Διπλωματική Εργασία: Ο Καβοντορίτικος οργανικός σκοπός, μία μελέτη περίπτωσης. Από τα λυροντάουλα και τις τσαμπούνες, στα βιολιά και τα λαούτα.

Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Σχολή Φιλοσοφική
Τμήμα Μουσικών Σπουδών
Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών
Εθνομουσικολογία και Πολιτισμική Ανθρωπολογία
Κατεύθυνση: Εκτέλεση/Ερμηνεία της Παραδοσιακής Μουσικής
Ειδίκευση: Λαϊκό Βιολί


Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία του Δημήτρη Ζαχαρίου
Θέμα: "Ο Καβοντορίτικος οργανικός σκοπός, μία μελέτη περίπτωσης. Από τα λυροντάουλα και τις τσαμπούνες, στα βιολιά και τα λαούτα. Από το τοπικό στο υπερτοπικό".


Επιβλέποντες:
Λάμπρος Λιάβας, Καθηγητής Εθνομουσικολογίας, Τμήμα Μουσικών Σπουδών, Φιλοσοφική Σχολή, ΕΚΠΑ
Αναστάσιος Χαψούλας Καθηγητής Εθνομουσικολογίας και Πολιτισμικής Ανθρωπολογίας ΕΚΠΑ
Μαρία Παπαπαύλου Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Εθνομουσικολογίας και Πολιτισμικής Ανθρωπολογίας ΕΚΠΑ


https://pergamos.lib.uoa.gr/uoa/dl/frontend/el/browse/2948019
 
Last edited:
Το θέμα της εργασίας είναι ο Καβοντορίτικος σκοπός, ως μία μελέτη περίπτωσης. Το πέρασμα από τα παλαιά όργανα, την τσαμπούνα, τη λύρα παλαιού τύπου και το νταούλι, τα λυροντάουλα, στα νεότερα όργανα, το βιολί και το λαούτο. Η παλαιά ανώνυμη μουσική παράδοση του τόπου, οι πρώτες ηχογραφήσεις και η τελική καθιέρωση μέσα από τη δισκογραφία του βιολιού, ενός οργανικού σκοπού σε υπερτοπικό επίπεδο. Η διερεύνηση της εξέλιξης μέσα στο χρόνο, κατά τον 20ο αιώνα, του Καβοντορίτικου από έναν αρχικά τοπικό περιορισμένο σκοπό της τσαμπούνας και της λύρας με το όνομα «Καλλιανιώτικος» ή «Γκάιντα» στα Αρβανίτικα χωριά της νότιας Εύβοιας κοντά στο ακρωτήρι Κάβο Ντόρο, γύρω από τα χωριά Άγιος Δημήτριος και Καλλιανού και την καθιέρωσή του μέσα από τη δισκογραφία, σε έναν υπερτοπικό οργανικό σκοπό που θεωρείται βασικός στο ρεπερτόριο του βιολιού στο Αιγαίο και ιδιαιτέρως στις Κυκλάδες.

Το μοτιβικό ρεπερτόριο που έχει μία μακρά ιστορική παρουσία στην περιοχή του Αιγαίου, έχει ως κύριο χαρακτηριστικό την παρατακτική τεχνοτροπία. Πρόκειται για μικρές μουσικές αυτόνομες φράσεις, τα ρυθμικά και μελωδικά μοτίβα, τα οποία συντίθενται μέσα στα όρια των δυνατοτήτων της τσαμπούνας που είναι το διάστημα της έκτης και με κριτήριο τη μουσική παράδοση που κουβαλάει ο τσαμπουνιέρης. Το μοτιβικό ρεπερτόριο δεν φαίνεται να έχει μεγάλες διαφοροποιήσεις στην τσαμπούνα και τη λύρα παλαιού τύπου. Είναι οι δύο όψεις του ιδίου νομίσματος. Από την άλλη, το νεότερο βιολί, όργανο με πολύ μεγαλύτερες δυνατότητες και έκταση, διατηρεί μέρος της μοτιβικής μητρικής παράδοσης της τσαμπούνας, ενώ ταυτόχρονα ενσωματώνει και νέα στοιχεία. Το καθοριστικό διάστημα της έκτης μπορεί να λειτουργήσει ως κριτήριο για τον προσδιορισμό παλαιών «τσαμπουνίστικων» μοτίβων στο παίξιμο των νεότερων οργάνων.

