να μας διαφεύγει και το δικό μας "λειτουργικά ορθό" ίσως να μην είναι τόσο ορθό..

Με τα μουσικά περιπλανήθηκα τόσα χρόνια για να καταλάβω ότι οι ψάλτες είχαν δίκιο κι οι σχολές που έλεγαν ότι σώζουν και επαναφέρουν την αρχαία παράδοση είναι λάθος. τα ίδια βλέπω και στα τυπικά.

Δεν θέλω να είμαι απόλυτος αλλά ας εμπιστευθούμε και λίγο την παράδοση(την τρέχουσα παράδοση κι όχι την νεκρή προ 1000 χρόνων), μερικά πράγματα έχουν το νόημα τους το οποίο μπορεί να διαφύγει από τον κάθε μελετητή

 

[Κωσταντής1]

https://drum.lib.umd.edu/handle/1903/3894 Aὐτὴ εἶναι μιὰ περιορισμένη πηγὴ ἀλλὰ καίρια (ὅπου ἀναφέρεται καὶ ὁ μακαριστὸς Χριστόδουλος). Τὸ ζουμὶ εἶναι τὸ ἑξῆς : στὸ ὀρθόδοξο τυπικὸ ἀποφεύγεται μετὰ... ἱερῆς μανίας τὸ θεαματικὸ στοιχεῖο. Θεαματικὸ στοιχεῖο εἶναι: ἡ διαίρεση μιᾶς ὁμήγυρης σὲ πομποὺς καὶ δέκτες. Αὐτὴ τὴν ἀντιθεατρικότητα θεωρεῖ ὁ μελετητὴς σὰν καθεαυτὸ ὀρθόδοξη παράδοση.