Γενικά περί ισοκρατήματος

[tsak77]

Χρηστο
Μιας και μου ''παραπονεθηκες'' οτι δεν απαντησα στο θεμα που εχεις ανοιξει περι ισοκρατηματων και μαλιστα ενω ειμαι και υπευθυνως στα ισοκρατηματα της Βυζαντινης Χορωδιας του Δημου Ηρακλειου , σου απαντω με τα παρακατω
τα οποια βεβαια τα γνωριζεις μιας και εχουμε συζητησει το θεμα κατ'επαναληψη :
Οταν πρωτοπηγα σε ηλικια 7 ετων στο δεξιο αναλογιο του Αγιου Μηνα , επι
πρωτοψαλτιας του αειμνηστου Αρχωντα Πρωτοψαλτη Ιωαννη Βουτσινα (χορωδια περιπου 30 ατομων) , το πρωτο πραγμα που εμαθα ηταν το ισοκρατημα . Ο Βουτσινας χρησιμοποιουσε το συστημα των πολλων αλλαγων
στο ισο και αυτο εμαθα και εγω κατι το οποιο και μου αρεσε . Και οπως λεμε
εδω στην Κρητη ''οπου κοπελωμαθει δεν γεροντοξεχνα'' . Μετα ακουγα στο ραδιο την χορωδια του αειμνηστου Νικου Κακουλιδη , που επισης εκανε πολλες
αλλαγες και επηρεασθηκα πολυ (επαναλαμβανω οτι ηταν κατι που μου αρεσε) .
Στο σημειο αυτο θα σου απαριθμησω μερικες χορωδιες , που ολες εκαναν στο
ισο πολλες αλλαγες , αλλες περισσοτερες αλλες λιγωτερες : Γ. Συρκα ,
Θεοδοσιου Γεωργιαδη , Θρ. Στανιτσα , Θ. Βασιλικου , Π. Φορτωμα , Κων-των,
Θεσσαλονικεων , Α. Πεττα , Γ. Κακουλιδη , του και δασκαλου σου Αντωνη Πλαϊτη κλπ κλπ .
Παρατηρησα οτι χορωδιες που προερχονται απο την λεγομενη σχολη Καρρα
κανουν κανουν πολυ απλουστερα ισα με λιγες αλλαγες . Και τα δυο συστηματα
σεβαστα με τα καλα του και τα κακα του το καθε συστημα . Εγω ειμαι της σχολης των πολλων αλλαγων και αυτο ακολουθω . Σου εχω πει σε καποιο συνεδριο στους Δελφους πριν πολλα χρονια , οπου εψαλλε και η Χορωδια του
Δημου Ηρακλειου , ειχα μια συζητησει με τον αειμνηστο Σιμωνα Καρρα , ο οποιος ενω μας συνεχαρει για την αποδοση της χορωδιας μας εξεφρασε την αντιρρηση του για τις πολλες αλλαγες των ισων και μας προετρεψε για την
απλοποιηση των . Βεβαια εμεις καλως η κακως δεν ακολουθησαμαι την αξιοσεβαστη συμβουλη του και συνεχισαμε (ως και σημερα) οπως ειχαμε
συνηθισει .
Ποιο ειναι το καλλιτερο συστημα ; Κατα την αποψη μου το των λιγων και βασικων αλλαγων ισως ειναι πιο παραδοσιακο (εννοω την παλαια παραδοση) , ποιο ''προσευχιτικο'' θα το ελεγα (αληθεια ποσοι προσευχοντα σημερα πραγματικα , και βεβαια σε μια συναυλια δεν νομιζω οτι πας για να προσευχηθεις αλλα για να ακουσεις) , το δε των πολλων αλλαγων , ακριβως λογω των αρμονικων συνηχησεων που χρησιμοποει , να ειναι πιο ''πλουσιο'' εξ' ου και ποιο αρεστο σαν ακουσμα .
Εξαρταται βεβαια και ποιοι ακουν . Παντως ΟΛΑ ΚΑΛΑ .

