Τυπικό Αγίου Σάββα (ΤΑΣ) σε διάφορες εκδόσεις

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος
Ἀπορίες γιὰ τὸ ἔντυπο Τυπικὸν τοῦ ἁγίου Σάβα:



...Δόξα Και νυν Θεοτοκίον. Το τροπάριον του στίχου. Είτα το Φώς ιλαρόν... (ΤΑΣ, κεφ. α'). Τι είναι άρα γε το τροπάριον του στίχου και γιατί βρίσκεται σ' αυτή τη θέση;

-Ἡ προσθήκη «Το τροπάριον του στίχου» εἶναι τυπογραφικὸ λάθος.



...Ημείς δε ιστώμεν στίχους ι' από του Εξάγαγε εκ φυλακής, και ψάλλομεν στιχηρά αναστάσιμα γ' του ήχου και ανατολικά δ' και του Μηναίου γ'... (ΤΑΣ, κεφ. β') και στους αίνους: ... στιχηρά αναστάσιμα δ', και εις το Δόξα το εωθινόν... (ΤΑΣ, κεφ. β). Γιατί το ΤΑΣ αγνοεί τα ανατολικά στιχηρά στους αίνους αλλα τα προβλέπει στους εσπερινούς;

-Ἡ ἔκπτωση τῶν δ' ἀνατολικῶν τῶν αἴνων εἶναι τυπογραφικὸ λάθος.



Δηλαδή στα χειρόγραφα ΤΑΣ δεν υπάρχουν αυτά τα λάθη;

-Δὲν ὑπάρχουν.



...εις την στιχολογίαν, το κάθισμα της εορτής (ΤΑΣ, κεφ. ια', η' Σεπτεμβρίου). Στιχολογία μπορει να εννοηθεί ο ν' ψαλμός και καθισμα της εορτης το Πεντηκοσταριο ιδιόμελο, ή στιχολογια μπορει να εννοηθεί η στιχολογία των ωδών και καθισμα της εορτης το μεσώδιο κάθισμα από γ' ωδής;

-Γράφει: Εἰς τὴν στιχολογίαν καθθ=καθίσματα τῆς ἑορτῆς. Δηλαδὴ στὶς στιχολογίες τοῦ ψαλτηρίου, «τὴν συνήθη στιχολογίαν». Στὰ χφφ. ἀπὸ ὅπου ἔγινε ἡ ἔκδοση εἶχε ξεχαστεῖ, καὶ τέθηκε μετὰ τὴν διάταξη τοῦ Εὐαγγελίου.



...ανάγνωσιν δε, ει βούλει από του βίου της οσίας Θεοδώρας ... (ΤΑΣ, κεφ. ια', ι' Σεπτεμβρίου). Για ποια οσία Θεοδώρα αναφέρεται;

-Προανάγνωση μίας δόσης τοῦ βίου τῆς ὀσίας Θεοδώρας τῆς ἐν Ἀλεξανδρείᾳ τῆς ἑπομένης ἡμέρας.



...Εν δε τω εσπερινώ, μετά τον προοιμιακόν ψαλμόν στιχολογούμεν το Μακάριος Ανήρ ει δε εστι Κυριακή, στιχολογούμεν όλον το κάθισμα ... (ΤΑΣ, κεφ. ιβ' , ιδ' Σεπτεμβρίου). Εφόσον η εορτή είναι δεσποτική, τότε γιατί εν καθημερινή ορίζει να ψάλλεται Μακάριος Ανήρ;

-Διότι στὰ χφφ. συμψαλλόταν ὀ ἅγ. Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος (βλ. ἀρχὴ τῆς διάταξης 14/9) καὶ ἔμεινε αὐτὸ τὸ κατάλοιπο, τὸ ὁποῖο δὲν ἰσχύει ἄν δὲν συμψαλλεῖ.



...ο κανών της εορτής συν τω ειρμώ εις ε' και του αγίου δ' (ΤΑΣ, κεφ. ιβ', εις τας ιε' Σεπτεμβρίου). Μάλλον ήθελε να γράψει εις στ';

-Ναί, τυπογραφικὸ λάθος.



