«Εἰς τὴν πρώτην Ὥραν, τὸ Ἑωθινὸν»

Dimitri

Δημήτρης Κουμπαρούλης, Administrator
Staff member
Χθές Κυριακή των Πατέρων, στο Πεντηκοστάριο έγραφε:

Δοξολογία μεγάλη
Ἀπόλυσις
Εἰς τὴν πρώτην Ὥραν, τὸ Ἑωθινὸν
Ἦχος πλ. β'
Μετὰ τὴν εἰς ᾍδου κάθοδον, καὶ τὴν ἐκ νεκρῶν ἀνάστασιν, ἀθυμοῦντες, ὡς εἰκός, ἐπὶ τῷ χωρισμῷ σου, Χριστέ, οἱ Μαθηταί, πρὸς ἐργασίαν ἐτράπησαν, καὶ πάλιν πλοῖα καὶ δίκτυα, καὶ ἄγρα οὐδαμοῦ. Ἀλλὰ σὺ Σῶτερ ἐμφανισθείς, ὡς Δεσπότης πάντων, δεξιοῖς τὰ δίκτυα κελεύεις βαλεῖν. Καὶ ἦν ὁ λόγος ἔργον εὐθὺς καὶ πλῆθος τῶν ἰχθύων πολύ, καὶ δεῖπνον ξένον ἕτοιμον ἐν γῇ, οὐ μετασχόντων τότε σου τῶν Μαθητῶν, καὶ ἡμᾶς νῦν νοητῶς καταξίωσον ἐντρυφῆσαι, φιλάνθρωπε Κύριε.



Πού ακριβώς όμως ψάλλεται το εωθινό στην Α' ώρα; Ευχαριστώ.
 

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής

Κατά τό ΤΑΣ, μετά τήν ἀπόλυση τοῦ ὄρθρου γίνεται λιτή στόν νάρθηκα ψαλλομένου ἰδιομέλου τοῦ ἁγίου τῆς μονῆς, Δόξα, Καὶ νῦν, τό ἑωθινόν δοξαστικόν. Οἱ δεήσεις τῆς λιτῆς καί μετά Δεῦτε προσκυνήσωμεν καί ἡ α΄ ὥρα.
Τό Πεντηκοστάριον τήν Κυριακή τοῦ Ἀντιπάσχα (Θωμᾶ) γράφει μετά τήν ἀπόλυση τοῦ ὄρθρου, ὅτι «αἱ Λιταί ἐν τῷ Νάρθηκι, πρὸ τῆς Πρώτης Ὥρας γίνονται» καί «τὰ δὲ Ἑωθινά ψάλλονται μετὰ τὴν Ἀπόλυσιν τοῦ Ὄρθρου, πρὸ τῆς Λιτῆς» (ἐννοεῖ τίς δεήσεις καί εὐχές).
Δές καί τίς ὁδηγίες στό Τριῴδιον στό τέλος τοῦ ὄρθρου τῆς Κυριακῆς Τελώνου καί Φαρισαίου.
Δές καί ΤΓΡ σσ. 735 καί 838.

Παρεμφερές θέμα ἐδῶ.

 
Last edited:

Vladimir

Παλαιό Μέλος
Πού ακριβώς όμως ψάλλεται το εωθινό στην Α' ώρα; Ευχαριστώ.

Έχω μια γενική ερώτηση για το εωθινό όταν μεταφέρεται στην Α' ώρα, αν επιτρέπεται. Τί είναι σωστό: πρέπει να το ψάλλουμε ή διαβάζουμε; Ποια είναι η σημερινή πρακτική στην Ελλάδα (στο Πατριαρχείο, στο Άγιον Όρος, ...);
 
Last edited:

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής
Έχω μια γενική ερώτηση για το εωθινό όταν μεταφέρεται στην Α' ώρα, αν επιτρέπεται. Τί είναι σωστό: πρέπει να το ψάλλουμε ή αναγινώσκουμε; Ποια είναι η σημερινή πρακτική στην Ελλάδα (στο Πατριαρχείο, στο Άγιον Όρος, ...);
Πρέπει νά ξεχωρίσουμε τήν πρακτική τῶν ἐνοριακῶν ναῶν καί τῶν μονῶν, ὅπου τηρεῖται τό Τυπικό τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου (ΤΜΕ) καί τό Τυπικό τοῦ Ἁγίου Σάββα (ΤΑΣ) ἀντίστοιχα.
Τό ΤΜΕ προβλέπει τόν ὄρθρο συναπτῶς μέ τή θ. λειτουργία, ὁπότε οὔτε λιτή οὔτε α΄ ὥρα ὑπάρχει.
Ἔτσι στόν Ἅγιον Ὄρος τηρεῖται αὐτή ἡ διάταξη τοῦ ΤΑΣ, ἐνῶ στήν Ἑλλάδα (ἐνορίες) καί τό Πατριαρχεῖο δέν τηρεῖται.
Συνεπῶς, δέν τίθεται θέμα ἄν εἶναι σωστό ἤ λάθος, ἤ ἄν ἐπιτρέπεται ἤ δέν ἐπιτρέπεται. Εἶναι θέμα τοῦ ποιοῦ τυπικοῦ ἀκολουθεῖται.

Ἐσεῖς (Ρωσία), πού τελεῖτε τόν ὄρθρο ἀφ᾿ ἑσπέρας, συναπτῶς μέ τόν ἑσπερινό, τί κάνετε στό τέλος τοῦ ὄρθρου; Ψάλλετε τό ἑωθινό δοξαστικό καί ἐπισυνάπτετε τήν α΄ ὥρα; Θά μᾶς ἐνδιέφερε.


 

Vladimir

Παλαιό Μέλος
π. Μάξιμος;74293 said:


Ἐσεῖς (Ρωσία), πού τελεῖτε τόν ὄρθρο ἀφ᾿ ἑσπέρας, συναπτῶς μέ τόν ἑσπερινό, τί κάνετε στό τέλος τοῦ ὄρθρου; Ψάλλετε τό ἑωθινό δοξαστικό καί ἐπισυνάπτετε τήν α΄ ὥρα; Θά μᾶς ἐνδιέφερε.


Ευλογείτε, πάτερ!

Σας ευχαριστώ για την απάντηση και διευκρίνηση! Πριν από καιρό ήθελα να το ρωτήσω. Κανονικά στις ενορίες μας επισυνάπτεται η Α' ώρα, και πριν απ'αυτή ψάλλεται Δόξα και Νυν και το εωθινό.

Αλλά το Πεντηκοστάριό μας στο σημείο αυτό (μετά τη Δοξολογία και την απόλυση του όρθρου) λέει απλά "Δόξα, και νύν, Στιχηρόν του Ευαγγελίου <έτσι όνομάζεται παρ'υμών το εωθινό>, ήχος ..." <το κείμενο του στιχηρού> "Και νουθεσία του Στουδίτου, και η ώρα Α'. Και η τελική απόλυσις". (Με συγχωρείτε για την μετάφρασή μου από τα σλαβονικά, δεν ξέρω ελληνικά καλά.)

Μάλιστα, κανείς δεν διαβάζει τώρα καμία νουθεσία, ούτε επιτελείται η λιτή αυτή τη στιγμή. Απλά διαβάζουμε την Α' ώρα, και πρέπει να λέμε κάπως Δοξα και νυν και το εωθινό πριν. Γιαυτό έχουμε απορία τί να κάνουμε εκεί τότε. Κάποιοι λένε πως αν δεν επιτελούμε την λιτή, δεν πρέπει να ψάλλουμε το στιχηρό (αλλά πρέπει να το διαβάζουμε).

Γιαυτό είναι ενδιαφέρον, πώς το κάνουν στο Αγ. Όρος αυτή την περίοδο.
 
