«῎Εφριξε παίδων εὐαγῶν...»

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής

Φέτος διεπίστωσα ὅτι ἕνας δύσκολος στήν κατανόηση/ἑρμηνεία ὕμνος εἶναι ὁ εἱρμός τῆς η΄ ᾠδῆς τοῦ τριῳδίου κανόνος τῆς Μ. Δευτέρας:

«Ἔφριξε παίδων εὐαγῶν, τὸ ὁμόστολον ψυχῆς ἄσπιλον σῶμα καὶ εἶξε τὸ τραφέν ἐν ἀπείρῳ ὕλῃ ἀκάματον πῦρ. Ἀειζώου δὲ ἐκμαρανθείσης φλογός, διαιωνίζων ὕμνος ἀνεμέλπετο· τὸν Κύριον, πάντα τὰ ἔργα, ὑμνεῖτε καὶ ὑπερυψοῦτε εἰς πάντας τοὺς αἰῶνας».

Θά μποροῦσε κάποιος ἐκ τῶν εἰδικῶν νά κάνει μιά γραμματολογική καί συντακτική ἀνάλυση καί ἀπόδοση στή νεοελληνική;

Ἐκ πρώτης ὄψεως φαίνεται ὅτι τό «Ἔφριξε» πάει στό «ὁμόστολον ψυχῆς ἄσπιλον σῶμα» τῶν «παίδων εὐαγῶν», ἐνῶ δέν μπορεῖ νά εἶναι ἔτσι. Λείπει ἤ ἐννοεῖται κάποια λέξη;

Τό «εἶξε» γιατί τό συναντῶ καί μέ δασεῖα;


 

neoklis

Νεοκλής Λευκόπουλος, Γενικός Συντονιστής
Χωρίς να ξέρω τι σημαίνει το «είξε», νομίζω ότι «τὸ ὁμόστολον ψυχῆς ἄσπιλον σῶμα» είναι αιτιατική και αντικείμενο του «Ἔφριξε» και αυτό που καταλαβαίνω ως νόημα του πρώτου στίχου είναι (σε ελεύθερη απόδοση) ότι η φωτιά που τροφοδοτήθηκε από άφθονη καύσιμη ύλη, φοβήθηκε το άσπιλο σώμα των ευαγών παίδων που ήταν «ομόστολο» της ψυχής τους και υποχώρησε.

ΥΓ. Ζητώ ... συγγνώμη από τους παρευρισκόμενους φιλολόγους.:)
 

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής

Τό φρίττω εἶναι ἀμετάβατο καί τό εἶξε εἶναι ἀόριστος τοῦ εἴκω = ὑποχωρῶ.


 

neoklis

Νεοκλής Λευκόπουλος, Γενικός Συντονιστής
Παραθέτω την νεοελληνική απόδοση από εγκόλπιο της Μ.Εβδομάδος* :
«Η πολύ μεγάλη εκείνη φωτιά που συνεχώς την τροφοδοτούσαν με αμέτρητα ξύλα, τρόμαξε και υποχώρησε μπροστά στους λαμπρούς εκείνους νέους που είχαν το σώμα τους καθαρό και αγνό, όπως και την ψυχή τους....»

*έκδοση «Ζωής», νεοελληνική απόδοση υπό Αρχιμ. Κυριακού Τσολάκη.
 

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής
Παραθέτω την νεοελληνική απόδοση από εγκόλπιο της Μ.Εβδομάδος* :
«Η πολύ μεγάλη εκείνη φωτιά που συνεχώς την τροφοδοτούσαν με αμέτρητα ξύλα, τρόμαξε και υποχώρησε μπροστά στους λαμπρούς εκείνους νέους που είχαν το σώμα τους καθαρό και αγνό, όπως και την ψυχή τους....»

*έκδοση «Ζωής», νεοελληνική απόδοση υπό Αρχιμ. Κυριακού Τσολάκη.
Εὐχαριστοῦμε κ. Νεοκλῆ. Ζητᾶμε τή συντακτική σχέση τοῦ «τὸ ἄσπιλον σῶμα». Κάτι παρόμοιο εἶναι στό «Ἔφριξε πᾶσα ἀκοή, τὴν ἀπόρρητον Θεοῦ συγκατάβασιν». Τί εἶναι συντακτικῶς τό «τὴν ἀπόρρητον Θεοῦ συγκατάβασιν»; Ἐννοεῖται κάτι;


 

Γιώργος Μ.