εις δε την δ' ωδήν δόσιν α' (ΤΑΣ, κεφ. ιβ', εις τας κ' Σεπτεμβρίου). Εννοεί φυσικά πριν την δ' ωδή, δηλαδή από γ' ωδής, σωστά;

-Ναί, τὰ παλαιὰ τυπικὰ ἔτσι ἐκφράζονται, π.χ. «εἰς τὴν ζ' ᾠδὴν μαρτυρικόν».



... ο απόστολος προς Εφεσίους, Αδελφοί, Αβραάμ δύο υιούς έσχεν... (ΤΑΣ, κεφ. ιβ' , εις τας κγ' Σεπτεμβριου). Η εν λόγω περικοπή βρίσκεται στην προς Γαλάτας επιστολή. Πρόκειται περί αβλεψίας, σωστά;

-Ναί.







Πότε χρονολογείται η σύνταξη του ΤΑΣ;

-Τὸν ι' αἰ., τὰ πρῶτα χφφ. εἶναι ια'-ιβ' αἰ.



Φαίνεται ότι την εποχή της συντάξεως του τυπικού , έψαλλαν ολόκληρα τα κοντάκια, αφού δεν συνάντησα προς το παρόν τη λέξη "οίκος"

-Ναί.



... αφ έκτης το κοντάκιον... (ΤΑΣ, κεφ. ιγ' , εις τας ε' Οκτωβρίου). Πρόκειται για εκπεσόν κοντάκιο; Υπάρχει σε χειρόγραφα μηναία ή κοντακάρια;

-Ὑπάρχει στὸ χφ. Paris. gr. 267 μηναῖα ιδ' αἰ. φ. 205r.



...δόξα ήχος πλ.β', Τω άρματι των αρετών εποχούμενος... (ΤΑΣ, κεφ. ιγ', εις τας στ' Οκτωβρίου). Πρόκειται πάλι για εκπεσόν ιδιόμελο;

-Ναί.



...Εσπέρας εις το λυχνικόν... Δεν είναι πιο σωστά "εις τον λυχνικόν";

-Ὄχι, μαρτυρεῖται μόνο «εἰς τὰ ἑσπερινὰ» ἀντίφωνα, «ἐν τοῖς λυχνικοῖς», «ἐν τῷ λυχνικῷ».



Άρα το λυχνικόν είναι ουδέτερο;

-Εἶναι οὐδέτερο.



Το ΤΑΣ υπονοεί οτι εν καθημερινή άνευ εορταζομένου αγίου ψάλλονται τα εσπέρια μόνον του αγίου εις 6; Αν ναι γιατί υπάρχουν τόσα στιχηρά στις Παρακλητικές που δεν ψάλλονται σχεδόν καθόλου; Ίσως γιατί η παρακλητική συντάχθηκε πιο πριν από την διαμόρφωση του εορτολογίου και την σύνθεση νέων στιχηρών για κάθε ημέρα; Ή ότι τα μηναία ήταν δυσεύρετα και έτσι ψάλλονταν τα στιχηρά της Παρακλητικής, αν δεν υπήρχε μηναίο;

-Ἀκριβῶς.



Όταν λέει το ΤΑΣ, εις τον στίχον της Οκτωήχου, εννοεί όποια τροπάρια θέλουμε ή αναγκαστικά τα στιχηρά που επιγράφονται "εις τον στίχον";

-Τὰ στιχηρὰ ποὺ ἐπιγράφονται "εἰς τὸν στίχον".



