MTheodorakis
Παλαιό Μέλος
«Ὀψίας γενομένης» (Ματ. κζ’ 57) σὲ ἑορταστικὸ λυχνικὸ «Σοφία. Ὀρθοί», γιὰ τὴν ὑποδοχὴ τοῦ πρώτου ἑσπερινοῦ φωτὸς στὸν ἡμισκότεινο ναὸ καὶ τὴν ἀφὴ τῶν λυχνιῶν -κανδηλῶν[1] κατὰ τὴν «ἀρχαία φωνή», τὴν ἐπιλύχνιο εὐχαριστία «Φῶς ἱλαρόν[2]» ψαλλομένη πάντοτε, ἀκόμα καὶ ὅταν δὲν εἶναι ἑορτή, ὁπότε ἡ προσφορὰ φώτων εἶναι λιτότερη, χωρὶς «Σοφία. Ὀρθοί», ἀλλὰ μὲ τὴν διακονικὴ προσφώνηση «Φῶς Χριστοῦ φαίνει πᾶσι»[3] (ἀρχαϊκὸς ἑσπερινὸς-προηγιασμένη (Dmitrievskij τ. 1 σ. 131)). Ὀρθοί, ὄχι γιὰ τὸ θυμιατό, ἀλλὰ γιὰ τὴν λαμπάδα-μανουάλι. Ὀρθοί, διότι «ὁ λαὸς ὁ καθήμενος ἐν σκότει εἶδε φῶς μέγα καὶ τοῖς καθημένοις ἐν χώρᾳ καὶ σκιᾷ θανάτου φῶς ἀνέτειλεν αὐτοῖς» (Ματ. δ’ 16), «φῶς εἰς ἀποκάλυψιν ἐθνῶν» (Λκ. β’ 32). Ὑποδοχὴ μὲ ὕμνο τοῦ φωτός, ποὺ λέγει «ἐγὼ φῶς εἰς τὸν κόσμον ἐλήλυθα, ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς ἐμὲ ἐν τῇ σκοτίᾳ μὴ μείνῃ» (Ἰω. ιβ’ 46), «δι’ ὅν ὁ κόσμος ἑορτάζει» (παλαιὸ Φῶς ἱλαρόν) πνευματικῶς. Ἡ ὑποδοχὴ τοῦ φωτὸς εἶναι ὁ πυρήνας τοῦ λυχνικοῦ (Ἰ. Φουντούλη Ἀπαντήσεις τ. 3 σ. 108, Ν. Οὐσπένσκυ-π. Δ. Βακάρου Ὁ ὀρθόδοξος ἑσπερινός-λειτουργική ἱστορία 1998 σσ. 45-46, Α. Κορακίδη ῾Η ἐπιλύχνιος εὐχαριστία ᾿Αθῆναι 1979 σσ. 162-167) χρησιμεύοντας στὴν ἀνάγνωση τῆς ἀκολουθίας.
[2] «Ὕμνος ἑσπερινὸς» (χφφ. RNB gr. 216 ψαλτήριο Uspenskij τοῦ ἔτους 862 φ. 332r, Σινὰ 30 ψαλτήριο ναοῦ Ἀναστάσεως θ’ αἰ. φ. 396r, Σινὰ ΜΓ 19 ψαλτήριο ι’ αἰ., Bodleian Auct. D 4. 1 ψαλτήριο τοῦ ἔτους 951 φ. 314r, Erlangen A 2 εὐχολόγιο - ὡρολόγιο τοῦ ἔτους 1025 φ. 46v) χωρὶς βιβλικὴ ἐξάρτηση. Ψάλλεται ἀναπτομένης τῆς δεσποτικῆς κανδήλας καὶ τῶν λοιπῶν κανδηλῶν (χφ. Σινὰ ΜΓ 5 τροπολόγιο θ' αἰ. Μ. Σάββατο ἑσπέρας) ἀπὸ ὑποδιάκονο (B σ. 174, Ε σ. 187). Προηγεῖται τὸ πρωτεῦον βιβλικὸ στοιχεῖο, ὁ 140ος ψαλμὸς τῆς ἐσπερινῆς θυσίας.
[3] Ἤ «Φῶς ἱλαρὸν...» (τυπικὸ ναοῦ Ἀναστάσεως τοῦ ἔτους 1122 σσ. 46, 63, 78).
[1] Λευϊτικὸν κδ’ 2-3. «Ἔρχεται ὁ λύχνος» (Μαρ. δ’ 21). Κανδηλανάπτης εἶναι ὁ ὑποδιάκονος (S. Parenti – E. Velkovska L’ Eucologio Barberini gr. 336 (2000) σ. 174, Συμεὼν Θεσσαλονίκης (+1429) P.G. τ. 155 στ. 369B). Βλ καὶ Εὐχολόγιον Goar (1730) σ. 230. Πρώτη ἀνάβεται ἡ κανδήλα τοῦ Χριστοῦ.[2] «Ὕμνος ἑσπερινὸς» (χφφ. RNB gr. 216 ψαλτήριο Uspenskij τοῦ ἔτους 862 φ. 332r, Σινὰ 30 ψαλτήριο ναοῦ Ἀναστάσεως θ’ αἰ. φ. 396r, Σινὰ ΜΓ 19 ψαλτήριο ι’ αἰ., Bodleian Auct. D 4. 1 ψαλτήριο τοῦ ἔτους 951 φ. 314r, Erlangen A 2 εὐχολόγιο - ὡρολόγιο τοῦ ἔτους 1025 φ. 46v) χωρὶς βιβλικὴ ἐξάρτηση. Ψάλλεται ἀναπτομένης τῆς δεσποτικῆς κανδήλας καὶ τῶν λοιπῶν κανδηλῶν (χφ. Σινὰ ΜΓ 5 τροπολόγιο θ' αἰ. Μ. Σάββατο ἑσπέρας) ἀπὸ ὑποδιάκονο (B σ. 174, Ε σ. 187). Προηγεῖται τὸ πρωτεῦον βιβλικὸ στοιχεῖο, ὁ 140ος ψαλμὸς τῆς ἐσπερινῆς θυσίας.
[3] Ἤ «Φῶς ἱλαρὸν...» (τυπικὸ ναοῦ Ἀναστάσεως τοῦ ἔτους 1122 σσ. 46, 63, 78).