Βαγγέλη, το "όλα καλά", εάν και θα ήθελα να υσχύει και γενικότερα στην μουσική μας, κρύβει δυστυχώς πολλούς κινδύνους, όπως την εισαγωγή εξωγενών παραγόντων στην παράδοσή μας (τετραφωνίες, αμανέδες, ίσως και κινέζικες μελωδικές θέσεις στο μέλλον, ποιός μπορεί να ξέρει). Όπως αναφέρεις πολύ σωστά, και ο δάσκαλός μου χρησιμοποιεί αυτή την λογική στις χορωδίες, αλλά και στο Ναό λόγω ακούσματος περισσότερο όπως και συ. Δεν θα μπορούσα να κατατάξω αυτή την λογική σε "σχολή", διότι η κάθε σχολή έχει μία στήριξη θεωρητική που πρεσβεύει, κάτι που δεν συμβαίνει εδώ. Εάν υπάρχει κάποια θεωρητική απόδειξη της λογικής αυτής των ισοκρατημάτων η οποία να μην υπόκειται σε κανόνες της ευρωπαϊκής μουσικής θα με ενδιέφερε πάρα πολύ, διότι όπως και κατ' ιδίαν σου έχω πει, όταν πρωτομάθαινα μουσική έπιασα τον Μουσικό πανδέκτη (τ.4) και "του άλλαξα τα φώτα" στα ίσα, σε τέτοιο βαθμό που και συ θα τά βρισκες extreme . Έτσι εάν μη τι άλλο, μία τέτοια θεώρηση θα κατωχύρωνε την λογική που μετέτρεψα το χρώμα του βιβλίου από ασπρό-μαυρο σε άσπρο-μπλέ . Στην δε διάκριση της συναυλίας με την ακουλουθία δεν έχω παρά να συμφωνήσω ότι τα ερεθίσματα, ο σκοπός και το περιβάλλον είναι πολύ διαφορετικά.

 

[Ξανθάς Γεώργιος]

[ Για πιο βαρειές καταστάσεις, ανατρέξτε στο Τριώδιο του αειμνήστου Χρυσάνθου Θεοδοσοπούλου στο ίδιο μέλος (σελ.297).

..Xρήστο,ο αείμνηστος Χρύσανθος είχε εντέλως διαφορετική άποψη για το ισοκράτημα...η αλήθεια είναι ότι στο.."Τη Υπερμάχω.",οπως και σε 2-3 ακόμα τροπάρια τα ισοκρατήματα ακολουθούν τους αρμονικούς κανόνες και μάλιστα με τάση υπερβολής!!..θα ήθελες να επισημάνεις κάποιο άλλο σημείο στα βίβλια που κυκλοφόρησαν πριν "φύγει"?...προσωπικά,κάνω χρήση των πονημάτων του εδώ και πολλά χρόνια και θα ήθελα μια άποψη πάνω σε αυτό...

 

[kostaeri]

[Σημείωμα συντονιστή] Το μήνυμα αυτό και μερικά που το επακολούθησαν μεταφέρθηκαν από το θέμα Ισοκράτημα όταν ο (Πλάγιος) Πρώτος ήχος πενταφωνεί.

Το ισοκράτημα δεν ήταν αναγκαίο από τους παλαιούς και όντως δεν έδιναν ιδιέτερη σημασία αλλιώς θα υπήρχαν ανάλογοι τρόποι σήμανσης του. Πιστεύω ήταν λιτό και απέριτο στην βάση του αρχικού ήχου κυρίως με σπάνιες αλλαγές. Οι παλαιοί εδιναν βάση στο λόγο και στην σωστή απόδοση του μέλους Το ισοκράτημα έπαιζε ρόλο υποστηρικτικό-βοηθητικό, να βαστάνε την βάση ουτως ώστε να μην αλλοιωθεί προς τα πάνω ή προς τα κάτω.
Στις μέρες μας επειδή υστερούμε στην απόδοση του μέλους προσπαθούμε με εύηχες συνηχήσεις ισοκρατημάτων και με μηχανικούς ισοκράτες να καλύψουμε το κενό της ατεχνίας μας.

από έναν καλό ψάλτη δηλαδή, θα προτιμούσατε να ακούσετε το μέλος σκέτο ή με ισοκράτημα? ή θα σας άρεσε το ίδιο?

 

[V_Zacharis]

από έναν καλό ψάλτη δηλαδή, θα προτιμούσατε να ακούσετε το μέλος σκέτο ή με ισοκράτημα? ή θα σας άρεσε το ίδιο?

Τι σχέση έχει αυτό, με αυτό που είπε ο Βαγγέλης; Αυτό που είπε ο Βαγγέλης είναι η κοινή και αδιαμφισβήτητη διαπίστωση, ότι παλαιότερα το ισοκράτημα δεν φαίνεται να ήταν τόσο σημαντικό όσο είναι τώρα και αυτό φαίνεται από πολλά πράγματα.

