Βυζαντινής Μουσικής Χορδή (Θεωρητικόν) - Χαραλάμπους Οικονόμου - 1940

frephraim

Παλαιό Μέλος
Σᾶς ἀνεβάζω τὸ πολύτιμο Θεωρητικὸν τοῦ π. Οἰκονόμου Χαραλάμπους.

Εἶναι ἰδιαίτερα διδακτικὲς οἱ σελίδες 22–37 καὶ 192–232 ποὺ ἐξηγοῦν τοὺς κανόνες ὀρθογραφίας μὲ πλεῖστα παραδείγματα. Ἔχει καὶ διάφορα ἄλλα πράγματα ποὺ δὲν ἔχω δεῖ σὲ ἄλλα θεωρητικά.

(Ἂν καὶ αὐτὸ τὸ βιβλίο δὲν εἶναι καὶ πολὺ παλιό, ἐπιτρέπεται νὰ κάνουμε ἀντίγραφα διότι σύμφωνα μὲ τοὺς διεθνεῖς νόμους τῆς Κύπρου περὶ πνευματικῶν δικαιωμάτων, τὰ πνευματικὰ δικαιώματα ἑνὸς βιβλίου λήγουν 50 χρόνια μετὰ τὴν κοίμησι τοῦ συγγραφέως.)
 

Attachments

  • Byzantinis Mousikis Chordi - Haralambous - 1940.pdf
    15.3 MB · Views: 1,092

Dimitri

Δημήτρης Κουμπαρούλης, Administrator
Staff member
Πάτερ, Χριστός Ανέστη! Ευχαριστούμε πολύ για την ανάρτηση του σπουδαίου αυτού Θεωρητικού. Αξίζει να γίνει μια καλή βιβλιοκριτική του κάποια στιγμή. Το βιβλίο αυτό στάλθηκε τα χρόνια του Ναυπλιώτη στην Πόλη για έγκριση από το Πατριαρχείο αλλά η υπό τον Ιάκωβο Ναυπλιώτη επιτροπή διαλύθηκε από την Τουρκική κυβέρνηση χωρίς να προλάβει να ολοκληρώσει το έργο της (από αυτά που θυμάμαι από την περιγραφή του Βουδούρη).

Περιέχει ενδιαφέροντα πράγματα περί εναρμονίου γένους, περί της παλαιάς παρασημαντικής, περί του «Τον Τάφον Σου Σωτήρ» και άλλα.
 
Θα παρακαλούσα αν κάποιος από τους συναδέλφους γνωρίζει περισσότερα για τον Μεγάλο Κύπριο θεωρητικό να μας πει, επίσης κ. Κουμπαρούλη θα ήθελα αν σας είναι εύκολο να ανεβάσετε το σχόλιο σας από το Βουδούρη στο ψαλτολόγιο γιατί με ενδιαφέρει αυτή η παραπομπή και αν έχει γραφτεί κάποια εργασία στο βιβλίο αυτό. Αναφέρω απλά ότι έχω την εξόδιο ακολουθία μελοποιημένη από τον π. Χαράλαμπο και με την πρώτη ευκαιρία θα την ανεβάσω προς χρίση των ενδιαφερομένων.
 

KAISARAS

Νέο μέλος
Σίγουρα θα είχε ενδιαφέρον να μάθουμε γιά τη ζωή κ το συγγραφικό έργο του π.Οικονόμου ευχαριστώ.
 

panayiotis constantinou

Παλαιό Μέλος
Σίγουρα θα είχε ενδιαφέρον να μάθουμε γιά τη ζωή κ το συγγραφικό έργο του π.Οικονόμου ευχαριστώ.


Ηταν πρωτοψάλτης του θρόνου της Πάφου. Πάντως εκτός του πιο πάνω θεωρητικού, το 1945 κυκλοφόρησε στην Πάφο και το Αναστασιματάριον.
Σε προσεχή επίσκεψή μου στην Πάφο θα το έχω κατά νού για να ρωτήσω παλαιούς ψάλτες τι γνωρίζουν ή τι άλλα βιβλία έχει συγγράψει.
 
