Βρέθηκε το μουσικό έργο του αειμνήστου Γέροντος π. Φιλοθέου Ζερβάκου

Ἀγαπητοί φίλοι ἀναγνῶστες,
Πέρσι παρουσιάσαμε, στὶς Λεῦκες τῆς Πάρου, τὸ νέο μας cd (ἕκτο κατὰ σειρὰ μαζὶ μὲ τὰ παραδοσιακὰ μέ τίτλο «ΥΜΝΟΙ ΑΓΙΩΝ ΠΑΡΟΝΑΞΙΑΣ», Αὔγουστο μήνα καὶ λίγο ἀργότερα τὸ ἴδιο cd (Σεπτέμβριο τοῦ 2012) στὸ προαύλιο τῆς Παναγίας Ἑκατονταπυλιανῆς.
Ἀναφερθήκαμε τότε ἀναλυτικὰ –μεταξύ ἄλλων μουσικῶν παραδειγμάτων– στὸ μοναδικὸ χειρόγραφο χερουβικὸ τοῦ πατρὸς Φιλοθέου Ζερβάκου σὲ ἦχο πλάγιο τοῦ τετάρτου. Τονίσαμε ἐπίσης ὅτι ὁ ἀείμνηστος ὅσιος Γέρων οὐδέποτε περιαυτολογοῦσε. Μάλιστα δὲ ὅταν τὸν Αὔγουστο τοῦ 1972 πιεστικά ρωτήθηκε ἀπὸ τὸν γράφοντα, ἐάν γνωρίζει βυζαντινὴ μουσικὴ κατηγορηματικὰ ἀρνήθηκε λέγοντας:
– Ὄχι παιδί μου. Ὅ,τι λέγω τὸ λέγω πρακτικὰ.
Σήμερα, σαράντα καὶ πλέον ἔτη ἀπὸ τότε, ἔχομε ἀποδείξεις καὶ ὄχι
εἰκασίες, περὶ τῶν μουσικῶν γνώσεων τοῦ Ὁσίου.
Ὁ γνωστὸς ἀπὸ παλαιότερες ἐπισκέψεις μας στὸ Ἅγιον Ὄρος, Θεόκλητος Διονυσιάτης (βιογράφος τοῦ Ὁσίου Φιλοθέου) ἀναφέρεται ἀναλυτικά στὸ συγγραφικὸ του ἔργο, τὸ ὁποῖο μεταξὺ ἄλλων περιλαμβάνει τρία μουσικὰ βιβλία.
Ὅπως ὁ ἴδιος ὁ πατήρ Φιλόθεος ἀναφέρει, τὸ πρῶτο, μὲ τίτλο
«ΕΚΛΟΓΙΟΝ» ἔχασε σὲ κάποιο ταξίδι του στὴν Κωνσταντινούπολη. Τὰ
ἄλλα δύο μὲ τίτλο «ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΚΙΘΑΡΑ» τόμος Α΄ καὶ Β΄, λογικὰ θὰ
ἔπρεπε νὰ βρίσκονται στὴ βιβλιοθήκη κάποιου μοναστηριοῦ τῆς Πάρου. Ποῦ ὅμως; Κανείς δὲν γνώριζε.
Ἰδοὺ λοιπὸν πεδίον δόξης λαμπρόν. Ἡ ἀνεύρεση αὐτῶν τῶν δύο τόμων.
Ἐπειδή πάντοτε πίστευα καὶ ἐξακολουθῶ νὰ πιστεύω ὅτι τίποτε δὲν
γίνεται χωρὶς τὴ θέληση τοῦ Θεοῦ, ἔτσι ἔγινε καὶ στὴν περίπτωση αὐτή.
