Τι ορίζουμε ως «ειρμολογικό γένος/μέλος/είδος»;

Laosynaktis

Παλαιό Μέλος
Πρώτα απ' όλα, μήπως πρέπει να ορίσουμε ποιο και τι είναι το ειρμολογικό είδος, διότι είμαι βέβαιος ότι όλοι έχουμε κάτι διαφορετικό στο μυαλό μας.
Διότι, αν ειρμολογικό είδος είναι αυτό που υπάρχει στο ειρμολόγιο, τότε απλά κοιτάμε το ειρμολόγιο, βλέπουμε τι φθορές χρησιμοποιούνται, δεχόμαστε και ότι

Είναι σαφές, όπως πολύ ωραία το εξηγεί ο Γιάννης και νομίζω ότι όλοι συμφωνούμε.
Οι δοξολογίες, οι στιχολογίες του Εσπερινού και των Αίνων, τα Καθίσματα και οι Υπακοές, μήπως δεν ανήκουν στο ειρμολογικό είδος; Έναν προβληματισμό θέτω.

Ως ειρμολογικό γένος θεωρώ κατ' αρχήν το μέλος των ειρμών και μόνο, και κατόπιν όσων μελών ψάλλονται κατά το μέλος των ειρμών (π.χ. σύντομα στιχηρά, Δοξολογ'ιες). Τα Απολυτίκια, Καθίσματα, Κοντάκια, Υπακοές (που παρουσιάζουν μεταξύ τους ταυτόσημα χαρακτηριστικά, αν και υπάρχουν και εξαιρέσεις), λόγω των μελωδικών (αλλά και ρυθμικών) ιδιαιτεροτήτων τους τα θεωρώ λίγο-πολύ ως ένα ιδιαίτερο γένος (δεν του έχω δώσει κάποιο όνομα). Το μέλος τους σε κάποιες περιπτώσεις συμπίπτει με το των ειρμών, σε άλλες όχι. Μιας και η διαίρεση σε γένη μελοποιίας είναι κατ' αρχήν υμνογραφική, ένα τέταρτο γένος θεμελιώνεται και υμνογραφικά, μιας και τα Απολυτίκια κλπ είναι ύμνοι διαφορετικοί από τους ειρμούς και, επίσης, υπάρχει σχέση μεταξύ των ειδών αυτού του τετάρτου γένους: Καθίσματα έχουν ως προσόμοια Απολυτίκια και τούμπαλιν, Καθίσματα είναι παλιά προοίμια Κοντακίων κλπ.
Αυτά ως μια σύντομη και γενική περιγραφή.
 

Π. Δαβίδ

Γενικός συντονιστής
Ως ειρμολογικό γένος θεωρώ κατ' αρχήν το μέλος των ειρμών και μόνο, και κατόπιν όσων μελών ψάλλονται κατά το μέλος των ειρμών (π.χ. σύντομα στιχηρά, Δοξολογ'ιες). Τα Απολυτίκια, Καθίσματα, Κοντάκια, Υπακοές (που παρουσιάζουν μεταξύ τους ταυτόσημα χαρακτηριστικά, αν και υπάρχουν και εξαιρέσεις), λόγω των μελωδικών (αλλά και ρυθμικών) ιδιαιτεροτήτων τους τα θεωρώ λίγο-πολύ ως ένα ιδιαίτερο γένος (δεν του έχω δώσει κάποιο όνομα). Το μέλος τους σε κάποιες περιπτώσεις συμπίπτει με το των ειρμών, σε άλλες όχι. Μιας και η διαίρεση σε γένη μελοποιίας είναι κατ' αρχήν υμνογραφική, ένα τέταρτο γένος θεμελιώνεται και υμνογραφικά, μιας και τα Απολυτίκια κλπ είναι ύμνοι διαφορετικοί από τους ειρμούς και, επίσης, υπάρχει σχέση μεταξύ των ειδών αυτού του τετάρτου γένους: Καθίσματα έχουν ως προσόμοια Απολυτίκια και τούμπαλιν, Καθίσματα είναι παλιά προοίμια Κοντακίων κλπ.
Αυτά ως μια σύντομη και γενική περιγραφή.