Last edited:

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής
Ευλογείτε, πάτερ!

(Με συγχωρείτε για την μετάφρασή μου από τα σλαβονικά, δεν ξέρω ελληνικά καλά.)
Ὁ Κύριος νά σέ εὐλογεῖ!

Μακάρι κι ἐγώ νά ἤξερα ρωσικά ἤ σλαβονικά, ὅπως ξέρεις ἐσύ ἑλληνικά.
Μόνον τό ρῆμα «ἀναγνωρίζω» (ὅπως τό διόρθωσα καί στήν προηγούμενη παράθεση καί στήν παρακάτω) εἶναι τό «ἀναγινώσκω», πού οὔτε καί οἱ νέοι Ἕλληνες τό χρησιμοποιοῦν, ἀλλά χρησιμοποιοῦν τό «διαβάζω».


Σας ευχαριστώ για την απάντηση και διευκρίνηση! Πριν από καιρό ήθελα να το ρωτήσω. Κανονικά στις ενορίες μας επισυνάπτεται η Α' ώρα, και πριν απ'αυτή ψάλλεται Δόξα και Νυν και το εωθινό.

Αλλά το Πεντηκοστάριό μας στο σημείο αυτό (μετά τη Δοξολογία και την απόλυση του όρθρου) λέει απλά "Δόξα, και νύν, Στιχηρόν του Ευαγγελίου <έτσι όνομάζεται παρ'υμών το εωθινό>, ήχος ..." <το κείμενο του στιχηρού> "Και νουθεσία του Στουδίτου, και η ώρα Α'. Και η τελική απόλυσις".

Μάλιστα, κανείς δεν αναγινώσκει τώρα καμία νουθεσία, ούτε επιτελείται η λιτή αυτή τη στιγμή. Απλά αναγινώσκουμε την Α' ώρα, και πρέπει να λέμε κάπως Δοξα και νυν και το εωθινό πριν. Γιαυτό έχουμε απορία τί να κάνουμε εκεί τότε. Κάποιοι λένε πως αν δεν επιτελούμε την λιτή, δεν πρέπει να ψάλλουμε το στιχηρό (αλλά πρέπει να το αναγινώσκουμε).

Γιαυτό είναι ενδιαφέρον, πώς το κάνουν στο Αγ. Όρος αυτή την περίοδο.
Καί σέ μᾶς τό Πεντηκοστάριον λέει αὐτά, ἀλλά δέν τά λέει τό Τυπικό πού ἰσχύει, ὅπως ἐξήγησα.
Τό δικό σας ἰσχῦον τυπικό ἄν λέει «επισυνάπτεται η Α' ώρα, και πριν απ'αυτή ψάλλεται Δόξα και Νυν και το εωθινό», τότε αὐτό νά γίνεται καί οὐδέν ἄλλο.
Ἡ «νουθεσία» = Κατηχήσεις τοῦ ὁσίου Πατρὸς ἡμῶν Θεοδώρου τοῦ Στουδίτου, ἀφοροῦν τά μοναστήρια καί ὄχι τίς ἐνορίες.
Καταλαβαίνω (ἀπ᾿ ὅ,τι ξέρω) ὅτι θέλετε ἤ νομίζετε ὅτι πρέπει νά κάνετε ὅ,τι κάνουν στό Ἅγιον Ὄρος, ἀλλά δέν εἶναι ἔτσι ἀκριβῶς τά πράγματα γιά τίς ἐνορίες σας, ἀφοῦ καί τό ἰσχῦον σέ σᾶς τυπικό διαφοροποιεῖται σέ κάποια πράγματα.
Ἀφοῦ δέν κάνετε «λιτή στόν νάρθηκα», ἀλλά ὅπως ἔγινε ὁ ἑσπερινός καί ὁ ὄρθρος στόν κυρίως ναό, ἔτσι στό τέλος τοῦ ὄρθρου ἐπισυνάπτεται καί ἡ πρώτη ὥρα —γιά νά διαβάσετε τό πρωί, πάλι στόν κυρίως ναό, τήν τρίτη καί ἕκτη ὥρα πρό τῆς θείας λειτουργίας—, θά πρέπει ἁπλῶς νά τό διαβάζετε πρίν τήν πρώτη ὥρα ἤ νά μήν τό λέτε καθόλου, ἀφοῦ οὔτως ἤ ἄλλως ἀντικαθίσταται αὐτό ἀπό ἄλλο δοξαστικό. Ἄλλως ἔχουν τά πράγματα μέ τήν ἀρχαία λιτή στό τέλος τοῦ ὄρθρου, πού συνοδεύεται ἀπό τήν ψαλμωδία τοῦ ἑωθινοῦ δοξαστικοῦ. Αὐτή εἶναι μιά ἀρχαία τάξη.

 
Last edited:

Vladimir

Παλαιό Μέλος
Πάτερ, ευχαριστώ για την διόρθωση! Μάλιστα σύγχυση έκανα, αστείo είναι :). Αυτό συμβαίνει όταν δεν μιλάς την γλώσσα, αλλά μόνο γράφεις :).

Όσον αφορά στο Εωθινό μας, το πρόβλημα είναι ότι το Τυπικό μας λέει να τελούμε την "λιτή στο νάρθηκα". Και ότι δεν έχουμε το ξεχωριστό ενοριακό τυπικό. Θα προσπαθήσω να μεταφράσω, πχ, από τις διατάξεις στην Κυρ. Τελώνου και Φαρισέου:

... Δοξολογία μεγάλη. Μετά το τρισάγιον απολυτίκιον αναστάσιμον μόνον: Συναπταί <ή Εκτεναί; δεν είμαι σύγουρος>, και απόλυσις, και η συνηθησμένη λιτή στον νάρθηκα, εν τη οποία ψάλλομεν: Δόξα, και νύν, το στιχηρόν εωθινόν του ευαγγελίου. Και η ώρα α'. Εν τη α' ώρα, απολυτίκιον αναστάσιμον. Μετά το τρισάγιον κοντάκιον του τριωδίου.
Ιστέον, ότι τα στιχηρά πάντα τα ια' εωθινά του ευαγγελίου, από της παρούσης εβδομάδας και μέχρι των αγίων πάντων, εν ταις λιταίς εωθιναίς ψάλλονται στον νάρθηκα, επί το Δόξα, και νυν.
Ιστέον, <κτλ.>...

Αλλά στην πρακτική, όπως έγραψα, δεν τελούμε τη λιτή στις ενορίες (δεν είμαι σίγουρος για τις μονές), και δεν πηγαίνουμε στον νάρθηκα. Ερώτηση (δε λέω ότι μια απλή :)) τώρα είναι το τί είναι "πιο κατάλλιλο" σ'αυτές τις περιστάσεις.
 

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής
το Τυπικό μας λέει να τελούμε την "λιτή στο νάρθηκα". Και ότι δεν έχουμε το ξεχωριστό ενοριακό τυπικό.

Αλλά στην πρακτική, όπως έγραψα, δεν τελούμε τη λιτή στις ενορίες (δεν είμαι σίγουρος για τις μονές), και δεν πηγαίνουμε στον νάρθηκα. Ερώτηση (δε λέω ότι μια απλή :)) τώρα είναι το τί είναι "πιο κατάλληλο" σ'αυτές τις περιστάσεις.
Ἐμεῖς δέν μποροῦμε νά ἀπαντήσουμε σ᾿ αὐτό, ἄν καί ἀπάντησα στήν τελευταία παράγραφο τοῦ προηγουμένου μηνύματός μου. Ἀλλά ἤδη ἔχεις ἀπαντήσει ἐσύ, καταγράφοντας τήν παρατηρουμένη ἤδη ἐξέλιξη στό θέμα αὐτό καί τή σημερινή πρακτική.

