«Δόξα σοι, Κύριε, δόξα σοι», επιγραφής ευαγγελικού αναγνώσματος

ΠΜΧ

...
Καλησπέρα σας!

Σε μερικές εκκλησίες έχω συναντήσει την ακόλουθη τυπική διάταξη:

Ιερεύς: Σοφία. Ὀρθοί. Ἀκούσωμεν τοῦ ἁγίου Εὐαγγελίου. (Διάκονος) Εἰρήνη πᾶσι.

Χορός: Καὶ τῷ πνευματί σου.

Ιερεύς: Ἐκ τοῦ κατά (τοῦ δεῖνος) ἁγίου Εὐαγγελίου τὸ ἀνάγνωσμα...

Χορός: Δόξα σοι, Κύριε, δόξα σοι.

Διάκονος: Πρόσχωμεν


Μαρτυρείται σε κάποιο τυπικό αυτή η διάταξη; Πρόκειται για κάποια πρακτική που υιοθετήθηκε με κάποιο τρόπο; Είναι ορθότερη της γνωστής (από τα εγκόλπια κλπ);
 

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής
Κατ᾿ ἀρχάς αὐτό τό θέμα δέν ἀφορᾶ μόνον στή θ. λειτουργία, ἀλλά ὅπου ἀλλοῦ ἔχουμε εὐαγγελικό ἀνἀγνωσμα (ὄρθρο, ἀκολουθίες, μυστήρια).
Ἔτσι τό ἀκούγαμε σέ κάποιες περιοχές (ἑπτάνησα ; ) ἀλλά στήν Ἀρχ/πή Ἀθηνῶν καθιερώθηκε ἐπί Ἀρχ/που Χριστοδούλου δι' Ἐγκυκλίου.
Περισσότερα ἀπό ἄλλα μέλη, ἴσως κι ἀπό ἐμένα ἀργότερα...
 

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος
«Καὶ λέγοντος τοῦ διακόνου Σοφία λέγει ὁ ἀρχιδιάκονος Ὀρθοὶ ἀκούσωμεν...Ἐκ τοῦ...ὁ ἀρχιδιάκονος Ἐν σοφίᾳ πρόσσχωμεν[1]»

(χφ. Δρέσδης Α 104 πραξαπόστολος-τυπικὸ Μεγάλης Ἐκκλησίας α’ ἥμισυ ια’ αἰ. ἔκδ. K. Akentiev 2007 σσ. 21, 32, χφφ. Εὐαγγελιάρια University of Edinburgh 222 ια’ αἰ. φ. 252r-v, Paris. gr. 286 β’ ἥμισυ ια’ αἰ. φ. 202r, Φλωρεντίας Medi Palatino 244 (a.k.a. 163; a.k.a. 34) ιβ’ αἰ. φ. 116r, Ἑλληνικοῦ Ἰνστιτούτου Βενετίας 2 ιγ’ αἰ. φ. 327r, ὁμοίως Dmitrievskij τ. 2 σ. 1011, Dmitrievskij τ. 1 σ. 153· βλ. καὶ Συμβολὴ τεῦχος 15 σ. 12).


[1] Μὲ διπλὸ σ ἔχουν τὸ πρόσσχωμεν καὶ ἄλλες πηγές, ὅπως τὰ χφφ. Σινὰ 959 εὐχολόγιο ια' αἰ. φ. 17v, Ott. gr. 175 πατριαρχικὸ Εὐαγγελιάριο ια’ αἰ. φ. 48r, Vat. gr. 1970 εὐχολόγιο ἀρχῶν ιβ’ αἰ. φφ. 38r, 91r, Πατρ. Ἱεροσολύμων 519 εἰλητάριο ιβ’ αἰ., Paris. gr. 391 λειτουργίες ιβ' αἰ. φφ. 32r, 75r, 91v, Barb. gr. 329 εὐχολόγιο ιβ’ αἰ. φφ. 8r, 11v, Escorial X.IV.13 εὐχολόγιο πρὸ τοῦ 1174 φ. 7r, Ottoboniani gr. 344 εὐχολόγιο τοῦ ἔτους 1177 φφ. 138r, 147r, ΕΒΕ 662 ιγ’ αἰ. φ. 48v, Κρυπτοφέῤῥης Γ.β.I εὐχολόγιο ιγ’ αἰ. φ. 57v, Σταυρονικήτα 171 εἰλητάριο λειτουργίας Χρυσοστόμου ιγ’ αἰ., Paris. Suppl. gr. 1268 λειτουργία Μ. Βασιλείου ιγ’ αἰ., εἰλητάριον Houghton Typ 416 λειτουργία Μ. Βασιλείου περὶ τὸ 1300, Burney 54 εὐχολόγιο τοῦ ἔτους 1573 φφ. 67r, 76v, 114r.


