Αρχιερατική λειτουργία χωρίς εορτάσιμο όρθρο

Π. Δαβίδ

Γενικός συντονιστής
Θα ήθελα να έχω τις απόψεις σας πώς μπορεί να γίνει αρχιερατική λειτουργία μετά από μη πανηγυρικό όρθρο δηλ. καθημερινών άνευ καταβασιών και μεγάλης δοξολογίας. Σε ποιο σημείο πρέπει να προσέλθει ο αρχιερεύς, πότε να λάβει καιρό κλπ. Αφορμή για αυτή την απορία έλαβα από την σημερινή λειτουργία στο Μητροπολιτικό Ναό Αθηνών: όπως είδα δεν έψαλλαν καταβασίες αλλά τον ειρμό της η΄ ωδής (και ορθώς εφόσον το μηναίο δεν είχε εορτάσιμη ακολουθία του αγίου) αλλά αντιλαμβάνομαι ότι έγινε αρχιερατική λειτουργία. Ατυχώς έπρεπε να φύγω για την εργασία μου και δεν είδα τι επακολούθησε. Αναμένω τα σχόλιά σας με ενδιαφέρον...
 

dkalpakidis

Dimitrios Kalpakidis
Χμμμ! Καλό ερώτημα.
Έτυχε να ψάλλω σε ένα αρχιερατικό μνημόσυμο και έγινε... το "έλα να δείς". Ψάλλαμε καταβασίες, Δοξολογία κλπ. Φυσικά είναι παράτυπο αυτό.
Θεωρώ ότι πρέπει να τελεσθεί σε αυτές τις περιπτώσεις ο όρθος καθημερινός, και μετά από τα απολυτίκια του όρθρου να λάβει καιρό ο Αρχιερέας στο "Τον Δεσπότην και αρχιερέα", μετά μπορούν να ψαλλούν στίχοι εκ πολυελέου (τέτοιο τρόπο καλύψεως χρόνου πρό της θείας λειτουργίας μαρτυρεί ο Άγιος Συμεών Θεσσαλονίκης) και μετά την προσκομιδή κλπ και με μια "ειδοποίηση" των χορών Δόξα Και νύν ... Αλληλούια και άρχεται η Θεία Λειτουργία.
 

Π. Δαβίδ

Γενικός συντονιστής
Εγώ ευτυχώς με το να έχω πολλές φυλλάδες με ακολουθίες αγίων το έχω ξεπεράσει λίγο αυτό :d
Πιστεὐω ότι ο αρχιερέας πρέπει να προσέλθει είτε στην αρχή του όρθρου (όπως τη Μ. Εβδομάδα) και να χοροστατήσει σε αυτόν ή στο τέλος του όρθρου και να πάρει καιρό ευθύς αμέσως. Προς κάλυψη του χρόνου ένδυσης κλπ. μπορούμε να ψάλλουμε είτε ειδικούς ύμνους (π.χ. άνωθεν οι προφήται), είτε πολυέλεος είτε να ψαλλούν στίχοι πολυελέου ή να διαβαστούν οι ώρες
 

Roumelis Ioannis

Παλαιό Μέλος
Σύμφωνα με τα αρχαία τυπικά,ο Αρχιερεύς πρέπει να προσέλθει στο ναό κατά τη διάρκεια του Συναξαρίου. Θα ψαλλεί ως έθος το "Εις πολλά..." και θα χοροστατήσει καθ'όλη τη διάρκεια του Όρθρου λέγοντας και όλα τα ανήκοντα σ'αυτόν (π.χ. Δοξολογία χύμα). Μετά την απόλυσιν του Όρθρου (της Ά Ώρας κανονικά που αναγινώσκεται μετά τον Όρθρο) ψάλλεται το μάθημα "Τον Δεσπότην..." όπου και κατεβαίνει και λαμβάνει "Καιρόν" και εν συνεχεία ψάλλεται το "Άνωθεν οι προφήται..." όπου και ενδύεται εκτός του βήματος (όπως απαιτεί η Αρχαία Τάξις). Εν συνεχεία άρχεται η Λειτουργία ως έθος.
 