Τα στιχηρά που βρίσκονται στα εσπέρια ποιανού είναι ποίημα;

-Εἶναι ἀνώνυμα. Εἶναι βέβαιο ὅτι οἱ νεκρώσιμοι κανόνες τῶν Σαββάτων ἀνήκουν στὸν Θεοφάνη (778-845), ὅπως καὶ τὰ νεκρώσιμα στιχηρὰ προσόμοια τῶν ἀποστίχων. Ὁ Ἰωσὴφ ὁ ὑμνογράφος (+883) ποὺ συνέταξε τοὺς ὑπόλοιπους κανόνες τῶν καθημερινῶν σίγουρα θὰ προέβλεψε καὶ στιχηρὰ προσόμοια γιὰ τοὺς ἑσπερινούς, ὅπως ἀπαντῶνται καὶ στὰ μηναῖα τοῦ θ' αἰ. Στιχηρὰ προσόμοια ἐμφανίζονται στὶς χφφ. παρακλητικὲς Σινὰ 1593 θ’-ι’ αἰ. φφ. 24r-25v, 50v-51r, 62v-63r, 78v-79r, 81v-82r, 83v-84r, 824 ι’ αἰ. φφ. 163v-169v, 778 ια’ αἰ. φφ. 381v-383r, 792 ια’ αἰ. φφ. 204r-210v, 799 ια’-ιβ’ αἰ. φφ. 76r-81r. Σήμερα τὰ θεοτοκία τῶν ἑσπερίων στιχηρῶν προσομοίων τῆς Παρακλητικῆς χρησιμεύουν ὅταν δὲν θέλουμε νὰ ἑορτάσουμε ἕναν ἅγιο (π.χ. 4-6, 5-7, 11-7), ἔστω καὶ ἄν ψάλλουμε κάποιο δοξαστικό του ἀπὸ φυλλάδα (π.χ. 9-11, 26-11, 27-8). Τότε ἐπιλέγουμε τὸ θεοτοκίο ἤ σταυροθεοτοκίο τῆς ἴδιας ἡμέρας τοῦ ἤχου τοῦ δοξαστικοῦ.



Από πότε έχουμε ολοκληρωμένα μηναία με (τουλάχιστον) 3 προσόμοια και 1 κανόνα για κάθε μέρα;

-Ἀπὸ τὸ τέλος τοῦ θ' αἰ.



...Εις τον όρθρον, οι κανόνες της Οκτωήχου και των Αγίων... (ΤΑΣ, κεφ. ιγ', εις τας θ'). Εννοεί μόνον τον πρώτο της Οκτωήχου, δεδομένου ότι οι κανόνες του μηναίου είναι δύο;

-Ναί.



...μετά την α' στιχολογίαν οι κανόνες της Οκτωήχου και των Αγίων Πατέρων εις στ'... (ΤΑΣ, κεφ. ιγ', Κυριακή των Πατέρων). Οι κανόνες δεν είναι μετά τον πεντηκοστό και το Σώσον Κύριε τον λαόν σου; Πρόκειται περί αβλεψίας;

-Γράφει «μετὰ τὴν συνήθη στιχολογίαν, οἱ κανόνες...», συνοπτικὴ διατύπωση.



...Κοινωνικόν το εις αρχιερείς... (ΤΑΣ, κεφ. ιγ', Κυριακή των Πατέρων). Ποιο κοινωνικό εννοεί;

-«Εἰς μνημόσυνον αἰώνιον ἔσονται δίκαιοι. Ἀλληλούια» (βλ. ΤΑΣ Κυριακὴ τῶν πατέρων τῆς α' οἰκουμενικῆς συνόδου καὶ σχετικὴ ἀναζήτηση στὶς Ἀρχέτυπες διατάξεις).



...Εις το Κύριε εκέκραξα ιστώμεν στίχους η'... (ΤΑΣ, κεφ. ιγ', εις τας κστ'). Εφόσον δεν ορίζεται αγρυπνία για τις 26 Οκτωβρίου (ΤΑΣ, κεφ. γ'), τότε γιατί ιστώμεν στίχους η';

-Εἶναι λάθος.



