«Ἐν τάφῳ σωματικῶς, ἐν [ᾅδῃ/ᾅδου]» β΄τροπάριο α΄ ωδής αναστάσιμου κανόνα δ΄ ήχου

athanasio

Νέο μέλος
Χριστός ανέστη!

Στο παραπάνω τροπάριο ποια γραφή είναι σωστή;
"ἐν ᾅδῃ" ή "ἐν ᾅδου";

Η δοτική που χρησιμοποιείται στους άλλους στίχους παραπέμπει περισσότερο στην πρώτη γραφή. Νομίζω όμως ότι οι περισσότεροι ψάλλουν/γράφουν το δεύτερο.

Όλο το κείμενο είναι το εξής:
Ἐν τάφῳ, σωματικῶς, ἐν ᾅδῃ/ᾅδου δὲ μετὰ ψυχῆς ὡς Θεός, ἐν Παραδείσῳ δὲ μετὰ Λῃστοῦ, καὶ ἐν θρόνῳ ὑπῆρχες Χριστέ, μετὰ Πατρὸς καὶ Πνεύματος, πάντα πληρῶν ὁ ἀπερίγραπτος.
 

athanasio

Νέο μέλος
Μουσικά βιβλία (Αναστασιματάρια):
Διον. Ηλιόπουλος-Σπ. Παυλάκη
"Κλασσικό" Ζωής
πρωτ. Κων/νου Παπαγιάννη
και άλλα.

Τα δύο πρώτα τα ανέφερα, διότι είναι κάπως "κλασσικά", λόγω του ότι χρησιμοποιούνται σε σχολές.
Το τρίτο λόγω του συνθέτου, που ασχολήθηκε με τις ορθές γραφές.

Μη Μουσικό βιβλίο (από εκεί πήρα την αφορμή):
Ωρολόγιον το Μέγα, εκδόσεις Αποστολικής Διακονίας, σελ. 194 (Πασχάλιος ημερονύκτιος ακολουθία. Από εκεί ξεκίνησε ο προβληματισμός).

Επίσης έχω βρει και Μουσικά βιβλία με την άλλη γραφή.
 

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής
Τελικά ἄν βάλεις στό ψαχτῆρι "ἐν ᾅδου" θά δεῖς πολλά...
Βέβαια κάτι ἐννοεῖται... (ὅπως εἴπαμε...)

...ὅτι οὐκ ἔστιν ἐν ᾅδου ζητῆσαι τρυφήν... (Σοφία Σειράχ, ιδ΄ 16)
...οὐ γὰρ οἱ ἐν ᾅδου αἰνέσουσί σε (Ἠσ. λη΄ 18)

καί στήν ἀρχαία κλασσική γραμματεία.

Εὐχαριστοῦμε πάντως γι᾿ αὐτό τό θέμα.
 

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος
«Ἐν τάφῳ σωματικῶς ἐν ᾅδῃ δε...»

(χφφ. παρακλητικὲς Σινὰ 776 θ’-ι’ αἰ. φ. 2v, 794 τοῦ ἔτους 992 φ. 39v, 779 ι’ αἰ. φ. 143r, 781 ι’-ια’ αἰ. φ. 162r, 778 ια’ αἰ. φ. 174v, 790 ια’ αἰ. φ. 203v).


«ἐν ᾅδου δὲ...»

(χφφ. παρακλητικὲς Σινὰ 824 ι’ αἰ. φ. 79v, 780 ια’ αἰ. φ. 93v, Μ. Λαύρας Δ-45 ια’-ιβ’ αἰ. φ. 351v). Καὶ στὴν Ἁγία Γραφὴ μαρτυροῦνται ἐξ ἴσου ἀμφότερα.
 

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής
Καὶ στὴν Ἁγία Γραφὴ μαρτυροῦνται ἐξ ἴσου ἀμφότερα.
Σαφῶς κι εὐχαριστοῦμε!
Μέ τή διευκρίνηση ὄμως, ὅτι στήν περίπτωση τῆς γενικῆς ὑπονοεῖται μιά δοτική...

ΥΓ. Ἐκτός ἀπό τά προηγούμενα ἀγιογραφικά βρῆκα κι ἔνα ἄλλο ὑμνολογικό ἀπό 29 Αὐγούστου: «Γενέσιον ἀθέμιτον ... προέλαβε γὰρ ἐν ᾍδου τήν ζωὴν, κηρῦξαι τοῖς...».
 

neoklis

Νεοκλής Λευκόπουλος, Γενικός Συντονιστής

Deacon

Παλαιό Μέλος
Δεν ξέρω αν έχει άμεση σχέση, αλλά υπάρχει και στην Αγία Γραφή γενική με χρήση τοπική όπως το "αυτού" (Καθίσατε αὐτοῦ ἕως ἂν ἀπελθὼν ἐκεῖ προσεύξωμαι Ματθ. 26, 36). Νομίζω, όπως σωστά ειπώθηκε, ότι υπονοείται πάντα κάτι. Ωραίο θέμα, γιατί αυτή η γενική πάντα με προβλημάτιζε. Και σήμερα λέμε, "πάω στου Γιώργου", και υπονοείται το σπίτι του. Δεν ξέρω αν βοηθάει καθόλου αυτή η παρατήρηση.
 

Diogenes

Νέο μέλος
στήν περίπτωση τῆς γενικῆς ὑπονοεῖται μιά δοτική...
Ναι. Βλέπε π.χ. Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσης τοῦ Ιωάννου Σταματάκου:
892F7C0F-C3E0-4F89-A684-095EC0DFB3D0.jpeg
Ή «Greek (Liddell-Scott)»:
Ἅιδης: ἢ ᾅδης, ου, ὁ, Ἀττ.· ἀλλὰ καὶ Ἀΐδης, αο καὶ εω, ὅπερ εἶναι ὁ παλαιότερος καὶ Ὁμηρικώτερος τύπος· Δωρ. Ἀΐδας, α, ἐν λυρικοῖς καὶ ἀναπαιστικ. στίχοις τῶν Τραγ.: - ὑπάρχει ὡσαύτως καὶ γεν. Ἄϊδος, δοτ. Ἄϊδι (ὡς εἰ ἐξ ὀνομαστ. Ἄϊς), Ὅμ., Τραγ., ἴδε κατωτ. (Ἐκ τοῦ α στερητικοῦ καὶ √ϜΙΔ (ἰδεῖν), ὅθεν ὁ Ἕρμαν. παραφράζει αὐτὸ διὰ τοῦ Nelucus): Παρ’ Ὁμήρ. μόνον ὡς κύριον ὄνομα, ὁ ᾍδης ἢ Πλούτων (πρβλ. Πλούτων), ὁ θεὸς τοῦ κάτω κόσμου, υἱὸς τοῦ Κρόνου καὶ τῆς Ρέας, ἀδελφὸς δὲ τοῦ Διός· Ζεὺς καὶ ἐγώ, τρίτατος δ’ Ἀΐδης. Ἰλ. Ο. 188, πρβλ. Ἡσ. Θ. 455· καλεῖται δὲ καὶ Ζεὺς καταχθόνιος, Ἰλ. Ι. 457· ἄναξ ἀνέρων, Υ. 61, κτλ.: - εἰν, εἰς Ἀΐδαο, (ἐνν. δόμοις, δόμους), εἰς τὸν κάτω κόσμον, Ὅμ.· ὡσαύτων εἰν Ἄϊδος, Ἰλ. Ω. 593: - παρ’ Ἀττ. κωμ. καὶ πεζοῖς, ἐν Ἅιδου, ἐς Ἅιδου (ἐνν. οἴκῳ, οἶκον): - Ἄϊδόσδε, ἐπίρρ., εἰς τὸν κάτω κόσμον, Ἰλ. Η. 330, κτλ., Σοφ. Ἠλ. 463, Τρ. 7, κτλ.· παρ’ Ἅιδῃ, παρ’ Ἅιδην, Ο. Τ. 972, Ο. Κ. 1552· πρβλ. πύλη, 1: - Ἐντεῦθεν: 2) ἡ λέξις κατήντησε νὰ σημαίνῃ τόπον· τούτου δὲ τὰ πρῶτα ἴχνη φαίνονται ἐν τῇ Ἰλιάδι Ψ. 244.· εἰσόκεν αὐτὸς … Ἄϊδι κεύθωμαι· ἀκολούθως, ἐπὶ τὸν ᾅδην, Λουκ. Κατάπλ. 14· εἰς ἀΐδην, Ἀνθ. Π. 11, 23· ἐν τῷ ᾅδῃ, Εὐαγγ. Λουκ. ιϚ΄, 23. ΙΙ. Μεθ’ Ὅμηρον ὡς προσηγορικόν, ὁ τάφος, ὁ θάνατος, ἀΐδην λαγχάνειν, δέξασθαι, Πινδ. Π. 5. 130, Ι. 6 (5). 24· ᾅδης πόντιος, θάνατος ἐν θαλάσσῃ, Αἰσχύλ. Ἀγ. 667, πρβλ. Εὐρ. Ἄλκ. 13, Ἱππ. 1047· πρβλ. Ἀϊδωνεύς. [ᾰῐδης παρ’ Ὁμήρ., παρ’ Ἀττ. ᾱͺ δης· ἀλλὰ παρὰ Τραγ. καὶ ᾱῐδας, Σοφ. Ο. Κ. 1690 (λυρ.), καὶ ᾱῐδης, ἐν Σιμων. Ἰαμβ. 1. 14· γεν.. ᾰῐδεω ὡς ἀνάπαιστος παρ’ Ὁμήρῳ· παρὰ τοῖς μετέπειτα καὶ ᾱῐδεω, Pors. Εὐρ. Ἑκ. 1018, Ἰακωψ. Ἀνθ. Π. σ. 374· γεν. ᾰῐδᾱο, Ὅμ. γεν. ᾱῐδος πρὸ φωνήεντος Ἰλ. Ζ. 284., Υ. 336.]

Ή «Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας» του Γεωρ. Μπαμπινιώτη:
Άδης.jpg
 
Last edited:

athanasio

Νέο μέλος
Ή «Greek (Liddell-Scott)»:
Ἅιδης:
.....
2) ἡ λέξις κατήντησε νὰ σημαίνῃ τόπον· τούτου δὲ τὰ πρῶτα ἴχνη φαίνονται ἐν τῇ Ἰλιάδι Ψ. 244.· εἰσόκεν αὐτὸς … Ἄϊδι κεύθωμαι· ἀκολούθως, ἐπὶ τὸν ᾅδην, Λουκ

Ή «Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας» του Γεωρ. Μπαμπινιώτη:
View attachment 106387

Ωραία τα παραπάνω!.... Αν και δεν απαντούν άμεσα στο θέμα, προβληματίζουν για τη χρήση της λέξης.
 
Γ

Γιάννης Κωνσταντόπουλος

Guest
"Εν δόμοις Άδου". Αυτή είναι η πλήρης φράση. Παραλείπεται το "δόμοις", γιατί συντάσσεται με την πρόθεση "εν". Η δε γενική "Άδου" είναι κτητική. Επομένως, στο σπίτι του Άδη υπήρξε ο Χριστός και όχι στο καθαυτό πρόσωπο (δηλαδή, το λανθασμένο "εν Ἀδη"). Άλλωστε, υπάρχει και το παράλληλο "κατήλθες εν τοις κατωτάτοις της γης" με τη γενική κτητική "γης". Η δε δοτική εν δόμοις είναι του τόπου που χρησιμοποιείται κυρίως στην ποίηση και λιγότερο στην πεζογραφία.
 
Last edited by a moderator:

Γιώργος Μ.

Γιώργος Μπάτζιος
Η γενική ᾅδου επικράτησε μέσω της Π. Διαθήκης, κυρίως στη φράση εἰς ᾅδου

Α Βασ. 2,6 Κύριος θανατοῖ καὶ ζωογονεῖ, κατάγει εἰς ᾅδου καὶ ἀνάγει·
Γ Βασ. 2,6 καὶ ποιήσεις κατὰ τὴν σοφίαν σου καὶ οὐ κατάξεις τὴν πολιὰν αὐτοῦ ἐν εἰρήνῃ εἰς ᾅδου·
Γεν. 37,35 συνήχθησαν δὲ πάντες οἱ υἱοὶ αὐτοῦ καὶ αἱ θυγατέρες καὶ ἦλθον παρακαλέσαι αὐτόν, καὶ οὐκ ἤθελε παρακαλεῖσθαι λέγων ὅτι· καταβήσομαι πρὸς τὸν υἱόν μου πενθῶν εἰς ᾅδου. καὶ ἔκλαυσεν αὐτὸν ὁ πατὴρ αὐτοῦ.
Ησ. 14,11 κατέβη εἰς ᾅδου ἡ δόξα σου, ἡ πολλὴ εὐφροσύνη σου· ὑποκάτω σου στρώσουσι σῆψιν, καὶ τὸ κατακάλυμμά σου σκώληξ.
Ψαλ. 113,25 οὐχ οἱ νεκροὶ αἰνέσουσί σε, Κύριε, οὐδὲ πάντες οἱ καταβαίνοντες εἰς ᾅδου,
Ψαλ. 30,18 Κύριε, μὴ καταισχυνθείην, ὅτι ἐπεκαλεσάμην σε· αἰσχυνθείησαν οἱ ἀσεβεῖς καὶ καταχθείησαν εἰς ᾅδου.
Ψαλ. 54,16 ἐλθέτω δὴ θάνατος ἐπ᾿ αὐτούς, καὶ καταβήτωσαν εἰς ᾅδου ζῶντες· ὅτι πονηρία ἐν ταῖς παροικίαις αὐτῶν ἐν μέσῳ αὐτῶν.

Σπανιότερα, απαντά και η φράση ἐν ᾅδου
Ιωβ. 11,8 ὑψηλὸς ὁ οὐρανός, καὶ τί ποιήσεις; βαθύτερα δὲ τῶν ἐν ᾅδου τί οἶδας;
Σοφ. Σειρ. 14,16 δὸς καὶ λάβε καὶ ἀπάτησον τὴν ψυχήν σου, ὅτι οὐκ ἔστιν ἐν ᾅδου ζητῆσαι τρυφήν.
Σοφ. Σειρ. 17,27 Ὑψίστῳ τίς αἰνέσει ἐν ᾅδου ἀντὶ ζώντων καὶ ζώντων καὶ διδόντων ἀνθομολόγησιν;
Σοφ. Σειρ. 41,4 εἴτε δέκα εἴτε ἑκατὸν εἴτε χίλια ἔτη, οὐκ ἔστιν ἐν ᾅδου ἐλεγμὸς ζωῆς.

Οι 2 αναφορές στην Καινή Διαθήκη προέρχονται από τις Πράξεις και είναι παραλλαγές ψαλμικού χωρίου (Ψαλ. 15,10)
Πραξ. 2,27 ὅτι οὐκ ἐγκαταλείψεις τὴν ψυχήν μου εἰς ᾅδου οὐδὲ δώσεις τὸν ὅσιόν σου ἰδεῖν διαφθοράν.
Πραξ. 2,31 προϊδὼν ἐλάλησε περὶ τῆς ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ ὅτι οὐ κατελείφθη ἡ ψυχὴ αὐτοῦ εἰς ᾅδου οὐδὲ ἡ σὰρξ αὐτοῦ εἶδε διαφθοράν.
 
Top