«Δόξα σοι, Κύριε (ἀρχικὸς τύπος), ἤ Δόξα σοι Κύριε δόξα σοι -Πρόσσχωμεν»

(χφφ. Τιμίου Σταυροῦ 40 τυπικὸ τῆς ἁγίας Σοφίας Κωνσταντινουπόλεως μεταξὺ τῶν ἐτῶν 950-959 ἔκδ. J. Mateos τ. 1 σ. 46, Δρέσδης Α 104 πραξαπόστολος-τυπικὸ Μεγάλης Ἐκκλησίας α’ ἥμισυ ια’ αἰ. ἔκδ. K. Akentiev 2007 σ. 22, Bodleianus Auct. E. 5.13 εὐχολόγιο μονῆς Σωτῆρος Μεσσήνης μεταξὺ τῶν ἐτῶν 1121-1132 ἔκδ. A. Jacob σ. 301, χφφ. εὐχολόγια Vat. gr. 1811 τοῦ ἔτους 1147 φ. 76v, 1863 ιβ’ αἰ. φ. 16r, Πανεπιστημίου Τουρίνου Taurin. gr. C III 17 τυπικὸ τῆς ὀρθόδοξης μονῆς ἁγίου Νικολάου τῶν Κασούλων (περιοχὴ Ὄτραντο Κάτω Ἰταλίας) τοῦ ἔτους 1173 ἔκδ. Ἀ. Ἀποστολίδη σ. 239, Dmitrievskij τ. 2 σσ. 137, 699, χφφ. λειτουργίες Clark 90 ιε’ αἰ. φ. 10r, Paris. gr. 327 ιε’ αἰ. φ. 31r, Paris. Suppl. gr. 239 ιε’ αἰ. φ. 9r, Harley 5669 μεταξὺ τῶν ἐτῶν 1485-1500 φφ. 13r, 61r, Burney (British Library) 54 εὐχολόγιο τοῦ ἔτους 1573 φ. 181r, Εὐχολόγιον J. Goar 1730 σ. 92, χφ. Βritish Library Additional 8221 ὡρολόγιο ιη’ αἰ. φ. 61r, Αἱ θεῖαι λειτουργίαι ἔκδ. 1528, 1875 σ. 12, Λειτουργικὸν Κρυπτοφέῤῥης ἔκδ. 1683 σ. 274, Ὡρολόγιον Κρυπτοφέῤῥης ἔκδ. 1772 σ. 58, Ἱεροδιακονικὸν ἔκδ. 1780 σ. 20, Εὐχολόγιον τὸ Μέγα ἐκδ. Ἀστὴρ 1986 φωτοαναστατικὴ ἀνατύπωση τῆς ἐκδόσεως Βενετίας 1862 σ. 9, Ἱερατικὸν Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου 1895 σσ. 30-31, τυπικὸν Ῥήγα τοῦ ἔτους 1908 σ. 144, Ἱεροτελεστικὸν 1948 σσ. 118, 168, Ἱερατικὸν Ῥώμης 1950 σ. 35).
 

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής
... ἐπί Ἀρχ/που Χριστοδούλου δι' Ἐγκυκλίου.
Ἡ Ἀπόδοσις τῶν Ἀναγνωσμάτων (22/1/2002)
...ἐμμελῆ ἀπαγγελίαν τοῦ Εὐαγγελίου. Μετὰ τὸ «Σοφία. Ὀρθοί...» καὶ τὸ «Εἰρήνη πᾶσι», ἀκολουθεῖ τὸ «Ἐκ τοῦ κατὰ... ἁγίου Εὐαγγελίου τὸ ἀνάγνωσμα». Ὁ ψάλτης «Δόξα Σοι Κύριε, δόξα Σοι» καὶ τὸ «Πρόσχωμεν», μετὰ τὸ ὁποῖον ἀμέσως ἀρχίζει ἡ ἀπόδοση τοῦ ἱεροῦ Εὐαγγελίου.
 

