Βιογραφικά, φωτογραφίες, αναμνήσεις, διηγήσεις περί του Αθανασίου Παναγιωτίδη
- Thread starter Μιχάλης 7
- Start date
Ευχαρίστηση μου είναι να θυμάμαι και να μοιράζομαι τις όποιες μνήμες μου από το μεγάλο Δάσκαλο. Θα αναφέρω εδώ κάθε φορά, ό,τι θυμάμαι. Αρχίζω με τον τρόπο διδασκαλίας, για το οποίο νομίζω θα υπάρχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον.
-- Τα βιβλία από τα οποία με δίδαξε, τα κλασσικά κείμενα περιείχαν. Μου εξηγούσε όμως θεωρητικά και πρακτικά, δηλ. προφορικά πρώτα, όπως π.χ. το ψηφιστόν, όπου η φωνή "πρέπει να σπάει", και μετά μου το εκτελούσε, το άκουγα δηλ. και το επαναλάμβανα να δει αν το έκανα σωστά. Το ίδιο ας πούμε με τη βαρεία, όπου "δίνουμε βάρος στη φωνή στο φθόγγο που ακολουθεί", το έλεγε και το επαναλάμβανα. Μου έκανε όμως και ανάλυση της εκτέλεσης πολλών φράσεων. Το βιβλίο του Δημητρίου Νεραντζή : ΣΥΜΒΟΛΗ ΣΤΗΝ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟΥ ΜΕΛΟΥΣ. περιέχει αυτές όλες τις αναλύσεις, ως προς το τρόπο που εκτελούσαν οι μεγάλοι δάσκαλοι και ψάλτες, εκτελώντας τα μέλη που είχαν γραφτεί στη νέα γραφή ( που έγινε από το Χρύσανθο,Γρηγόριο και Χουρμούζιο) . Ως γνωστόν στη Νέα Μέθοδο, αφαιρέθηκαν βασικοί χαρακτήρες ποσότητας και ποιότητας. Ε αυτούς τους χαρακτήρες που λείπουν, οι μεγάλοι τους εκτελούσαν και τους δίδασκαν!
-- Δυστυχώς δεν σκεφτόμουν τότε να καταγράφω όλες μου τις εμπειρίες από τον μεγάλο Δάσκαλο. Πολύ νέος ήμουνα, δεν συνειδητοποιούσα τότε, το τί ζούσα (άλλωστε πάντα συμβαίνει αυτό, τις μεγάλες στιγμές και ώρες, δεν τις καταλαβαίνουμε όταν - την ώρα που τις ζούμε, αλλά όταν περάσουν χρόνια!
-- Τα βιβλία από τα οποία με δίδαξε, τα κλασσικά κείμενα περιείχαν. Μου εξηγούσε όμως θεωρητικά και πρακτικά, δηλ. προφορικά πρώτα, όπως π.χ. το ψηφιστόν, όπου η φωνή "πρέπει να σπάει", και μετά μου το εκτελούσε, το άκουγα δηλ. και το επαναλάμβανα να δει αν το έκανα σωστά. Το ίδιο ας πούμε με τη βαρεία, όπου "δίνουμε βάρος στη φωνή στο φθόγγο που ακολουθεί", το έλεγε και το επαναλάμβανα. Μου έκανε όμως και ανάλυση της εκτέλεσης πολλών φράσεων. Το βιβλίο του Δημητρίου Νεραντζή : ΣΥΜΒΟΛΗ ΣΤΗΝ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟΥ ΜΕΛΟΥΣ. περιέχει αυτές όλες τις αναλύσεις, ως προς το τρόπο που εκτελούσαν οι μεγάλοι δάσκαλοι και ψάλτες, εκτελώντας τα μέλη που είχαν γραφτεί στη νέα γραφή ( που έγινε από το Χρύσανθο,Γρηγόριο και Χουρμούζιο) . Ως γνωστόν στη Νέα Μέθοδο, αφαιρέθηκαν βασικοί χαρακτήρες ποσότητας και ποιότητας. Ε αυτούς τους χαρακτήρες που λείπουν, οι μεγάλοι τους εκτελούσαν και τους δίδασκαν!
-- Δυστυχώς δεν σκεφτόμουν τότε να καταγράφω όλες μου τις εμπειρίες από τον μεγάλο Δάσκαλο. Πολύ νέος ήμουνα, δεν συνειδητοποιούσα τότε, το τί ζούσα (άλλωστε πάντα συμβαίνει αυτό, τις μεγάλες στιγμές και ώρες, δεν τις καταλαβαίνουμε όταν - την ώρα που τις ζούμε, αλλά όταν περάσουν χρόνια!