Κάτι ἀνάλογο ἔγινε μέ τά νεώτερα Πατριαρχικά Τυπικά. Ἤδη κατά τό ἔτος 1791 ὁ Ἰάκωβος Πρωτοψάλτης λαμβάνει ἐντολή γιά ἐπιστασία τοῦ τυπικοῦ. Γιά τήν πρώτη ἔκδοση τοῦ Τυπικοῦ ἀπό τόν Κωνσταντῖνο Πρωτοψάλτη τό ἔτος 1838, ἤδη ὁ Κωνσταντῖνος ἀπό τό ἔτος 1806, κράταγε σημειώσεις γιά διαφορές πού εἶχαν ἐπέλθει, ἀφοῦ εἶναι γνωστή ἡ ψαλτική του θητεία στόν Πατριαρχικό Ναό ἀπό τό ἔτος 1800. Μετά ἔκανε δεύτερη ἔκδοση βελτιωμένη τό ἔτος 1851 καί ἕνα χρόνο μετά, ἑτοίμασε μιά τρίτη ἔκδοση, πού ἔμεινε σέ χειρόγραφο. Τό ἔτος 1888 πραγματοποιήθηκε ἡ τρίτη ἔκδοση ἀπό τόν Πρωτοψάλτη Γεώργιο Βιολάκη.

Μ᾿ αὐτά θέλω νά πῶ, πῶς ἡ ἐξέλιξη καί κάποιες τροποποιήσεις πού ἤδη γινόντουσαν καί μέ βάση παλαιές κωνσταντινουπολίτικες παραδόσεις καί ἄλλα ἀρχαῖα τυπικά, καταγράφηκαν σ᾿ αὐτό τό ἰσχῦον σήμερα σέ μᾶς τυπικό. Δέν ξέρω πῶς ἔχουν τά πράγματα στή Ρωσία. Εἶναι μακρά ἡ ἱστορία ἀπό τόν θ΄ μέχρι τό ιε΄ αἰ. καί μετά. Ἀπ᾿ ὅ,τι ἔχει γραφεῖ ἀπό ἄλλους, εἰδικά σέ ἄλλες σλαβικές ἤ βαλκανικές, μή ἑλληνόφωνες, ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες ἔχει ὑπάρξει μέριμνα. Γνωρίζουμε καί τήν μετάφραση τοῦ Τυπικοῦ τοῦ Κωνσταντίνου τό 1853 στά σλαβονικά. Δέν ξέρω ἄν ἴσχυσε στή Ρωσία. Ἔχει γραφεῖ ὅμως ὅτι ὑπάρχει σέ ἰσχύ Τυπικό τοῦ Πατριαρχείου Μόσχας. Αὐτό ἐννοεῖς;

Πάντως τό "πιο κατάλληλο", κρίνεται ἀπό τούς κατά τόπους προεστῶτας.

 
Last edited:

Vladimir

Παλαιό Μέλος
Γνωρίζουμε καί τήν μετάφραση τοῦ Τυπικοῦ τοῦ Κωνσταντίνου τό 1853 στά σλαβονικά. Δέν ξέρω ἄν ἴσχυσε στή Ρωσία.

Ναι, το έχουμε και εμείς, πολύ ενδιαφέρον είναι. Αλλά δεν νομίζω πως ίσχυσε εδώ ποτέ.

Ἔχει γραφεῖ ὅμως ὅτι ὑπάρχει σέ ἰσχύ Τυπικό τοῦ Πατριαρχείου Μόσχας. Αὐτό ἐννοεῖς;

Δεν ξέρω πως ονομάζεται ακριβώς (και δεν είναι γραμμένο στο δικό μου αντίτυπο). Αλλά ξέρω ότι μόνο ένα είναι :).

Πάτερ, σας ευχαριστώ για την απάντηση! Αν και κατάλαβα ότι δεν είναι απλό το θέμα.
 
Top