Το τι αρέσει στον καθένα, πως θα μπορούσε να το αλλάξει αυτό;

Υ.Γ.
Προς Mods:

Μήπως πρέπει να μετακινηθούν κάποια μηνύματα στο θέμα "Γενικά περί ισοκρατήματος", για να μείνει αυτό το θέμα στον πλάγιο του πρώτου πεντάφωνο;

 

[kostaeri]

σορρυ, οπως το διάβασα γρήγορα νόμισα ότι έλεγε οτι δεν εκαναν καθολου ισο οι παλιοι

 

[evangelos]

από έναν καλό ψάλτη δηλαδή, θα προτιμούσατε να ακούσετε το μέλος σκέτο ή με ισοκράτημα? ή θα σας άρεσε το ίδιο?

Το πρόβλημα δεν είναι που θα κάνουμε ισοκράτημα.. και ζω να κάνεις δεν είναι λάθος... Το πρόβλημα είναι στην αλλαγή της εκκλησιαστικής νοοτροπίας και ο τρόπος που ψάλουμε, με ποιά φιλοσοφία δηλαδή θα κάνουμε αυτόν τον ζω. Όταν ο ψάλτης ψάλει με φόβο θεού και ο παπάς το ίδιο τότε δεν ενδιαφέρει κανέναν πως θα "στολιστεί" το μέλος με αρμονικά ισοκρατήματα με περιττούς κομπασμούς και φιγούρες. Η κακή αυτή νοοτροπία δεν υπάρχει μόνο στη ψαλμωδία υπάρχει εν γένει στην μουσική μας και στον τρόπο ζωής ο οποίος είναι καταναλωτικός και ηδονοθηρευτικός, κακού και κατευθυνόμενου γούστου δυστυχώς τις πιο πολλές φορές. Στον μανάβη θα προτιμήσουμε τα σταφύλια με μεγάλες ρόγες χωρίς κουκούτσια γιομάτα με ορμώνη κι όχι τα κανονικά που είναι το μισό μέγεθος. Οι άντρες θα εντυποσιαστούμε από το πλαστικό στηθος, τις σιλικόνες, το υπερβολικό μακιγιάζ κι όχι από την φυσική ομορφιά της λιτότητας και του χαμόγελου μιας απέριττα ντυμένης κοπέλας. Γενικά λοιπόν είμαστε στην εποχή του εντυποσιασμού και της υπερκατανάλωσης του δυτικού επαρχιοτισμού κι όχι της αγάπης της προσευχής και του ελληνικού πατροπαράδοτου μέτρου. Πολύ εύστοχα περιγράφει ο σύχρονος ποιητής τον σύχρονο νεοέλληνα και κατ' επέκτασιν νεο-ψάλτη και νεο-παπά:

Κάνω βουτιές σε βόθρο με εικόνες
φουσκώνω τα βυζιά μου με ορμόνες
θέλω να γινω σαν Αμερικάνος,
μ' αρέσει στα κρυφά κι ο Μητροπάνος

Έλληνας νεοέλληνας

Μαράθηκε η λουλουδιασμένη ιτιά
και ψηλωσε η κοντούλα λεμονιά.
στα Σάλωνα δε σφάζουνε αρνιά
δεν πάει το παπάκι στην Πόταμιά.

Κι η παπαλάμπραινα γυμνή
χαιδέυει δώρο συσκευή
σ' ένα τηλεπαιχνίδι πουλημένο

Πουλάκι ξένο
πουλί χαμένο
μου τρώει τα σπλάχνα
δεν βγάζω άχνα.

Καιω τα δέντρα χτίζω μαιζονέτες
θα κάνω τα παιδιά μου μαριονέτες
σ' ένα κλουβι γραφείο σαν αγρίμι
παιζω ατέλειωτο βουβό ταξίμι

Έλληνας νεοέλληνας

Μαράθηκε η λουλουδιασμένη ιτιά
και ψηλωσε η κοντούλα λεμονιά.
στα Σάλωνα δεν σφάζουνε αρνιά
δεν πάει το παπάκι στην Πόταμιά.

Κι η Παπαλάμπραινα γυμνή
χαϊδέυει δώρο συσκευή
σ' ένα τηλεπαιχνίδι πουλημένο

Πουλάκι ξένο
πουλί χαμένο
μου τρώει τα σπλάχνα
δεν βγάζω άχνα.

Φάκα addidas μου πιασε την φτέρνα
μπερδεύω το τζουκ μποξ με τη λατέρνα.
πάνω απ του τάφου μου το κυπαρίσσι
μαύρη χελώνα με έχει κατουρήσει

Έλληνας νεοέλληνας

Μαράθηκε η λουλουδιασμένη ιτιά
και ψηλωσε η κοντούλα λεμονιά.
στα Σάλωνα δεν σφάζουνε αρνιά
δεν πάει το παπάκι στην Πόταμιά.

