Βιογραφικό Θεόδωρου Βασιλικού

jinxsalonika

Ηλίας Πανουράκης
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΒΑΣΙΛΙΚΟΥ
Ο Θεόδωρος Βασιλικός γεννήθηκε στην Αθήνα. Οι γονείς του είχαν καταγωγή, ο μεν πατέρας του από τη Χίο, η δε Μητέρα του από τη Σαντορίνη.
Είχε την τύχη να μεγαλώσει μέσα σε Ιεροψαλτικό κλίμα καθότι ο πατέρας του ήταν άριστος ερμηνευτής και εκλεκτός μουσικός Ιεροψάλτης.
Σε ηλικία οκτώ ετών έχει τα πρώτα ακούσματα από τον πατέρα του Αλέξανδρο, ο οποίος έψαλλε κατά καιρούς σε κεντρικούς Ι. Ναούς των Αθηνών και της επαρχίας, αλλά και στην Παναγία Μεγαλόχαρη της Τήνου. Ακολουθώντας τον πατέρα του στο αναλόγιο, βοηθώντας στο ισοκράτήμα, συγχρόνως «συνελάμβανε» με το αυτί του τους ύμνους εκείνους που θα τον βοηθούσαν να κάνει σιγά σιγά το πρώτο ξεκίνημα. Βασικός και αναντικατάστατος δάσκαλος του ο πατέρας του. Με την πείρα πού είχε, κατάλαβε ότι ο υιός του είναι προικισμένος με ένα σπάνιο φωνητικό χάρισμα,ο οποίος θα μπορούσε να γίνει ένας διακεκριμένος Ιεροψάλτης. Τον πρόσεχε πολύ. Δεν τον άφηνε να ψάλλει σε υψηλούς τόνους για να μη δυσκολεύεται η φωνή και αρχίζει να «ξεχειλώνει», οπότε θα επέρχετο αργά αλλά σταθερά η φωνητική βλάβη.
Από 10 έως και 15 ετών άρχισε και τελείωσε κοντά στον πατέρα του σχεδόν όλη την ύλη των μαθημάτων της Βυζαντινής Εκκλησιαστικής μουσικής που διδάσκεται σε ένα ωδείο. Σε ηλικία 17 ετών διορίζεται επίσημα αριστερός ιεροψάλτης στον Αγιο Ιωάννη Χρυσόστομο Νικαίας. Ένα χρόνο αργότερα γράφεται στο Ελληνικό Ωδείο και έχει καθηγητή τον αείμνηστο Θεόδωρο Χατζηθεοδώρου. Σε τρία, (αντί πέντε) χρόνια τελείωσε το ωδείο. Ο δε καθηγητής του είχε γίνει ο καλύτερος διαφημιστής του σκορπώντας στους ψαλτικούς κύκλους τα καλύτερα σχόλια. Από τότε αργά και σταθερά άρχισε να «ακούγεται» το όνομα του στους ψαλτικούς αλλά και στους ιερατικούς κύκλους. Κατά τη στρατιωτική του θητεία, μετά την κανονική εκπαίδευση, πήρε μετάθεση στην πόλη του Κιλκίς. Ο τότε Μητροπολίτης Κιλκισίου, όταν τον άκουσε να ψάλλει σε κάποια εκδήλωση του στρατοπέδου που υπηρετούσε, τον κάλεσε κοντά του και αφού πήρε την άδεια από τον διοικητή του, του ανέθεσε να αναλάβει (για πρώτη φορά στην έως τώρα καριέρα του,) πρωτοψάλτης στον Καθεδρικό Ι. Ναό της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Κιλκίς, όπου κατά συγκυρία εχήρευε η θέση. Στην πόλη αυτή γνώρισε πολύ μεγάλη αγάπη, φιλοξενία, και αποδοχή από το σύνολο των κατοίκων.