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής

Σύμφωνα μέ τήν ἐμπειρία μου ἀπό τήν ἐνοριακή πρακτική (καί ἐνοριακό τυπικό = ὄρθρος καί θ. λειτουργία συναπτῶς) σ᾿ αὐτές τίς περιπτώσεις δέν γίνεται χοροστασία, οὔτε δηλ. ἐπίσημη κατά τάξιν ὑποδοχή καί εἴσοδος ἐν τῷ ναῷ τοῦ ἀρχιερέως. Εἰσέρχεται «ἀθορύβως» στό ἱ. βῆμα, ὅπου ἐντός αὐτοῦ ἐνδύεται καί γίνεται ἡ πρόθεσις. Τά παραπάνω προταθέντα, ἀφενός ἀφοροῦν σέ μοναστηριακή τάξη καί ἀφ᾿ ἑτέρου ἀπαιτοῦν περισσότερο χρόνο, πού δέν εἶναι πρόσφορος γιά μιά καθημερινή ἤ ἕνα Σάββατον (συνήθως).
Ὁπότε τό ἐρώτημα ἐδῶ εἶναι πότε ἐξέρχεται (μετά τοῦ κλήρου) ἐνδεδυμένος στόν ἀρχιερατικόν θρόνον, προκειμένου νά γίνει ἡ ἔναρξις τῆς θ. λειτουργίας (κατά τά κρατοῦντα στήν ἑλληνόφωνον ὀρθοδοξίαν).
Ἄν παρά ταῦτα θελήσει νά χοροστατήσει, οἱ παραπάνω λύσεις εἶναι πρόσφορες, ἐγώ ὅμως θά ἔλεγα ὅτι σέ περιπτώσεις πού ἔχουμε καί αἴνους (ἐκτός ἀπό τά ἀπόστιχα) δύναται νά λάβει "καιρόν" ὡς συνήθως μετά τό Αἰνεῖτε ψαλλομένου τοῦ Τὸν Δεσπότην καί ἀρχιερέα. Ἀνάλογος ἀπορία, πρέπει νά γνωρίζετε, ὅτι δημιουργεῖται καί κατά τήν Διακαινήσιμον ἑβδομάδα, ὅπου εἴτε λαμβάνει "καιρόν" πρό τῆς ἐνάρξεως τοῦ ὄρθρου, εἴτε (προσερχόμενος πρό τῶν Συναξαρίων) στούς αἴνους, εἴτε ἐντός τοῦ ἱ. βήματος, ὡς προανεφέρθη. Αὐτά ἐπαφίενται καί στήν κρίση τοῦ ἀρχιερέως ἤ τῶν προϊσταμένων τῶν ναῶν, ἀναλόγως τῶν ποιμαντικῶν καί λειτουργικῶν ἀναγκῶν. Ἐδῶ πάλιν ἀπασχολεῖ τό θέμα πότε ἐξέρχεται, ἀφοῦ πάλιν δέν ἔχουμε μεγ. δοξολογία. Πάντως γιά νά ἐπανέλθουμε ἡ τάξις τῆς χοροστασίας κατά τούς ὄρθρους (Νυμφίους) τῆς Μ. Ἑβδομάδος εἶναι μία ἔνδειξις γιά τόν τύπο τοῦ ὄρθρου, ἀλλά πρέπει νά προβλεφθεῖ ἡ εἴσοδος στό ἱ. βῆμα γιά ἔνδυση καί ἡ ἔξοδος ἐξ αὐτοῦ, προκειμένου νά γίνει ἡ ἔναρξις τῆς θ. λειτουργίας (κατά τά κρατοῦντα στήν ἑλληνόφωνον ὀρθοδοξίαν).
Τό θέμα λοιπόν ἐδῶ, ἀπ᾿ ὅτι κατάλαβα, εἶναι πῶς θά διεξαχθεῖ ἡ ἀκολουθία τοῦ ὄρθρου ἐν καθημερινῇ ἤ ἐν Σαββάτῳ μέ Ἀλληλούια, ἐπικειμένης ἀρχιερατικῆς θ. λειτουργίας, χωρίς νά καταστρατηγηθεῖ ἡ τάξις καί «ἀτάκτως» εἰπωθοῦν αἴνοι καί δοξαστικόν (ἆραγε ποία) καί μεγ. δοξολογία.
Ἀφοῦ ἔχει ἑτοιμασθεῖ ὁ ἀρχιερεύς καί οἱ συνιερουργοῦντες ἐντός τοῦ βήματος, ἐξέρχονται κατά τήν ἀνάγνωσιν τῆς δοξολογίας (μετά τό Σοὶ δόξα πρέπει), ὁ διάκονος λέει τά πληρωτικά, εἷς ἱερεύς ἐκ τῆς θέσεως του πλησίον τοῦ ἀρχιερέως τήν ἐκφώνησιν, ὁ ἀρχιερεύς εἰρηνεύει καί λέει τήν εὐχή τῆς κεφαλοκλισίας καί κατά τά ἀπόστιχα λέγονται χαμηλοφώνως ἡ ἐκτενής καί ἡ ἀπόλυσις (ὅπως στήν χοροστασία τοῦ κυριακάτικου ἤ ἑορταστικοῦ ὄρθρου), κατά τήν ψαλμῳδία τοῦ ἀπολυτικίου/ων εἰσέρχεται ὁ πρῶτος τῇ τάξει ἱερεύς γιά τό Εὐλογημένη.
Ἄλλή λύσις εἶναι νά ἐξέλθουν στά ἀπόστιχα ἤ σέ ἔσχατη περίπτωση στό ἀπολυτίκιο, ἀλλά στό ἀπολυτίκιο δέν ὑπάρχει ὁ ἀπαιτούμενος χρόνος γιά τά δέοντα πρό τοῦ Εὐλογημένη.
Πάντως ἐκεῖνο πού πρέπει νά ξέρουμε ἅπαντες —καί οἱ ἱερεῖς καί οἱ ἀρχιερεῖς εἶναι δεκτικοί εἰσηγήσεων τυπικῶν διατάξεων ἀπό ἱεροψάλτες πού ἔχουν ἀποδείξει ὅτι γνωρίζουν αὐτήν— εἶναι, ὅτι δέν ἀλλάζει ἡ προβλεπόμενη διά τάς καθημερινάς καί τά Σάββατα τυπική διάταξις, προκειμένου νά ἱερουργήσει κατά τήν θ. λειτουργίαν ἀρχιερεύς. Καί τίς περισσότερες φορές οἱ παρατυπίες προέρχονται ἀπό τούς ψάλτες, πού εἶναι μόνον «τῶν Κυριακῶν»· δηλαδή, πολλάκις, αὐτοί ἐπιλέγουν αἴνους καί μεγ. δοξολογία, χωρίς νά τούς ἔχει παραγγελθεῖ, ἄν καί αὐτό δέν εἶναι πάλιν καθόλου παράξενο καί ἀσύνηθιστο.