...και οι κανόνες της Οκτωήχου και των Αγίων εις στ' ήχος α'... (ΤΑΣ, κεφ. ιδ', εις την πρώτην). Ο κανών των Αγίων είναι ποίημα του Αγ. Ιωάννου του Δαμασκηνού. Ο έτερος κανών είναι ποίημα του κυρίου Ιωσήφ. Όμως σύμφωνα με το κεφάλαιο ζ' του ΤΑΣ, δεν έπρεπε να προκριθεί ο του κυρού Ιωσήφ "...ει δε του κυρού Ιωσήφ, ούτος των λοιπών προτετίμηται πάντων... απάντων δε τούτων οι του κυρ Ιωσήφ των λοιπών απάντων προκρίνονται";

-«τῶν λοιπῶν ἀπάντων» = ἐκτὸς τῶν προαναφερθέντων, δηλαδὴ τῶν κανόνων Γεωργίου, Ἰγνατίου, Στεφάνου Σαβαΐτου, Μητροφάνους, Ἰωάννου Εὐχαΐτων κ. ἄ.



...εις τον στίχον, της αγίας, ήχος δ', έτερα στιχηρά της εορτής, ήχος β'... (ΤΑΣ, κεφ. ιδ', εις τας κβ'). Δηλαδή να τα πούμε και τα έξι;

-Ἤ τὰ μὲν ἤ τὰ δέ. Διασώζει δύο παραδόσεις.



...Εις το λυχνικόν στιχηρά της εορτής και των Αγίων, ηχος δ', και του αγίου Γρηγορίου, ήχος πλ.δ'... (ΤΑΣ, κεφ. ιδ', εις τας κγ'). Δηλαδή να πούμε 10 εσπέρια; ποια θα προτιμήσουμε της εορτής;

-Τὰ χφφ. ἔχουν «ἡ ἀκολουθία τῆς ἑορτῆς καὶ τῶν ἁγίων», τὸ ὁποῖο ἔφτασε στὸ ἔντυπο μὲ αὐτὸν τὸν ἀντίκτυπο, μαζὶ μὲ τὴν μεταγενέστερη ἀναλυτικὴ διάταξη. Δηλ. λέμε μόνο τῶν δύο ἁγίων 3+3.



...Εις τους αίνους στιχηρά... (ΤΑΣ, κεφ. ιδ', εις τας κγ'). Εννοεί εις τον στίχον τον αίνων;

-Ναί.
 

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής
Ἀπορίες γιὰ τὸ ἔντυπο Τυπικὸν τοῦ ἁγίου Σάβα:
Εὐχαριστοῦμε πολύ Μανόλη γιά τίς πολύτιμες αὐτές πληροφορίες.
Θά συμπληρώσω τί καί πῶς ἀπό αὐτά ἀντιμετωπίζει τό ΤΑΣ2010.

...Δόξα Και νυν Θεοτοκίον. Το τροπάριον του στίχου. Είτα το Φώς ιλαρόν... (ΤΑΣ, κεφ. α'). Τι είναι άρα γε το τροπάριον του στίχου και γιατί βρίσκεται σ' αυτή τη θέση;
-Ἡ προσθήκη «Το τροπάριον του στίχου» εἶναι τυπογραφικὸ λάθος.
Τό ἀφήνει ὅπως εἶναι καί ἀσχολίαστο.

...Ημείς δε ιστώμεν στίχους ι' από του Εξάγαγε εκ φυλακής, και ψάλλομεν στιχηρά αναστάσιμα γ' του ήχου και ανατολικά δ' και του Μηναίου γ'... (ΤΑΣ, κεφ. β') και στους αίνους: ... στιχηρά αναστάσιμα δ', και εις το Δόξα το εωθινόν... (ΤΑΣ, κεφ. β). Γιατί το ΤΑΣ αγνοεί τα ανατολικά στιχηρά στους αίνους αλλα τα προβλέπει στους εσπερινούς;
-Ἡ ἔκπτωση τῶν δ' ἀνατολικῶν τῶν αἴνων εἶναι τυπογραφικὸ λάθος.
…Δηλαδή στα χειρόγραφα ΤΑΣ δεν υπάρχουν αυτά τα λάθη;
-Δὲν ὑπάρχουν.
Σελ. 87, ὑποσημ. 133, τό ἐπισημαίνει ὅτι πρόκειται περί παραλείψεως.