Απολυόμενος από τον στρατό διορίζεται δεξιός ιεροψάλτης στον Ι. Ναό του Τιμίου Σταυρού Αιγάλεω. Εκεί άρχισε το τάλαντο της φωνής του να αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο στο ευρύ φιλόμουσο εκκλησιαστικό κοινό. Σε λίγους μήνες από τον διορισμό του στο Αιγάλεω, η Αδελφότης Θεολόγων «Η ΖΩΗ» του προτείνει να ηχογραφήσει για δική της εκμετάλλευση τον πρώτο του δίσκο, με ύμνους της Θείας Λειτουργίας. Με την κυκλοφορία του δίσκου και σε διάστημα 8 μηνών είχε τέτοια ζήτηση στα βιβλιοπωλεία της σε όλη την Ελλάδα, που θα ζήλευαν οι μεγάλες δισκογραφικές εταιρίες, της πατρίδας μας. Μετά την επιτυχία αυτή, επανέρχεται και πάλι η Αδελφότης «ΖΩΗ» και προτείνει στον Βασιλικό να ηχογραφήσει στα στούντιο της Κολούμπια - όπως έγινε και την πρώτη φορά - έντεκα δίσκους με διαφορετικά περιεχόμενα ύμνων και Εκκλησιαστικών περιόδων, με τους ιδίους όρους του πρώτου δίσκου. Βεβαίως μία τέτοια ευκαιρία δεν ήταν δυνατόν να την αφήσει να πάει χαμένη. Μπαίνει στο στούντιο και σε διάστημα οκτώ μηνών τελειώνει με πολύ επιτυχία ολόκληρη τη σειρά κερδίζοντας πολύτιμες εμπειρίες, αλλά και την μετέπειτα φήμη του. Στη συνέχεια μεσολαβούν οι διορισμοί του στους Ι. Ναούς Αγίου Νικολάου Πειραιώς - Καθεδρικό Ι. Ναό Αγίου Μηνά Ηρακλείου Κρήτης - Παναγία Μεγαλόχαρη της Τήνου - και από το 1973 έως και σήμερα ψάλλει αδιαλείπτως στον Ι. Ναό του Αγίου Αποστόλου Θωμά Αμπελοκήπων ή Γουδί Αθηνών. Στη συνέχεια της καριέρας του ο Πανάγαθος Θεός και η υπεραγία Θεοτόκος προνοούν για αυτόν ευχάριστα γεγονότα. Την περίοδο που υπηρετούσε στην Τήνο, ο τότε Μητροπολίτης Χίου κυρός Χρυσόστομος Γιαλούρης με παράκληση του προς τον τότε πρόεδρο της Ιονικής και Λαϊκής Τραπέζης αείμνηστο Ανδρεάδη, τον διορίζει από την πρώτη ημέρα πρόσληψης του, μόνιμο υπάλληλο της τραπέζης στη διεύθυνση Δημοσίων σχέσεων. Με εντολή του προέδρου είχε μόνιμη άδεια από την υπηρεσία του όταν τον καλούσαν να ψάλλει στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό. Ευχή και επιθυμία του προέδρου ήταν να δημιουργηθεί μία χορωδία από υπαλλήλους της τραπέζης που υπηρετούσαν στο λεκανοπέδιο της Αττικής, αλλά και «έτοιμους» Ιεροψάλτες καταξιωμένους στο χώρο. Σε διάστημα 6 μηνών η χορωδία ήταν έτοιμη. Επιχορηγείτο δε οικονομικά από την τράπεζα. Αποτελείτο αρχικά από 40 και αργότερα από 50 άτομα. Μετά 2 χρόνια από την ίδρυση της χορωδίας, ο τότε υπουργός Οικονομικών αείμνηστος Αθανάσιος Κανελλόπουλος, (γνωστός φίλος της Εκκλησιαστικής Βυζαντινής μουσικής), πρότεινε στον Πρόεδρο της Τραπέζης ο Θεόδωρος Βασιλικός να αποσπασθεί στο Υπουργείο Οικονομικών για να συνεχίσει εκεί τις μουσικές χορωδιακές του δραστηριότητες. Έτσι και έγινε. Παρέμειναν τα ίδια άτομα της τραπέζης και προστέθηκαν μερικοί ακόμη υπάλληλοι του Υπουργείου, φθάνοντας συνολικά τα 60 με 65 άτομα. Η χορωδία είχε τρεις φορές την εβδομάδα πρόβα σε μόνιμη βάση, χρηματοδοτείτο δε, με μηνιαίο επίδομα για κάθε χορωδό. Διδάσκονταν μαθήματα από το χοράρχη για προχωρημένους Ιεροψάλτες. Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι για πρώτη φορά στα χρονικά της δημόσιας διοίκησης και μάλιστα σε ένα τόσο μεγάλο υπουργείο, συγκροτήθηκε χορωδία με τέτοιο αντικείμενο από καταβολής Ελληνικού κράτους μέχρι και σήμερα.
