Περὶ τοῦ ἤχου τοῦ ἐξαποστειλαρίου «Τῶν μαθητῶν ὁρώντων σε»

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος


Στὸ χφ. Paris. gr. 282 τριῴδιο-πεντηκοστάριο ιγ' αἰ. σσ. 62, 91 ὡς ἦχος τοῦ ἐξαποστειλαρίου «Τῶν μαθητῶν ὁρώντων σε» ἀναφέρεται ὁ δ'.
 

evangelos

Ευάγγελος Σολδάτος


Στὸ χφ. Paris. gr. 282 τριῴδιο-πεντηκοστάριο ιγ' αἰ. σσ. 62, 91 ὡς ἦχος τοῦ ἐξαποστειλαρίου «Τῶν μαθητῶν ὁρώντων σε» ἀναφέρεται ὁ δ'.

Ο Β ήχος είναι στον βου όπου καταλήγει τελικά το εξαποστειλάριο. Δύο φωνές πάνω, στον δι, είναι ο τέταρτος ήχος, ο οποίος επίσης είναι και δεύτερος, δηλαδή το ίδιο ακριβώς όπως ο βου. Το συγκεκριμένο εξαποστειλαριο αν παρατηρήσετε έχει με το που ξεκινάει ανοδική πορεία από τον Βου στον Δι, από τον β(νεανές) στον άγια. Το γυναίκες ακουτίσθητε έχει καθοδική πορεία οπότε μπορεί να θεωρηθεί και πλάγιος του β.
 

domesticus

Lupus non curat numerum ovium
Συνάδελφοι, δὲν εἶναι καθόλου ἀπίθανο νὰ ἔχει κάνει λάθος ὁ γραφέας τοῦ χειρογράφου. Πρέπει νὰ βρεθοῦν περισσότερα παραδείγματα γιὰ νὰ σχηματίσουμε ἄποψη.
 

evangelos

Ευάγγελος Σολδάτος
Συνάδελφοι, δὲν εἶναι καθόλου ἀπίθανο νὰ ἔχει κάνει λάθος ὁ γραφέας τοῦ χειρογράφου. Πρέπει νὰ βρεθοῦν περισσότερα παραδείγματα γιὰ νὰ σχηματίσουμε ἄποψη.


Είτε το έχει γράψει κατά λάθος είτε επίτηδες αυτό που γράφει δεν είναι λάθος.
Δεν είναι πρώτη φορά που συναντάμε αυτό.
Το απολυτίκιο του Αγίου Αντωνίου αλλού το λέει τέταρτο κι αλλού το λέει δεύτερο, σωστά είναι και τα δύο.

Τα νεότερα θεωρητικά όλα αυτά τα έχουν τσουβαλιάσει σε έναν κουβά τον οποίο ονόμασαν επείσακτα μέλη κι εκεί τελείωσε η έρευνα και η αναζήτηση.
Μετά ο Καράς πήγε να τα εξηγήσει με άλλον τρόπο, τέταρτος χρωματικός πρώτος τετράφωνος χρωμματικός, κλπ.. δηλαδή άλλαξε ο Μανωλιός κι έβαλε τα ρούχα του αλλιώς

Εκεί που διαφοροποιούνται οι ήχοι είναι το μέλος. Το μέλος, όταν δεν υπάρχουν οι ειδικές θέσεις οι οποίες το πιστοποιούν, πολλές φορές ταυτίζεται σε όλους τους ήχους. Πολλοί ήχοι ταυτίζονται και αρμονικά. Το ήχος πρώτος δεύτερος τρίτος κλπ δεν σημαίνει αναγκαστικά την αρμονία που ακολουθεί ένας ήχος αλλά την σειρά του, την θέση του στο τετράχορδο. Τα διαστήματα προσδιορίζονται αν αυτός ο ήχος ακολουθεί την δώρια φρύγια ή λύδια αρμονία (βλ ερωταποκρίσεις (ψευδο)-Δαμασκηνού).
 
Last edited:

domesticus

Lupus non curat numerum ovium
Είτε το έχει γράψει κατά λάθος είτε επίτηδες αυτό που γράφει δεν είναι λάθος.
Δεν είναι πρώτη φορά που συναντάμε αυτό.
Το απολυτίκιο του Αγίου Αντωνίου αλλού το λέει τέταρτο κι αλλού το λέει δεύτερο, σωστά είναι και τα δύο.