 

Γιώργος Μ.

Γιώργος Μπάτζιος
Παναγιώτη, πολύ εύστοχη απορία. Θυμάμαι ότι κι εμείς κάποτε λειτουργήσαμε με δεσπότη Σάββατο και ήταν πολλές οι απορίες, οι οποίες λύθηκαν εκ των προτέρων σε συνεννόηση με τον ίδιο. Φαντάζομαι πολλοί φίλοι από δω θα έχουν βρεθεί σε δύσκολες περιστάσεις σε σχέση με τυπικά θέματα που αφορούν την παρουσία αρχιερέως. Αυτό που θέλω να πω είναι ότι τέτοια θέματα απασχολούν πρακτικά τους ψάλτες και, ήθελα να προτείνω, επειδή τυχαίνει να είσαι και συντονιστής, να ανοίξουμε μια ενότητα για αρχιερατική χοροστασία, στην οποία με τη βοήθεια κυρίως του π. Μαξίμου (που δεν κουράζεται να γράφει), αλλά και όποιου άλλου ξέρει, να καταγραφούν όλες οι λεπτομέρειες των τυπικών διατάξεων που αφορούν την αρχιερατική χοροστασία. Εγώ το έχω ιδιαίτερη ανάγκη. Π.χ. δεν έχω κωδικοποιήσει στο μυαλό μου σε πόσα σημεία πρέπει να πούμε Εἰς πολλὰ ἔτη Δέσποτα μέσα στη λειτουργία. (Θυμάμαι ότι κάπου έχει ανέβει ένα άρθρο του π. Παπαγιάννη που εξηγούσε κάποιες παρατυπίες, αλλά μάλλον χρειαζόμαστε κάτι συστηματικό του τύπου: Αρχιερατική Χοροστασία > α) Εσπερινός (υποπεριπτώσεις) β) Όρθρος (υποπεριπτώσεις) γ) Θ. Λειτουργία (υποπεριπτώσεις) δ) Νυμφίος ε) Παρακλήσεις στ) Μνημόσυνα κ.ο.κ. στις οποίες ο καθένας μπορεί να προσθέτει απόψεις ή απορίες κι έτσι να δημιουργηθεί ένα ωραίο corpus σχετικών θεμάτων). Εγώ προσωπικά θα το χρειαζόμουν πολύ*. Ευχαριστώ.