Σε βουλγαρικό βιβλίο έχω δει τον ορισμό "тропарическо" (τροπαριακόν) για μελωδίες απολυτικίων/κοντακίων.
 

Laosynaktis

Παλαιό Μέλος
Σε βουλγαρικό βιβλίο έχω δει τον ορισμό "тропарическо" (τροπαριακόν) για μελωδίες απολυτικίων/κοντακίων.

"Ανεπισήμως", στα μαθήματά μου, το ονομάζω ακριβώς έτσι! (χωρίς να ξέρω ότι το λένε έτσι οι Βούλγαροι, οι οποίοι μπορεί να το έχουν πάρει από κάπου παλαιότερα, μιας και είναι ελληνικό) Και χρησιμοποιώ τον όρο έστω ως προτεινόμενο. Θα μπορούσε ίσως λοιπόν να καθιερωθεί και επισήμως.
 

domesticus

Lupus non curat numerum ovium
"Ανεπισήμως", στα μαθήματά μου, το ονομάζω ακριβώς έτσι! (χωρίς να ξέρω ότι το λένε έτσι οι Βούλγαροι, οι οποίοι μπορεί να το έχουν πάρει από κάπου παλαιότερα, μιας και είναι ελληνικό) Και χρησιμοποιώ τον όρο έστω ως προτεινόμενο. Θα μπορούσε ίσως λοιπόν να καθιερωθεί και επισήμως.

Δὲν νομίζεις πὼς χρειάζεται πρώτα ἐπαρκή τεκμηρίωση;
 

tsak77

Χρῆστος Τσακίρογλου
Όσον αφορά στους μελοποιητικούς διαχωρισμούς. Είναι εξ αρχής εσφαλμένος όπως τον αναφέρουν κυρίως τα θεωρητικά της νέας μεθόδου, όπου εξαρτάται από την χρονική ανάπτυξη των συλλαβών (όταν η συλλαβή διαρκεί 1-2 χρόνους το μέλος είναι ειρμολογικό, όταν 1-4 στιχηραρικό κλπ.), κάτι που εξ αρχής αντιτίθεται στις περισσότερες περιπτώσεις με την ονομασία των μελωδικών αυτών κατηγοριών. Το να ονομάσει κάποιος θεωρητικά ένα μέλος αργό, σύντομο ή αργοσύντομο οριοθετώντας των διαχωρισμό έχει μία λογική, αλλά το να χαρακτηρίζουμε ότι ένα στιχηρό ψάλλεται ειρμολογικά, είναι αρκετά οξύμωρο πιστεύω.
 

Laosynaktis

Παλαιό Μέλος
Δὲν νομίζεις πὼς χρειάζεται πρώτα ἐπαρκή τεκμηρίωση;

Είπα εδώ τα πράγματα εν συντομία. Έχω ασφαλώς επαρκέστερη τεκμηρίωση, ότι τα μέλη αυτά είχαν ανέκαθεν μια ιδιαιτερότητα και διαφορές από τους ειρμούς (τουλάχιστον όσο η χειρόγραφη παράδοση μας επιτρέπει να διαπιστώσουμε). Επί πλέον, και το υμνογραφικό κριτήριο είναι, νομίζω, κι αυτό ένα ισχυρό κριτήριο.
 

domesticus

Lupus non curat numerum ovium
Είπα εδώ τα πράγματα εν συντομία. Έχω ασφαλώς επαρκέστερη τεκμηρίωση, ότι τα μέλη αυτά είχαν ανέκαθεν μια ιδιαιτερότητα και διαφορές από τους ειρμούς (τουλάχιστον όσο η χειρόγραφη παράδοση μας επιτρέπει να διαπιστώσουμε). Επί πλέον, και το υμνογραφικό κριτήριο είναι, νομίζω, κι αυτό ένα ισχυρό κριτήριο.

Περιμένουμε λοιπόν ἀνακοίνωση ἤ καλύτερα ἄρθρο γιὰ νὰ κρίνουμε ...
 
Top