...εις την στιχολογίαν, το κάθισμα της εορτής (ΤΑΣ, κεφ. ια', η' Σεπτεμβρίου). Στιχολογία μπορει να εννοηθεί ο ν' ψαλμός και καθισμα της εορτης το Πεντηκοσταριο ιδιόμελο, ή στιχολογια μπορει να εννοηθεί η στιχολογία των ωδών και καθισμα της εορτης το μεσώδιο κάθισμα από γ' ωδής;
-Γράφει: Εἰς τὴν στιχολογίαν καθθ=καθίσματα τῆς ἑορτῆς. Δηλαδὴ στὶς στιχολογίες τοῦ ψαλτηρίου, «τὴν συνήθη στιχολογίαν». Στὰ χφφ. ἀπὸ ὅπου ἔγινε ἡ ἔκδοση εἶχε ξεχαστεῖ, καὶ τέθηκε μετὰ τὴν διάταξη τοῦ Εὐαγγελίου.
Ἀπαλείφει αὐτή τήν πρόταση, δέν τήν ἐκτυπώνει.

...ανάγνωσιν δε, ει βούλει από του βίου της οσίας Θεοδώρας ... (ΤΑΣ, κεφ. ια', ι' Σεπτεμβρίου). Για ποια οσία Θεοδώρα αναφέρεται;
-Προανάγνωση μίας δόσης τοῦ βίου τῆς ὁσίας Θεοδώρας τῆς ἐν Ἀλεξανδρείᾳ τῆς ἑπομένης ἡμέρας.
Σελ. 127, ὑποσημ. 41, αὐτό ἐξηγεῖ.

...Εν δε τω εσπερινώ, μετά τον προοιμιακόν ψαλμόν στιχολογούμεν το Μακάριος Ανήρ ει δε εστι Κυριακή, στιχολογούμεν όλον το κάθισμα ... (ΤΑΣ, κεφ. ιβ' , ιδ' Σεπτεμβρίου). Εφόσον η εορτή είναι δεσποτική, τότε γιατί εν καθημερινή ορίζει να ψάλλεται Μακάριος Ανήρ;
-Διότι στὰ χφφ. συμψαλλόταν ὁ ἅγ. Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος (βλ. ἀρχὴ τῆς διάταξης 14/9) καὶ ἔμεινε αὐτὸ τὸ κατάλοιπο, τὸ ὁποῖο δὲν ἰσχύει ἄν δὲν συμψαλλεῖ.
Τό ἀφήνει ὅπως εἶναι καί ἀσχολίαστο.

...ο κανών της εορτής συν τω ειρμώ εις ε' και του αγίου δ' (ΤΑΣ, κεφ. ιβ', εις τας ιε' Σεπτεμβρίου). Μάλλον ήθελε να γράψει εις στ';
-Ναί, τυπογραφικὸ λάθος.
Διορθώνει καί τυπώνει «εἰς η΄».

...εις δε την δ' ωδήν δόσιν α' (ΤΑΣ, κεφ. ιβ', εις τας κ' Σεπτεμβρίου). Εννοεί φυσικά πριν την δ' ωδή, δηλαδή από γ' ωδής, σωστά;
-Ναί, τὰ παλαιὰ τυπικὰ ἔτσι ἐκφράζονται, π.χ. «εἰς τὴν ζ' ᾠδὴν μαρτυρικόν».
Αὐτό γνωστόν. Παρακάτω ὅμως τό ΤΑΣ ἀναγράφει «ἀπό γ΄ ᾠδῆς». Τί συμβαίνει; Τό ΤΑΣ2010 ἐπισημαίνει καί συμπληρώνει «ἐξόφθαλμον κενόν» περί μεσῳδίων ἀπό γ΄, κοντακίου καί οἴκου ἀφ᾿ ς΄, ἐξαποστειλαρίων, αἴνων καί ἀποστίχων αἴνων, εἰς σελ. 140, ὑποσ. 36 & 37. Τί ὑπάρχει στά χφφ.;

... ο απόστολος προς Εφεσίους, Αδελφοί, Αβραάμ δύο υιούς έσχεν... (ΤΑΣ, κεφ. ιβ' , εις τας κγ' Σεπτεμβριου). Η εν λόγω περικοπή βρίσκεται στην προς Γαλάτας επιστολή. Πρόκειται περί αβλεψίας, σωστά;
-Ναί.
Τό ἀφήνει ἔτσι.