Σχετικά πάλι με τη διδασκαλία, ο Δάσκαλος, επέμενε πολύ -απόλυτα θα πρέπει να τονίσω, να ακούγονται ΟΛΑ ΤΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΘΑΡΑ. Ιδιαίτερη σημασία έδινε στην ορθοφωνία, να ακούγονται καθαρά τα φωνήεντα αλλά και όλα τα σύμφωνα. Νευρίαζε όταν άκουγε να ψέλλουν π.χ. Άγιος ο Θεός, αλλά να ακούγεται ... Άγιο ο Θεο.... ! Μου δίδαξε πώς να σχηματίζω το στόμα έτσι ώστε να ξεχωρίζουν τα φωνήεντα ολοκάθαρα. Το α να είναι πράγματι α, το ο να είναι ο, το ου να είναι ου κλπ. Μου είχε πει να στέκομαι στο σπίτι μπροστά στο καθρέφτη και να κάνω πρόβες ως προς αυτό, το σχήμα του στόματος - χειλιών κατά την εκφορά κάθε φωνήεντος, ώστε να ακούγονται ΚΑΘΑΡΑ και να ξεχωρίζουν το ένα από το άλλο.
Ένα άλλο που μου είχε μάθει ήταν η εκτέλεση σωστά των κλιμάκων. Διότι όπως έλεγε, οι περισσότεροι δεν εκτελούν σωστά τις κλίμακες. Μου τόνιζε τίς έλξεις που κάποιοι φρόγγοι ασκούν στους άμεσα γειτνιάζοντες. Ιδιαίτερα θυμάμαι στη κλίμακα του Βαρέως διατονικού ήχου με βάση τον Ζω την έλξη του Κε προς τον Ζω, που (πρέπει) να εκτελείται ως να υπάρχει στον Κε ... τρίγραμμη ή και τεράγραμμη δίαιση! Αυτά ίσως σήμερα να φαίνονται απλά, διότι έχουν κυκλοφορήσει πολλά βιβλία θεωρητικά, έχουν γίνει πολλές σχολές, και υπάρχουν πολλοί μαθητές μεγάλων δασκάλων που τα έχουν διδαχθεί. Όμως τότε οι περισσότεροι ψάλτες δεν τα ήξεραν, ιδιαίτερα στην Αθήνα.
[Αν θεωρούνται ανιαρά=βαρετά χωρίς ιδιαίτερη σημασία αυτά που γράφω, παρακαλώ να μου το πείτε, δεν χρειάζεται να σας κουράζω]
Ένα άλλο που μου είχε μάθει ήταν η εκτέλεση σωστά των κλιμάκων. Διότι όπως έλεγε, οι περισσότεροι δεν εκτελούν σωστά τις κλίμακες. Μου τόνιζε τίς έλξεις που κάποιοι φρόγγοι ασκούν στους άμεσα γειτνιάζοντες. Ιδιαίτερα θυμάμαι στη κλίμακα του Βαρέως διατονικού ήχου με βάση τον Ζω την έλξη του Κε προς τον Ζω, που (πρέπει) να εκτελείται ως να υπάρχει στον Κε ... τρίγραμμη ή και τεράγραμμη δίαιση! Αυτά ίσως σήμερα να φαίνονται απλά, διότι έχουν κυκλοφορήσει πολλά βιβλία θεωρητικά, έχουν γίνει πολλές σχολές, και υπάρχουν πολλοί μαθητές μεγάλων δασκάλων που τα έχουν διδαχθεί. Όμως τότε οι περισσότεροι ψάλτες δεν τα ήξεραν, ιδιαίτερα στην Αθήνα.
[Αν θεωρούνται ανιαρά=βαρετά χωρίς ιδιαίτερη σημασία αυτά που γράφω, παρακαλώ να μου το πείτε, δεν χρειάζεται να σας κουράζω]
Δεν είναι καθόλου βαρετά κε Παπασάββα, αλλά αντιθέτως ενδιαφέροντα, όπως και κάθε πληροφορία περί του τρόπου διδασκαλίας των παλαιοτέρων ψαλτών και διδασκάλων. Ακόμα κι αν σήμερα πολλές συνθήκες της διδασκαλίας έχουν αναπόφευκτα αλλάξει και πρέπει να βρεί κανείς πιθανόν κι άλλους τρόπους, οι πληροφορίες αυτές παραμένουν πολύτιμες. Γι' αυτό, αν δεν σας κουράζουμε, θα σας παρακαλούσα να συνεχίσετε με τον τρόπο διδασκαλίας, θεωρητικής και πρακτικής, στο θέμα του ρυθμού.
