Αινούμεν, ευλογούμεν (και) προσκυνούμεν τον Κύριον

[MTheodorakis]

3. Υπάρχει περίπτωση ο στίχος «Αἰνοῦμεν, εὐλογοῦμεν, καὶ προσκυνοῦμεν τὸν Κύριον, ὑμνοῦντες καὶ ὑπερυψοῦντες αὐτὸν εἰς τοὺς αἰῶνας.» να μην λέγεται πριν την καταβασία ή τον ειρμό της η΄ωδής, αλλ΄απευθείας ο ειρμός ή η καταβασία της η΄ωδής;

3. Στοὺς ἐκτὸς ὄρθρου κανόνες.

Στὰ ἀπόδειπνα, στοὺς δεσποτικοὺς (χφ. Μ. Μετεώρου 83 τυπικὸ τοῦ ἔτους 1580 φφ. 91v, 191v, 209r) ἤ νεκρώσιμους κανόνες ἐπαναλαμβάνονται συνήθως οἱ εἱρμοὶ τῶν η' καὶ θ' ᾠδῶν (χφ. Ῥουσάνου 36 ΤΑΣ α’ ἥμισυ ιδ’ αἰ. φ. 153r).

 

[π. Μάξιμος]

2. Πως ο στίχος «Αἰνοῦμεν, εὐλογοῦμεν, καὶ προσκυνοῦμεν τὸν Κύριον, ὑμνοῦντες καὶ ὑπερυψοῦντες αὐτὸν εἰς τοὺς αἰῶνας.» είναι ο τελευταίος της στιχολογίας της η΄ωδής που επαναλαμβάνεται;

Περί των στίχων «Αινούμεν, ευλογούμεν...» και «Ευλογούμεν Πατέρα...» της η΄ ωδής

 

[Καραογλάν βασίλειος]

π. Μάξιμε, ευχαριστώ για την παραπομπή, όπου αρκούντως γίνεται προσπάθεια διερεύνησης των ιδιαιτεροτήτων της η΄ωδής.
Βάσει αυτών μπορούμε να συμπεράνουμε και για το πρώτο ερώτημά μου ότι το "σωστό" είναι:

Τῷ Κυρίῳ ᾄσωμεν· ἐνδόξως γὰρ δεδόξασται.
Θαλάσσης τὸ ἐρυθραῖον πέλαγος, ἀβρόχοις ἴχνεσιν,
ὁ παλαιὸς πεζεύσας Ἰσραήλ,
σταυροτύποις Μωσέως χερσί,
τοῦ Ἀμαλὴκ τὴν δύναμιν,
ἐν τῇ ἐρήμῳ ἐτροπώσατο.

και όχι

ᾌσωμεν τῷ Κυρίῳ· ἐνδόξως γὰρ δεδόξασται, ἵππον καὶ ἀναβάτην ἔρριψεν εἰς θάλασσαν.
Θαλάσσης τὸ ἐρυθραῖον πέλαγος, ἀβρόχοις ἴχνεσιν,
ὁ παλαιὸς πεζεύσας Ἰσραήλ,
σταυροτύποις Μωσέως χερσί,
τοῦ Ἀμαλὴκ τὴν δύναμιν,
ἐν τῇ ἐρήμῳ ἐτροπώσατο. ;

 

[MTheodorakis]

Αὐτὰ δὲν τὰ ἔχω δεῖ σὲ λειτουργικὸ χειρόγραφο, πέραν τοῦ μουσικοῦ τοῦ ιε' αἰ., ποὺ ἀνέφερε ὁ κ. Γιαννόπουλος. Δὲν νομίζω νὰ ἴσχυε κάτι τέτοιο.

 

[π. Μάξιμος]

π. Μάξιμε, ευχαριστώ για την παραπομπή, όπου αρκούντως γίνεται προσπάθεια διερεύνησης των ιδιαιτεροτήτων της η΄ ωδής.
Βάσει αυτών μπορούμε να συμπεράνουμε και για το πρώτο ερώτημά μου ότι το "σωστό" είναι: ...