Μὲ τὴν εὐκαιρία ἔρευνας τῆς βυζαντινῆς μουσικῆς στὰ νησιὰ Πάρο-Νάξο καὶ Σύρο ἀπὸ τὴ φοιτήτρια τῆς Ἀνωτάτης Ἐκκλησιαστικῆς Ἀκαδη-
μίας Βελλᾶς Ἰωαννίνων, Ἑλένης Περράκη, θυγατέρας τῆς παλιᾶς
μου συμμαθήτριας στὸ Δημοτικὸ τῶν Λευκῶν τῆς Πάρου, Κατερίνας
Αἰγινίτου-Περράκη, θέλοντας νὰ βοηθήσω ὅσο μποροῦσα, ἐπισκεφθήκαμε καὶ οἱ τρεῖς τὴν Ἱ. Μ. Λογγοβάρδας γιὰ περαιτέρω ἔρευνα καὶ νέα στοιχεῖα. (Λόγῳ τοῦ ἄβατου, οἱ γυναῖκες περίμεναν ὑπομονετικὰ ἐκτὸς τῆς ἱ. μονῆς). Τότε ἀκριβῶς
ἔγινε τὸ θαῦμα. Οἱ χαμένοι τόμοι μὲ τίτλο «ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΚΙΘΑΡΑ» ἀνεβρέθηκαν πρὸς ἔκπληξη πάντων.
Ὁ καθένας τώρα ἀντιλαμβάνεται τὴν ἀγωνία μου καθώς ξεφυλλίζω
καὶ ψηλαφῶ μία –μία τὶς σελίδες τῶν βιβλίων.
Στὴν πρώτη σελίδα τοῦ πρώτου τόμου ἀναφέρεται ἐπακριβῶς:
ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΚΙΘΑΡΑ
Περιέχουσα
Ἀσματικὴν ἀκολουθίαν, ἑσπερινοῦ, ὄρθρου καὶ λειτουργίας, κατ’ ἐκλογήν συλλεχθεῖσαν, παρὰ τοῦ Φιλοθέου Ζερβάκου Ἀρχιμανδρίτου, Καθηγουμένου τῆς ἐν Πάρῳ Ἱερᾶς Κοινοβιακῆς Μονῆς Ζωοδόχου Πηγῆς Λογγοβάρδας.
Εἰς Τόμους δύο.
Ἔτος 1933
Στὴ δεύτερη σελίδα τοῦ πρώτου τόμου σημειώνεται:
Τόμος Α΄
Ἐν τῷ πρώτῳ Τόμῳ περιέχεται ἡ ἀκολουθία τοῦ ἑσπερινοῦ καὶ τοῦ
ὄρθρου. Ἐν δὲ τῷ δευτέρῳ περιέχονται δοξαστικὰ τινὰ καὶ δοξολογίαι κατ’ ἦχον καὶ ἡ λειτουργία.
Ὁ πρῶτος τόμος ἀποτελεῖται ἀπὸ 262 σελίδες καὶ ὁ δεύτερος ἀπὸ 236. Καὶ οἱ δύο τόμοι εἶναι δερματόδετοι μὲ ἀποχρώσεις σκοῦρες πρὸς τὸ μολυβὶ καὶ διαστάσεις περίπου 22Χ15 ἑκατοστά, εἶναι δὲ τόσο ἐκπληκτικά καλλιγραφημένοι, πού
δίνουν τὴν ἐντύπωση ἔντυπων βιβλίων. Μόνο ἕνας πολύ προσεκτικὸς παρατηρητὴς θὰ διαπίστωνε ὅτι πρόκειται περὶ μοναδικῶν χειρογράφων. Σ’ αὐτὰ προσδιορίζονται μόνο οἱ ἦχοι μὲ κόκκινα γράμματα.