Γιώργος Μπάτζιος
πάτερ, Χριστός Ανέστη! (Συχωρέστε με για το μονοτονικό, υπάρχει τεχνική δυσκολία. Αν μπορέσω μέσα στη μέρα θα τα μετατρέψω)
Νομίζω ότι έχετε απόλυτο δίκιο: κάτι εννοείται, μια μετοχή. Με ρήματα ψυχικού πάθους συμβαίνει αυτό, π.χ. το φρίττω (ειδικά το φρίττω), το καταπλήττομαι κ.α. Εκεί εννοείται μια μετοχή αιτιολογική, π.χ. φρίτττω ορών, αλλά η έννοια του ψυχικού πάθους που υπάρχει στο ίδιο το ρήμα φρίττω υπερισχύει και αυτονομείται ενώ η μετοχή παραλείπεται.

Έτσι εκτός από τις κανονικές αμετάβατες χρήσεις του φρίττω, π.χ.
α) χωρίς συμπλήρωμα
Τόν αΘεώρητον γυμνόν, είδον καί έφριξα φησί​
β) με μετοχή:
τού Λυτρωτού ημών, υπό δούλου βαπτιζομένου, καί τή τού Πνεύματος παρουσία μαρτυρουμένου, έφριξαν ορώσαι Αγγέλων στρατιαί​
γ) με επιρρηματικό προσδιορισμό:
τά τάγματα εξέστησαν, τών Αγγέλων Πάναγνε, καί τών ανθρώπων έφριξαν, αι καρδίαι επί τώ τόκω σου, διό σε Θεοτόκον πίστει σέβομεν
παγιώθηκαν εν καιρώ στην υμνογραφία και μεταβατικές χρήσεις, στις οποίες πάντα υποκρύπτεται μια μετοχή ορών, βλέπων, καθορών κ.λπ. (Σημείωση: το ρήμα ωστόσο είναι μεταβατικό, ό, τι κι αν υποκρύπτεται. Αν γράφαμε δηλαδή ένα λεξικό, θα καταχωρίζαμε και μια ξεχωριστή σημασία ή υποσημασία όπου το ρήμα είναι μεταβατικό). Μερικά παραδείγματα:
  • σέ γάρ έφριξαν, οι πυλωροί οι τού Άδου
  • έφριξαν τούτον οι άρχοντες τού Άδου,
  • Ον φρίττουσιν Άγγελοι, καί πάσαι στρατιαί,
  • Ον Στρατιαί Ουρανών δοξάζουσι καί φρίττει τά Χερουβίμ καί τά Σεραφίμ,
  • Τόν άναρχον Βασιλέα τής δόξης, όν φρίττουσι στρατιαί τών Αγγέλων,
  • τήν αμαρτίαν πράττων, καί τόν Δεσπότην ου φρίττων, ο ασυνείδητος
  • Σέ τήν πηγήν, φρίττουσι Κύριε άβυσσοι
  • Φρίττουσιν οι νόες, τήν ξένην καί φρικτήν σου, Ταφήν τού πάντων Κτίστου

ΥΓ Με το ρήμα καταπλήττομαι είχαμε παρατηρήσει κάποτε το ίδιο πράγμα: πβ. κατεπλάγησαν αγνή πάντες αγγέλων οι χοροί.
 

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής

Εὐχαριστοῦμε πολύ Γιῶργο!
Δηλαδή αὐτή ἡ αἰτιατική πῶς χαρακτηρίζεται συντακτικῶς;

Καλόν θά ἦτο δέ, γιά τήν ὁλοκλήρωση τῆς νοηματικῆς ἀποδόσεως τοῦ ὕμνου νά δώσετε καί τήν ὑπόλοιπη ἑρμηνεία. Δέν νομίζω ὅτι ἀκούγοντας κάποιος καί τό «Ἀειζώου δὲ ἐκμαρανθείσης φλογός, διαιωνίζων ὕμνος ἀνεμέλπετο», καθώς καί τά προηγούμενα, τά ἀντιλαμβάνεται τόσο ἁπλά, ὅπως σ᾿ αὐτό τό παράδειγμα.


 

Γιώργος Μ.