Ἐγώ, διά τῆς παραπομπῆς, ἀπάντησα στό 2ο ἐρώτημα (ἄν κατάλαβα καλά). Γιά τό 1ο δέν γνωρίζω.
Ὅμως διά τοῦ κ. Γιαννοπούλου, ἔμμεσα ἤ ἄμεσα, λάβαμε μιά ἀπάντηση γιά τήν πρόταξη στίχου στή καταβασία τῆς η΄ (ἄν καί δέν ἦταν αὐτό τό ἀρχικό ἐρώτημα). Ὑπάρχει ἄλλη ἀπάντηση;

 

[Shota]

Το "Αἰνοῦμεν, εὐλογοῦμεν..." ειναι περισση της Η' ωδης. Τωρα γιατι την εχει η ωδη, αυτο δεν το ξερω. Αλλα με την καταβασια, αρχικα τουλαχιστον, νομιζω πως την σχεση δεν την ειχε. Και το "Σοὶ δόξα πρέπει, Κύριε..." προ της Δοξολογιας περισση ειναι (των Αινων), ενω σημερα θεωρειται μαλλον να εχει σχεση με την Δοξολογια.

 

[Shota]

Τῷ Κυρίῳ ᾄσωμεν· ἐνδόξως γὰρ δεδόξασται.

Αυτο ειναι εφυμνιο της Α' ωδης. Την εποχη που δεν υπηρχαν ακομη κανονες (η δεν υπηρχαν για καθε μερα), το ελεγαν και μετα το "Δοξα" και "Και νυν" (πρβ. την περιπτωση του Τρισαγιου με το "Αγιος αθανατος ελεησον ημας").

 

[MTheodorakis]

Ἡ η' ᾠδὴ τοῦ ὡρολογίου εἶναι μέγας ὕμνος, λατρεία χωρὶς προσκύνηση. Γιὰ τὴν ἀπαραίτητη προσκύνηση τῆς λατρείας τυπώθηκε τὸ «Αἰνοῦμεν, εὐλογοῦμεν καὶ προσκυνοῦμεν τὸν Κύριον ὑμνοῦντες καὶ ὑπερυψοῦντες αὐτὸν εἰς τοὺς αἰῶνας» στὴν ὁλοκλήρωση τῶν ᾠδῶν τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, πρὸ τοῦ «Μεγαλύνει...», τῆς Καινοδιαθηκικῆς θ' ᾠδῆς.
Στὶς ᾠδὲς δὲν γινόταν μετάνοιες, ὅπως στὶς στάσεις τοῦ ψαλτηρίου, στὸ Ἀλληλούια.

Στὸ «Αἰνοῦμεν, εὐλογοῦμεν, προσκυνοῦμεν τὸν Κύριον ὑμνοῦντες καὶ ὑπερυψοῦντες αὐτὸν εἰς τοὺς αἰῶνας» γίνεται «μετάνοια ἀπὸ γῆς»
(Dmitrievskij τ. 3 σσ. 24, 306, 336, χφφ. ἁγ. Σάβα 312 ΤΑΣ τοῦ ἔτους 1201 φ. 3v, Σινὰ 1097 τυπικὸ Συμεὼν ἀρχιεπισκόπου Σινὰ τοῦ ἔτους 1214 φ. 6r, Σινὰ 1101 Σιναϊτικὸ τυπικὸ τοῦ ἔτους 1311 φφ. 6v, 8r, Paris. gr. 386 ΤΑΣ ιε' αἰ. φ. 9r, ΤΑΣ κεφ. ε’, ΤΡ σ. 76),

ἐκτὸς ἑορτῶν.


Αὐτὴ εἶναι ἡ ἀρχέτυπη ὀρθὴ διάταξη, ἡ ὁποία ἀργότερα ἄκριτα μεταφέρθηκε σὲ μετάνοιες στὴν τιμιωτέρα καὶ στὸ Ἄξιόν ἐστιν.

 

[Εμμανουήλ Αβραμίδης]

π. Μάξιμε, ευχαριστώ για την παραπομπή, όπου αρκούντως γίνεται προσπάθεια διερεύνησης των ιδιαιτεροτήτων της η΄ωδής.
Βάσει αυτών μπορούμε να συμπεράνουμε και για το πρώτο ερώτημά μου ότι το "σωστό" είναι:

Τῷ Κυρίῳ ᾄσωμεν· ἐνδόξως γὰρ δεδόξασται.
Θαλάσσης τὸ ἐρυθραῖον πέλαγος, ἀβρόχοις ἴχνεσιν,
ὁ παλαιὸς πεζεύσας Ἰσραήλ,
σταυροτύποις Μωσέως χερσί,
τοῦ Ἀμαλὴκ τὴν δύναμιν,
ἐν τῇ ἐρήμῳ ἐτροπώσατο.