Γιάννης Αρβανίτης
Γιάννης Αρβανίτης
Ως προς τον ρυθμό ο Δάσκαλος χρησιμοποιούσε τον δίσημο, αυτό φαίνεται άλλωστε από αρκετές ηχογραφήσεις του, όπου ακούγεται το ... κτύπημα του. Επέμενε να κρατείται ο ρυθμός σταθερά. Επέμενε στην σωστή εκτέλεση των διαστημάτων. Καταλάβαινε αν έπεφτα έστω και ελάχιστα στο τέλος ενός π.χ. δοξαστικού, και μου συνέστησε να χρησιμοποιώ τονοδότη (διαπασών) για να ελέγχω τον εαυτό μου και να διορθώνομαι.
Για πολλούς εθεωρείτο μειονέκτημα ο εκφαστικότατος τρόπος εκτέλεσης των ύμνων από τον Παναγιωτίδη, εννοώ όχι μόνο στο ακουστικό μέρος, αλλά όσον αφορά τη κίνηση, χεριών και σώματος. Αλλά θα πρέπει να πούμε πως ο μεγάλος αυτός μουσουργός ΖΟΥΣΕ κυριολεκτικά τα όσα έψελνε, και οι κινήσεις του ήταν ανάλογες τόσο του μουσικού μέρους όσο και του μέλους, του λόγου του ύμνου. Αλλά καταλαβαίνω πως για πολλούς αυτό δεν είναι "ωραίο".
--Κάποιες από τις οδηγίες = συμβουλές που μου έδωσε : "Ποτέ να μή ψάλλεις ή τραγουδάς στο ανοιχτό ύπαιθρο, ούτε μέσα σε αυτοκίνητο που κινείται" . Η εξήγηση? πολύ απλή. Σ 'αυτές τις περιπτώσεις ταλαιπωρούνται τρομερά οι φωνητικές χορδές, με τελικό αποτέλεσμα δυσάρεστες επιπτώσεις στη φωνή.
Για πολλούς εθεωρείτο μειονέκτημα ο εκφαστικότατος τρόπος εκτέλεσης των ύμνων από τον Παναγιωτίδη, εννοώ όχι μόνο στο ακουστικό μέρος, αλλά όσον αφορά τη κίνηση, χεριών και σώματος. Αλλά θα πρέπει να πούμε πως ο μεγάλος αυτός μουσουργός ΖΟΥΣΕ κυριολεκτικά τα όσα έψελνε, και οι κινήσεις του ήταν ανάλογες τόσο του μουσικού μέρους όσο και του μέλους, του λόγου του ύμνου. Αλλά καταλαβαίνω πως για πολλούς αυτό δεν είναι "ωραίο".
--Κάποιες από τις οδηγίες = συμβουλές που μου έδωσε : "Ποτέ να μή ψάλλεις ή τραγουδάς στο ανοιχτό ύπαιθρο, ούτε μέσα σε αυτοκίνητο που κινείται" . Η εξήγηση? πολύ απλή. Σ 'αυτές τις περιπτώσεις ταλαιπωρούνται τρομερά οι φωνητικές χορδές, με τελικό αποτέλεσμα δυσάρεστες επιπτώσεις στη φωνή.
Τα όσα έμαθα από τον μεγάλο Δάσκαλο, μέσα σε πολύ μικρό (σχετικά) διάστημα, δεν τα έμαθα στα .... 50 χρόνια σπουδών και μελέτης (3 χρόνια στη Σχολή Β.Μ. Αρχιεπισκοπής Κύπρου, 1 χρόνο στη Σχολή Β.Μ. που δίδασκαν Καραμάνης, Χρύσανθος, Ταλιαδώρος -1970), 5 χρόνια στη Σχολή Β.Μ. της Ι.Μ.Λαρίσης (απ'όπου πήρα πτυχίο Ιεροψάλτου και Δίπλωμα Β.Μ.) Τα αναφέρω για να τονίσω το ΜΕΓΕΘΟΣ του ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΗ. (Οι γραμμές αυτές θα έπρεπε να είναι η εισαγωγή μου, στα όσα αφορούν τη ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΗ).