Εδόθησαν 150 και πλέον συναυλίες σε κάθε επαρχιακή πόλη της Ελλάδος, σε 15 πολιτείες των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, ήτοι: Ατλάντα-Νέα Υόρκη- Φιλαδέλφεια- Βοστόνη- Οχάϊο- Κλήβελαντ- Τέξας-Πίτσμπουρκ- Λός Αντζελες- Σαν Αντώνιο- Σικάγο- Βιρτζίνια- Νιου Τζέρσευ- Ουάσιγκτον DC- Νέα Ορλεάνη.- Αυστραλία: Σύδνεϋ-Μελβούρνη- Αδελαΐδα- Πέρθ.-Νότια Αφρική: Γιοχάνεσμπουργκ- Κέηπ Τάουν. Ευρώπη: Βέλγιο- Ελβετία- Αγγλία- Γερμανία- Ιταλία- Γαλλία. Οι συναυλίες αυτές ήταν προσφορά του Ελληνικού κράτους κυρίως προς τους Έλληνες της διασποράς. Σε όλες τις συναυλίες, μέσα στο πρόγραμμα υπήρχαν και παραδοσιακά δημοτικά τραγούδια. Οι προσκλήσεις από το εξωτερικό δεν σταμάτησαν να έρχονται για τη χορωδία. Σε μία εξ αυτών, και συγκεκριμένα στο προάστιο των Παρισίων DAIN DENIS σε μία Βασιλική 6.000 χιλιάδων καθήμενων θεατών, η χορωδία ερμήνευσε την εξόδιο ακολουθία, την οποίαν εζήτησαν οι προσκαλούντες διοργανωτές. Πρέπει να αναφερθεί ότι τη συναυλία μετέδωσε στην Ελλάδα σε απευθείας μετάδοση ο ραδιοφωνικός σταθμός της ΕΡΤ, και άλλοι 12 ραδιοφωνικοί σταθμοί σε ισάριθμες Ευρωπαϊκές πόλεις, κάτι πρωτόγνωρο για την εποχή εκείνη, αλλά γιατί όχι και για τη σημερινή. Η χορωδία του έχει προσκληθεί δύο φορές από το Βατικανό. Στην πρώτη έψαλλε στον Αγιο Φραγκίσκο της Ασίζης, (ολίγα χιλιόμετρα έξω από την πρωτεύουσα) και τη δεύτερη στον προαύλιο χώρο του Αγίου Πέτρου στη Ρώμη, παρουσία του Πάπα Ιωάννη Παύλου του δευτέρου, πενήντα πέντε Καρδιναλίων, και εξήντα χιλιάδων - θεατών ακροατών. Την συναυλία μετέδωσε απ’ ευθείας ο τηλεοπτικός σταθμός του Βατικανού. Αξίζει να αναφερθεί ότι μετά το πέρας της δίωρης συναυλίας ο Πάπας εξέφρασε τον θαυμασμό του για το πρωτόγνωρο για αυτόν άκουσμα λέγοντας στο χοράρχη αλλά και στο ακροατήριό του: «Αυτή η μουσική, αν και μονοφωνική, εν τούτοις κατόρθωσε να μας μετακινήσει από τους γήινους τούτους χώρους και να μας μεταφέρει στα Ουράνια, στο χώρο των Αγγέλων». Βεβαίως μετά από αυτή τη λιτή αλλά γεμάτη θαυμασμό δήλωση του ξένου προς την Ορθοδοξία θρησκευτικού ηγέτη, δεν θα μπορούσε να μην ήταν αυτή η κριτική όχι τόσο υπέρ της χορωδίας, αλλά πρωτίστως υπέρ της Θεόπνευστης Βυζαντινής μουσικής και της Ορθοδοξίας γενικότερα.