Κι η Παπαλάμπραινα γυμνή
χαϊδέυει δώρο συσκευή
σ' ένα τηλεπαιχνίδι πουλημένο

Πουλάκι ξένο
πουλί χαμένο
μου τρώει τα σπλάχνα
δε βγάζω άχνα.

 

[konstantinou]

και ζω να κάνεις δεν είναι λάθος...

Όταν καθορίζεται ο ήχος και δεν είναι ξεκρέμαστη μελωδία, και βέβαια είναι λάθος να κάνεις ζω ισοκράτημα [περί πλαγίου πρώτου πενταφώνου (ή πενταφωνούντος) ομιλούμε].

με ποιά φιλοσοφία δηλαδή θα κάνουμε αυτόν τον ζω.

Με όποια φιλοσοφία κι αν κάνεις το Ζω, δεν θα παύει να είναι εκτός του ήχου [περί πλαγίου πρώτου πενταφώνου (ή πενταφωνούντος) ομιλούμε].

Όταν ο ψάλτης ψάλει με φόβο θεού και ο παπάς το ίδιο τότε δεν ενδιαφέρει κανέναν πως θα "στολιστεί" το μέλος

Σωστό εν μέρει και αποδεκτό εν πολλοίς. Όμως, δεν θα πρέπει να "διακηρύττουν" ότι ψάλλουν και "μετ' επιστήμης" [αυτό δε σημαίνει ότι το "μετ' επιστήμης" είναι και το ιδανικότερο, κατανυκτικότερο κλπ, ως προς την ατμόσφαιρα, που θέλει ο καθείς να δημιουργήσει ή να δημιουργηθεί].

Οι άντρες θα εντυποσιαστούμε .......

Τα εν οίκω μη εν δήμω.

Πολύ εύστοχα περιγράφει ο σύχρονος ποιητής ...... και κατ' επέκτασιν νεο-ψάλτη και νεο-παπά:

Νομίζω ότι κάποιο πρόβλημα υπάρχει με τους ψάλτες και τους παπάδες, βάζοντάς τους όλους σε έναν κουβά.
Ας μείνουμε όμως στα μουσικά, και η κριτική ας μην έχει χαρακτήρα γενικού περιεχομένου όπου τσουβαλιάζουμε τους πάντες και τα πάντα.

Ευχαριστώ.

 

[V_Zacharis]

Το πρόβλημα δεν είναι που θα κάνουμε ισοκράτημα.. και ζω να κάνεις δεν είναι λάθος... Το πρόβλημα είναι στην αλλαγή της εκκλησιαστικής νοοτροπίας και ο τρόπος που ψάλουμε, με ποιά φιλοσοφία δηλαδή θα κάνουμε αυτόν τον ζω. ...

...τι πίνεις και δεν μας δίνεις...

 

[Π. Δαβίδ]

Πρόσφατα είχα μια διαφωνία με συνάδελφο ψάλτη σε γειτονική χώρα για το αν πρέπει να γίνεται ισοκράτημα ή όχι κατά την απαγγελία στίχων των αντιφώνων (και κατ' επέκταση της Τιμιωτέρας κλπ.) Η δική μου η άποψη (ίσως και λόγω επιρροών από την πολυφωνική χορωδιακή ψαλμωδία) ήταν ο στίχος των αντιφώνων απαγγέλεται χωρίς ισοκράτημα. Τι προτείνετε πάνω σε αυτό;

 

[dkalpakidis]

Πρόσφατα είχα μια διαφωνία με συνάδελφο ψάλτη σε γειτονική χώρα για το αν πρέπει να γίνεται ισοκράτημα ή όχι κατά την απαγγελία στίχων των αντιφώνων (και κατ' επέκταση της Τιμιωτέρας κλπ.) Η δική μου η άποψη (ίσως και λόγω επιρροών από την πολυφωνική χορωδιακή ψαλμωδία) ήταν ο στίχος των αντιφώνων απαγγέλεται χωρίς ισοκράτημα. Τι προτείνετε πάνω σε αυτό;

Αν και το θέμα μπορεί να θεωρηθεί κάπως δευτερεύον και χωρίς να προτείνω κάτι θα πώ μόνον ότι η ποικιλία στην λατρεία μας είναι και αναγκαία και οφέλιμη.
Καλό είναι βέβαια να γίνεται με δοκιμασμένα "υλικά".
Αν η απαγγελία των στίχων χωρίς ισοκράτημα εντάσεται και σε ένα τέτοιο πνεύμα ποικιλίας δε νομίζω να είναι κακό και ίσως θυμίζει και λίγο την παλαιά πράξη "απαντήσεως" του λαού στην υπό του Διακόνου απαγγελία στίχων.