Diogenes

Νέο μέλος
Από το «Ιεροδιακονικόν» της Σιμωνόπετρας (σελ. 53-54) και από την αναθεωρημένη έκδοση της Αποστολικής Διακονίας του «Εγκολπίου του Αναγνώστου και Ψάλτου» από τον μακ. πρωτ/ρο Κων/νο Παπαγιάννη (σελ. 186) διαφαινονται τα εξής:

Ὁ Ἱερεὺς ἢ (ἐὰν ὑπάρχει) ὁ β΄ Διάκονος: Σοφία· ὀρθοὶ ἀκούσωμεν τοῦ ἁγίου Εὐαγγελίου.
Ὁ Ἱερεύς: Εἰρήνη πᾶσι.
Ὁ Α΄ Χορός: Καὶ τῷ πνευματί σου.

Ὁ Διάκονος: Ἐκ τοῦ κατά (δεῖνα) ἁγίου Εὐαγγελίου τὸ ἀνάγνωσμα.
Ὁ Ἱερεὺς ἢ ὁ β΄ Διάκονος (ἐὰν ὑπάρχει): Πρόσχωμεν.
Ὁ Α΄ Χορός: Δόξα σοι, Κύριε, δόξα σοι.

Επίσης μού αρέσει η εξής λεπτή διαφορά:
Ὀρθοὶ ἀκούσωμεν
Εδώ βλέπουμε ότι δεν υπάρχει άνω τελεία μεταξύ του «ορθοί» και του «ακούσωμεν». Δηλ. σημαίνει «όρθιοι να ακούσωμε».
 

zoslen

Βύρων Αναγνωστόπουλος
Εδώ βλέπουμε ότι δεν υπάρχει άνω τελεία μεταξύ του «ορθοί» και του «ακούσωμεν». Δηλ. σημαίνει «όρθιοι να ακούσωμε».

Όχι, δεν σημαίνει αυτό. Εσείς μεταφράζετε το "ακούσωμεν" σαν να είναι απαρέμφατο, ενώ εδώ έιναι το ρήμα της πρότασης. Είναι κύρια πρόταση επιθυμίας εκφερόμενη με υποτακτική για να δηλώσει προτροπή. Και το "ορθοί" σε θέση επιρρηματικού κατηγορούμενου του τρόπου. Δηλ. :"Ας ακούσουμε όρθιοι".
 

ΠΜΧ

...
Ἔτσι τό ἀκούγαμε σέ κάποιες περιοχές (Επτάνησα ; ) ἀλλά στήν Ἀρχ/πή Ἀθηνῶν καθιερώθηκε ἐπί Ἀρχ/που Χριστοδούλου δι' Ἐγκυκλίου.


Άρα, από όσο καταλαβαίνω, προϋπήρχε του μακαριστού αρχιεπισκόπου.

Έχοντας πάει σε αρκετούς ναούς των Αθηνών, είναι εντυπωσιακό το ότι είναι περίπου (ισο)μοιρασμένοι οι ναοί που λένε πρώτα το προσχωμεν με αυτούς που λένε πρώτα το δόξα σοι, Κύριε, δόξα σοι.

Είναι κάποιο από τα δύο τυπικά "ορθότερο";
 
Last edited:

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής
Είναι κάποιο από τα δύο τυπικά "ορθότερο";
Καλῶς χρησιμοποιεῖς εἰσαγωγικά... (ἔχεις μυηθεῖ... ;):cool::p )

Υπάρχουν μαρτυρίες από παλαιότερα τυπικά;
Πιό παλιά ἀπ᾿ ὅσα προσήγαγε ὁ Μανόλης;;;;;;;;;;;
Δόξα σοι Κύριε δόξα σοι - Πρόσσχωμεν»