και όχι

ᾌσωμεν τῷ Κυρίῳ· ἐνδόξως γὰρ δεδόξασται, ἵππον καὶ ἀναβάτην ἔρριψεν εἰς θάλασσαν.
Θαλάσσης τὸ ἐρυθραῖον πέλαγος, ἀβρόχοις ἴχνεσιν,
ὁ παλαιὸς πεζεύσας Ἰσραήλ,
σταυροτύποις Μωσέως χερσί,
τοῦ Ἀμαλὴκ τὴν δύναμιν,
ἐν τῇ ἐρήμῳ ἐτροπώσατο. ;

• Αποκλείεται να είναι το πρώτο σωστό, καθώς "Τῷ Κυρίῳ ᾄσωμεν· ἐνδόξως γὰρ δεδόξασται." αποτελεί εφύμνιο της α' ωδής. Στα ωρολόγια αναγράφεται πρώτο, ως το προβλεπόμενο εφύμνιο. Το δεύτερο που είναι στίχος θα ήταν πιο πιθανό.
• Αλλά και πάλι το τέλος της η' ωδής με στίχο αποτελεί μία ιδιαιτερότητα και δη του μοναχικού τυπικού, προσαρμογή από το ασματικό τυπικό. Βλ. την πρωταρχική μορφή του ύμνου στο ασματικό τυπικό της Κωνσταντινούπολης κατά τον εσπερινό της παραμονής του Πάσχα, όπου δεν υπάρχει μικρή δοξολογία στην ωδή. Στον ασματικό όρθρο, όπως σώζεται στον Άγιο Συμεών Θεσσαλονίκης, έχει ήδη μπει η μικρή δοξολογία όπως είναι σήμερα, και το Αἰνοῦμεν, εὐλογοῦμεν, προσκυνοῦμεν τὸν Κύριον έχει πάρει τελική θέση πριν την περισσή, δηλαδή τον Θεομητορικό ύμνο "Σὲ τὸ ἀπόρθητον τεῖχος...".
• Και εγώ δεν έχω συναντήσει κάτι παρόμοιο της η' ωδής, για τις υπόλοιπες.

 

[Shota]

Στα γεωργιανα σε ενα χφ. του 10ου αι. σωζεται η περιγραφη της σαβαϊτικης πραξης της στιχολογιας των ωδων. Η Η' ωδη εχει το "Εὐλογοῦμεν Πατέρα, Υἱὸν καὶ Ἅγιον Πνεῦμα..." αντι του Δοξα, δεν αναφερεται ομως το "Αἰνοῦμεν, εὐλογοῦμεν...".

Σε διαφορα γεωργιανα Τριωδια εχω δει τον Μ. κανονα του Αγ. Ανδρεου με στιχους των βιβλικων ωδων. Στην Η' βλεπω παραδοξως το "Δοξα" αντι του "Εὐλογοῦμεν Πατέρα, Υἱὸν καὶ Ἅγιον Πνεῦμα..."

 

[MTheodorakis]

Σε διαφορα γεωργιανα Τριωδια εχω δει τον Μ. κανονα του Αγ. Ανδρεου με στιχους των βιβλικων ωδων. Στην Η' βλεπω παραδοξως το "Δοξα" αντι του "Εὐλογοῦμεν Πατέρα, Υἱὸν καὶ Ἅγιον Πνεῦμα..."

«Εὐλογοῦμεν Πατέρα...Καὶ νῦν...Αἰνοῦμεν...»

(χφ. Σινὰ 755 τριῴδιο ι’ αἰ. φ. 106r).


Μόνο τὰ «Εὐλογοῦμεν Πατέρα...Καὶ νῦν...»

(χφ. Paris. gr. 244 τριῴδιο ιβ’ αἰ. φ. 63r).


Μόνο τὸ «Εὐλογοῦμεν Πατέρα...»

(χφφ. τριῴδια Reg. gr. Pio. II. 30 ια’ αἰ. φ. 129v, Σινὰ 737 ιβ’ αἰ. φ. 268r, Σινὰ 740 ιβ’-ιγ’ αἰ. φ. 95v).