Εκτός από τη χορωδία του, έχει προσκληθεί και ο ίδιος στο εξωτερικό στις τέσσερις από τις πέντε ηπείρους. Οι προσκλήσεις αυτές προήρχοντο από Αρχιεπισκόπους, Μητροπολίτες, Δημάρχους και προέδρους κοινοτήτων, εσωτερικού, αλλά κυρίως εξωτερικού.
Είναι από τους πρώτους- αν όχι ο πρώτος- πρωτοψάλτης που βγήκε για πρώτη φορά εκτός των τειχών της Ελλάδος και έκανε γνωστή την Βυζαντινή Εκκλησιαστική μουσική κυρίως με τη χορωδία του. Μετά ακολούθησαν και άλλοι εκλεκτοί Πρωτοψάλται.
Μαζικά μέσα ενημερώσεως, τύπος και ειδικοί, έχουν ασχοληθεί με τις συναυλίες υπό τη διεύθυνση του, καθώς επίσης και με τις μονωδιακές του εμφανίσεις τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, με θετικότατα σχόλια τόσο για τη Βυζαντινή μουσική όσο και για τον ίδιο.
Έχει μετάσχει ως σολίστ στο δισκογραφικό έργο του γνωστού και καταξιωμένου μουσικοσυνθέτη Γιάννη Μαρκόπουλου «ΣΕΙΡΗΝΕΣ», έργο επικό γεμάτο Βυζαντινή μουσική.
Έχει συνθέσει -προκειμένου να επενδυθεί μουσικά η Θεατρική παράσταση- στην τραγωδία του Αισχύλου ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ ΔΕΣΜΩΤΗΣ με Βυζαντινή μουσική.Την ιδέα και την πρόταση προς τον Θεόδωρο Βασιλικό (μετά από πολλές προσπάθειες) την είχε η μεγάλη σε αξία σκηνοθέτιδα και ηθοποιός κα Σταυρούλα Καλατζαντωνάκη - Ζουλλιέν. Το έργο παρουσιάσθηκε από το Πανεπιστήμιο Αθηνών στη μεγάλη αίθουσα της Φιλοσοφικής σχολής, με το αξιοπρόσεκτο γεγονός ότι οι ηθοποιοί ήταν αποκλειστικά φοιτήτριες και φοιτητές, όπου μετά από δοκιμαστικά τεστ, η σκηνοθέτης επέλεξε τους πιο κατάλληλους για την περίπτωση. Το εγχείρημά της καθώς και το αποτέλεσμα των παραστάσεων-που δεν ήταν μόνο μία χρονικά,- ήταν καταπληκτικό. Το γεγονός αυτό ήταν για τη σταδιοδρομία του μοναδικό, συγκλονιστικό.
Έχει βραβευθεί κατά καιρούς από πολλούς φορείς κυρίως της τοπικής αυτοδιοικήσεως, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Η Γαλλική Ακαδημία Τεχνών, του έχει απονείμει το διεθνές βραβείο SARL CROSS για το μεγάλο και πλούσιο δισκογραφικό του έργο, ξεχωρίζοντας τις δύο Θείες Λειτουργίες Ιωάννου Χρυσοστόμου και Μεγάλου Βασιλείου σε διπλό άλμπουμ.