Κομμένο, καθαρό και ευθυγραμμισμένο!
Πολλή δουλειά!
Η προηγούμενη σάρωση είναι διπλής σελίδας, (πολύ δύσχρηστη για tablets), γεμάτη αμαυρώσεις, κηλίδες και στραβοσαρωμένες σελίδες.
Επιπρόσθετα, λόγω κακής στοιχειοθεσίας, όπου μέσα στο κείμενο (όχι το μουσικό) συνυπάρχουν μαρτυρίες χάνεται η στοίχιση της γραμμής, με αποτέλεσμα να γίνεται κουραστική η ανάγνωση.
Τα σημεία αυτά έχουν όλα διορθωθεί με πολύ κόπο, με στόχο τη βελτίωση της αναγνωσιμότητάς του.
Επίσης έγινε και διεξοδικό indexing που έλειπε.

Στο μακαριστό συγγραφέα του ανήκουν τα εύσημα για την ορθή αντιστοίχιση των όρων του Τελείου Αμεταβόλου Συστήματος της αρχαιότητας με τους σύγχρονους φθόγγους της Μεθόδου των 3 Διδασκάλων.

(Με θερμές ευχαριστίες στον Χάρη Συμεωνίδη που μου γνωστοποίησε την ύπαρξή του.)

PS. Χρειάστηκε να κοπεί στα δύο για να μπορέσει να ανέβει.
ΑΚ
 

Attachments

  • ΘΕΩΡΗΤΙΚΟΝ Χαραλάμπους Οικονόμου ΧΟΡΔΗ - Α.pdf
    25.9 MB · Views: 294
  • ΘΕΩΡΗΤΙΚΟΝ Χαραλάμπους Οικονόμου ΧΟΡΔΗ - Β.pdf
    27.5 MB · Views: 242
Last edited by a moderator:

emakris

Μέλος
Στο μακαριστό συγγραφέα του ανήκουν τα εύσημα για την ορθή αντιστοίχιση των όρων του Τελείου Αμεταβόλου Συστήματος της αρχαιότητας με τους σύγχρονους φθόγγους της Μεθόδου των 3 Διδασκάλων.
Η αντιστοίχιση είναι απολύτως λανθασμένη και αποτελεί πηγή μεγίστων παρανοήσεων και αυθαιρεσιών. Το σύστημα αμετάβολο, με βάση το οποίο οι θεωρητικοί της αρχαίας ελληνικής μουσικής περιγράφουν τα γένη, τα τετράχορδα, τα είδη διαπασών και τους τόνους, έχει (στη φυσική του θέση) ως προσλαμβανόμενο και μέση τον Κε, όχι τον Δι. Συνεπώς βασικό τετράχορδο δεν είναι το Πα-Δι ή το Κε-Πα, όπως σήμερα, αλλά το Βου-Κε ή το Ζω-Βου, εάν μιλήσουμε με σύγχρονους όρους. Το χρυσανθινό (και το μεσαιωνικό, γενικότερα) σύστημα είναι, δηλαδή, μετατοπισμένο μια δευτέρα προς τα κάτω. Εάν δεν θέλει κανείς να ενδιατρίψει σε δυσνόητα κείμενα αρχαίων θεωρητικών (μολονότι επιβάλλεται, εάν επιθυμεί να εκφράζει απόψεις για τέτοια ζητήματα. Συνιστώ ιδιαίτερα τον Κλαύδιο Πτολεμαίο και τον Αριστείδη Κοϊντιλιανό, οι οποίοι αποτέλεσαν και τη βάση για τη μεταγενέστερη μουσική θεωρία), ας διαβάσει τουλάχιστον την Εγκυκλοπαίδεια της Αρχαίας Ελληνικής Μουσικής του Σόλωνος Μιχαηλίδη, πριν περάσει σε πιο προχωρημένες μελέτες. Διότι, εάν αρχίσει από αυτές, είναι πλέον ή βέβαιον ότι δεν θα κατανοήσει τίποτα σωστά.
Γενικώς δεν συμμετέχω πλέον σε τέτοιες συζητήσεις στο Ψαλτολόγιο, διότι κινδυνεύει κανείς να ξεχάσει και αυτά που ξέρει. Υπάρχει, όμως, κόσμος που δεν έχει πρόσβαση σε βιβλιοθήκες και προσπαθεί να ενημερωθεί για ορισμένα θέματα μέσω καλών ιστοσελίδων, όπως η παρούσα (αλλά και ο καθένας, εμού συμπεριλαμβανομένου, μέσω ιστοσελίδων ενημερώνεται για θέματα, στα οποία δεν είναι ειδικός). Δεν είναι σωστό να γράφονται ανακρίβειες, επενδεδυμένες με το δήθεν κύρος ησσόνων συγγραφέων του κοντινού παρελθόντος.
 