 

[tsak77]

[ Για πιο βαρειές καταστάσεις, ανατρέξτε στο Τριώδιο του αειμνήστου Χρυσάνθου Θεοδοσοπούλου στο ίδιο μέλος (σελ.297).

..Xρήστο,ο αείμνηστος Χρύσανθος είχε εντέλως διαφορετική άποψη για το ισοκράτημα...η αλήθεια είναι ότι στο.."Τη Υπερμάχω.",οπως και σε 2-3 ακόμα τροπάρια τα ισοκρατήματα ακολουθούν τους αρμονικούς κανόνες και μάλιστα με τάση υπερβολής!!..θα ήθελες να επισημάνεις κάποιο άλλο σημείο στα βίβλια που κυκλοφόρησαν πριν "φύγει"?...προσωπικά,κάνω χρήση των πονημάτων του εδώ και πολλά χρόνια και θα ήθελα μια άποψη πάνω σε αυτό...

Γιώργο, κατ' αρχήν χίλια συγγνώμη για την πολύ καθηστερημένη μου απάντηση, αλλά το θέμα το είχα θεωρήσει λήξαν (εννοώ το "γενικά περί ισοκρατήματος"). Τα βιβλία του αείμνηστου Χρύσανθου τα χρησιμοποιούσα και γω για 4 περίπου χρόνια και πέρα από αυτές τις εξαιρέσεις που σίγουρα φαντάζεσαι και συ, δεν έχω παρατηρήσει σημεία όπου τα ισοκρατήματα που βάζει να γίνονται αρμονίες σε τέτοιο ακραίο σημείο όπως στο σύντομο "τη υπερμάχω", "την ωραιότητα" κλπ. Καταλαβαίνεις ότι το ανέφερα τότε ως ακραίο παράδειγμα και τίποτε παραπάνω. Είμαι θαυμαστής του αείμνηστου και όσοι με ξέρουν μπορούν να το αποδείξουν :wink:.

 

[tsak77]

Για μένα η εικόνα του ισοκρατήματος στην πράξη αντικατοπτρίζεται σε ένα άκουσμα που είχα από τον πατριαρχικό Ναό, όπου Στανίτσας και Δανιηλίδης ψάλλουν κάποιους κανόνες και ακούγεται μία συνεχής υπόκρουση από τα παιδιά που κρατούσαν το ίσο (μόνο μία βάση, όπου παρέμενε η ίδια στην αλλαγή του κανόνα, ούτε αλλαγές ούτε τίποτε) και το πόσο όμορφη ατμόσφαιρα δημιουργούσε αυτή η συνήχηση, όπου μέσα απ' το άψυχο Media player μεταφερόμουν μέσα στο Ναό... Δεν μου αρέσει να το παίζω ρομαντικός (ούτε είμαι, σε τέτοια ζητήματα τουλάχιστον), απλά ο ρόλος του ισοκρατήματος στην ψαλτική όχι σαν τέχνη, αλλά σαν μέρος της λατρευτικής πράξης, έπαιρνε σάρκα και οστά.

Στον δε τεχνικό τομέα, άντε να χάσει κανείς τη βάση με τέτοιο χαλί από κάτω... Πιστεύω ότι ΑΥΤΟ το ισοκράτημα αποτελεί βοήθημα για τον ψάλτη, διότι από τα υπόλοιπα, έχω δυστυχώς πολύ πικράν πείραν, από διάφορους που ανεβαίνουν στο αναλόγιο δήθεν για να με βοηθήσουν και χάνω την άνεσή μου και πολλά άλλα ...

 

[tb---]

Καλημέρα ,

Το τελευταίο 3μερο βρέθηκα σε ακολουθίες που προεξάρχοντες των αναλογίων ήταν κύριοι με μαύρο σκουφάκι στην κεφαλή.

Το άκουσμα όμως τόσο διαφορετικό.

Στο θέμα μας τώρα.

Στην πρώτη περίπτωση, χορωδιακό ψάλσιμο και ισοκράτημα ωσάν βόμβος μελισσών ή αυτοκινήτων.

Στην Δεύτερη περίπτωση, πληκτροφόρο όργανο επί των δακτύλων.

Ασφαλώς μεγάλες διαφορές , που προσωπικά με κούρασαν και οι 2.

Υγεία και χαρά σε όλους, (την κολοκυθόπιτα για αργότερα)

 

[Νίκος Κ.]

Έχω προσέξει στα βιβλία που έχω διαβάσει πως οι ''γίγαντες'' της ψαλτικής τέχνης χρησιμοποιούν πολλές εναλλαγές ισοκρατημάτων. Το γεγονός ότι αυτοί έχουν προφανώς εμβαθύνει περισσότερο στη βυζαντινή μουσική με κάνει να εκφράσω αυτή την απορία, την οποία πιστεύω να μου λύσετε.