-- Είναι γνωστό ότι η εκτέλεση των χαρακτήρων ποσότητας, δεν είναι ο ίδιος για όλους τους χαρακτήρες της ίδιας αξίας. Γι αυτό άλλωστε υπάρχει και η ορθογραφία στη Β.Μ. Από ΚΑΝΕΝΑΝ άλλο όμως δεν το διδάχτηκα ή δεν θυμάμαι να το διδάκτηκα! Και όχι μόνο θεωρητικά αλλά και πρακτικά. Π.χ. μου "έδειξε" τη μεγάλη διαφορά του ολίγου από τα κεντήματα. Ή του τονισμού της πεταστής ( πιστεύω πως οι περισσότεροι που σπούδασαν σε σχολές Β.Μ. δεν άκουσαν αυτά τα πράγματα). Πέραν αυτών, αν κάποιος δεν ακούσει τον τρόπο εκτέλεσης π.χ. του συνεχούς ελαφρού, ποτέ δεν θα το πει "σωστά". Για παράδειγμα, ας ακούσει κάποιος τον Παναγιωτίδη, στο Πάσα πνοή, του Α΄ήχου για να καταλάβει τί εννοώ. Ή στο Κύριε εκέκραξα. Αυτό δεν μπορεί να περιγραφηθεί θεωρητικά.
-- Είναι γνωστό ότι η εκτέλεση των χαρακτήρων ποσότητας, δεν είναι ο ίδιος για όλους τους χαρακτήρες της ίδιας αξίας. Γι αυτό άλλωστε υπάρχει και η ορθογραφία στη Β.Μ. Από ΚΑΝΕΝΑΝ άλλο όμως δεν το διδάχτηκα ή δεν θυμάμαι να το διδάκτηκα! Και όχι μόνο θεωρητικά αλλά και πρακτικά. Π.χ. μου "έδειξε" τη μεγάλη διαφορά του ολίγου από τα κεντήματα. Ή του τονισμού της πεταστής ( πιστεύω πως οι περισσότεροι που σπούδασαν σε σχολές Β.Μ. δεν άκουσαν αυτά τα πράγματα). Πέραν αυτών, αν κάποιος δεν ακούσει τον τρόπο εκτέλεσης π.χ. του συνεχούς ελαφρού, ποτέ δεν θα το πει "σωστά". Για παράδειγμα, ας ακούσει κάποιος τον Παναγιωτίδη, στο Πάσα πνοή, του Α΄ήχου για να καταλάβει τί εννοώ. Ή στο Κύριε εκέκραξα. Αυτό δεν μπορεί να περιγραφηθεί θεωρητικά.
Έχω αναρτήσει Βιογραφικά του Παναγιωτίδη στην αντίστοιχη υποενότητα. Εδώ θα συνεχίσω με τα προσωπικά μου βιώματα σε σχέση με το Μεγάλο Δάσκαλο. Θα αναφέρω σχετικό περιστατικό, που δείχνει τον πόλεμο που του γινόταν, και που, αν δεν συνέβαινε αυτό το περιστατικό, σήμερα θα είχαμε πληθώρα ηχοχραφήσεων. Το πώς και το γιατί θα γράψω εδώ :
- Ο Παναγιωτίδης, στο διάστημα που έκανα μάθημα κοντά του, είχε βρει κάπως τη φωνή του, σε ποσοστό ας πούμε 50%. Ήθελε να βρει ναό για να αναλάβει το αναλόγιο, έχοντας και τη βοήθεια μαθητών και θαυμαστών του. Ναός βρέθηκε, ήταν ο Ναός του Γενεσίου της Θεοτόκου, η επιλεγόμενη Παναγούδα (βρίσκεται στην Εγνατία). Αλλά, βρισκόμασταν στη περίοδο της ... επάρατης επταετίας. Μητροπολίτης ήταν ο, πασίγνωστος τότε στη Θεσσαλονίκη (κι όχι μόνο) Πατήρ Λεωνίδας, τον οποίο η χούντα εγκατέστησε μητροπολίτη. Φυσικά γνωρίζονταν πάρα πολύ καλά και με τον Παναγιωτίδη. Λοιπόν, για να αναλάβει το αναλόγιο έπρεπε να πάρει την ευλογία (= άδεια -έγκριση) από τον Μητροπολίτη. Πηγαίνει ο Παναγιωτίδης, με όλο το θάρρος της γνωριμίας που είχε με τον Δεσπότη, για να πάρει την ευλογία. Όταν τον επισκέφθηκε στο γραφείο του, του λέει ο Δεσπότης :"Και πώς είπαμε πως λέγεστε?"!!!! Ο Παναγιωτίδης "τα πήρε στο κρανίο"! "ΝΑ ΠΕΙ ΣΕ ΜΕΝΑ, ΤΟΝ ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΗ... ΠΩΣ ΛΕΓΕΣΤΕ??" Φυσικά, έφυγε οργισμένος (δεν ξέρω αν έφυγε βρίζοντας κι όλας). Έτσι χάθηκε η δυνατότητα και η ευκαιρία, να τον απολαύσουμε (ο υποφαινόμενος κι όσοι πλείστοι θαυμαστές του) και στο αναλόγιο, αλλά και να τον ηχογραφήσω για όσο καιρό θα βρισκόμουν στη Θεσσαλονίκη.