evangelos

Ευάγγελος Σολδάτος
Η αντιστοίχιση είναι απολύτως λανθασμένη και αποτελεί πηγή μεγίστων παρανοήσεων και αυθαιρεσιών. Το σύστημα αμετάβολο, με βάση το οποίο οι θεωρητικοί της αρχαίας ελληνικής μουσικής περιγράφουν τα γένη, τα τετράχορδα, τα είδη διαπασών και τους τόνους, έχει (στη φυσική του θέση) ως προσλαμβανόμενο και μέση τον Κε, όχι τον Δι. Συνεπώς βασικό τετράχορδο δεν είναι το Πα-Δι ή το Κε-Πα, όπως σήμερα, αλλά το Βου-Κε ή το Ζω-Βου, εάν μιλήσουμε με σύγχρονους όρους. Το χρυσανθινό (και το μεσαιωνικό, γενικότερα) σύστημα είναι, δηλαδή, μετατοπισμένο μια δευτέρα προς τα κάτω. Εάν δεν θέλει κανείς να ενδιατρίψει σε δυσνόητα κείμενα αρχαίων θεωρητικών (μολονότι επιβάλλεται, εάν επιθυμεί να εκφράζει απόψεις για τέτοια ζητήματα. Συνιστώ ιδιαίτερα τον Κλαύδιο Πτολεμαίο και τον Αριστείδη Κοϊντιλιανό, οι οποίοι αποτέλεσαν και τη βάση για τη μεταγενέστερη μουσική θεωρία), ας διαβάσει τουλάχιστον την Εγκυκλοπαίδεια της Αρχαίας Ελληνικής Μουσικής του Σόλωνος Μιχαηλίδη, πριν περάσει σε πιο προχωρημένες μελέτες. Διότι, εάν αρχίσει από αυτές, είναι πλέον ή βέβαιον ότι δεν θα κατανοήσει τίποτα σωστά.
Γενικώς δεν συμμετέχω πλέον σε τέτοιες συζητήσεις στο Ψαλτολόγιο, διότι κινδυνεύει κανείς να ξεχάσει και αυτά που ξέρει. Υπάρχει, όμως, κόσμος που δεν έχει πρόσβαση σε βιβλιοθήκες και προσπαθεί να ενημερωθεί για ορισμένα θέματα μέσω καλών ιστοσελίδων, όπως η παρούσα (αλλά και ο καθένας, εμού συμπεριλαμβανομένου, μέσω ιστοσελίδων ενημερώνεται για θέματα, στα οποία δεν είναι ειδικός). Δεν είναι σωστό να γράφονται ανακρίβειες, επενδεδυμένες με το δήθεν κύρος ησσόνων συγγραφέων του κοντινού παρελθόντος.
Κι όμως! Αυτή είναι η σωστή αντιστοίχιση η του Χαραλάμπους Οικονόμου. Μπορεί να είναι κι ο μόνος που διορθώνει το μεγαλύτερο σφάλμα των θεωρητικών του 19ου αιώνα. ο Δι είναι στην προσλαμβαλομένη λοιπόν κι όχι ο Κε! κι όλοι οι ήχοι σε αυτήν την σειρά. Ο πα είναι η υπάτη μέσων είναι ΣΤΑΘΕΡΟΣ φθόγγος(το έχω αναλύσει και σε άλλα θέματα καθώς και την κίνηση του βου και όλων των ήχων ) . Ο βου έχει φυσική θέση ένα ημιτόνιο πάνω από τον πα. Αυτός είναι ο πρώτος ήχος ο πα =υπάτη μεσων=δώριος τόνος= δουγκιαχ-ούσακ. Όλα τα τραγούδια έτσι τραγουδιονται οι παλιοί ψάλτες ημιτόνιο ψαλλουν τον πα βου και πηκνωνουν οι ήχοι στον πα. Ο γα και ο Νη χαμηλώνουν-μαλακωνουν, έτσι έχουμε το μαλακό διάτονο. Περισσότερα στο blog μου με στοιχεία ηχητικά και γραπτά και αποδείξεις.
http://soldatosmusic.blogspot.com/p/blog-page_3558.html?m=1
 