Το δισκογραφικό του έργο είναι τεράστιο και εξωπραγματικό. Συνολικά σε Ελλάδα και εξωτερικό κυκλοφορούν 465 έργα. Ότι ψάλλεται όλο το έτος μέσα στους Ιερούς Ναούς μας - και όχι μόνο - έχει ηχογραφηθεί, είτε χορωδιακά είτε μονοδιακά. Εξ’ αυτών των έργων, στην Ελλάδα κυκλοφορούν 347, και τα υπόλοιπα στο εξωτερικό με παραγωγό και δική της εκμετάλευση, την ξένη δισκογραφική εταιρία OCORA. Τα έργα αυτά όποιος επιθυμεί μπορεί να τα προμηθευθεί στα δισκοπωλεία σοβαρής μουσικής, Ευρώπης Αμερικής και Αυστραλίας,καθώς επίσης και σε μεγάλα μουσεία όπως του Λούβρου, της Αγίας Πετρούπολις, και αλλού. Στην Ελλάδα έχει ηχογραφήσει για λογαριασμό και δική της εκμετάλευση της Αδελφότητος «ΖΩΗ», 12 δίσκους. Επίσης με την δισκογραφική εταιρία ΜΙΝΟΣ για λογαριασμό και δική της εκμετάλευση, έχει ηχογραφήσει 18 δίσκους. Με δική του παραγωγή και εκμετάλευση, κυκλοφορούν 319 δίσκοι που περιλαμβάνουν σε περιεχόμενο, ότι ψάλλει η Θεία Λατρεία της Ορθοδοξίας μας. Το πιο σημαντικό κομμάτι της δισκογραφικής του δουλειάς, είναι αυτό που απευθείνεται σε όσους και όσες επιθυμούν να μάθουν τη Βυζαντινή μουσική με την απλή μέθοδο της οπτικοακουστικής.

Δηλαδή: Έχοντας ο μαθητής το βιβλίο μπροστά του, ακούει στο DC το δάσκαλο, και κατόπιν ο μαθητής επαναλαμβάνει. Έχει δε την ευχέρεια να ακούει το μάθημα όσες φορές θέλει, μέχρι να το μάθει. Η Οπτικοακουστική σειρά περιλαμβάνει 79 έργα τα οποία αντιπροσωπεύουν πέντε χρόνια σπουδών στο ωδείο. Το έργο αυτό βοηθάει τα μέγιστα όλους ανεξαιρέτως τους μαθητές της Βυζαντινής μουσικής. Επίσης έχει κυκλοφορήσει δύο δίσκους για λογαριασμό και εκμετάλλευση της Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος. Τέλος, έχει ηχογραφήσει για λογαριασμό και εκμετάλλευση του Ιδρύματος μουσικολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών με διευθυντή τον κ. Γρηγόριο Στάθη, ύμνους του Θεόδωρου Παπαπαράσχου Φωκαέως, για τη σειρά «Μεγάλοι Βυζαντινοί Συνθέτες». Όπως αντιλαμβάνεται κανείς το δισκογραφικό του έργο είναι τεράστιο και εξωπραγματικό για τα μουσικά δρώμενα της Ελλάδος, είτε της Βυζαντινής μουσικής, αλλά και του πενταγράμμου γενικότερα. Καλύπτει δε και τον πιο απαιτητικό ακροατή σε ερμηνευτική ποιότητα, αλλά και σε ποσότητα περιεχομένων. Το ρεπερτόριο περιέχει υμνολογία με χορωδιακούς ύμνους, επίσης από συναυλίες με ζωντανές ηχογραφήσεις, ως και επίσης μονοδιακούς ύμνους. Τέλος υπάρχουν τρείς δίσκοι με παραδοσιακά δημοτικά τραγούδια συνοδεία μουσικών δημοτικών οργάνων. Αυτό το διαχρονικό έργο θα συντροφεύει γενεές ανθρώπων, γι’ αυτό πρέπει να διαφυλαχθεί ως κόρη οφθαλμού, κύρια και αποκλειστικά από την Εκκλησία, αλλά και από τον ίδιο τον χοράρχη.
Τελειώνοντας αυτή την ενότητα πρέπει να τονισθεί πόσο ψυχοφθόρο και κουραστικό είναι σαν παραγωγή, να ετοιμασθεί ένα και μόνο έργο - πόσο μάλλον 465 στο σύνολο - και μάλιστα με τις τελειομανείς απαιτήσεις του Θεόδωρου Βασιλικού. Χρειάζονται δέκα δύωρες πρόβες. Δύο ημέρες ηχογράφηση στο στούντιο, επίσης δύο ημέρες μοντάζ στο στούντιο. Τέλος οκτώ ημέρες στο τυπογραφείο, (για διορθώσεις κειμένων και τεχνικής επεξεργασίας) των χαρτικών καρτελών που συνοδεύουν το CD - και παλαιότερα το δίσκο από βυνήλιο. Σύνολο, είκοσι ημέρες στο σύνολο τους για να ετοιμασθεί ένα έργο.