- Ο Παναγιωτίδης, στο διάστημα που έκανα μάθημα κοντά του, είχε βρει κάπως τη φωνή του, σε ποσοστό ας πούμε 50%. Ήθελε να βρει ναό για να αναλάβει το αναλόγιο, έχοντας και τη βοήθεια μαθητών και θαυμαστών του. Ναός βρέθηκε, ήταν ο Ναός του Γενεσίου της Θεοτόκου, η επιλεγόμενη Παναγούδα (βρίσκεται στην Εγνατία). Αλλά, βρισκόμασταν στη περίοδο της ... επάρατης επταετίας. Μητροπολίτης ήταν ο, πασίγνωστος τότε στη Θεσσαλονίκη (κι όχι μόνο) Πατήρ Λεωνίδας, τον οποίο η χούντα εγκατέστησε μητροπολίτη. Φυσικά γνωρίζονταν πάρα πολύ καλά και με τον Παναγιωτίδη. Λοιπόν, για να αναλάβει το αναλόγιο έπρεπε να πάρει την ευλογία (= άδεια -έγκριση) από τον Μητροπολίτη. Πηγαίνει ο Παναγιωτίδης, με όλο το θάρρος της γνωριμίας που είχε με τον Δεσπότη, για να πάρει την ευλογία. Όταν τον επισκέφθηκε στο γραφείο του, του λέει ο Δεσπότης :"Και πώς είπαμε πως λέγεστε?"!!!! Ο Παναγιωτίδης "τα πήρε στο κρανίο"! "ΝΑ ΠΕΙ ΣΕ ΜΕΝΑ, ΤΟΝ ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΗ... ΠΩΣ ΛΕΓΕΣΤΕ??" Φυσικά, έφυγε οργισμένος (δεν ξέρω αν έφυγε βρίζοντας κι όλας). Έτσι χάθηκε η δυνατότητα και η ευκαιρία, να τον απολαύσουμε (ο υποφαινόμενος κι όσοι πλείστοι θαυμαστές του) και στο αναλόγιο, αλλά και να τον ηχογραφήσω για όσο καιρό θα βρισκόμουν στη Θεσσαλονίκη.
Σκέφτηκα ότι θα πρέπει να κάνω ένα συμπλήρωμα -επεξήγηση της προηγούμενης μου διήγησης σχετικά με την αντίδραση του Παναγιωτίδη. Τα έγραψα όπως τα θυμάμαι, ξεχνώντας ότι όσοι τα διαβάζουν είναι πολύ νεότεροι και μάλλον δεν μπορούν να εξηγήσουν ή να κατανοήσουν τη συμπεριφορά του Παναγιωτίδη, όταν σήμερα, οι περισσότεροι ψάλτες δέχονται και ανέχονται συχνά προσβολές ή κακές συμπεριφορές! Και τις ανέχονται γιατί δεν θέλουν να χάσουν το αναλόγιο - το οποίο συνήθως γίνεται ένας τρόπος ζωής που πολύ δύσκολα τον εγκαταλείπει κανείς![Και τα πολύ λίγα χρήματα με τα οποία αμοίβεται ο ψάλτης, παρά και την οικονομική κρίση, μάλλον δεν θάταν σοβαρός παράγοντας παραμονής του, αν δεν υπήρχε η μεγάλη αγάπη για τη Β.Μ. και το ψάλσιμο].
Όμως ΑΥΤΟΣ ΗΤΑΝ Ο ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΗΣ. Δεν ανεχόταν "μύγα στο σπαθί του". Είχε θίξει πολλούς, ακόμα και μητροπολίτες, για αυτό και τον πολεμούσαν. Τα όσα, όμως, έλεγε ΗΤΑΝ ΑΛΗΘΕΙΕΣ. Δεν μπορώ, ούτε θέλω, ούτε δικαιούμαι να αναφέρω τί έχουν λεχθεί για μεγάλους ψάλτες, περί του τί είχαν ανεχθεί ή υποστεί προκειμένου να πάρουν αναλόγιο σε μεγάλες εκκλησίες! Ε αυτά ο Παναγιωτίδης δεν μπορούσε να τα ανεχθεί ούτε να κάνει πράγματα αντίθετα των "πιστεύω" του. Ο καθένας μπορεί να τον κρίνει, να συμφωνήσει ή να διαφωνήσει.