Last edited:
Η αντιστοίχιση είναι απολύτως λανθασμένη και αποτελεί πηγή μεγίστων παρανοήσεων και αυθαιρεσιών. Το σύστημα αμετάβολο, με βάση το οποίο οι θεωρητικοί της αρχαίας ελληνικής μουσικής περιγράφουν τα γένη, τα τετράχορδα, τα είδη διαπασών και τους τόνους, έχει (στη φυσική του θέση) ως προσλαμβανόμενο και μέση τον Κε, όχι τον Δι. Συνεπώς βασικό τετράχορδο δεν είναι το Πα-Δι ή το Κε-Πα, όπως σήμερα, αλλά το Βου-Κε ή το Ζω-Βου, εάν μιλήσουμε με σύγχρονους όρους. Το χρυσανθινό (και το μεσαιωνικό, γενικότερα) σύστημα είναι, δηλαδή, μετατοπισμένο μια δευτέρα προς τα κάτω. Εάν δεν θέλει κανείς να ενδιατρίψει σε δυσνόητα κείμενα αρχαίων θεωρητικών (μολονότι επιβάλλεται, εάν επιθυμεί να εκφράζει απόψεις για τέτοια ζητήματα. Συνιστώ ιδιαίτερα τον Κλαύδιο Πτολεμαίο και τον Αριστείδη Κοϊντιλιανό, οι οποίοι αποτέλεσαν και τη βάση για τη μεταγενέστερη μουσική θεωρία), ας διαβάσει τουλάχιστον την Εγκυκλοπαίδεια της Αρχαίας Ελληνικής Μουσικής του Σόλωνος Μιχαηλίδη, πριν περάσει σε πιο προχωρημένες μελέτες. Διότι, εάν αρχίσει από αυτές, είναι πλέον ή βέβαιον ότι δεν θα κατανοήσει τίποτα σωστά.
Γενικώς δεν συμμετέχω πλέον σε τέτοιες συζητήσεις στο Ψαλτολόγιο, διότι κινδυνεύει κανείς να ξεχάσει και αυτά που ξέρει. Υπάρχει, όμως, κόσμος που δεν έχει πρόσβαση σε βιβλιοθήκες και προσπαθεί να ενημερωθεί για ορισμένα θέματα μέσω καλών ιστοσελίδων, όπως η παρούσα (αλλά και ο καθένας, εμού συμπεριλαμβανομένου, μέσω ιστοσελίδων ενημερώνεται για θέματα, στα οποία δεν είναι ειδικός). Δεν είναι σωστό να γράφονται ανακρίβειες, επενδεδυμένες με το δήθεν κύρος ησσόνων συγγραφέων του κοντινού παρελθόντος.
Μπορείτε να μας διευκρινίσετε πού ακριβώς ο Κλαύδιος Πτολεμαίος και ο Αριστείδης Κοϊντιλιανός τοποθετούν κινητό φθόγγο σαν τον ևεαևες στη θέση σταθερού, όπως είναι η υπάτη;
Ως γνωστό στο Τέλειο Αμετάβολο Σύστημα η Υπάτη μέσων τριφωνεί με τη Μέση και τετραφωνεί με την Παραμέση της διάζευξης. Αν λάβουμε τον Βου ως Υπάτη, ναι μεν τετραφωνεί με τον Ζω, δεν τριφωνεί όμως ταυτόχρονα και με τον Κε.
Μόνον εάν ληφθεί ο Πα ως Υπάτη, και μόνον τότε έχουμε πλήρη σύμπτωση των δύο συστημάτων.
Αλλιώς οδηγούμαστε σε πλήρες χάος!
Γνώμη μου είναι ότι ότι η παρανόηση ξεκινά από την τοποθέτηση του Ευρωπαϊκού φθόγγου Mi ως Υπάτης, που δημιουργεί το συνειρμό Mi=Βου. Εάν στη θέση του Mi των Ευρωπαίων λάβετε το δικό μας Πα, τότε όλα γίνονται απολύτως ξεκάθαρα.
Για φανταστείτε τον Ύμνο στον Ήλιο του Μεσομήδους με βάση τον Βου αντί του Πα!!! Θα επρόκειτο για εξάμβλωμα!
ΑΚ
 

