«Το βιολί του παπα-Γιώργη»

Μανώλης Παπαδάκης

Πρωτοψάλτης Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Εξω Μουλιανών
Kάθε που οι λέξεις και τα χρώματα ηχούν μέσα μου, έρχεται ο παπα-Γιώργης και παίρνει το δοξάρι του. Ο πατέρας μου στέκεται κάτω από το εικονοστάσι με τη φλόγα του καντηλιού να τρεμοπαίζει.

Δεν είναι πολύ ψηλός, αλλά φαντάζει τεράστιος μέσα στο μαύρο αντερί του. Τακτοποιεί το βιολί -ένα όμορφο, κομψό, απλό, χωρίς φιοριτούρες όργανο, που το 'φερε ο Ψαρομάλλης από την Κωνσταντινούπολη κάπου στα 1920- στον ώμο του, σκύβει ελαφριά το κεφάλι του κι αρχίζει...

Στην αρχή παίζει "σιανά", μετά τον "ίσιο", τον κλασικό "συρτό", τον "απτάλικο", τον "τούρκικο", τη "σούστα", τον "κρητικό" και κάπου προς το τέλος τον γυρίζει σε "μπάλο". Σε ταξιδεύει πάνω στο κύμα πότε γλυκά, απαλά, πότε ανταριασμένα, έτσι όπως παφλάζει η θάλασσα στο Aρχιπέλαγος σε διαφορετικούς τόνους και ρυθμούς κάθε στιγμή.
Από τον καιρό του Μίνωα το ίδιο ταξίδι. Κρήτη, Αιγαίο, Δωρική Εξάπολη, Ιωνία. Και πάλι από την αρχή. Αυτή τη φορά Αλεξάνδρεια, Σινά, Ιερουσαλήμ, Δαμασκός, Βόσπορος. Και πάλι από την αρχή. Αυτή τη φορά Πάτμος, Άθως, Πόλη. Και πάλι από την αρχή. Αυτή τη φορά Κύπρος, Κάσος, Σμύρνη, Ψαρά, Πόντος, Οδησσός.

Κάθε φορά κι άλλη δοξαριά. Το βιολί γίνεται κλαρίνο ή τσαμπούνα, ξυλόφωνο ή κανονάκι, κιθάρα ή σαντούρι. Βγάζει φωνές. Κυματίζει. Τιτιβίζει. Κάθε φορά ένα άλλο τραγούδι. Αυτά που σε φέρνουν από τη Σμύρνη στην Αλικαρνασσό, ή από τον Άθω στην Κνίδο, ή από την Αλεξάνδρεια στη Ρόδο.

Μετά το εικονοστάσι γίνεται ψαλτήρι και η δοξαριά λαρυγγισμός. Έτσι σεμνά, γλυκά, λίγο βραχνά, έτσι καθώς πρέπει. Το βιολί δανείζει τον ήχο του στη φωνή, αυτή που θυμάμαι να ακούγεται στην Καρδάμαινα,1 από την Παναγιά ως την Έξινη, και αργότερα στην Κω, από την Αγία Παρασκευή ως το λιμάνι. Το δοξάρι αρχίζει να περιδιαβαίνει την ελληνική οκτώ-ηχο. Στον πρώτο ήχο συνταιριάζει το Φως, στο δεύτερο τον Αγώνα, στον τρίτο τη Μνήμη, στον τέταρτο το Μέτρο, στον πλάγιο του πρώτου τον Άθλο, στον πλάγιο του δεύτερου την Άνοιξη, στον βαρύ το Κάλλος, στον πλάγιο του τέταρτου την Αρμονία.
Δοξαστικά, ιδιόμελα, καλοφωνικοί ειρμοί, καταβασίες, αίνοι, ήχοι που έχουν τη ρίζα τους στις τελετές του Διονύσου ακολούθησαν τον Αγαμέμνονα στην Τροία, πέρασαν από την Ακρόπολη και τον Φειδία, ακούμπησαν στον Ρωμανό τον Μελωδό, αντήχησαν στα στενά της Βασιλεύουσας, ξενύχτησαν στην ολονυχτία στον Άθω, κυμάτισαν στα παράλια της Μικρασίας, για να φτάσουν στο δοξάρι και στη λαλιά του παπα-Γιώργη. Κάθε ήχος ντύνει και ένα βίωμα από τα μελλούμενα, από τη βουή των επερχόμενων, έπειτα γίνεται μια γραμμή, μια πινελιά, αποτυπώνεται σε ένα χρώμα. Πιο μετά ήχοι και χρώματα μπερδεύονται, ανακατεύονται, γίνονται λέξεις για να περιγράψουν και να εκφράσουν στιγμές. Στιγμές πέρα από τα σύνορα του χρόνου.