Όμως ΑΥΤΟΣ ΗΤΑΝ Ο ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΗΣ. Δεν ανεχόταν "μύγα στο σπαθί του". Είχε θίξει πολλούς, ακόμα και μητροπολίτες, για αυτό και τον πολεμούσαν. Τα όσα, όμως, έλεγε ΗΤΑΝ ΑΛΗΘΕΙΕΣ. Δεν μπορώ, ούτε θέλω, ούτε δικαιούμαι να αναφέρω τί έχουν λεχθεί για μεγάλους ψάλτες, περί του τί είχαν ανεχθεί ή υποστεί προκειμένου να πάρουν αναλόγιο σε μεγάλες εκκλησίες! Ε αυτά ο Παναγιωτίδης δεν μπορούσε να τα ανεχθεί ούτε να κάνει πράγματα αντίθετα των "πιστεύω" του. Ο καθένας μπορεί να τον κρίνει, να συμφωνήσει ή να διαφωνήσει.
Μα αγαπητέ μου Ιωάννη, ΟΥΤΕ ΤΟΤΕ ΥΠΗΡΧΕ ΑΛΛΟΣ ΣΑΝ ΕΚΕΙΝΟΝ! Ηταν ο ... Δον Κιχώτης της εποχής του! Γι αυτό είχε περισσότερους εχθρούς από φίλους! Μόνο ο Αστέριος Δεβρελής, σαν ένας... 2ος Παναγιωτίδης, εγκατέλειψε το αναλόγιο, μή ανεχόμενος κάποιες καταστάσεις, και μάλιστα στην ηλικία των 40 (αν δεν κάνω λάθος).
" Ακούω να λένε", έλεγε ο Δάσκαλος, "πως ο τάδε ήχος είναι ωραίος ή αυτός ο ήχος μου αρέσει. Δεν έχουν δίκαιο. ΟΛΟΙ ΟΙ ΗΧΟΙ ΕΙΝΑΙ ΚΑΛΟΙ, ΩΡΑΙΟΙ. ΦΤΑΝΕΙ ΝΑ ΛΕΓΟΝΤΑΙ ΣΩΣΤΑ, ΝΑ ΕΚΤΕΛΟΥΝΤΑΙ ΟΙ ΚΛΙΜΑΚΕΣ ΟΠΩΣ ΠΡΕΠΕΙ".
Αυτή ήταν η άποψη του. Πόσο δίκαιο είχε ! Το "βλέπουμε" -το ακούμε τόσο από τον ίδιο, αλλά κι από όλους τους μεγάλους ψάλτες. ΟΤΙ ΚΑΙ ΝΑ ΨΑΛΛΑΝ ΩΡΑΙΟ ΑΚΟΥΓΕΤΑΙ! ΣΕ ΟΠΟΙΟΔΗΠΟΤΕ ΗΧΟ.
Αυτή ήταν η άποψη του. Πόσο δίκαιο είχε ! Το "βλέπουμε" -το ακούμε τόσο από τον ίδιο, αλλά κι από όλους τους μεγάλους ψάλτες. ΟΤΙ ΚΑΙ ΝΑ ΨΑΛΛΑΝ ΩΡΑΙΟ ΑΚΟΥΓΕΤΑΙ! ΣΕ ΟΠΟΙΟΔΗΠΟΤΕ ΗΧΟ.