Attachments

  • Ύμνος εις τον Ήλιον.mp3
    2 MB · Views: 43
Δεν είναι σωστό να γράφονται ανακρίβειες, επενδεδυμένες με το δήθεν κύρος ησσόνων συγγραφέων του κοντινού παρελθόντος.
Το κύρος των οποιωνδήποτε απόψεων που δημοσιεύονται ερείδεται στην εγγύτητά τους προς την επιστημονική αλήθεια, και ο ήχος είναι φυσικό φαινόμενο που διέπεται από τους ίδιους νόμους τόσο στην αρχαιότητα όσο και σήμερα.
Μόνον εάν προσλαμβανόμενος είναι ο Δι μπορεί κανείς να αντιληφθεί άμεσα ότι όλα αποκτούν νόημα, και να κατανοήσει την αδιάσπαστη ιστορική συνέχεια της Ελληνικής μουσικής.
ΑΚ
 

evangelos

Ευάγγελος Σολδάτος
Είναι παρανοικο και χαλάει όλη η ισορροπία να βάζεις τον πρώτο ήχο πα στην κινούμενη λιχανό, έτσι χάνεις κάθε σύνδεση με την σωστή αρμονία που είναι η αρχαία ελληνική. Ο Νη είναι η λιχανός και κινούμενη προς τα κάτω έχεις τον βαρύ στην σωστή θέση, με ύφος - ιδέα λεγετου = ζω δίτονο κάτω του πα όπως έχει σωστά σωθεί στην προφορική παράδοση. Αυτό και πολλά άλλα μπαίνουν στην σωστή θέση τους κι όχι φάλτσα όπως διδάσκονται τόσα χρόνια στα ωδεία. Ο Πα είναι ο Mi κι όχι όχι ο re. Ο πα mi είναι η υπάτη. Η παράδοση σώθηκε μόνο από όσους την μεταλαμπάδευσαν αποκλειστικά με το αυτί. Όσοι στηριχθηκαν στην λάθος θεωρία κάνεις δεν έγινε ψάλτης. Κάνοντας λοιπόν την σωστή αντίστοιχιση των χορδών και ακολουθώντας τις οδηγίες της παραλλαγής των ήχων όπως μας εξηγεί ο Κουκουζέλης κι ο Πλουσιαδινός έχεις τα σωστά διαστήματα το σωστό μέλος
 
Last edited:

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής
Last edited:
Κι όμως! Αυτή είναι η σωστή αντιστοίχιση η του Χαραλάμπους Οικονόμου. Μπορεί να είναι κι ο μόνος που διορθώνει το μεγαλύτερο σφάλμα των θεωρητικών του 19ου αιώνα. ο Δι είναι στην προσλαμβαλομένη λοιπόν κι όχι ο Κε! κι όλοι οι ήχοι σε αυτήν την σειρά. Ο πα είναι η υπάτη μέσων είναι ΣΤΑΘΕΡΟΣ φθόγγος(το έχω αναλύσει και σε άλλα θέματα καθώς και την κίνηση του βου και όλων των ήχων ) . Ο βου έχει φυσική θέση ένα ημιτόνιο πάνω από τον πα. Αυτός είναι ο πρώτος ήχος ο πα =υπάτη μεσων=δώριος τόνος= δουγκιαχ-ούσακ.
Ως εδώ συμφωνώ και επαυξάνω.
Όσο για την άποψή σας περί μαλακώματος των λιχανών του διατόνου διατηρώ σοβαρές επιφυλάξεις. Τα έχουμε ξαναπεί, νομίζω σε άλλη συζήτηση στο Ψ.
Φιλικά
ΑΚ
 

evangelos

Ευάγγελος Σολδάτος
Ως εδώ συμφωνώ και επαυξάνω.
Όσο για την άποψή σας περί μαλακώματος των λιχανών του διατόνου διατηρώ σοβαρές επιφυλάξεις. Τα έχουμε ξαναπεί, νομίζω σε άλλη συζήτηση στο Ψ.
Φιλικά
ΑΚ
Αυτό που ψαλλουμε είναι επί το πλείστον διάτονο. Ο Νη(λιχανός) κινείται προς τα κάτω δηλαδή μαλακώνει όπως ακριβώς το περιγράφει ο Πλούταρχος. Έτσι εφαρμόζεται το μαλακό διάτονο. Η βάση μας δηλαδή είναι το σύντονο διατονο, η αρχική διαίρεση του Πυθαγόρα. Στο μέλος έχουμε μεταβολές 1) κατά χρόα ή γένος, δηλαδή χαμήλωμα κυρίως της λιχανού χορδής ή παρανήτης και πηκνωση των ήχων στην υπάτη 2)κατά σύστημα δηλαδή μετακίνηση των ήχων προς συμφωνία διά πέντε(παραλλαγή ) ή διά τεσσάρων(διπλοπαραλλαγή ) 3)κατά τόνος, δηλαδή από λύδιο δώριο φρύγιο μιξολύδιο κλπ. Άπαντα τα παραπάνω περιγράφονται τόσο στην αρχαία αρμονική όσο και στην θεωρία των μεταγενέστερων διδασκάλων. Γίνονται αντιληπτά μόνο αν γίνει σωστή η αντίστοιχη όπως την έχει κι εδώ ο Οικονόμος Χαράλαμπος κι αν παρατηρήσουμε την διασωθήσα προφορική παράδοση. Αυτό ψάλλω και χρησιμοποιώ κι έχω δει ότι όντως δουλεύει κι έτσι είναι από πλείστες απόψεις. Τα εκκλησιαστικά μέλη τα παλαιά και τα νεότερα είναι βάση αυτής της λογικής, έτσι βγαίνουν, αλλιώς φαίνονται παράξενα αμελωδητα και στριφνά. Δεν θέλω να σας πείσω για κάτι που μόνο στην πράξη φαίνεται η χρησιμότητα του και το πόσο αληθινό είναι. Ο δοκιμάσας και ο κοπιάσας ωφεληθήσεται
 
Last edited:
Ο Δρ Θεολογίας Χριστόδουλος Βασιλειάδης ομιλεί με θέμα: «Διορθωτικές εισηγήσεις του Οικονόμου Παπαχαραλάμπους σε σύγχρονές του μουσικές εκδόσεις». Πρόκειται για εισήγηση που πραγματοποιήθηκε στο Διεθνές Μουσικολογικό και Ψαλτικό Συνέδριο υπό τον τίτλο: ''Η Βυζαντινή Μουσική μέσα από την Νέα Μέθοδο Γραφής 1814-2014'', που έλαβε χώρα στη Θεσσαλονίκη από 30 Οκτωβρίου έως 1 Νοεμβρίου 2014.

