MTheodorakis
Παλαιό Μέλος
Ἑορτολογικὸς σχολιασμὸς π. Στεφάνου Ἀλεξοπούλου.
8 Νοεμβρίου τῶν ἁγίων Ἀσωμάτων.
- Thread starter MTheodorakis
- Start date
π. Μάξιμος
Γενικός Συντονιστής
Ἐνδιαφέρον τό ἄρθρο τοῦ ἀγαπητοῦ π. Στεφάνου.
Γιά νά μήν ἀνοίγω ἄλλο θέμα —ἀφοῦ ὁ τίτλος ἐδῶ εἶναι γενικός καί τό ἄρθρο ἐνταγμένο στό τυπικό —, θά ἤθελα νά σχολιασθεῖ ἡ τυπική διάταξη τοῦ ΤΑΣ καθώς καί ἡ ὑμνολογική.
Ἐπίσης θέλω νά σημειώσω (γιά μιά ἀκόμη φορά) τίς ἐπεμβάσεις στό κείμενο στήν ἔκδοση ΤΑΣ 2010 Τατάρνης, πού, παρά τήν καλαισθησία της, καθίσταται πολλάκις ἀναξιόπιστη.
Γιά νά μήν ἀνοίγω ἄλλο θέμα —ἀφοῦ ὁ τίτλος ἐδῶ εἶναι γενικός καί τό ἄρθρο ἐνταγμένο στό τυπικό —, θά ἤθελα νά σχολιασθεῖ ἡ τυπική διάταξη τοῦ ΤΑΣ καθώς καί ἡ ὑμνολογική.
- Τό ἀόριστο θεοτοκίο στά ἑσπέρια.
- Οἱ διαφορές στά ἀναγνώματα τοῦ ἑσπερινοῦ (γνωρίζω, ὅπως ἔχω σημειώσει στό μηναῖό μου, ὅτι στά χφφ προβλέπονται διαφορετικά).
- Τό προβλεπόμενο θεοτοκίο στά ἀπόστιχα τοῦ ἑσπερινοῦ.
- Ἡ μή ἀναφορά θεοτοκίου στό ἀπολυτίκιον.
- Ποῖα τά στιχηρά αἴνων σέ πλ. α΄ ;
- Ποῖα τά δοξαστικά αἴνων καί ἀποστίχων αἴνων ;
- Πῶς προβλέπονται ἀπόστιχα καί μεγάλη δοξολογία ;
Ἐπίσης θέλω νά σημειώσω (γιά μιά ἀκόμη φορά) τίς ἐπεμβάσεις στό κείμενο στήν ἔκδοση ΤΑΣ 2010 Τατάρνης, πού, παρά τήν καλαισθησία της, καθίσταται πολλάκις ἀναξιόπιστη.
MTheodorakis
Παλαιό Μέλος
1) Τὰ παλαιὰ χειρόγραφα τυπικὰ τοῦ ιβ’ αἰ. ἔχουν, ὅπως καὶ τὸ συντηρητικὸ ἔντυπο ΤΑΣ, «Καὶ νῦν, θεοτοκίον» ἤ μόνο «Δόξα. Ἦχος πλ. β’. Συγχάρητε ἡμῖν...», ἐννοῶντας ὅτι ἀσφαλῶς γίνεται ἐπιλογὴ θεοτοκίου ἀπὸ τὸ στιχηράριο τῆς παρακλητικῆς ἤ τὸ μουσικὸ στιχηράριο. Τὰ χειρόγραφα μηναῖα κατὰ τὸν ιδ’ αἰ. πρόσθεσαν περισσότερα καὶ νέα θεοτοκία κατὰ περίπτωση γιὰ διευκόλυνση, καὶ ὅποια ἀπὸ αὐτὰ τυπώθηκαν παρέμειναν. Τὸ συγκεκριμένο θεοτοκίο ἐντοπίζεται στὸ χφ. Φλωρεντίας Plutei 09.21 ιδ’ αἰ. φφ. 66v-67r.
2) Μαρτυροῦνται παλαιὰ καὶ οἱ δύο παραλλαγές. Δὲν ὑπάρχει λόγος ἐπαναφορᾶς τῆς λανθάνουσας.
3) «Δόξα, Καὶ νῦν. Ὡς ταξιάρχης καὶ πρόμαχος...»