"Κάθε λέξη κι από 'να χελιδόνι για να σου φέρνει την άνοιξη μέσα στο θέρος", θα γράψει ο ποιητής.2

Κι εγώ; Ο γεννημένος στο μάγουλο του πέλαγου, ο στην αρχή τυφλός και ανήξερος θεατής της πανδαισίας των ήχων, των χρωμάτων, των λέξεων, αρχίζω να ζωγραφίζω το σχήμα μου, να παίρνω τη μορφή μου, να βρίσκω τη ρίζα μου, να αρθρώνω το λόγο μου. Είναι το πρώτο της ψυχής μου άγγιγμα, η πρώτη χαρακιά του νου, κάπου στα 1958. Ως τότε η μόνη εικόνα που είχα σχηματίσει στο μυαλό μου ήταν η θάλασσα να γλείφει το κατώφλι του σπιτιού μας κι αν ο νοτιάς είχε ορμή, να κυλούν ρυάκια από θαλασσινό νερό στην κουζίνα μας.

Ο τόπος μου είναι γεμάτος Φως
Ο δρόμος μου αδιάκοπος Αγώνας
Το έθνος μου πλαντάζει από Μνήμες
Ο οίκος μου χτισμένος με Μέτρο
Η επιβίωσή μου καταντά Άθλος
Το πάθος μου ταυτίζεται με την Άνοιξη
Ο ορίζοντάς μου εικονίζει το Κάλλος
Ο αίνος μου γίνεται συνώνυμο της Αρμονίας
Τα βήματά μου έχουν τη ρίζα τους στον Προμηθέα
Ταξιδεύουν με την Αργώ για το χρυσόμαλλο δέρας
Ατενίζουν το λιόγερμα στη Ζια3
Λούζονται στα νερά του Χουχλακιάρη4
Ανεβαίνουν τα σκαλιά του Ασκληπιείου
Αφήνουν ένα απέθαντο χνάρι στο Σινά
Διαπλέουν τον Βόσπορο αντικρίζοντας την Πόλη την τρίτη Παρασκευή
των Χαιρετισμών.

Είναι η ώρα που σβήνει η δοξαριά του παπα-Γιώργη, που τελειώνει το "Χαίρε, Νύμφη Ανύμφευτε", που οι πινελιές και τα λαξευτά του γράμματα περνούν στο περιθώριο της Ιστορίας. Ίσως τώρα να έγινε κατανοητό το γιατί κάθε που οι λέξεις και τα χρώματα ηχούν μέσα μου, ο παπα-Γιώργης ξαναγυρίζει και παίρνει το δοξάρι του.
 

Attachments

  • Το βιολί του παπα-Γιώργη.jpg
    21.3 KB · Views: 10

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής
[Σημ. συντ.] Μας έστειλαν παρατήρηση για την αναφορά της προέλευσης (από εδώ: http://www.skandalidis.gr/mesaapotinelada) κάτι που είναι απαραίτητο και δεδομένο για την διαδικτυακή δεοντολογία αγαπητοί.
 

Μανώλης Παπαδάκης

Πρωτοψάλτης Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Εξω Μουλιανών
[Σημ. συντ.] Μας έστειλαν παρατήρηση για την αναφορά της προέλευσης (από εδώ: http://www.skandalidis.gr/mesaapotinelada) κάτι που είναι απαραίτητο και δεδομένο για την διαδικτυακή δεοντολογία αγαπητοί.

Αγαπητέ πατέρα Μάξιμε,

θα κοινοποιούσα την πηγή όπως κάνω πάντα, αλλά επειδή προερχονταν από πολιτικό χώρο έκρινα σκόπιμο να μην το κάνω, γιατί πιστεύω ό,τι ο πολιτισμός είναι ανεξάρτητος από κόμματα και πολιτικές.
 

dimskrekas

Δημήτρης Σκρέκας
Από καιρό αναρτημένο είναι το βιβλίο και περιέχει κ εκπλήξεις, πχ. στη σελ. 30 του pdf εδώ
 

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής
Αγαπητέ πατέρα Μάξιμε,

θα κοινοποιούσα την πηγή όπως κάνω πάντα, αλλά επειδή προερχονταν από πολιτικό χώρο έκρινα σκόπιμο να μην το κάνω, γιατί πιστεύω ό,τι ο πολιτισμός είναι ανεξάρτητος από κόμματα και πολιτικές.
Μπορεῖ νά ἤθελαν νά σέ ἐκθέσουν :D
Καί γιά νά σοβαρευτοῦμε, δέν εἶναι πολιτικό τό ἄρθρο :wink:
Εὐχαριστίες σέ ὅλους.​
 

Μανώλης Παπαδάκης

Πρωτοψάλτης Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Εξω Μουλιανών
Πολύ ωραία γραφίδα πάντως! Μεστός και ζωντανός λόγος του κ. Σκανδαλίδη!

ΥΓ
1. Αν κάποιος μπορεί να μας αναρτήσει και τις ηχογραφήσεις που παίζει ο μακαριστός πατέρας Γεώργιος θα ήταν ευχής έργον!
2. Εκπλήσσομαι καθημερινά για τον πλούτο της μουσικής μας, είτε Βυζαντινής είτε παραδοσιακής. Πρέπει όπως και δήποτε να την φυλάξουμε ως κόρην οφθαλμού. Καμία χώρα στον κόσμο δεν έχει τον πολιτισμό που έχει η Ελλάδα...
 
Last edited:
Top