(χφφ. Τιμίου Σταυροῦ 40 τυπικὸ τῆς ἁγίας Σοφίας Κωνσταντινουπόλεως μεταξὺ τῶν ἐτῶν 950-959 ἔκδ. J. Mateos τ. 1 σ. 46, Δρέσδης Α 104 πραξαπόστολος-τυπικὸ Μεγάλης Ἐκκλησίας α’ ἥμισυ ια’ αἰ. ἔκδ. K. Akentiev 2007 σ. 22, Bodleianus Auct. E. 5.13 εὐχολόγιο μονῆς Σωτῆρος Μεσσήνης μεταξὺ τῶν ἐτῶν 1121-1132 ἔκδ. A. Jacob σ. 301, χφφ. εὐχολόγια Vat. gr. 1811 τοῦ ἔτους 1147 φ. 76v, 1863 ιβ’ αἰ. φ. 16r, Πανεπιστημίου Τουρίνου Taurin. gr. C III 17 τυπικὸ τῆς ὀρθόδοξης μονῆς ἁγίου Νικολάου τῶν Κασούλων (περιοχὴ Ὄτραντο Κάτω Ἰταλίας) τοῦ ἔτους 1173 ἔκδ. Ἀ. Ἀποστολίδη σ. 239, Dmitrievskij τ. 2 σσ. 137, 699, χφφ. λειτουργίες Clark 90 ιε’ αἰ. φ. 10r, Paris. gr. 327 ιε’ αἰ. φ. 31r, Paris. Suppl. gr. 239 ιε’ αἰ. φ. 9r, Harley 5669 μεταξὺ τῶν ἐτῶν 1485-1500 φφ. 13r, 61r, Burney (British Library) 54 εὐχολόγιο τοῦ ἔτους 1573 φ. 181r, Εὐχολόγιον J. Goar 1730 σ. 92, χφ. Βritish Library Additional 8221 ὡρολόγιο ιη’ αἰ. φ. 61r, Αἱ θεῖαι λειτουργίαι ἔκδ. 1528, 1875 σ. 12, Λειτουργικὸν Κρυπτοφέῤῥης ἔκδ. 1683 σ. 274, Ὡρολόγιον Κρυπτοφέῤῥης ἔκδ. 1772 σ. 58, Ἱεροδιακονικὸν ἔκδ. 1780 σ. 20, Εὐχολόγιον τὸ Μέγα ἐκδ. Ἀστὴρ 1986 φωτοαναστατικὴ ἀνατύπωση τῆς ἐκδόσεως Βενετίας 1862 σ. 9, Ἱερατικὸν Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου 1895 σσ. 30-31, τυπικὸν Ῥήγα τοῦ ἔτους 1908 σ. 144, Ἱεροτελεστικὸν 1948 σσ. 118, 168, Ἱερατικὸν Ῥώμης 1950 σ. 35).
 

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής
Αν σημειωθεί άνω στιγμή, ασφαλώς. Αν δεν σημειωθεί όμως, δεν υπάρχει άλλη σύνταξη.
Ἐκτός θέματος αὐτή ἡ ὑποσυζήτηση... δέν εἶναι καί ψαλτικό... ἀπαντῶντας καί στόν @Diogenes , κι ἐγώ ἔχω ἀκούσει ἀπό παλαιούς (σχολαστικούς :ROFLMAO: ) ἱερεῖς αὐτή τήν συνεχῆ ἐκφορά, ὑπερτονίζοντας τό «ὀρθοί» καί κολλητά τό «ἀκούσωμεν», καί πολλές φορές τό κάνω, ἀλλ᾿ ἀφενός στούς ἱερεῖς - διακόνους ὑπάρχει ἡ συνήθεια τῆς διακοπῆς ἀπό τήν παρακέλευση τῆς εἰσόδου καί ἀφετέρου νομίζω ὄτι ἔχουμε 3 παρακελεύσεις! (καί ἠχητικά καλύτερα :cool:)
Αὐτό φαίνεται στό ΤΜΕ καί στό νέο Ἱερατικό μας Ἀ. Δ..
Αὐτό δέν σημαίνει ὅτι δέν μαρτυρεῖται καί σέ ἄλλες πηγές τό συνεχές (ἐλαφρόν... :love: ), ὅπως καί στό κύριο θέμα (τοῦ «Δόξα σοι, Κύριε, δόξα σοι».)
 

ΠΜΧ

...
Καλῶς χρησιμοποιεῖς εἰσαγωγικά... (ἔχεις μυηθεῖ... ;):cool::p )
Μου πήρε λίγο καιρό, είναι η αλήθεια, αλλά νομίζω ότι μπήκα στο πνεύμα!