Τα πολιτισμικά δίκτυα επικοινωνίας ανάμεσα στις κοινότητες των Αρβανιτών στη νότια Ελλάδα, τη νότια Καρυστία και τις απέναντι ακτές της Βοιωτίας και της Αττικής σε συνδυασμό με τα μουσικά δίκτυα των επαγγελματιών μουσικών που δραστηριοποιούνταν στην ευρύτερη περιοχή της νότιας Εύβοιας, αλλά και στη Θήβα, τη Λειβαδιά, την Αθήνα και τα περίχωρά τους, καλλιέργησαν και καθιέρωσαν τα ρυθμικά με μελωδικά μοτίβα του Καβοντορίτικου που γνωρίζουμε σήμερα. Επιπλέον, το δίκτυο της επανάληψης μέσα από τη δισκογραφία, την τηλεόραση και το ραδιόφωνο συνέβαλε ώστε ο Καβοντορίτικος να γίνει γνωστός ως ένα οργανικό βιολιστικό κομμάτι υπερτοπικής εμβέλειας. Λαϊκοί οργανοπαίχτες, δεξιοτέχνες του βιολιού, ηχογράφησαν και καθιέρωσαν στο ευρύ κοινό, ο καθένας τη δική του προσωπική εκδοχή του Καβοντορίτικου με αναφορές στην παλαιά παρατακτική παράδοση της τσαμπούνας. Οι σπουδαίες αυτές μουσικές προσωπικότητες, ο καθένας με το προσωπικό του ύφος, συνέβαλαν ώστε ο Καβοντορίτικος να καθιερωθεί, μέσα από τη δισκογραφία, ως ένα από τα βασικά κομμάτια του παραδοσιακού βιολιού, όχι μόνο στο «παν-κυκλαδικό» ρεπερτόριο, αλλά και στο υπερτοπικό ρεπερτόριο του Αιγαίου. Οι ηχογραφημένες αυτές εκτελέσεις του Καβοντορίτικου αποτελούν σημείο αναφοράς, μίμησης και αναπαραγωγής για όλους τους μεταγενέστερους λαϊκούς βιολιστές. Μέσα από το δίκτυο της παράστασης και την ανάπτυξη των κατά τόπους χορευτικών συλλόγων, ανά την Ελλάδα, ο Καβοντορίτικος έγινε τις τελευταίες δεκαετίες γνωστός στη νέα γενιά και πλέον ανήκει στο πανελλήνιο ρεπερτόριο.
 
National and Kapodistrian University of Athens
School of Philosophy
Department of Music Studies
POSTGRADUATE STUDIES
MA in "Ethnomusicology and Cultural Anthropology"

Master's thesis (diploma work) of Dimitris Zachariou with subject:

The “Kavontoritikos” instrumental traditional piece, a case study. From the “lirontaoula” ensemble (lira and ntaouli) and the “tsabounes” (bagpipes) to the violins and the “laouta” (lutes). From the local to the superlocal.

The subject of the worksheet is the “Kavontoritikos” instrumental musical piece, as a case study. The pass from old musical instruments, tsabouna (bagpipe), old type lira and ntaouli (traditional drum), which are called “lirontaoula” ensemble, to the modern instruments as the violin and the lute. The old anonymous musical local tradition, the first recordings and the final establishment through the discography of the violin, of an instrumental musical piece to a superlocal level. The research of the evolution during the time, in the 20th century, of the Kavontoritikos, from initially local and limited musical piece of the tsabouna bagpipe and lira named as “Kallianiotikos” or “Gaida” at the Greek villages of Arvanites on South Evia island, which is near the cape of Cavo Doro, near by the villages Saint Dimitrios and Kallianou and its establishment through the discography, to a superlocal instrumental piece which is considered as basic in the repertoire of the violin in the Aegean Sea and especially on the Cyclades islands.

The motivic repertoire, which has a long historical presence in the Aegean region, has as a main feature the paratactic style. This is about short-term musical autonomous phrases, the rhythmic and melodic motives, which are composed within the possible limits of the tsabouna instrument, which is the musical interval of the sixth and with the criterion of the musical tradition which has the tsabouna bagpiper. The motivic repertoire does not seem to have much variation between the tsabouna and the old type lira. It is quite the same tradition. On the other hand, the modern violin, instrument with a greater potential and range, keeps a part of the motivic mother tradition of the tsabouna, while at the same time it incorporates new elements. The decisive musical interval of the sixth can act as a criterion for the identification of old tsabouna motives to the playing of modern instruments.

The cultural networks of communication between the Greek communities of Arvanites on South Evia island, South Karystia area and the opposite coasts of the mainland Viotia and Attika, combined with the musical networks of professional musicians, which were active in the area of South Evia island, but also in Thiva, Livadia and Athens and their suburbs, cultivated and established the rhythmic and melodic motives of Kavontoritikos, as we know today. In addition, the network of “repetition” through the discography, the television and the radio contributed to the Kavontoritikos become known as an instrumental violin piece with a superlocal range. Folk musicians, soloists of the violin, recorded and introduced to the general public, each their own personal version of Kavontoritikos with references to the old paratactic tradition of the tsabouna bagpipe. These great musical personalities, each with their own personal style, have contributed to the establishment of the Kavontoritikos through the discography as one of the key pieces of traditional Greek violin, not only to the “Pancycladic” repertoire, but also to the superlocal musical repertoire of the Aegean Sea. These recorded musical performances of the Kavontoritikos are a point of reference, imitation and reproduction for all subsequent Greek folk violinists. Through the network of the “performance” and the development of local traditional dance associations, throughout Greece, Kavontoritikos has become known in the recent decades to the new generation and now belongs to the panhellenic repertoire.


https://pergamos.lib.uoa.gr/uoa/dl/frontend/el/browse/2948019
 
Top