Μνήμες : Στα τέλη του 1974, ξαναβρέθηκα Θεσσαλονίκη, για μόνιμη πια διαμονή στην Ελλάδα (μετά το προδοτικό πραξικόπημα στη Κύπρο και την βάρβαρη Τουρκική εισβολή, αφού απολύθηκα από την Εθνική Φρουρά, ημουν άνεργος και οι δυνατότητες τότε, με τα τόσα προβλήματα αποκατάστασης των 200.000 προσφύγων, για επαγγελματική αποκατάσταση, μηδαμινές!). Επισκέφτηκα, ως ήταν επόμενο τον Δάσκαλο και, όποτε μπορούσα, τον επισκεφτόμουνα. Στα τέλη του 1975 έγιναν διορισμοί κτηνιάτρων στο δημόσιο. Με αυτούς διορίστηκα στον Έβρο (Φέρες, όπου έψαλλα για 5 χρόνια στη Παναγία Κοσμοσώτειρα -μικρή Αγία Σοφία, εκκλησία κτισμένη το 1.100, σήμερα λειτουργεί μόνο ως αρχαιολογικός χωρος!). Πριν αναχωρήσω για Εβρο (ο επίσημος διορισμός έγινε τον Ιανουάριο του 1976 και έπρεπε να παρουσιαστώ το Φεβρουάριο), πήγα να το ανακοινώσω και να χαιρετίσω τον Δάσκαλο και την οικογένεια του. Χάρηκαν πάρα πολύ για μένα, για τον διορισμό, γιατί με ενιωθαν όπως τους ένιωθα κι εγώ ( πολύ δικό τους).
Νομίζω πως ήταν σε μια από τις επισκέψεις μου το καλοκαίρι του '76 ή του '77 που με πληροφόρησε ο Παναγιωτίδης, πως είχαν συγκεντρωθεί ηχογραφήσεις δικές του και έγιναν σε στούτιο 4 κασέτες, γιατί μου είπε συγκεκριμένα : "ΘΑ ΕΧΕΙΣ 4 ΩΡΕΣ ΑΠΟΛΑΥΣΗΣ ΤΑΞΙΔΕΥΟΝΤΑΣ"! Για να τις ακούω στο αυτοκίνητο ταξιδεύοντας! (Το αυτοκίνητο το πήρα το καλοκαίρι του '76) Ο δρόμος τότε από Θεσσαλονίκη για Αλεξανδρούπολη, ήταν πολύ δύσκολος, χρειαζόταν κανείς τουλάχιστον 5 ώρες.
Μου έδωσε τη Δ/νση, όπου θα έβρισκα τις κασέτες. Στις κασέτες απ'έξω αναγράφεται:
ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΙ ΕΚΚΛΗΣΙΑΤΙΚΟΙ ΥΜΝΟΙ, ΥΠΟ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΗ
Διά πᾶσαν ζήτησιν ἢ πληροφορίαν αποτείνεσθε εἰς τό κατάστ. "ΜΕΛΩΔΙΑ" Τσιμικσκή 122, Τηλ. 232.110 ἢ 522.119
(Ήταν ένα ήμιυπόγειο)
Όπως ήταν φυσικό, αμέσως πήγα και τις αγόρασα. Τις έχω όπως ακριβώς όπως τις είχα αγοράσει, μέσα στα κουτάκια τους, που έχουν και τη φωτο του Δασκάλου. Ασφαλώς το περιεχόμενο τους είναι αναρτημένο στο Ψαλτολόγιο.
Νομίζω πως ήταν σε μια από τις επισκέψεις μου το καλοκαίρι του '76 ή του '77 που με πληροφόρησε ο Παναγιωτίδης, πως είχαν συγκεντρωθεί ηχογραφήσεις δικές του και έγιναν σε στούτιο 4 κασέτες, γιατί μου είπε συγκεκριμένα : "ΘΑ ΕΧΕΙΣ 4 ΩΡΕΣ ΑΠΟΛΑΥΣΗΣ ΤΑΞΙΔΕΥΟΝΤΑΣ"! Για να τις ακούω στο αυτοκίνητο ταξιδεύοντας! (Το αυτοκίνητο το πήρα το καλοκαίρι του '76) Ο δρόμος τότε από Θεσσαλονίκη για Αλεξανδρούπολη, ήταν πολύ δύσκολος, χρειαζόταν κανείς τουλάχιστον 5 ώρες.
Μου έδωσε τη Δ/νση, όπου θα έβρισκα τις κασέτες. Στις κασέτες απ'έξω αναγράφεται:
ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΙ ΕΚΚΛΗΣΙΑΤΙΚΟΙ ΥΜΝΟΙ, ΥΠΟ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΗ
Διά πᾶσαν ζήτησιν ἢ πληροφορίαν αποτείνεσθε εἰς τό κατάστ. "ΜΕΛΩΔΙΑ" Τσιμικσκή 122, Τηλ. 232.110 ἢ 522.119
(Ήταν ένα ήμιυπόγειο)
Όπως ήταν φυσικό, αμέσως πήγα και τις αγόρασα. Τις έχω όπως ακριβώς όπως τις είχα αγοράσει, μέσα στα κουτάκια τους, που έχουν και τη φωτο του Δασκάλου. Ασφαλώς το περιεχόμενο τους είναι αναρτημένο στο Ψαλτολόγιο.
