Αν και μου ψιλοκόπηκε η διάθεση για συζητήσεις-διότι η αντικειμενικότητα που προσπαθώ να δείξω ερμηνεύεται κατά το δοκούν και πέρα από αυτό που εννοώ και γράφω-θα ήθελα να διευκρινίσω κάτι. Έγραψα (υπογραμμίζω τώρα):
Θα συμφωνήσω βέβαια ότι μπορεί να υπάρχουν αλληλοεπιδράσεις Λ. Αγγελόπουλου και M. Peres που μπορεί να μην είναι πάντα προς την σωστή κατεύθυνση (έχω παρατηρήσει ένα-δύο τέτοιες περιπτώσεις, όπου η παρέμβαση του ΛΑ πηγάζει από πράγματα πολύ μεταγενέστερα του Γρ. μ'ελους), ωστόσο αυτό δεν μειώνει την αξία του εγχειρήματος.
Τα ένα-δύο πράγματα που παρατήρησα είναι μόνο:
1. Κάποιες έλξεις στο Ότε τω σταυρώ που κάνει ο ΛΑ, ενώ δεν κάνει ο ΜΡ, και για τις οποίες δεν
νομίζω ότι υπάρχουν παλαιές μαρτυρίες και που εγώ δεν θα τις έκανα, όπως και δεν τις έχω σημειώσει, έστω ως πιθανές, στην μεταγραφή μου που ανέβασα, ούτε τις κάνω στις μεταγραφές που έχω ψάλλει ή που έψαλλε το Ρωμέϊκο.
2. Μία, κατ' εμέ τυχαία, γραμμή Γα-Δι-Κεε (ΓαΔι με Γοργό) που υπήρχε σε ένα Αμβροσιανό Οφφερτόριο Δ΄ήχου καθ' ημάς, η οποία θύμισε στον ΛΑ μια γραμμή Χερουβικού ΠΛ. Το αποτέλεσμα ήταν η μετατροπή του ήχου από Τρόπο του Σολ με Σι ύφεση σε τρόπο του Σολ με Σι φυσικό σε πολλά σημεία του μέλους, δηλ. θα λέγαμε από "στιχηραρικό" Αγια εκ του Δι, ο οποίος ήταν αυτός που ήταν σημειωμένος στο χφ, σε "παπαδικό" Αγια, κατ' αναλογίαν με το Χερουβικό του Πέτρου. Κατά την δική μου έρευνα, ο Τέταρτος της παπαδικής συνέπιπτε με αυτόν του στιχηραρίου κάποτε στην Βυζ. μουσική (αν και ο σημερινός Αγια παπαδικός είχε εμφανιστεί ήδη τον 14ο αι, απ' ό,τι φαίνεται), το δε ΓαΔι-Κεε ήταν ένα συμπτωματικό πέρασμα που οφειλόταν σε μια μορφή αργής εξήγησης μιας γραμμής που έχει συνήθως άλλη απλούστερη εξήγηση (δεν είναι δηλ. και τόσο δομικό στοιχείο του μέλους) και είναι βέβαια κάτι αρκετά μεταγενέστερο από το Αμβροσιανό μέλος και ίσως και άσχετο με αυτό. Η
εκτίμησή μου λοιπόν ήταν ότι όλο αυτό δεν θα μπορούσε να δικαιολογήσει μια απομάκρυνση από αυτό που έγραφε το χφ (Σολ-Σι ύφεση).
Όμως δεν μπορώ να γνωρίζω γιατί ο ΜΡ δέχτηκε αυτή την αλλαγή. Μπορεί να είχε του λόγους του, τους οποίους εγώ, μιας και δεν μπορώ να ισχυριστώ ότι έχω έστω το ένα εκατοστό της γνώσης του, δεν μπορώ να γνωρίζω. Από τα ελάχιστα που ξέρω (γενικότητες) είναι και ότι μπορεί να υπάρχουν περιπτώσεις που για χ,ψ λόγους κάποιες αλλοιώσεις δεν σημειώνονται. Ίσως αυτό να ενέπιπτε σε κάτι τέτοιο, και η παρέμβαση του ΛΑ, παρόλο που δεν την έβλεπα ιστορικά στηριγμένη, να ήταν τελικά προς τη σωστή κατεύθυνση, έστω και τυχαία, έστω γιατί μπορεί να έδωσε στον ΜΡ την ευκαιρία για κάποια έρευνα.
Μόνο αυτά έχω σημειώσει και όχι άλλα. Αν θέλουμε να είμαστε αντικειμενικοί,
ούτε εγώ, ούτε κανένας άλλος από δω μέσα δεν μπορούμε να κρίνουμε όλα τα υπολοιπα και να τα βγάλουμε εξωφρενικά ή τραβηγμένα ή οτιδήποτε άλλο. Κ
ανένας μας δεν γνωρίζει από Γρηγοριανό, Αμβροσιανό κλπ. μέλος. Καλύτερα λοιπόν να σιωπούμε ή να είμαστε πολύ προσεκτικοί σε όλες τις κρίσεις μας, πόσο μάλλον να καταδικάζουμε. Τον εαυτό μας μάλλον περιγελούμε παρά τους άλλους.
Και επειδή συνεργάστηκα κι εγώ για λίγο με τον ΜΡ, συμμετέχοντος και του ΛΑ, δεν υπήρξε, σ' αυτή την συνεργασία τουλάχιστον, καμμία παρέμβαση για άλλαγές κατά την αντίληψή μας από εμένα ή τον ΛΑ, αλλά ακολουθούσαμε τις οδηγίες του ΜΡ, με "ελευθερία" μόνο στα σημεία που αυτός υποδείκνυε. Πιστεύω ότι αντίστοιχη θα ήταν η κατάσταση και με τις άλλες συνεργασίες ΜΡ-ΛΑ ή οι όποιες αλληλεπιδράσεις δεν θα γίνονταν ελαφρά τη καρδία.
Αυτά χάριν της αντιλήψεως των ορίων αυτών που έγραψα, αλλά και της αντικειμενικότητος, η οποία διαπιστώνω, δυστυχώς, ότι μάλλον δεν έχει αντίκρυσμα και ίσως είναι μάταιη και φέρνει τα αντίθετα αποτελέσματα από αυτά που αναμένει κανείς από μια αντικειμενική παρουσίαση.
Γιάννης Αρβανίτης