(τυπικὸ Μεσσήνης τοῦ ἔτους 1131 σ. 50, χφφ. Μ. Λαύρας Γ-5 ΤΑΣ ιβ’ αἰ. φ. 26v, Κουτλουμουσίου 90δ ΤΑΣ ἀρχὲς ιγ’ αἰ. φ. 37v, Vat. gr. 782 ΤΑΣ α’ ἥμισυ ιγ’ αἰ. φ. 37r, Σινὰ 638 μηναῖα ιγ’ αἰ. φ. 115v).
4) Τὰ χειρόγραφα τυπικὰ ὁρίζουν θεοτοκίο ἀπολυτικίων μόνο στὶς πρῶτες ἡμέρες τοῦ μηνολογίου τους. Κατόπιν ἐννοεῖται.
5) Παλαιὰ στιχηρὰ προσόμοια, ἦχος πλ. α’, πρὸς τὸ «Χαίροις ἀσκητικῶν...» τοῦ ἀρχαγγέλου Μιχαήλ, ὁ ὁποῖος καὶ μόνος ἑόρταζε ἀρχικὰ στὶς 8 Νοεμβρίου.
«Χαίροις ταῖς μυριᾶσι συνῶν καὶ χιλιᾶσιν ἀσωμάτων δυνάμεων, καὶ ἄρχειν τοῦ Ἰουδαίων ἔθνους ταχθεὶς ἐκ Θεοῦ, Μιχαὴλ Κυρίου ἀρχιστράτηγε, ὁ φῶς νῦν τὸ ἄυλον, θαυμαστῶς περικείμενος, καὶ περιθέων εἰς τὴν σύμπασαν νεύσεσι, τοῦ παντάνακτος καὶ τὰ τούτου προστάγματα, πᾶσι διακονούμενος τοῖς χρήζουσι πάντοτε, ὁ ἀφθαρσίαν πλουτίσας τὴν εἰς ἀεὶ διαμένουσαν, Χριστὸν ἐκδυσώπει ταῖς ψυχαῖς ἡμῶν δοθῆναι τὸ μέγα ἔλεος»
(χφφ. μηναῖα Paris. gr. 1619 ια’ αἰ. φ. 156r, Paris. gr. 1570 τοῦ ἔτους 1127 φφ. 29v-30r, Σινὰ 2113 ιγ’ αἰ. φ. 94r-v, ἁγ. Σάβα 260 τέλη ιγ’ αἰ. φφ. 241v-242r).
«Χαίροις ὁ ἡλιόμορφος νοῦς, ὁ τῶν ἀγγέλων ἀρχηγὸς ὁ πολύφωτος, τῷ θρόνῳ τῆς θείας δόξης ὁ παρεστὼς ἐν χαρᾷ, Μιχαὴλ καὶ δόξῃ καὶ λαμπρότητι, ἀεὶ καλλυνόμενος καὶ ὡραῖος δεικνύμενος, καὶ τὰς ἐλλάμψεις ἐν μεθέξει δεχόμενος, καὶ τοῖς χρήζουσι χορηγῶν προθυμότατα, ἔθνη τὰ μὴ γινώσκοντα Θεὸν ὁ τροπούμενος, ὁ περιέπων τοὺς πίστει εἰλικρινεῖ σὲ δοξάζοντας, Χριστὸν καταπέμψαι ταῖς ψυχαῖς ἡμῶν δυσώπει τὸ μέγα ἔλεος»
(χφφ. μηναῖα Σινὰ 566 ια’ αἰ. φ. 34r, Paris. gr. 1570 τοῦ ἔτους 1127 φ. 30r «εἰλικρινῶς», Σινὰ 2113 ιγ’ αἰ. φ. 95v, ἁγ. Σάβα 260 τέλη ιγ’ αἰ. φ. 242r).
«Χαίροις χριστιανῶν βοηθός, ἀβοηθήτων ἡ ἑτοίμη βοήθεια, προστάτης φρουρὸς καὶ φύλαξ τῶν προστρεχόντων τῇ σῇ, σκέπῃ τῶν πτερύγων ἀρχιστράτηγε, ὁδὸς ὁδοιπόρων ἀδικουμένων ἀντίληψις, ἡ προμηθεία τῶν πενήτων ἀρχάγγελε, ὁ φαινόμενος καὶ δεινῶν ἐκλυτρούμενος, πρόμαχος τῶν ἐκ πίστεως τὸ ἅγιον ὄνομα, ἐπικαλούντων προφαίνων καὶ ἀναγκῶν ἐξαιρούμενος, ἀεὶ ἐπομβρίζων, Μιχαὴλ τοῖς σὲ τιμῶσιν τὸ μέγα ἔλεος»
(χφ. Λειμῶνος 124 μηναῖο Νοεμβρίου α’ ἥμισυ ιστ’ αἰ. φ. 71v).