 

[Firfiris]

...Το γεγονός ότι αυτοί έχουν προφανώς εμβαθύνει περισσότερο στη βυζαντινή μουσική με κάνει να εκφράσω αυτή την απορία, την οποία πιστεύω να μου λύσετε.

Να σου πω.

Και εγώ έχω εμβαθύνει στην Μελισσοκομία, μόλις όμως πάω στο μελίσσι είμαι τόσο άσχετος που τρώω καμιά 100αριά τσιμπήματα. Παρ'όλ'αυτά, θα βγἀλω τελικά μέλι.

Ερώτηση: γιατί λές ότι έχω εμβαθύνει και βγάζω "μέλι" (= ψάλλω άριστα) όταν τρώω 100 τσιμπήματα (= 100 ισοκρατήματα);;;

 

[MTheodorakis]

ΜΕΛΕΤΗ ΙΣΟΚΡΑΤΗΜΑΤΟΣ
(Διαπιστώσεις)

Ἡ μελέτη τῶν ἰσοκρατημάτων ἀπαιτεῖ καθαρὸ καὶ ξεκούραστο μυαλό, γιὰ νὰ θυμᾶται ὅλα τὰ πιθανὰ ἰσοκρατήματα σὲ μιὰ μουσικὴ φράση πρὶν ἀπὸ τὴν ἐπιλογή.

Μελετοῦμε τὰ ἰσοκρατήματα σὲ ὅλα τὰ κείμενα τοῦ ἴδιου ἤχου, τοῦ ἴδιου συνθέτη καὶ τοῦ ἴδιου εἴδους (εἱρμολογικό, στιχηραρικό, παπαδικό) καὶ κατόπιν προχωροῦμε σὲ ἄλλον ἦχο ἤ συνθέτη ἤ εἶδος.

Γενικὰ τὸ ἴσο γίνεται στὶς ἄκρες τῶν τετραχόρδων ἤ πενταχόρδων (μὲ ἐξαιρέσεις).

Τὸ ἁρμόνιο δὲν πρέπει νὰ ἠχεῖ δυνατώτερα ἀπὸ τὴ φωνή μας, γιατὶ μᾶς δυσκολεύει.

Τὸ ἴσο ἐπιλέγεται μετὰ ἀπὸ τὴ διάκριση: α) τοῦ ἤχου στὸν ὁποῖο ἀνήκει ἡ θέση, καὶ β) τοῦ τετραχόρδου ἤ πενταχόρδου στὸ ὁποῖο κινεῖται.

Πρέπει νὰ ὁρίζεται σαφῶς σὲ ποιὸ χαρακτήρα (ἀπὸ τὸ σύμπλεγμα) ἀναφέρεται ἡ ἀλλαγή.

Προϋπόθεση γιὰ τὴν σωστὴ ἐπιλογὴ τοῦ ἴσου εἶναι σωστὴ ἐκτέλεση τῶν κεντημάτων καὶ τῆς βαρείας.

Ἡ ἀλλαγὴ τοῦ ἴσου προτιμᾶται νὰ γίνεται στὴ βαρεία, πεταστή, ψηφιστό καὶ τὸ κλάσμα.

Στὸ ψηφιστὸ συνήθως ἀλλάζει τὸ τετράχορδο, καὶ ἑπομένως καὶ τὸ ἴσο.

Ἡ ἀλλαγὴ γίνεται συνήθως στὴν ἀρχὴ τῆς λέξης ἤ στὸν τόνο ἤ στὴν ἀρχὴ τοῦ θέματος τοῦ ῥήματος (ἤ τῆς τῆς λέξης) ποὺ ἔχει βαρύνουσα σημασία (νοηματικὸ ἴσο), ἤ στὶς ἄσημες συλλαβές, μὲ τὶς ὁποῖες ἴσως ὁ ψάλτης ὑποδείκνυε τὴν ἀλλαγὴ στοὺς βαστακτές.

Κυρίως στὰ εἱρμολογικὰ μέλη, ἐπιτρέπεται νὰ κατέρχεται παροδικὰ τὸ μέλος ἕως καὶ τέσσερεις φωνὲς κάτω τοῦ σταθεροῦ ἴσου.

Ὅταν μιὰ θέση καταλήγει στὸν Δι καὶ ἀκολουθεῖ θέση άγια, τὸ ἰσοκράτημα Δι τοποθετεῖται στὴν κατάληξη τῆς προηγούμενης θέσης καὶ στηρίζει ἐκ τῶν προτέρων τὸν άγια.