ΥΓ* Όχι δεν είμαι πρωτοψάλτης σε Μητροπολιτικό ναό, όπως σκέφτηκαν οι περισσότεροι....Όχι ακόμα τουλάχιστον.
 

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής

Τό Ἐγκόλπιον Ἀναγνώστου καί Ψάλτου εἶναι κατατοπιστικό.
Πρόβλημα τοῦ νά μή διαβάζουμε ἔχουμε.
Ἐντελῶς πρόχειρα σέ παραπέμπω σέ ἀνάλογες συζητήσεις (θά ὑπάρχουν καί ἄλλες) καί θέματα (δές προηγούμενα καί ἑπόμενα μηνύματα) μέ ἀναφορές σέ πηγές, προσβάσιμες σέ ὅλους.
http://www.analogion.com/forum/showthread.php?p=8525#post8525
http://www.analogion.com/forum/showthread.php?t=274

ΥΓ. Τό συγκεκριμένο ἦταν μιά εἰδική περίπτωση, πού ἔπρεπε νά τονιστεῖ.


 

Γιώργος Μ.

Γιώργος Μπάτζιος
Δίκιο έχετε, να διευκρινίσω μόνο ότι αναφέρομαι όχι σε μια ενότητα με αναλυτικές οδηγίες (αυτά ήδη υπάρχουν όντως σε εγκόλπια), αλλά με ειδικότερες απορίες και παρατηρἠσεις. Εν προκειμένω, οι απορίες για το Εἰς πολλὰ ἔτη στις οποίες μας παραπέμψατε, αντί να είναι χύμα στο Τυπικόν, Υμνολογία και Ψαλτική Τάξιςμπορούσαν να ανήκουν σε ειδική ενότητα σχετική με αρχιερατική χοροστασία προς διευκόλυνση των μελών.
 

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής

Καί σύ δίκιο ἔχεις καί σ᾿ εὐχαριστῶ προσωπικῶς. Εἶναι θέμα τοῦ Δημήτρη, ὁ ὁποῖος –ὅπως ἔχω ξαναγράψει– στηρίζει αὐτή τήν ἑνότητα καί τήν ἀναδεικνύει συνεχῶς. Ἄς κάνει πρῶτα διακοπές στήν Ἑλλάδα καί μετά...
Μοῦ δίδετε ἡ εὐκαιρία νά πῶ, πώς αὐτό τό θέμα εἶχε τεθεῖ ὅταν τό (νέον) Ψαλτολόγιον εἶχε μόλις τριῶν μηνῶν λειτουργία (πρίν ἑνάμισυ χρόνο σχεδόν) καί τό ἀνασύραμε, μετά ἀπό (κατ᾿ ἰδίαν) ὑπόδειξη μέλους, τό ὁποῖο ἐπίσης μοῦ δήλωσε ὅτι βασικά προτιμᾶ νά διαβάζει παλαιότερα θέματα.
Ἐγώ καμμία ἀντίρρηση· γενηθήτω τό θέλημά σου!


 

Μ.Β.

Ματθαίος Βλάχος
Στην Ι. Μ. Ασωμ. Πετράκη, στις Συνοδικές Θ. Λειτουργίες -που τυχαίνουν συνήθως ψιλές καθημερινές- , ο Αρχιερεύς που επρόκειτο να Λειτουργήσει -ο νεότερος κατά τα πρεσβεία- , έβγαινε ενδεδυμένος αθόρυβα στα Απολυτίκια στο τέλος του Όρθρου, τουλάχιστον όσο διακονούσα σαν Λαμπαδάριος.

