Φίλε Greekψάλτης,
επιμένεις να διατυπώνεις τη γνώμη σου στηριγμένος σε ένα πολύ ισχυρό και επιβλητικό κομμάτι της παράδοσης, που είναι ο Απόστολος Παύλος, ενώπιον του οποίου άπαντες οφείλουμε να κλίνουμε τους αυχένας μας. Αν διαβάσεις όμως και λίγο παραπάνω, ακόμα και
σ' αυτό το φορουμ, θα δεις ότι εδώ τα πράγματα ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΣΠΡΟ-ΜΑΥΡΟ. Θα μπορούσα εγώ απέναντι στον Απ. Παύλο να αντιτάξω τον Μ. Βασίλειο ή τον Ιερό Χρυσόστομο που
φαινομενικά παρέκαμψαν τις συστάσεις του Παύλου. Φυσικά μια τέτοια αντιπαράθεση δεν έχει νόημα.
Προσωπικά πιστεύω ότι ο Παύλος συνέστησε για συγκεκριμένους λόγους να μην διδάσκουν οι γυναίκες (όπως και άλλα πράγματα) και για τους ίδιους λόγους η συμμετοχή τους τους κατοπινούς αιώνες παρακωλύθηκε. Ας μην ξεχνάμε και τις εποχές. "Τάς ἐν Ἐκκλησίαις φλυαρίαις καταπαῦσαι βουλόμενοι οἱ τοῦ Κυρίου Ἀπόστολοι, καὶ τῆς ἡμῶν παιδευταί καταστάσεως, ψάλλειν ἐν αὐταῖς τὰς γυναῖκας συνετῶς συνεχώρησαν. Ἀλλ' ὡς πάντα εἰς τουναντίον ἐτράπη τά θεοφόρα διδάγματα. καί τοῦτο εἰς ἔκλυσιν καί ἁμαρτίας ὑπόθεσιν τοῖς πλείοσιν γέγονε. Καί κατάνυξιν μέν ἐκ τῶν θείων ὕμνων οὐχ ὑπομένουσι. τῆ δὲ τοῦ μέλους ἡδύτητι εἰς ἐρεθισμῶν παθημάτων χρώμενοι, οὐδὲν αὐτὴν ἔχειν πλέον τῶν ἐπί σκηνῆς ἀσμάτων λογίζονται...".(Ισ. Πησουλιώτου, Patrologiae Cursus completus, σελ. 244). Όχι δηλ. επειδή υπάρχει "δογματικό" κώλυμα, αλλά επειδή η γυναικεία φύση "σκανδαλίζει" το λαό (=τους άντρες
, προφανώς και με υπαιτιότητα των ίδιων των γυναικών. Παρ' όλ' αυτά, έχουμε χορούς γυναικών, όχι λαϊκών, μάλλον μοναζουσών ή αφιερωμένων, τους οποίους καταρτίζουν και διευθύνουν Άγιοι όπως ο Εφραίμ ο Σύρος, ο Άγιος Αυξέντιος (που θεωρείται από τους πρώτους υμνογράφους) κ.λπ. Και εννοείται πως στο Βυζάντιο οι χοροί μοναζουσών που πλαισιώνουν τους χορούς των Ψαλτών είναι μια αδιαμφισβήτητη πραγματικότητα.
Όσο για αυτά που λέχθηκαν για το ηχόχρωμα κ.λπ. θα μου επιτρέψετε να πω ότι μέχρι τουλάχιστον τον 12ο αι. οι Βυζαντινοί χοροί αποτελούνταν βασικά αν όχι καθ' ολοκληρίαν από ΕΥΝΟΥΧΟΥΣ, πράγματα γνωστά που έχουν σχολιαστεί κι εδώ.
Αυτά όλα, κατ' εμέ, σημαίνουν πως η παράδοση είναι μεταβαλόμενη και πως σήμερα τίποτα δεν απαγορεύει στις γυναίκες να ψάλλουν, απ' τη στιγμή που θα ακολουθούν τις προϋποθέσεις ήθους και ευσέβειας που ισχύουν και για τους άντρες. Γιατί αν είναι να σεβαστούμε την "παράδοση" μη συμμετοχής των γυναικών, να σεβαστούμε και την "παράδοση" των ευνούχων.
[σσ. Πλούσια βιβλιογραφία στη διατριβή της Ε. Σπυράκου "Οι χοροί των ψαλτών κατά τη Βυζαντινή παράδοση"]