Ἀπὸ τὴ σύγκριση ποὺ ἔγινε μὲ ἄλλα χειρόγραφα ( μὲ τὴ βοήθεια τοῦ σεμνοῦ μοναχοῦ Λεοντίου Δρίζη) βγαίνει ἀβίαστα τὸ συμπέρασμα ὅτι καλλιγράφος τῶν συγκεκριμένων τόμων ὑπῆρξεν ἡ ὀνομαζόμενη Τομή Βρυαίνη, μοναχὴ τῆς Ἱ. Μ. Χριστοῦ τοῦ Δάσους. Ἐξἄλλου οἱ ἐλάχιστες διορθώσεις τοῦ ὁσίου μᾶς
πληροφοροῦν γιὰ τὸν γραφικὸ του χαρακτῆρα, οὐδεμίαν σχέσιν ἔχοντος
μὲ αὐτόν τῆς μοναχῆς.
Τὰ περιεχόμενα τοῦ Α΄
τόμου εἶναι:
Ἀνοιξαντάρια, Μακάριος ἀνὴρ, Κεκραγάρια, Φῶς ἱλαρὸν, Θεοτόκε
Παρθένε, Προκείμενα τῆς Μ. Τεσσαρακοστῆς,
ὕμνοι τοῦ Ἀκαθίστου, ὕμνοι τῆς Μ. Ἑβδομάδος,
μεταξὺ τῶν ὁποίων τὸ «Κύριε ἀναβαίνοντός σου», π. Φιλοθέου καὶ Πολυελέους.
Τὰ περιεχόμενα τοῦ δευτέρου
τόμου εἶναι:
«Τῶν νομικῶν διδαγμάτων», Δοξαστικὸ πρὸ τῆς Χριστοῦ γεννήσεως, π. Φιλοθέου
«Αἷμα καὶ πὺρ», Δοξαστικὸ μετὰ τὴν Χριστοῦ γέννησιν, π. Φιλοθέου.
«Τῶν Ἁγίων Πατέρων ὁ χορὸς», Δοξαστικὸ τῶν Ἁγίων Πατέρων, π. Φιλοθέου.
«Τῶν Ἁγίων Πάντων ὁ χορὸς», Δοξαστικὸ τῶν Ἁγίων Πάντων, π. Φιλοθέου.
Δοξολογίαι ἀργαί παρὰ διαφόρων μελοποιῶν, τὸν Δεσπότην καὶ
Ἀρχιερέα, Ἅγιος ὁ Θεός καὶ Δύναμις διαφόρων μελουργῶν, χερουβικὰ μεταξὺ τῶν ὁποίων χερουβικὸν εἰς ἦχον Α΄ π. Φιλοθέου καὶ χερουβικὰ δύο εἰς ἦχον Ἅγια ἐκ τοῦ Δι, ἐπίσης π. Φιλοθέου. Κοινωνικὰ τῆς ἑβδομάδος, τῶν Κυριακῶν καὶ
Ἄξιόν ἐστιν παρὰ διαφόρων μελοποιῶν.
Ἀγαπητοὶ φίλοι, προσπάθησα πολύ περιληπτικὰ νὰ παρουσιάσω τὸ
μουσικὸ ἔργο ποὺ διασώθηκε, τοῦ Ὁσίου Πατρός Φιλοθέου Ζερβάκου.
Σὲ κάποιο ἀπό τὰ ἑπόμενα τεύχη θὰ προσπαθήσω, μὲ τὴ δύναμη τοῦ
Θεοῦ, νὰ ἀναλύσω κάποιο ἀπό αὐτά.
Λεῦκες Πάρου 12-9-2013
Ἐμμανουήλ Ἀντ. Χανιώτης
Μουσικοδιδάσκαλος –
Πρωτοψάλτης
Ἱεροῦ Ναοῦ Ἁγίου Διονυσίου
Διονύσου