Τι να πεί κανείς για το πόση φωνητική κούραση απαιτείται - εν προκειμένω για τον χοράρχη μας - για να ολοκληρωθεί αυτό το έργο στο σύνολο του. Γι’ αυτό και το έργο χαρακτηρίζεται «εξωπραγματικό». Βεβαίως υπάρχουν και άλλοι πρωτοψάλται, (τα τελευταία χρόνια και εξαιρετικές γυναικείες φωνές από Ιερές Μονές), που μας χάρισαν και μας χαρίζουν ηδύμολπα ακούσματα της Ορθοδόξου λατρείας μας, με αναλογικά συγκεκριμένο αριθμό έργων, συμπληρώνοντας ο ένας τον άλλον.
Είναι εκατοντάδες οι συναυλίες και τα ρεσιτάλ Βυζαντινής Εκκλησιαστικής μουσικής που έδωσε σε Ελλάδα και εξωτερικό. Αλλες τόσες είναι οι εμφανίσεις του σε τηλεοπτικές και ραδιοφονικές εκπομπές.
Τουλάχιστον πέντε εκατοντάδες είναι οι προσκλήσεις που έλαβε για να ψάλλει σε πανηγύρεις - και όχι μόνο - Ιερών Ναών της χώρας μας και της αλλοδαπής.
Το φωνητικό του τάλαντο το αφιέρωσε στην Ορθόδοξη Θεία Λατρεία και όχι στο Λαϊκό ή Δημοτικό τραγούδι. Είναι γνωστό ότι σε ηλικία 24 ετών του έγιναν πολλαπλές προτάσεις από δύο κορυφαίους μουσικοσυνθέτας της χώρας μας, αλλά και από την πιο μεγάλη δισκογραφική εταιρία της εποχής εκείνης, να ασχοληθεί επαγγελματικά και μόνο με το Λαϊκό τραγούδι. Δεν τον κυρίευσε το οικονομικό όφελος από αυτή την ευκαιρία. Συνέχισε να τον συναρπάζει η Βυζαντινή μουσική, γι’ αυτό και αφιερώθηκε σε αυτή με πολύ ζήλο και αγάπη. Βεβαίως η επιλογή του αυτή τον δικαίωσε απολύτως, κρίνοντας κανείς την τόσο επιτυχημένη καριέρα του.
Μιά καριέρα που τη συνεχίζει με πολύ επιτυχία μέχρι και σήμερα και για όσα χρόνια θέλει ο Θεός και ο Αγιος Θωμάς.
Δέκα χρόνια χρειάστηκαν για να εισαχθεί στα νάματα και στις πρώτες γνώσεις της Βυζαντινής μουσικής. Αλλα πενήντα πέντε χρόνια προβάλλει και διαδίδει την Ορθοδοξία μας, μέσω της Θεόπνευστης και παναρμόνιας Βυζαντινής μουσικής, που εκτός των άλλων είναι και η μουσική κορωνίδα της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Σαν Έλληνες έχουμε βαθύτατη υποχρέωση να την προβάλουμε ανά τον κόσμο και να την μεταλαμπαδεύουμε στους νεώτερους ερμηνευτές, ούτως ώστε να ακούγεται και να διαδίδεται ανά τους αιώνες, όσο θα υπάρχουν έθνη και πολιτισμοί, προς Δόξαν και Τιμήν του Ιδρυτού της Εκκλησίας μας Κυρίου ημών Ιησού Χριστού.
 

Γιώργος Μ.

Γιώργος Μπάτζιος
Ευχαριστούμε, jinxsalonica, ομολογώ ότι πολλές λεπτομέρειες που παρουσιάζει αυτή η βιογραφία μου ήταν τελείως άγνωστες.
 
Top