Γιώργος Μπάτζιος
π. Μάξιμος;70265 said:
Εὐχαριστοῦμε πολύ Γιῶργο!
Δηλαδή αὐτή ἡ αἰτιατική πῶς χαρακτηρίζεται συντακτικῶς;
πάτερ, αντικείμενο. Εστιάσαμε μόνο στη μεταβατικότητα, αλλά μεταβατικότητα αυτό είναι: συμπλήρωμα του ρήματος με αντικείμενο. Επίσης, επαναλαμβάνω την αίσθησή μου ότι η παρατήρηση για τη μετοχή που υποκρύπτεται είναι μια παρατήρηση για το πώς προέκυψε η μεταβατικότητα, όχι μια παρατήρηση για έναν λανθάνοντα συντακτικό όρο.

π. Μάξιμος;70265 said:
Καλόν θά ἦτο δέ, γιά τήν ὁλοκλήρωση τῆς νοηματικῆς ἀποδόσεως τοῦ ὕμνου νά δώσετε καί τήν ὑπόλοιπη ἑρμηνεία.
Αυτό απαιτεί έναν ποιητή κι εγώ είμαι καλός μόνο στα στείρα τεχνικά, οπότε θα έδινα τη σκυτάλη στον Δημήτρη ή όποιον έχει τα κότσια. Πάντως η μετάφραση της ΑΔ που παρέθεσε ο Νεοκλής, μου φαίνεται καλή, οπότε ας μας έδινε και τη συνέχεια.
Το κεντρικό νόημα πάντως του Ἀειζώου δὲ ἐκμαρανθείσης φλογός νομίζω είναι: όταν καταλάγιασε η ακοίμητη φωτιά

ΥΓ Όντως, σπουδαία ποίηση, πάντως, και καλώς την αναδείξατε.
 

Κων/νος Βαγενάς

Κωνσταντίνος

Καλόν θά ἦτο δέ, γιά τήν ὁλοκλήρωση τῆς νοηματικῆς ἀποδόσεως τοῦ ὕμνου νά δώσετε καί τήν ὑπόλοιπη ἑρμηνεία.

«Ἔφριξε παίδων εὐαγῶν, τὸ ὁμόστολον ψυχῆς ἄσπιλον σῶμα καὶ εἶξε τὸ τραφέν ἐν ἀπείρῳ ὕλῃ ἀκάματον πῦρ. Ἀειζώου δὲ ἐκμαρανθείσης φλογός, διαιωνίζων ὕμνος ἀνεμέλπετο· τὸν Κύριον, πάντα τὰ ἔργα, ὑμνεῖτε καὶ ὑπερυψοῦτε εἰς πάντας τοὺς αἰῶνας».


Φρίκη κατέλαβε την ασταμάτητη φωτιά, που θέριευε μέσα σε άπειρη εύφλεκτη ύλη, και τρομαγμένη υποχώρησε μπροστά στο σώμα το άσπιλο των ευσεβών παιδιών, που, όμοια με την ψυχή τους, είχε κι αυτό την αγνότητα στολή. Κι αφού μαράθηκε η ακοίμητη αυτή φλόγα, ύμνος ασίγαστος κι αιώνιος ανέβαινε στα ουράνια: τον Κύριον όλα τα κτίσματα να υμνείτε και να Τον εξυψώνετε στο διάβα όλων των αιώνων.

Είμαι θρασύτατος, ε;:D
 
Με αφορμή την πολύ ωραία ανάρτηση για την σύνταξη και την απόδοση στη νεοελληνική του όντως δύσκολου ειρμού της η' ωδής του κανόνος της Μ. Δευτέρας και θεωρώντας ότι οι κανόνες ως κατεξοχήν ποιητικά κείμενα παρουσιάζουν (κατ' εμέ) την μεγαλύτερη δυσκολία στην σύνταξη-απόδοση, όποιος ενδιαφέρεται μπορεί να βρει στο παρακάτω link μια επίσης πολύ ωραία και ενδιαφέρουσα ερμηνεία ολόκληρης της α' και η' ωδής της Μ. Δευτέρας από τον όσιο Νικόδημο τον αγιορείτη (βρίσκεται προς το τέλος των αναρτήσεων του αγίου).

Καλή Μ. Εβδομάδα
Ερμηνεία της α΄ ωδής του κανόνα της Μ. Δευτέρας
http://paterikakeimena.blogspot.gr/2011/03/blog-post_26.html
Ερμηνεία της η΄ ωδής του κανόνα της Μ. Δευτέρας
http://paterikakeimena.blogspot.gr/2011/04/blog-post_05.html
 
Last edited by a moderator:
Top