υγ
Βέβαια, ίσως είναι ειδική περίπτωση, αφού στον Όρθρο ούτως ή άλλως χοροστατεί ο Καθηγούμενος από το παραθρόνιο, διαβάζοντας την Δοξολογία -την λεγόμενη και μικρή- κοκ.
 
Last edited:

tsak77

Χρῆστος Τσακίρογλου

Εἰσέρχεται «ἀθορύβως» στό ἱ. βῆμα, ὅπου ἐντός αὐτοῦ ἐνδύεται καί γίνεται ἡ πρόθεσις.

Γέροντα με αυτό εννοείτε ότι ο Αρχιερέας παίρνει καιρό στο Ιερό. Αυτό είναι γενικά αποδεκτό;
 

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής
1) Γέροντα με αυτό εννοείτε ότι ο Αρχιερέας παίρνει καιρό στο Ιερό;
2) Αυτό είναι γενικά αποδεκτό;
1) Ἀκριβῶς.
2) Καί βέβαια· συνηθίζεται σέ τέτοιες περιπτώσεις μή χοροστασίας στόν ὄρθρο, ἀλλά μόνον ἱερουργίας τῆς θ. λειτουργίας.


 

domesticus

Lupus non curat numerum ovium
Ἡ τελετὴ τοῦ Καιροῦ ἐξαρτᾶται ἀπὸ τὴν χοροστασία στὸν ὄρθρο; Γιατὶ νὰ μὴν λάβει Καιρὸ στὴν ἀρχὴ τῆς ἀκολουθίας τοῦ ὄρθρου, ὅπως ὅλοι οἱ λειτουργοὶ, καὶ μετὰ κατὰ τὴν ἐπιθυμία του εἴτε νὰ χοροστατήσει στὸν ὄρθρο εἴτε νὰ παραμείνει στὸ Ἅγιο Βῆμα μὲ τοὺς πρεσβυτέρους; Ἄν ἐπιθυμεῖ νὰ βγεῖ ἔξω καὶ νὰ ψάλει ὡς προεστώς τὸν ἐμποδίζει κανένας; Ἄν πάλι δὲν θέλει νὰ βγεῖ οὔτε καὶ στὴν Δοξολογία, ἀλλὰ νὰ ἀρχίσει κατευθείαν ἡ Θ. Λειτουργία, ποιὸ τὸ πρόβλημα;

Ἐλπίζω νὰ μὴν ἀκούγομαι πολὺ ἀπλοϊκός στοὺς εἰδήμονες.
 

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής
Ἡ τελετὴ τοῦ Καιροῦ ἐξαρτᾶται ἀπὸ τὴν χοροστασία στὸν ὄρθρο;
Ἐξαρτᾶται μέ τήν ἔννοια τοῦ συνδεδεμένου ὄρθρου καί θ. λειτουργίας, ὅπου σέ κάποια στιγμή (πασαπνοάρια μέ τό Τὸν Δεσπότην καί Ἀρχιερέα... ἤ τέλος ὄρθρου μέ τό Ἄνωθεν οἱ προφῆται...) πρέπει νά «πάρει καιρό» προκειμένου νά ντυθεῖ τά ἄμφια τῆς λειτουργίας. Κανονικά, νομίζω, ὅτι δέν ἐξαρτᾶται ἡ ἀκολουθία τοῦ «καιροῦ» ἀπό ἄλλη ἀκολουθία, ἀλλά συνδέεται μέ τήν ἔναρξη τῆς θ. λειτουργίας καί πρέπει νά προηγηθεῖ αὐτῆς. Τί γίνεται πρίν τήν θ. λειτουργία δέν ἔχει σχέση. Μπορεῖ νά ἀναγινώσκονται οἱ ὧρες ἤ νά μήν ὑπάρχει τίποτε. Οἱ γνῶστες τῆς πρακτικῆς τῶν σλαβικῶν ἐκκλησιῶν τό καταλαβαίνουν.

