Η λύση Παναγιωτίδη στο μονοφωνικό πρόβλημα

  • Thread starter Κωσταντής1
  • Start date
Κ

Κωσταντής1

Guest
Τὰ παρακάτω προέρχονται ἁπὸ κάποιον ποὺ δὲν ξέρει οὔτε ἀπὸ ψαλτικὴ οὔτε ἀπὸ ἐκκλησία, ἀλλὰ ποὺ ἔχει ἐντυπωσιαστῇ συντονιζόμενος μὲ κάτι ποὺ νομίζει ὅτι προαισθάνεται μακρόθεν.

Οἱ ταξιδιῶτες ποὺ ἔρχονται ἢ λαμβάνουν πληροφορίες ἀπὸ τὴν ἐκκλησιαστική μας μουσικὴ περὶ τὴν Ἐπανάσταση τοῦ 1821, πέρα ἀπὸ τὸ ἂν τοὺς ἀρέσει ἢ ὄχι αὐτὸ ποὺ ἀκοῦνε, μένουν σύμφωνοι ὄτι ἕνας ψάλτης δὲν ψέλνει ποτέ μόνος: ὑπάρχει πάντοτε κάποιος ποὺ κρατάει τὸ ἴσον. Κατι τέτοιο ἔνιωθαν ἔκπληκτοι νὰ λείπει καὶ δικοί μας ἀκροατές, πανω ἀπὸ ἕναν αἰῶνα μετά, στὴν συναυλία ποὺ ἔδωσε ὁ αεἴμνηστος Παναγιωτιδης στὴν Θεσσαλονίκη μὲ τὸν τίτλο ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΣΥΜΦΩΝΙΑ.

Μεταξὺ τῶν φράσεων τοῦ ἀποδιδομένου κειμένου ὑπῆρχαν παύσεις. Δὲν ἀκουγόταν ὁ ἰσοκράτης: καὶ αὐτὸ τοὺς φάνηκε παράξενο. Ἐγὼ ἀκούω τὸ ἴσον κατὰ τὴν διάρκεια τῶν φράσεων, ἂν τὸ ἀκούω σωστά, δηλαδὴ ἂν ἕνα μέρος τῶν ἐκτελεστῶν ὅντως λέει μόνο μία συλλαβή. Δὲν λέω ψαλτῶν, διότι στὸ μυαλό μου ἡ ἐκκλησία εἶναι καὶ πρέπει νὰ εἶναι ἄβατον, ἀμόλυντη ἀπὸ οἰκονομικὲς σχέσεις, δηλαδὴ θέαμα. Γιὰ μένα ψάλτης καὶ ψαλτικὴ εἶναι ἐκκλησία καὶ ἱερό: ἔξω ἀπὸ τὴν ἐκκλησία, ὁ ψάλτης εἶναι τραγουδιστής, καὶ ὅ,τι ἄλλο τυγχάνει νὰ κάνει. Τὸ νὰ παραμένει ἱερέας ἐκτὸς ἐκκλησίας εἶναι προνόμιο τοῦ κεχρισμένου ἱερέως. Γιὰ τὸ πρόβλημα τῆς συναυλιακῆς, δηλαδὴ θεατρικῆς ἀπόδοσης τῶν ἐκκλησιαστικῶν μελῶν χρήσιμη εἶναι λοιπὸν ἡ μελέτη τοῦ Γ. Χ. Παπαμιχὴλ Ἐκκλησία καὶ Θέατρο, στὴν ὁποια καὶ παραπέμπω. Ὑπάρχει μιὰ βιβλιοκριτικὴ τοῦ Κ.Π. Καβάφη γιὰ τὸ ἐν λόγῳ βιβλίο (ΓΧ - ΚΠ !).

Στὸ θέμα μας, λοιπόν: δὲν ἔχει σημασία γιὰ αὐτὸ ποὺ γράφω ἂν ὄντως ὁ Παναγιωτίδης μοίρασε τοὺς τραγουδιστές (ἔτσι τοὺς λέω, βλ. παραπάνω) σὲ ἰσοκρατοῦντες καὶ τραγουδιστὲς μεταξὺ τῶν φράσεων. Σημασία ἔχει γιὰ τὴν ἀποτίμησή μου ὅτι ἴσον ἐγὼ ἀκούω, ἔστω καὶ μὲ παραίσθηση. Διότι αὐτὸ σημαίνει ὅτι ὀ Παναγιωτίδης μὲ ἄφθαστη εὐσέβεια καὶ καλλιτεχνικὸ μαζὶ ἔνστικτο ἀπέδωσε τὸ ἴσον σὰν μονοφωνικὸ εἶναι. Στὸν Παναγιωτίδη τὸ ἴσον δὲν ἕπεται τοῦ τραγουδιοῦ (λέω τραγοῦδι, ναί, βλ. παραπάνω) ἀλλὰ εἶναι τὸ τραγοῦδι. Δηλαδὴ τὸ ἴσον δὲν εἶναι μιὰ σβούρα ποὺ γυρίζει καὶ ἀλλάζει ποῦ καὶ ποῦ τροχιὰ ἐπειδὴ τὴν πειράζει ὁ ψάλτης. Οὔτε, κάτι μᾶλλον πιὸ στοιχειῶδες, ἕνας βόμβος ποὺ ὑποστηρίζει τὴν φωνή. Στὸν Παναγιωτίδη ἡ φωνὴ βγαίνει ἀπὸ τὸ εἶναι. Περνάει ἀπὸ τὸ κείμενο, μετὰ πιάνει τὸν ἱσοκρατοῦντα ποὺ λέει τὴν μουσικὴ ὅπως ἔρχεται πρωταρχικά, δηλαδὴ σὰν μιὰ ἀνάγκη ἔκφρασης, καὶ σχηματίζεται ἀπὸ τοὺς τραγουδιστές χωρὶς διακοπὲς ἀνάμεσα σὲ αὐτὰ τὰ τρία στάδια. Μὲ ἄλλα λόγια τὸ ἴσον εἶναι μέρος τῆς μουσικῆς φράσης. Τὸ μόνο ἀντίστοιχο ποὺ ξέρω στὴν δυτικὴ κλασσικὴ μουσικὴ εἶναι ἠ ἔκφραση τοῦ μουσικοκριτικοῦ Χὰνς Κέλλερ, ἀρχὴ τῆς ἀρχῆς, ἔναρξη τῆς ἐνάρξεως. Ἡ λύση Παναγιωτίδη εἶναι ἀξιοπρόσεκτη καὶ δυνητικὴ πηγὴ ἔμπνευσης γιὰ ὅλα τὰ εἴδη μουσικῆς καὶ γενικότερης καλλιτεχνικῆς ἔκφρασης.
 
Last edited by a moderator:
Top