http://www.pemptousia.gr/video/dior...ralampous-se-sigchrones-tou-mousikes-ekdosis/


Προβληματίστηκα για το εάν έπρεπε να αναρτήσω το σύνδεσμο στο οικείο θέμα του Συνεδρίου της Θεσσαλονίκης, μάλλον όμως ανήκει εδώ για εκτίμηση της συμβολής του Χαραλάμπους Οικονόμου

ΑΚ
 
Κ

Κωσταντής1

Guest
Ἐνῷ ὁ αοἴδιμος Οἰκονόμου ἀποῤῥίπτει τὶς ἀλλαγὲς τῆς π. Ἐπιτροπῆς ὅσον ἀφορᾷ τὰ διαστήματα τῆς διατονικῆς κλίμακας, καὶ ὀ ἵδιος κρατάει τὰ χρυσανθινά, ὡστόσο κάνει καὶ στὸν Χρύσανθο, ἂν δὲν ἀπατῶμαι, μιὰ διόρθωση, καὶ γράφει ὅτι ὁ ἐλάχιστός του τόνος (88/81) εἶναι ἐλάσσων κολοβός, δηλαδὴ συντετμημένος, λόγῳ τοῦ πολὺ γειτονικοῦ του ἐπιτρίτου (τῶν 3/4 τῆς χορδῆς). Μὲ βάση τὰ πολὺ περιορισμένα (ἀλλὰ πάντως "δουλεμένα") στοιχεῖα μου, ἴσως καὶ αὐτὸς ἀπατᾶται σὲ σχέση μὲ τὴν φιλοσοφία τοῦ συστήματος ποὺ μεταφέρει, ὡς φαίνεται, ὁ Χρύσανθος. Διότι τὸ θεμέλιο τοῦ τελευταίου δὲν εἶναι ὁ ἐπίτριτος, ὅπως γράφει ὁ Οἰκονόμου, ἀλλὰ ὁ λόγος /11, καὶ ἡ σημασία τῶν πρώτων ἀριθμῶν γιὰ τὴν ἀναπτυξη τῶν κλιμάκων. Χωράει ὁ ἐπίτριτος στὴν χρυσανθινὴ κλίμακα, χωράει καὶ ὁ ἐλάχιστος, ἀλλὰ δὲν χωράει γιὰ παράδειγμα τὸ 5/4, ἢ ἀλλιῶς τὸ 10/9 ποὺ ἀναφέρει ὁ ἴδιος ὁ Χρύσανθος σὰν εὐρωπαϊκὸ ἀντιπαράδειγμα. Ὁμοίως καὶ... βουστροφηδὸν δὲν χωράει ὁ ἐφενδέκατος (12/11) τοῦ Χρυσάνθου στὸ δυτικὸ ὑπόδειγμα, καὶ ἐν τέλει ἴσως γιὰ αὐτὸ καὶ ἔγινε ἔστω ἀσυναίσθητα ἡ ἀποπειρα ἀνασκευῆς τῶν χρυσανθινῶν διαστημάτων. Φαίνεται πὼς οἱ ἑδραιωμένες κλίμακες ἀνέχονται ἀπὸ πρώτους ἀριθμοὺς μόνο 2, 3, χ ὅπου χ=τὸ "ἐθνικὸ χρῶμα" τῆς βασικῆς κλίμακας καὶ ἀπαραίτητος συντελεστὴς στὴν πράξη καὶ στὴν θεωρία στὸ ἐλάχιστο μόριο ποὺ μπορεῖ νὰ ἀνεχθῇ τὸ... σουρωτῆρι τοῦ κάθε σύστηματος (στὸν Χρύσανθο, τὸ ἐλάχιστο μόριο εἶναι 33/32 ἂν δὲν ἀπατῶμαι*). Ὁ ἐπίτριτος (4/3) δὲν μπορεῖ λοιπὸν νὰ εἶναι ἡ βάση τοῦ χρυσανθινοῦ συστήματος. Αὐτὴ πρέπει νὰ περιλαμβάνει ὑποχρεωτικὰ τὸ 11. Αὐτὰ μοῦ λένε τὰ πολὺ μὰ πολὺ περιορισμένα μου διαβάσματα, τὰ ὁποῖα βεβαίως μπορεῖ νὰ ἀκυρώνονται ἀπὸ ὅλα τὰ ὑπόλοιπά μου κενά, μὲ πρῶτο τῆς ἐκκλ. πρακτικῆς, καὶ νὰ εἶναι ὅλα ὅσα γράφω ἁπλῶς μποῦρδες. (*σημείωση-μόριο ἐννοοῦμε τὴν μικρότερη τονικὴ διαφορὰ ποὺ ἀκούγεται αὐτούσια, ὄχι ποὺ προκύπτει ἔμμεσα ἁπὸ τὴν σύγκριση μηκῶν χορδῆς, λ.χ. 1/88 ἢ 1/81).
 