«Χαίροις ὁ στρατηγὸς τοῦ Θεοῦ, καὶ τῶν ἀύλων ταξιάρχης καὶ πρόμαχος, ἁπάντων τῶν ἐν ἀνάγκαις καὶ συμφοραῖς χαλεπαῖς, ἀρωγὸς ὁ μέγας καὶ σωτήριος, ψυχῶν ὁ πολύφωτος καὶ ταχὺς εἰς βοήθειαν, ὁ νοῦς ὁ μέγας καὶ φαιδρότατος ἥλιος, ὁ καλούμενος καὶ δεινῶν ἐκλυτρούμενος, φώτισον τὴν καρδίαν μου φωτὶ παριστάμενος, οὗ τὰς ἐλλάμψεις πλουσίως καὶ δαψιλῶς κατὰ μέθεξιν, τρυφᾶς παραδόξως, ἐξαιτῶν τὴν σωτηρίαν τοῖς προσιοῦσι σοι»
(χφ. Εὐξείνου λέσχης ποντίων Νάουσας μηναῖο Σεπτεμβρίου ιζ’ αἰ. σ. 15).
Ἄλλα τρία ὅμοια τῶν ἀσωμάτων τοῦ Ν. Μαλαξοῦ βρίσκονται στὸ Μηναῖον Νοεμβρίου Βενετίας 1566.
6) Τὸ δοξαστικὸ τῶ αἴνων εἶναι σήμερα στιχηρὸ τῆς λιτῆς. Τὸ δοξαστικὸ τῶν ἀποστίχων δὲν ἐντοπίστηκε. Τὸ πεντηκοστάριο βρίσκεται στὸ Ἀνθολόγιον (Μηναῖα) Κρυπτοφέῤῥης 1738.
7) Τὰ τυπικὰ διχάζονται ὡς πρὸς τὴ μεγάλη δοξολογία.
2) Μαρτυροῦνται παλαιὰ καὶ οἱ δύο παραλλαγές. Δὲν ὑπάρχει λόγος ἐπαναφορᾶς τῆς λανθάνουσας.
3) «Δόξα, Καὶ νῦν. Ὡς ταξιάρχης καὶ πρόμαχος...»
(τυπικὸ Μεσσήνης τοῦ ἔτους 1131 σ. 50, χφφ. Μ. Λαύρας Γ-5 ΤΑΣ ιβ’ αἰ. φ. 26v, Κουτλουμουσίου 90δ ΤΑΣ ἀρχὲς ιγ’ αἰ. φ. 37v, Vat. gr. 782 ΤΑΣ α’ ἥμισυ ιγ’ αἰ. φ. 37r, Σινὰ 638 μηναῖα ιγ’ αἰ. φ. 115v).
4) Τὰ χειρόγραφα τυπικὰ ὁρίζουν θεοτοκίο ἀπολυτικίων μόνο στὶς πρῶτες ἡμέρες τοῦ μηνολογίου τους. Κατόπιν ἐννοεῖται.
5) Παλαιὰ στιχηρὰ προσόμοια, ἦχος πλ. α’, πρὸς τὸ «Χαίροις ἀσκητικῶν...» τοῦ ἀρχαγγέλου Μιχαήλ, ὁ ὁποῖος καὶ μόνος ἑόρταζε ἀρχικὰ στὶς 8 Νοεμβρίου.
«Χαίροις ταῖς μυριᾶσι συνῶν καὶ χιλιᾶσιν ἀσωμάτων δυνάμεων, καὶ ἄρχειν τοῦ Ἰουδαίων ἔθνους ταχθεὶς ἐκ Θεοῦ, Μιχαὴλ Κυρίου ἀρχιστράτηγε, ὁ φῶς νῦν τὸ ἄυλον, θαυμαστῶς περικείμενος, καὶ περιθέων εἰς τὴν σύμπασαν νεύσεσι, τοῦ παντάνακτος καὶ τὰ τούτου προστάγματα, πᾶσι διακονούμενος τοῖς χρήζουσι πάντοτε, ὁ ἀφθαρσίαν πλουτίσας τὴν εἰς ἀεὶ διαμένουσαν, Χριστὸν ἐκδυσώπει ταῖς ψυχαῖς ἡμῶν δοθῆναι τὸ μέγα ἔλεος»
(χφφ. μηναῖα Paris. gr. 1619 ια’ αἰ. φ. 156r, Paris. gr. 1570 τοῦ ἔτους 1127 φφ. 29v-30r, Σινὰ 2113 ιγ’ αἰ. φ. 94r-v, ἁγ. Σάβα 260 τέλη ιγ’ αἰ. φφ. 241v-242r).