Γιατὶ νὰ μὴν λάβει Καιρὸ στὴν ἀρχὴ τῆς ἀκολουθίας τοῦ ὄρθρου, ὅπως ὅλοι οἱ λειτουργοὶ, καὶ μετὰ κατὰ τὴν ἐπιθυμία του εἴτε νὰ χοροστατήσει στὸν ὄρθρο εἴτε νὰ παραμείνει στὸ Ἅγιο Βῆμα μὲ τοὺς πρεσβυτέρους;
Αὐτό εἶναι τό σωστό καί γιά τόν ἀρχιερέα καί γιά τούς ἰερεῖς. Ἔλα ὅμως πού καθιερώθηκε (ἀπό τά νεώτερα τυπικά) ἡ ἀργοπορημένη προσέλευση τοῦ ἀρχιερέως. Ἄς βροῦμε τό λόγο. Πουθενά στά παλαιά τυπικά καί δή τῆς «Μεγάλης τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας», πού προβλέπουν τά τοῦ ἀρχιερέως/πατριάρχου, δέν φαίνεται διαφορετική προσέλευση αὐτοῦ. Εἶναι παρών ὡς προεξάρχων στήν κάθε ἔναρξη κάθε ἀκολουθίας. Γνωρίζετε ὅτι αὐτός ἦταν καί ὁ λόγος τῶν νεώτερων τυπικῶν τῆς μεταθέσεως τοῦ ἑωθινοῦ εὐαγγελίου μετά τίς καταβασίες; Γιά νά παρίσταται ὁ ἀρχιερεύς στήν περίπτωση χοροστασίας καί νά προσκυνήσει (τό εὐαγγέλιον) καί νά εὐλογήσει.


Ἄν ἐπιθυμεῖ νὰ βγεῖ ἔξω καὶ νὰ ψάλει ὡς προεστώς τὸν ἐμποδίζει κανένας; Ἄν πάλι δὲν θέλει νὰ βγεῖ οὔτε καὶ στὴν Δοξολογία, ἀλλὰ νὰ ἀρχίσει κατευθείαν ἡ Θ. Λειτουργία, ποιὸ τὸ πρόβλημα;
Πρέπει νά βρεθεῖ ἔξω ἀπό τό ἱερό πρίν τήν ἔναρξη (μέ κάποιο τρόπο), γιά νά εἰσέλθει κατά τήν στιγμήν τῆς παλαιᾶς ἔναρξης τῆς θ. λειτουργίας, τῆς μιᾶς καί μοναδικῆς εἰσόδου κλήρου καί λαοῦ, πού σήμερα τήν λέμε «μικρή» εἴσοδο.


 

Mιχαήλ

Ηράκλειο Κρήτης
Τι γίνεται στην περίπτωση όπου εκτός απο αρχιερατική εν ημέρα Σαββάτου (αλληλούια) έχουμε και χειροτονία ιερέα?
 

Panos_

Νέο μέλος
Τι γίνεται στην περίπτωση όπου εκτός απο αρχιερατική εν ημέρα Σαββάτου (αλληλούια) έχουμε και χειροτονία ιερέα?

Ο μακαριστός π. Κωνσταντίνος Παπαγιάννης στο ΣΤ, (θεωρώντας ότι πρέπει σε όλες τις χειροτονίες να ψάλλονται οι ύμνοι της Πεντηκοστής κι όχι μόνο στις χειροτονίες αρχιερέων), για χειροτονία εν καθημερινή άνευ μνήμης εορταζομένου αγίου (άρα υποθέτω και εν ημέρα Σαββάτου με αλληλούια) προβλέπει στον Εσπερινό, τον Όρθρο και τη Θεία Λειτουργία την ακολουθία της Πεντηκοστής όπως ψάλλεται την ημέρα της απόδοσής της. Απόστολος και Ευαγγέλιο όμως της Πεντηκοστής.
Από 'κει και πέρα με βάση τη συνήθεια να μην ψάλλονται οι ύμνοι της Πεντηκοστής σε χειροτονία ιερέως (και διακόνου), δεν ξέρω τι ακριβώς ισχύει και αν υπάρχει κάποια διαφορά στην τυπική διάταξη των ακολουθιών...
 
Top