Last edited by a moderator:
Κ

Κωσταντής1

Guest
...τί συμβαίνει, πιστεύω. Ἡ κλίμακα τοῦ Χρύσανθου (ἢ μᾶλλον "τοῦ Χρύσανθου") εἶναι "εἶδος μικτὸν ἀλλὰ νόμιμον" (Σολωμὸς... αὐτοβιογραφούμενος!) Εἶναι δύο κλίμακες σὲ μία: (1) ἀπὸ Γα (ντο) μιὰ πυθαγόρεια μὲ τόνους - ἡμιτόνιο (μόνο) ποὺ φτάνει ὡς τὸ ἐπόμενο ΠΑ. Καὶ (2) ἀπὸ Δι ἢ πΑ μιὰ ἄλλη μυστήρια μὲ μείζονα- ἐλάχιστο- ἐλάσσονα τόνο. Ἡ πρώτη εἶναι τὸ πεντάχορδο (Πα-κΕ) καὶ τὸ πεντάχορδο (Δι-ΠΑ) μὲ Ζω ὔφεση. Ἡ ἄλλη εἶναι τὸ τετράχορδο πΑ-Δι καὶ τὸ τετράχορδο Δι-νΗ (μὲ Ζω φυσικό). Οἱ δύο κλίμακες ἀπαντῶνται λοιπὸν στὸ Ζω ποὺ ἔχει ὕφεση ἀκριβῶς 704/729. Ἡ θέση τριῶν ἐπιπλέον χρ. ἡμιτονίων δημιουργεῖ ἕνα εἶδος «διπλοῦ κλαβιὲ» (ὅπως σὲ κάποια σύγχρονα σαντούρια ἢ "σαντούρια" ὅπου συνυπάρχουν φαίνεται δύο ἀλληλοεπικαλυπτόμενες κατὰ περίπτωση χρωματικές), μιὰ δωδεκάτονη χρωματικὴ (9+3) καὶ μία ἑνδεκάτονη χρωματικὴ (8+3))... ἡ ἔνταση μεταξὺ 4-5, 8-9, 11-12 εἶναι βασικὸ συστατικὸ τῆς μουσικῆς καὶ ὄχι ἀνισοῤῥοπια, εἶναι "ἰσοῤῥοπημένη" δηλ. "δυναμικὴ" ἀνισοῥῥοπία. Ἐκεῖ σκόνταψε ἴσως ἡ ἐπιτροπὴ τοῦ 1881 διότι δὲν μποροῦσε νὰ συλλάβῃ ὅτι ἕνα ἀκαθόριστο διάστημα μποροῦσε ταὑτόχρονα νὰ καθοριστῇ τὸ ὅριό του μὲ ἀκρίβεια. Δὲν ὑπῆρχαν τότε τζάζ καὶ μπλοὺ νόουτ. Ὁ Χρύσανθος ὅμως - καὶ πιστεύω οἱ ἀρχαῖοι - μποροῦσαν.
 
Last edited by a moderator:
Top