Στὸν πλ. β’ ἤχο ὁ Ζω μὲ τονὴ δέχεται ἴσο Δι, ἐκτὸς ἄν ἀνήκει σὲ γραμμὴ τοῦ ἄνω χρωματικοῦ τετραχόρδου, ὁπότε δέχεται Κε.

Στὸν χαρακτῆρα ἴσον συνήθως ἀποφεύγεται ἡ ἀλλαγή.

Ὅταν τὸ μέλος κατέρχεται δὲν ἀνέρχεται τὸ ἴσον καὶ ἀντίστροφα.

Ὅταν πρόκειται νὰ τονισθεῖ μιὰ ἑπόμενη θέση, ἐπιφυλάσσεται (δὲν τίθεται) τὸ ἰσοκράτημά της στὶς προηγούμενες συνήθως ἀσαφεῖς θέσεις, γιὰ τὴν ἐντύπωση.

Ὅταν δὲν μποροῦμε νὰ διακρίνουμε τὶς θέσεις ἤ τὰ τμήματα τῶν θέσεων τῶν ἤχων, ψάλλομε τὸ μέρος ποὺ μᾶς προβληματίζει χωρὶς συνοδεία ἁρμονίου ἐκτελῶντας σωστὰ διαστήματα, σημεῖα ποιότητος, ἕλξεις κ.λ.π., καὶ προσπαθοῦμε νὰ δοῦμε τί μᾶς θυμίζει καὶ τί δὲν μᾶς θυμίζει ἀπὸ τὶς κλασσικὲς θέσεις, καὶ ἀπὸ ποῦ μέχρι ποῦ.

Ὅταν ὑπάρχει δίλημμα, βάζουμε ἕνα σημάδι ὑπενθύμισης, σημειώνουμε τὶς ὑποθέσεις μας, καὶ προχωροῦμε στὸ κείμενο γιὰ νὰ ἐπανέλθουμε, ἀφοῦ ἔχουμε σχηματίσει ἀντίληψη γιὰ τὸ ποιὲς γραμμὲς μεταχειρίζεται ὁ συνθέτης σὲ κάθε ἦχο.

Ὁρισμένες φορές, γιὰ νὰ βοηθηθοῦμε, ἀλλάζουμε τὴ βάση, ἤ ψάλλομε μὲ τὴ μύτη – χωρὶς λόγια, γιὰ νὰ ἀναγνωρίσουμε τὸν ἦχο καὶ νὰ συμπεράνουμε τὸ ἴσον.

Παροδικὲς ἀλλαγὲς δὲν ἐνδείκνυνται τόσο πολὺ σὲ κείμενα μὲ σχεδὸν σταθερὸ ἰσοκράτημα.

Μιὰ ἀλλαγὴ μπορεῖ νὰ τεθεῖ-ἤ νὰ ἀποφευγθεῖ-γιὰ νὰ ἔρθει, ἤ γιὰ νὰ τονισθεῖ ἡ ἑπόμενη.

Ὅταν δὲν βρίσκουμε τὸ σημεῖο τῆς ἀλλαγῆς, ἴσως ἔχουμε λάθος στὴν προηγούμενη ἀλλαγή.

Γιὰ νὰ βροῦμε τὸ σημεῖο τῆς ἀλλαγῆς, ἀρχίζουμε νὰ ψάλλουμε (ἴσως πολύ) πρὶν τὸ πιθανὸ σημεῖο.

Πρέπει ὁ μελετητὴς νὰ διακρίνει ἀπὸ ποῦ ἀκριβῶς ἀρχίζει νὰ κατεβαίνει τὸ μέλος γιὰ τὴν ἑπόμενη μαρτυρία, καὶ ἐκεῖ νὰ βάζει τὴν ἀλλαγή.

Ὁ μελετητὴς ὀφείλει νὰ διακρίνει καὶ νὰ λαμβάνει ὑπ᾿ ὄψιν του τὸ ἦθος τοῦ μέλους, ὅπως ἡ εἰρωνεία (Ἀναστασιματάριον ἐκδ. 1820 σ. 129 στ. 7 καὶ Δοξαστάριον ἐκδ. Βουκουρεστίου 1820 σ. 220 στ. 2-4) καὶ ὁ θαυμασμός (Δοξαστάριον ἐκδ. 1820 σ. 351 στ. 1).

Δὲν πρέπει νὰ μᾶς προβληματίζουν φθόγγοι ἀπὸ τοὺς ὁποίους τὸ μέλος διέρχεται ἔχοντας ἄλλον προορισμό (δημιουργία θέσης ἤχου ἤ κατάληξη).

