Γιώργος Μ.
Γιώργος Μπάτζιος
Με αφορμή μια ενδιαφέρουσα ερώτηση που μου έκανε ο Νικόλαος παραθέτω την ερμηνεία ενός δύσκολου τροπαρίου από τον κανόνα του Όρθρου της Μεγάλης Πέμπτης (η΄ ωδή).
Το ρήμα προσοχθίζω (κ. προσοχθέω, στην αρχαιότητα) σημαίνει:
1. θυμώνω, δυσφορώ (με κάποιον/κάτι) 2. (κατ΄ επέκταση) αποστρέφομαι, βδελύσσομαι (κάποιον/κάτι).
Ο υμνωδός στο σημείο αυτό (το μόνο όπου χρησιμοποιείται η λέξη αυτή σε όλη την υμνογραφία, νομίζω) αντλεί από τον Ψαλμό 35,5: «ἀνομίαν διελογίσατο ἐπὶ τῆς κοίτης αὐτοῦ, παρέστη πάσῃ ὁδῷ οὐκ ἀγαθῇ, κακίᾳ δὲ οὐ προσώχθισε».
Άλλα παραθέματα από την Αγία Γραφή (όπου συντάσσεται πάντα με δοτική):
«Ἐδεξιοῦτο τὸ λυτήριον, τῆς ἁμαρτίας σῶμα, ὁ ἀσυνείδητος,
καὶ τὸ Αἷμα τὸ χεόμενον, ὑπὲρ Κόσμου τὸ θεῖον,
ἀλλ' οὐκ ᾐδεῖτο πίνων, ὃ ἐπίπρασκε τιμῆς
οὐ κακίᾳ προσώχθισε καὶ βοᾶν οὐ συνῆκε·
Τὸν Κύριον ὑμνεῖτε τὰ ἔργα, καὶ ὑπερυψοῦτε εἰς πάντας τοὺς αἰῶνας».
Δεχόταν το σώμα που λυτρώνει από την αμαρτία ο ασυνείδητος
και το αίμα το θείο που χύνεται υπέρ του κόσμου
αλλά δεν χαιρόταν πίνοντας αυτό που εξαγόραζε με χρήματα
δεν απεστράφη την κακία και δεν γνώριζε να κραυγάζει
1. θυμώνω, δυσφορώ (με κάποιον/κάτι) 2. (κατ΄ επέκταση) αποστρέφομαι, βδελύσσομαι (κάποιον/κάτι).
Ο υμνωδός στο σημείο αυτό (το μόνο όπου χρησιμοποιείται η λέξη αυτή σε όλη την υμνογραφία, νομίζω) αντλεί από τον Ψαλμό 35,5: «ἀνομίαν διελογίσατο ἐπὶ τῆς κοίτης αὐτοῦ, παρέστη πάσῃ ὁδῷ οὐκ ἀγαθῇ, κακίᾳ δὲ οὐ προσώχθισε».
Άλλα παραθέματα από την Αγία Γραφή (όπου συντάσσεται πάντα με δοτική):
Εβρ. 3,10********** διὸ προσώχθισα τῇ γενεᾷ ἐκείνῃ καὶ εἶπον· ἀεὶ πλανῶνται τῇ καρδίᾳ, αὐτοὶ δὲ οὐκ ἔγνωσαν τὰς ὁδούς μου·
Εβρ. 3,17********** τίσι δὲ προσώχθισε τεσσαράκοντα ἔτη; οὐχὶ τοῖς ἁμαρτήσασιν, ὧν τὰ κῶλα ἔπεσεν ἐν τῇ ἐρήμῳ;
Ψαλ. 21,25******** ὅτι οὐκ ἐξουδένωσεν οὐδὲ προσώχθισε τῇ δεήσει τοῦ πτωχοῦ, οὐδὲ ἀπέστρεψε τὸ πρόσωπον αὐτοῦ ἀπ᾿ ἐμοῦ καὶ ἐν τῷ κεκραγέναι με πρὸς αὐτὸν εἰσήκουσέ μου.
Ψαλ. 94,10******** τεσσαράκοντα ἔτη προσώχθισα τῇ γενεᾷ ἐκείνῃ καὶ εἶπα· ἀεὶ πλανῶνται τῇ καρδίᾳ, αὐτοὶ δὲ οὐκ ἔγνωσαν τὰς ὁδούς μου
Σοφ. Σειρ. 25,2**** τρία δὲ εἴδη ἐμίσησεν ἡ ψυχή μου καὶ προσώχθισα σφόδρα τῇ ζωῇ αὐτῶν· πτωχὸν ὑπερήφανον, καὶ πλούσιον ψεύστην, γέροντα μοιχὸν ἐλαττούμενον συνέσει. -
(Βλ. κι εδώ)Εβρ. 3,17********** τίσι δὲ προσώχθισε τεσσαράκοντα ἔτη; οὐχὶ τοῖς ἁμαρτήσασιν, ὧν τὰ κῶλα ἔπεσεν ἐν τῇ ἐρήμῳ;
Ψαλ. 21,25******** ὅτι οὐκ ἐξουδένωσεν οὐδὲ προσώχθισε τῇ δεήσει τοῦ πτωχοῦ, οὐδὲ ἀπέστρεψε τὸ πρόσωπον αὐτοῦ ἀπ᾿ ἐμοῦ καὶ ἐν τῷ κεκραγέναι με πρὸς αὐτὸν εἰσήκουσέ μου.
Ψαλ. 94,10******** τεσσαράκοντα ἔτη προσώχθισα τῇ γενεᾷ ἐκείνῃ καὶ εἶπα· ἀεὶ πλανῶνται τῇ καρδίᾳ, αὐτοὶ δὲ οὐκ ἔγνωσαν τὰς ὁδούς μου
Σοφ. Σειρ. 25,2**** τρία δὲ εἴδη ἐμίσησεν ἡ ψυχή μου καὶ προσώχθισα σφόδρα τῇ ζωῇ αὐτῶν· πτωχὸν ὑπερήφανον, καὶ πλούσιον ψεύστην, γέροντα μοιχὸν ἐλαττούμενον συνέσει. -