«Χαίροις ὁ ἡλιόμορφος νοῦς, ὁ τῶν ἀγγέλων ἀρχηγὸς ὁ πολύφωτος, τῷ θρόνῳ τῆς θείας δόξης ὁ παρεστὼς ἐν χαρᾷ, Μιχαὴλ καὶ δόξῃ καὶ λαμπρότητι, ἀεὶ καλλυνόμενος καὶ ὡραῖος δεικνύμενος, καὶ τὰς ἐλλάμψεις ἐν μεθέξει δεχόμενος, καὶ τοῖς χρήζουσι χορηγῶν προθυμότατα, ἔθνη τὰ μὴ γινώσκοντα Θεὸν ὁ τροπούμενος, ὁ περιέπων τοὺς πίστει εἰλικρινεῖ σὲ δοξάζοντας, Χριστὸν καταπέμψαι ταῖς ψυχαῖς ἡμῶν δυσώπει τὸ μέγα ἔλεος»
(χφφ. μηναῖα Σινὰ 566 ια’ αἰ. φ. 34r, Paris. gr. 1570 τοῦ ἔτους 1127 φ. 30r «εἰλικρινῶς», Σινὰ 2113 ιγ’ αἰ. φ. 95v, ἁγ. Σάβα 260 τέλη ιγ’ αἰ. φ. 242r).
«Χαίροις χριστιανῶν βοηθός, ἀβοηθήτων ἡ ἑτοίμη βοήθεια, προστάτης φρουρὸς καὶ φύλαξ τῶν προστρεχόντων τῇ σῇ, σκέπῃ τῶν πτερύγων ἀρχιστράτηγε, ὁδὸς ὁδοιπόρων ἀδικουμένων ἀντίληψις, ἡ προμηθεία τῶν πενήτων ἀρχάγγελε, ὁ φαινόμενος καὶ δεινῶν ἐκλυτρούμενος, πρόμαχος τῶν ἐκ πίστεως τὸ ἅγιον ὄνομα, ἐπικαλούντων προφαίνων καὶ ἀναγκῶν ἐξαιρούμενος, ἀεὶ ἐπομβρίζων, Μιχαὴλ τοῖς σὲ τιμῶσιν τὸ μέγα ἔλεος»
(χφ. Λειμῶνος 124 μηναῖο Νοεμβρίου α’ ἥμισυ ιστ’ αἰ. φ. 71v).
«Χαίροις ὁ στρατηγὸς τοῦ Θεοῦ, καὶ τῶν ἀύλων ταξιάρχης καὶ πρόμαχος, ἁπάντων τῶν ἐν ἀνάγκαις καὶ συμφοραῖς χαλεπαῖς, ἀρωγὸς ὁ μέγας καὶ σωτήριος, ψυχῶν ὁ πολύφωτος καὶ ταχὺς εἰς βοήθειαν, ὁ νοῦς ὁ μέγας καὶ φαιδρότατος ἥλιος, ὁ καλούμενος καὶ δεινῶν ἐκλυτρούμενος, φώτισον τὴν καρδίαν μου φωτὶ παριστάμενος, οὗ τὰς ἐλλάμψεις πλουσίως καὶ δαψιλῶς κατὰ μέθεξιν, τρυφᾶς παραδόξως, ἐξαιτῶν τὴν σωτηρίαν τοῖς προσιοῦσι σοι»
(χφ. Εὐξείνου λέσχης ποντίων Νάουσας μηναῖο Σεπτεμβρίου ιζ’ αἰ. σ. 15).
Ἄλλα τρία ὅμοια τῶν ἀσωμάτων τοῦ Ν. Μαλαξοῦ βρίσκονται στὸ Μηναῖον Νοεμβρίου Βενετίας 1566.
6) Τὸ δοξαστικὸ τῶ αἴνων εἶναι σήμερα στιχηρὸ τῆς λιτῆς. Τὸ δοξαστικὸ τῶν ἀποστίχων δὲν ἐντοπίστηκε. Τὸ πεντηκοστάριο βρίσκεται στὸ Ἀνθολόγιον (Μηναῖα) Κρυπτοφέῤῥης 1738.
7) Τὰ τυπικὰ διχάζονται ὡς πρὸς τὴ μεγάλη δοξολογία.
Last edited: