Γιώργος Μ.
Γιώργος Μπάτζιος
ΣΤΗΝ υμνολογία μας, υπάρχουν ορισμένα, σπάνια αλλά πολύ χαρακτηριστικά σημεία όπου τα ίδια τα λόγια απόγνωσης του Άδου και του διαβόλου χρησιμοποιούνται ως μέσο δοξολογίας προς τον Χριστό.
Το πιο γνωστό παράδειγμα είναι από το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου, όταν ακούμε τον θρήνο του Άδου –παιάνα νίκης για τον Χριστό και εμάς:
«ΣΗΜΕΡΟΝ ὁ ᾍδης στένων βοᾷ·
Συνέφερέ μοι, εἰ τὸν ἐκ Μαρίας γεννηθέντα,
μὴ ὑπεδεξάμην· ἐλθὼν γὰρ ἐπ' ἐμέ,
τὸ κράτος μου ἔλυσε, πύλας χαλκᾶς συνέτριψε,
ψυχάς ἃς κατεῖχον τὸ πρίν, Θεὸς ὢν ἀνέστησε.
Δόξα Κύριε τῷ Σταυρῷ σου, καὶ τῇ Ἀναστάσει σου».
Ένα άλλο παράδειγμα είναι το αναστάσιμο Κάθισμα του γ΄ ήχου:
Αυτό όμως που συμβαίνει στον κανόνα του Λαζάρου που ψάλλεται «εν τοις Αποδείπνοις» (ποίημα Ανδρέου Κρήτης) είναι πραγματικά εντυπωσιακό. Εκεί (συγκεκριμένα στη ζ' ωδή) ο Άδης φέρεται να παρακαλεί ο ίδιος τον Λάζαρο να βγει έξω από τον τόπο της εξουσίας του, «για να μη χρειαστεί να εμέσει όλους τους νεκρούς που έχει καταπιεί».
Μάλιστα, καθώς ο Λάζαρος μοιάζει να μην απαντά, ο Άδης του λέει επιτατικά :
«Καὶ τί βραδύνεις Λάζαρε; φησίν,
ὁ φίλος σου, δεῦρο ἔξω κράζει ἑστηκώς»·
Με άλλα λόγια:
«Γιατί αργείς, Λάζαρε; Δεν ακούς τον φίλο σου έξω
που σε φωνάζει;»
Παραθέτω τα τρία σχετικά τροπάρια της Ζ ωδής.
~ ~ ~
Υπέροχο προανάκρουσμα της κοινής Αναστάσεως: ο δικός μας, ο Λάζαρος, και ο Χριστός έξω να φωνάζει «Δεύρο», που σημαίνει «ΕΔΩ», δηλαδή μαζί μου...
Το πιο γνωστό παράδειγμα είναι από το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου, όταν ακούμε τον θρήνο του Άδου –παιάνα νίκης για τον Χριστό και εμάς:
«ΣΗΜΕΡΟΝ ὁ ᾍδης στένων βοᾷ·
Συνέφερέ μοι, εἰ τὸν ἐκ Μαρίας γεννηθέντα,
μὴ ὑπεδεξάμην· ἐλθὼν γὰρ ἐπ' ἐμέ,
τὸ κράτος μου ἔλυσε, πύλας χαλκᾶς συνέτριψε,
ψυχάς ἃς κατεῖχον τὸ πρίν, Θεὸς ὢν ἀνέστησε.
Δόξα Κύριε τῷ Σταυρῷ σου, καὶ τῇ Ἀναστάσει σου».
Ένα άλλο παράδειγμα είναι το αναστάσιμο Κάθισμα του γ΄ ήχου:
«Τὸ ἀναλλοίωτον τὸ τῆς Θεότητος,
καὶ τὸ ἑκούσιον πάθος σου Κύριε,
εἰς ἑαυτὸν καταπλαγείς, ὁ ᾍδης ἐπωδύρετο.
Τρέμω τὴν τοῦ σώματος μὴ φθαρεῖσαν ὑπόστασιν,
βλέπω τὸν ἀόρατον μυστικῶς πολεμοῦντά με·
διὸ καὶ οὓς κατέχω κραυγάζουσι·
Δόξα Χριστὲ τῇ Ἀναστάσει σου».
Αυτό όμως που συμβαίνει στον κανόνα του Λαζάρου που ψάλλεται «εν τοις Αποδείπνοις» (ποίημα Ανδρέου Κρήτης) είναι πραγματικά εντυπωσιακό. Εκεί (συγκεκριμένα στη ζ' ωδή) ο Άδης φέρεται να παρακαλεί ο ίδιος τον Λάζαρο να βγει έξω από τον τόπο της εξουσίας του, «για να μη χρειαστεί να εμέσει όλους τους νεκρούς που έχει καταπιεί».
Μάλιστα, καθώς ο Λάζαρος μοιάζει να μην απαντά, ο Άδης του λέει επιτατικά :
«Καὶ τί βραδύνεις Λάζαρε; φησίν,
ὁ φίλος σου, δεῦρο ἔξω κράζει ἑστηκώς»·
Με άλλα λόγια:
«Γιατί αργείς, Λάζαρε; Δεν ακούς τον φίλο σου έξω
που σε φωνάζει;»
Παραθέτω τα τρία σχετικά τροπάρια της Ζ ωδής.
«Παρακαλῶ σε Λάζαρε, φησίν,
ἀνάστηθι, ἔξελθε τῶν κλείθρων μου ταχύ,
ἄπιθι οὖν· καλόν μοι γὰρ ἕνα θρηνῆσαι,
πικρῶς ἀφαιρούμενον, παρὰ πάντας
οὓς πρίν, πεινῶν κατέπιον.
Καὶ τί βραδύνεις Λάζαρε; φησίν,
ὁ φίλος σου, δεῦρο ἔξω κράζει ἑστηκώς·
ἔξελθε οὖν, ἵνα κᾀγὼ ἄνεσιν λάβω·
ἀφ' οὗ γάρ σε ἔφαγον,
εἰς ἐμετὸν ἡ τροφή, ἀντικατέστη μοι.
Τί οὐκ ἐγείρῃ Λάζαρε ταχὺ;
ἀνέκραζε, κάτωθεν ὁ ᾍδης θρηνωδῶν,
τί οὐκ εὐθύς, ἐξαναστὰς τρέχεις τῶν ὧδε;
ἵνα μὴ καὶ ἄλλους μοι, αἰχμαλωτίσῃ
Χριστὸς ἐξαναστήσας σε»
~ ~ ~
Υπέροχο προανάκρουσμα της κοινής Αναστάσεως: ο δικός μας, ο Λάζαρος, και ο Χριστός έξω να φωνάζει «Δεύρο», που σημαίνει «ΕΔΩ», δηλαδή μαζί μου...