Ἐπίσης πρέπει νὰ διακρίνουμε τὶς μεγάλες περιστροφές (ὅπου δὲν χρειάζεται ἀλλαγὴ τοῦ ἰσοκρατήματος), ἀπὸ τὶς παροδικὲς ἀλλαγὲς ἤχου (καὶ ἴσου).

Συχνὰ μία θέση ἀναπτύσσεται σὲ διαφορετικὸ ἀπὸ τὸ φυσιολογικό της τετράχορδο ἤ πεντάχορδο, ὁπότε καὶ τὸ ἴσο θὰ ἀκολουθήσει τὴν πραγματικὴ βάση (π.χ. Δοξολογία Νέου Χρυσάφου, ἤχου πλ. δ’, ἀσματικόν, λέξη «ἡμᾶς»: πρῶτος ἐκ τοῦ κάτω Κε).

Οἱ ἀλλαγὲς πρέπει νὰ διευκολύνουν τὴν κατανόηση τοῦ ὕμνου ἀπὸ τοὺς πιστούς, καί, εἰ δυνατόν, νὰ ἀκολουθοῦν τὶς ἀντίστοιχες νοηματικὲς ἀλλαγές.

 

[sekyritsis]

καθηγητής σου, με άσπρα μαλλιά?

 

[tb---]

Βρησκόμενος αυτές τις μέρες στην Σύρο και στην Νάξο και ποιο συγκεκριμένα στον Μητροπολιτικό Ναό Αγίου Νικολάου Ερμούπολης Σύρου, και στην Παναγία Χώρας Νάξου,παρατήρησα ότι άπασα τα αναλόγια είναι εξοπλισμένα με ηλεκτρονικούς ισοκράτες....

Έτσι ενημερωτικά το γράφω και προς προβληματισμό !!


Υ.Γ.Μάλλον θα αναλάβω και εγώ τα όργανα όπως λέει και ο Ψαλμός
http://www.fender.com/products/search.php?partno=0190662706

 

[Greekψαλτης]

Εγω επιτρεψτε μου να εκφρασω απλως κ μονο τη γνωμη μου πανω στο θεμα αυτο χωρις παραπομπες σε διαφορες μελετες κ θεωρητικα!! Πιστευω πως το σωστο κ αρτιο ισοκρατημα με τις εναλλαγες που χρειαζεται διδει μια τρομερη αισθηση κ αγκαλιαζει το μελος μοναδικα!!!!!! Σαν μικρο παιδι, πριν ακομη μαθω Β.μουσικη το ισοκρατημα ηταν κατι το οποιο μου προκαλουσε (κ εξακολουθει να προκαλει) τρομερα συναισθηματα κ δεν ηξερα καν τι ηταν αυτο κ πως λεγεται...το ελεγα με μια λεξη ''μουγκρητο'' κ αργοτερα εμαθα απο το ψαλτη της ενοριας μου -ο οποιος ηταν συμμαθητης του Χατζημαρκου φιλος του Ταλιαδωρου, μαθητης του Πριγγου κ του Καραμανη!!- πως λεγεται ισοκρατημα!!!
Μιλαμε για ισοκρατημα κ οχι για περιπτωσεις οπου αυτο φτανει στα ορια ανοχης απο τη β.μουσικη!!

 

[tb---]

Ε, ναι τελικά το πέτυχα και αυτό...

Βρέθηκα λοιπόν αντιμέτωπος με το "μασίνι του ίσου", το "μπλι μπλικι" όπως έλεγα και παλαιά....

Βοηθώντας έναν κανόναρχο του Πρίγγου ( 1951 - 53 κατά τα λεγόμενα του ιδίου ), στο αριστερό αναλόγιο, βρεθήκαμε αντιμέτωποι με το μασίνι και το συνεχόμενο βόμβο του δεξιού αναλογίου.

Παρατήρησα κάποια ενδιαφέροντα θέματα.

- οι εκφωνήσεις των ιερέων δεν συμπήπτουν πάντα με τους τόνους του ισοκράτη, οπότε γίνονται κάθε τόσο αλλαγές στην τονικότητα μέσω του ισοκράτη.

- κάποιες στιγμές "ακουγόταν" λίγο πιο χαμηλά από την αρχική τονικότητα που έδινε, εκτός εάν το πρόβλημα το έχουμε εμείς που ισοκρατούμε οσάν όντα.

Υ.Γ : Δεν ξέρω ποιό ήταν το αποτέλεσμα. Αυτό που συγκρατώ ήταν το βλέμα του κανόναρχου όταν του πήγα τις ηχογραφίσεις μέσα από τον Π.Ναό με ημερομηνία 1952 στους χαιρετισμούς, που ακούγονται κανόνια οι κανόναρχοι.