ΠΗΓΗ: http://www.orthodoxostypos.gr/Photos/Pages/1991.pdf
 

Δημήτρης Μαούνης

Παλαιό Μέλος
Πολλά και θερμά συγχαρητήρια σε όλους σας, για το μεγάλο και λίαν σημαντικό έργο, που φέρατε σε πέρας, καθώς και στον π. Λεόντιο, με την οικογένεια του οποίου γνωρίζομαι από πολλών ετών. Εύχομαι η συνέχεια της προσπαθείας σας και είναι ακόμα πιο καρποφόρα.
Αναμένουμε με πολύ μεγάλο ενδιαφέρον να έχουμε και κάποια/ες από τις συνθέσεις του μακαριστού Γέροντα Φιλοθέου, τον οποίο εδώ και πολλά χρόνια η εφημερίδα "ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΤΥΠΟΣ" έχει συγκαταλέξει και ως ένα εκ των τεσσάρων σπουδαιοτέρων Ελλήνων κληρικών θεολόγων του 20ού αιώνα.
Οι άλλοι τρεις είναι οι μακαριστοί Γέροντες Χαράλαμπος Βασιλόπουλος, Επιφάνιος Θεοδωρόπουλος και Σπυρίδων Σγουρόπουλος (πνευματικός πατήρ του γ. Επιφανίου Θεοδωρόπουλου).
Ο Θεός να σας έχει καλά και να σας ενδυναμώνει.
 

parianos

Νίκος Γαβαλάς
Ἀγαπητοί φίλοι ἀναγνῶστες,
Πέρσι παρουσιάσαμε, στὶς Λεῦκες τῆς Πάρου, τὸ νέο μας cd (ἕκτο κατὰ σειρὰ μαζὶ μὲ τὰ παραδοσιακὰ μέ τίτλο «ΥΜΝΟΙ ΑΓΙΩΝ ΠΑΡΟΝΑΞΙΑΣ», Αὔγουστο μήνα καὶ λίγο ἀργότερα τὸ ἴδιο cd (Σεπτέμβριο τοῦ 2012) στὸ προαύλιο τῆς Παναγίας Ἑκατονταπυλιανῆς.
Ἀναφερθήκαμε τότε ἀναλυτικὰ –μεταξύ ἄλλων μουσικῶν παραδειγμάτων– στὸ μοναδικὸ χειρόγραφο χερουβικὸ τοῦ πατρὸς Φιλοθέου Ζερβάκου σὲ ἦχο πλάγιο τοῦ τετάρτου. Τονίσαμε ἐπίσης ὅτι ὁ ἀείμνηστος ὅσιος Γέρων οὐδέποτε περιαυτολογοῦσε. Μάλιστα δὲ ὅταν τὸν Αὔγουστο τοῦ 1972 πιεστικά ρωτήθηκε ἀπὸ τὸν γράφοντα, ἐάν γνωρίζει βυζαντινὴ μουσικὴ κατηγορηματικὰ ἀρνήθηκε λέγοντας:
– Ὄχι παιδί μου. Ὅ,τι λέγω τὸ λέγω πρακτικὰ.
Σήμερα, σαράντα καὶ πλέον ἔτη ἀπὸ τότε, ἔχομε ἀποδείξεις καὶ ὄχι
εἰκασίες, περὶ τῶν μουσικῶν γνώσεων τοῦ Ὁσίου.


κ. Νικόλαε,
Θα ήθελα να αναφέρω ένα γεγονός που άκουσα από Μοναχούς της παλιάς αδελφότητας της Λογγοβάρδας.
Θα ήθελα όμως πρώτα να σας δώσω ένα μικρό οδοιπορικό για το τι εννοώ παλιά αδελφότητα(εάν ήδη τα ξέρετε σας ζήτω εκ των πρότερων συγγνώμη).
Όταν λέω Παλιά αδελφότητα εννοώ την αδελφότητα του Γέροντος Φιλόθεου η οποία ήταν αδιάσπαστη από τους π. Ιερόθεου και Φιλοθεου Βοσινακη (Κολλυβαδες). Με τον Θάνατο του π. Επιφανιου Χατζόπουλου 2001, η αδελφότητα η παλιά (του Γέροντος) εκτός από 3 μοναχούς πολύ ηλικιωμένους είχε σβήσει. Η νυν αδελφότητα της Μονής, η συνοδια του Γέροντος Χρυσόστομου, ήρθε κατ'επιθυμιαν του +Σεβασμιωτατου Αυγουστίνου Καντιωτη (Φλωρίνης) επίσης Παριανός. Ευτυχώς που ήρθαν οι πατέρες αυτoi γιατί η ιστορική Μονή μας ίσως θα είχε την ιδία μοίρα με άλλες ακατοίκητες μονές εδω στο νησί μας. Το γεγονός οτι ακουλουθούν αλλή 'γραμμή' απο τους Φιλοθεικους Λογγοβαρδινους πατερες ειναι ασχετο στο συγκεκριμενο θεμα. Οι Πατέρες της Παλιάς αδελφότητας ήταν, πως να το πω--"ένας και ένας!...Μορφές Άγιες! Κάποιοι Ιερομόναχοι Λειτουργούσαν και έβλεπαν Άγγελοι να ανεβαίνουν και να κατεβαίνουν στα τιμια δώρα! Μάλιστα ΓΕΓΟΝΟΣ είναι όταν έγινε η εκταφή (ανακομιδή?) του πατρός Δαμιανού Κωστόπουλου 2001 η Πάρος ευωδίαζε από την Παροικιά μέχρι την Νάουσα! Τα οστά Άσπρα/Χρυσά!