Last edited:
T
Θυμηθηκα κατι πολυ σημαντικο κατα τη γνωμη μου. [Μαρτυρια Καραμανη αλλα και Κυριακοπουλου. Ο αειμνηστος Πριγγος ελεγε για τον Παναγιωτιδη , οταν τον ακουγε να ψαλλει Μαθηματα της Μ. Εβδομαδας στις δοξες του. Η` Η Μ. Εβδομαδα γραφτηκε για τον Παναγιωτιδη Η` ο Παναγιωτιδης γεννηθηκε για να ψαλλει την Μ. Εβδομαδα !!! Τον θεωρουσε κορυφαιο για αυτη την περιοδο και το παραδεχοταν και ο Καραμανης αυτο !!!
T
Σ
Σε μια αλλη συναντηση Στανιτσα Παναγιωτιδη , μαλλον στον Αγιο Νικολαο Νικαιας στον Εσπερινο ο Παναγιωτιδης '' πετουσε '' ιδιαιτερα στο '' Των ψυχων ημων... '' Πλ. Δ` του Μπερεκετη. Στο τελος ο Στανιτας τον συνεχαρη θερμοτατα !!! Μετα ο Παναγιωτιδης πηγε με θαυμστες του και το '' γλεντησαν '' εως αργα. Την αλλη μερα ο Παναγιωτιδης ηταν... αγνωριστος ενω ο Στανιτσας '' ΠΕΤΟΥΣΕ '' !! γιατι κοιμηθηκε νωρις.. Αυτα εκανε ο γιγαντας αυτος γι αυτο και η εξαιρετικη φωνη του δεν αντεξε πολυ.... Παντως ηταν καθαροαιμος ''Πατριαρχικος '' Μου θυμιζει Ιακωβο και Πριγγο !!!!
Συμωνώ απολύτως με την τελευταία σας κρίση.
Εχω αναφέρει αλλου ( Η ψαλτικη στη θεσσαλονίκη χθες και σήμερα ) την επίδραση - προσφορά του στην Ψαλτική παράδοση της Θεσσαλονίκης.
Θεματοφύλακας του Πατριαρχικού ύφους εν τη απουσία του Πρίγγου.
Τον άκουγαν και εμπέδωναν ο,τι είχαν προλάβει να ακούσουν απο τον μέγα Πρίγγο.
Το1984 μετά την πρώτη συνάντηση Ιεροψαλτών Βρέθηκα παρακαθήμενος στον δάσκαλό μου Χαρίλαο σε μεγάλο δείπνο στην Πυλαία.
Παρόντες όλοι οι δάσκαλοι.Μετά το φαγητό , λέγει ο Χρύσανθος στον Παναγιωτίδη:
_ Θανάση, τί να ψάλλουμε
Τον δεύτερο του Ιακώβου ( δοξολογία ) , απαντά.
Δίνει βάση τον σολ και αρχίζουν .
30 άτομα - μία φωνή.
Αναρωτιέμαι . Ο συγκαθήμενος όντως μεγάλος μουσικολόγος έχει εκτιμήσει ποτέ
το συμβάν αυτό;
Δεν νομίζετε οτι έχει και μουσικολογική αξία και σημασία;
T
Θ
Θυμηθηκα κατι που χαρακτηριζε τον μεγαλο ερμηνευτη [ Μαρτυρια Ν. Κυριακοπουλου.] Οταν εψαλλε χερουβικο, μια φορα , ο ιερεας βγηκε κανονικα στο Τριαδι.. αλλα θυμιαζε πολυ δυνατα καλυπτοντας την ψαλμωδια.. Τοτε ο Παναγιωτιδης του φωναξε δυνατα '' σιγα παπα το θυμιατο '' !! Συνηθως ειχε βοηθο ενα γιατρο ο οποιος μια φορα δεν πηγε νωρις . Οταν ο γιατρος μπηκε στο ναο του φωναξε δυνατα '' Αργησες γιατρε σημερα '' !! Τριτη περιπτωση. Δεν εψαλε '' Το πολυχρονιον '' οπως συνηθιζοταν παλια. Τον εδιωξαν απο το ναο και ενας φιλος του ανωτατος δικαστικος πηγε στον Μακαριστο Αρχιεπ. Σεραφειμ για να τον ξαναπαρουν και ο Σεραφειμ εδωσε την αδεια αλλα του εκανε αυστηροτατες συστασεις.. [ Λογια που δεν γραφονται... ] Β. ΤΖΑΝ.