Τα νεότερα θεωρητικά όλα αυτά τα έχουν τσουβαλιάσει σε έναν κουβά τον οποίο ονόμασαν επείσακτα μέλη κι εκεί τελείωσε η έρευνα και η αναζήτηση.
Μετά ο Καράς πήγε να τα εξηγήσει με άλλον τρόπο, τέταρτος χρωματικός πρώτος τετράφωνος χρωμματικός, κλπ.. δηλαδή άλλαξε ο Μανωλιός κι έβαλε τα ρούχα του αλλιώς

Εκεί που διαφοροποιούνται οι ήχοι είναι το μέλος. Το μέλος, όταν δεν υπάρχουν οι ειδικές θέσεις οι οποίες το πιστοποιούν, πολλές φορές ταυτίζεται σε όλους τους ήχους. Πολλοί ήχοι ταυτίζονται και αρμονικά. Το ήχος πρώτος δεύτερος τρίτος κλπ δεν σημαίνει αναγκαστικά την αρμονία που ακολουθεί ένας ήχος αλλά την σειρά του, την θέση του στο τετράχορδο. Τα διαστήματα προσδιορίζονται αν αυτός ο ήχος ακολουθεί την δώρια φρύγια ή λύδια αρμονία (βλ ερωταποκρίσεις (ψευδο)-Δαμασκηνού).

Tὸ χειρόγραφο ποὺ μνημονεύει ὁ κ. Θεοδωράκης δὲν εἶναι μουσικό, ἀλλὰ μᾶλλον ἔχει τὸ κείμενο. Τὰ λάθη τῶν γραφέων στὴν ἀντιγραφὴ τῶν χφφ εἶναι συχνότατο φαινόμενο, πόσο μᾶλλον γιὰ ἕνα γράμμα.

Στὰ μουσικολογικά σου δὲν ἔχω νὰ πῶ κάτι.

 

Laosynaktis

Παλαιό Μέλος
Τυχαίνει να έχω κάτι λίγες σελίδες από το μουσικό χφ Αγ. Πετρουπόλεως 674 (νομίζω 13ου αι). Δεν είναι καθαρές και δεν φαίνονται πάντα οι μαρτυρίες. Το "Των μαθητὠν" φαίνεται να είναι σε Δ΄, μιας και το τέλος του είναι μια χαρακτηριστική γραμμή πλ. Δ΄ (τέτοιες καταλήξεις σε μέλη Δ΄ δεν είναι καθόλου ασυνήθιστες εκείνη την εποχή) καὶ - παρόλο που φαίνεται να υπάρχουν κάποια μικρολάθη στα φωνητικά σημάδια - η πιθανόυερη αρχή φαίνεται να είναι στον Δ΄.
Στο χφ αυτό κι άλλα Εξαποστειλάρια είναι σε διαφορετικούς ήχους. Π.χ. το Επεσκέψατο ημάς και το Επεφάνη ο Σωτήρ είναι σε Λέγετο με τέλος στον πλ. Δ΄. Το Τον νυμφώνα σου σε Μέσο Β΄, το Τον ληστήν αυθημερόν σε πλ. Β΄. Το Γυναίκες ακουτίσθητε πιθανόν σε Β΄ (αλλά με πτώσεις και στον πλάγιο). Σε πλ. Β΄, νομίζω, είναι αυτό στο Ειρμολόγιο του Καρύκη (δεν μπορώ να το ελέγξω τώρα).
Διαφορές επίσης υπάρχουν και στο Ειρμολόγιο του Μπαλασίου, π.χ. τὸ Των μαθητών σε Γ΄, τὰ Απόστολοι και Ο ουρανόν σε Β΄.

Σε 1-2 παλαιά (μουσικά) χφφ το Τοις μαθηταίς συνέλθωμεν παρουσιάζεται σε Α΄ ή πλ. Α΄ (κινούμενο μεταξύ Πα και Κε κυρίως)
 

evangelos

Ευάγγελος Σολδάτος
"Πλάγιος του τετάρτου" είναι μια άλλη ονομασία του μέσου δευτέρου (βλ Πλουσιαδηνός)

Για τον τρίτο ήχο των εξαποστειλαρίων είχα πει ότι εναλλάσσεται με τον β ήχο και ότι αυτός ο τρίτος ήχος είναι κατά την ίδια διφωνία(ίδιο συνολικό μέγεθος διφωνίας) με τον β ήχο, οι παλαιοί ψάλτες τα έψελναν στην ίδια βάση. Μπορούμε να πούμε ότι αυτός ο τρίτος είναι β ήχος με μέλος τρίτου ήχου.
 
Last edited:

evangelos

Ευάγγελος Σολδάτος
Μπορούμε να πούμε ότι αυτός ο τρίτος είναι β ήχος με μέλος τρίτου ήχου.

φθείρεται ο πρώτος κε σε β ήχο(νενανώ) για να συμφωνήσει με τον δεύτερο βου κατά τον γενικό αρχαίο και μέχρι σήμερα σε ισχύ κανόνα που λέει ότι πάσα τριφωνία ποιεί τον ίδιο ήχο. Έτσι ταυτίζεται ο β ήχος της νενανώ μορφής μια με τον πρώτο και μιά με τον τρίτο ήχο.
 
Last edited:
Top