Τέλος πάντων.---επί του θέματος--πήγαινα νέος στην Μονή στους παλιούς πατέρες και ειδικά στον π. Φιλόθεο Μαρουδη από τη Πέργαμο της Μικρας Ασίας, ο οποίος ήταν ο τελευταίος ψάλτης της Μονής. Κοντά του έμαθα τα προσομοια και κάτι αλλά--ακόμη και σήμερα όποτε ψέλνω του τετάρτου Γενναίος εν Μαρτυσι, ακούω την φωνή του μέσα στο κεφάλι μου!
Λοιπόν, σύμφωνα με τους παλιούς πατέρες που πρόλαβα, ο Γέροντας είχε φέρει ψάλτη από την Αθηνά για να διδάσκει Βυζαντινή μουσική στους Μοναχούς. Αυτό ήταν την δεκαετία του Τριάντα, επειδή οι μοναχοί πλέον είχαν χάσει το Βυζαντινό ύφος όπως μου έλεγαν. Το ίδιο είχε κάνει με την Αγιογραφία, επειδή οι μοναχοί Αγιογραφούσαν Δυτικά, τους έφερνε τον Φ. Κοντογλου για να διδάσκει την Βυζαντινή τεχνοτροπία. Από εκείνον τον Διδάσκαλο είχαν μάθει οι πατέρες π. Φιλάρετο, Θεόκτιστο μετέπειτα ηγούμενο της Μονής Τίμιου Προδρόμου Γορτυνίας, π. Φιλόθεος Μαρουδης και οι άλλοι την ψαλτική. Δυστυχώς το όνομα του Μουσικοδιδάσκαλου δεν το θυμάμαι.
...και λέω....το αν Ο Γέροντας ήξερε μουσική (πρώτη φορά το ακούω αυτό) η όχι, σίγουρα εκτιμούσε την τέχνη του ιεροψάλτη και την μουσική! Ο ίδιος έψελνε παρά πολύ σεμνά και όμορφα, γλυκά-οπως όλοι οι μοναχοί και Ιερομόναχοι της Μονής αυτής τότε. Τις ¨Αγιες ευχές τους να έχουμε!
Συγγνώμη για την φλυαρία μου!
Νίκος
 
Last edited:

atsipas

Γιώργος Φραγκιαδάκης
Καλημέρα σας, κ. Νίκο και Καλό Δεκαπενταύγουστο από την ηλιόλουστη Κρήτη !!!

Θα ήθελα να σας ερωτήσω εάν είναι ευφικτό να μου αποστείλετε με κάποιο τρόπο τα Χερουβικά που συνέθεσε ο Μακαριστός π. Φιλόθεος Ζερβάκος προς κοινήν ωφέλειαν τον ιεροψαλτικού κόσμου.

Με εκτίμιση,
Γεώργιος Φραγκιαδάκης
*Εκπαιδευτικός/ιεροψάλτης)
 
Αγαπητέ κ. Φραγκιαδάκη, ευχαρίστως θα σας τα έστελνα αν τα είχα και εγώ!
Αν δείτε όμως προσεκτικά παραπάνω, απλά κάνω αναδημοσίευση της ειδήσεως.
Καλή συνέχεια.
 
Top