Πιό παλιά ἀπ᾿ ὅσα προσήγαγε ὁ Μανόλης;;;;;;;;;;;
Βασικά, υπάρχουν δύο προβλήματα:
Α) Είμαι εντελώς άσχετος σε τέτοια ερευνητικά ζητήματα, οπότε δεν έχω ιδέα από πότε χρονολογούνται τα παλαιότερα (διασωσμένα) τυπικά.
Β) Παρεξήγησα τον υπότιτλο
«Δόξα σοι, Κύριε (ἀρχικὸς τύπος), ἤ Δόξα σοι Κύριε δόξα σοι -Πρόσσχωμεν»
που είχε βάλει ο κ. Μανώλης, και κατάλαβα ότι ασχολιόταν με διαφορετικό πράγμα. Mea culpa, συγγνώμη!

Πάω να αλλάξω τα μηνύματα:D
 

Παναγιώτης

σκολιοὶ γὰρ λογισμοί, χωρίζουσιν ἀπὸ Θεοῦ
Κατ᾿ ἀρχάς αὐτό τό θέμα δέν ἀφορᾶ μόνον στή θ. λειτουργία, ἀλλά ὅπου ἀλλοῦ ἔχουμε εὐαγγελικό ἀνἀγνωσμα (ὄρθρο, ἀκολουθίες, μυστήρια).
Ἔτσι τό ἀκούγαμε σέ κάποιες περιοχές (ἑπτάνησα ; ) ἀλλά στήν Ἀρχ/πή Ἀθηνῶν καθιερώθηκε ἐπί Ἀρχ/που Χριστοδούλου δι' Ἐγκυκλίου.
Περισσότερα ἀπό ἄλλα μέλη, ἴσως κι ἀπό ἐμένα ἀργότερα...

Από το «Ιεροδιακονικόν» της Σιμωνόπετρας (σελ. 53-54) και από την αναθεωρημένη έκδοση της Αποστολικής Διακονίας του «Εγκολπίου του Αναγνώστου και Ψάλτου» από τον μακ. πρωτ/ρο Κων/νο Παπαγιάννη (σελ. 186) διαφαινονται τα εξής:

Ὁ Ἱερεὺς ἢ (ἐὰν ὑπάρχει) ὁ β΄ Διάκονος: Σοφία· ὀρθοὶ ἀκούσωμεν τοῦ ἁγίου Εὐαγγελίου.
Ὁ Ἱερεύς: Εἰρήνη πᾶσι.
Ὁ Α΄ Χορός: Καὶ τῷ πνευματί σου.

Ὁ Διάκονος: Ἐκ τοῦ κατά (δεῖνα) ἁγίου Εὐαγγελίου τὸ ἀνάγνωσμα.
Ὁ Ἱερεὺς ἢ ὁ β΄ Διάκονος (ἐὰν ὑπάρχει): Πρόσχωμεν.
Ὁ Α΄ Χορός: Δόξα σοι, Κύριε, δόξα σοι.

Επίσης μού αρέσει η εξής λεπτή διαφορά:
Εδώ βλέπουμε ότι δεν υπάρχει άνω τελεία μεταξύ του «ορθοί» και του «ακούσωμεν». Δηλ. σημαίνει «όρθιοι να ακούσωμε».


Τελικά, καθιερώθηκε ἢ καταργήθηκε;

Φαίνεται ισχύει τό Πρόσχωμεν πρό του Δόξα Σοι, σε όλα τα εν χρήσει επίσημα Εγκόλπια και Ιερατικά.

[ΕΓΚ (1996), σ. 102], [ΕΚΠ (2005), σ. 186], [ΙΟΠ (1895), σ. 63], [ΙΕΡ (2000), σ. 114], [ΙΕΡ(2007), σ. 119], [ΙΟΠ(2020), σ. 176].


Εἰς δέ τὸν Ὄρθρον (ὁ Ἱερεὺς ἀναγινώσκει τὸ Εὐαγγέλιον) τὸ Ἱερατικόν [ΙΟΠ, σ. 30], [ΙΕΡ, σ. 57], ἔχει τὸ Πρόσχωμεν, μετὰ τοῦ Δόξα Σοι, ἐνῷ τὸ [ΙΕΡ(2007), σ. 64], [ΙΟΠ(2020), σ. 108], ὅπως καὶ στὴν Θεία Λειτουργία πρὸ τοῦ Δόξα Σοι.
 
Top