... αφ έκτης το κοντάκιον... (ΤΑΣ, κεφ. ιγ' , εις τας ε' Οκτωβρίου). Πρόκειται για εκπεσόν κοντάκιο; Υπάρχει σε χειρόγραφα μηναία ή κοντακάρια;
-Ὑπάρχει στὸ χφ. Paris. gr. 267 μηναῖα ιδ' αἰ. φ. 205r.
Τό ἀφήνει ἔτσι.

...δόξα ήχος πλ.β', Τω άρματι των αρετών εποχούμενος... (ΤΑΣ, κεφ. ιγ', εις τας στ' Οκτωβρίου). Πρόκειται πάλι για εκπεσόν ιδιόμελο;
-Ναί.
Τό ἐπισημαίνει στήν ὑποσημ. 9, σελ. 152, μέ τήν παρατήρηση ὅτι ἔχει τοποθετηθεῖ τό τῶν ἀποστίχων τοῦ ἑσπερινοῦ.

...Εις τον όρθρον, οι κανόνες της Οκτωήχου και των Αγίων... (ΤΑΣ, κεφ. ιγ', εις τας θ'). Εννοεί μόνον τον πρώτο της Οκτωήχου, δεδομένου ότι οι κανόνες του μηναίου είναι δύο;
-Ναί.
Προσθέτει «(τῆς Ὀκτωήχου) εἷς».

...μετά την α' στιχολογίαν οι κανόνες της Οκτωήχου και των Αγίων Πατέρων εις στ'... (ΤΑΣ, κεφ. ιγ', Κυριακή των Πατέρων). Οι κανόνες δεν είναι μετά τον πεντηκοστό και το Σώσον Κύριε τον λαόν σου; Πρόκειται περί αβλεψίας;
-Γράφει «μετὰ τὴν συνήθη στιχολογίαν, οἱ κανόνες...», συνοπτικὴ διατύπωση.
Ἐπισημαίνει στήν ὑποσημ. 25, σελ. 152, ὅτι χρειάζεται συμπλήρωση ἡ διάταξη.

...Κοινωνικόν το εις αρχιερείς... (ΤΑΣ, κεφ. ιγ', Κυριακή των Πατέρων). Ποιο κοινωνικό εννοεί;
-«Εἰς μνημόσυνον αἰώνιον ἔσονται δίκαιοι. Ἀλληλούια» (βλ. ΤΑΣ Κυριακὴ τῶν πατέρων τῆς α' οἰκουμενικῆς συνόδου καὶ σχετικὴ ἀναζήτηση στὶς Ἀρχέτυπες διατάξεις).
Στήν ὑποσημ. 28, σελ. 152, ἀναγράφει ἐπεξηγῶντας δύο κοινωνικά, τῆς Κυριακῆς καί τό «Εἰς μνημόσυνον αἰώνιον ἔσονται δίκαιοι».

...Εις το Κύριε εκέκραξα ιστώμεν στίχους η'... (ΤΑΣ, κεφ. ιγ', εις τας κστ'). Εφόσον δεν ορίζεται αγρυπνία για τις 26 Οκτωβρίου (ΤΑΣ, κεφ. γ'), τότε γιατί ιστώμεν στίχους η';
-Εἶναι λάθος.
Διορθώνει καί τυπώνει «εἰς ς΄»

...εις τον στίχον, της αγίας, ήχος δ', έτερα στιχηρά της εορτής, ήχος β'... (ΤΑΣ, κεφ. ιδ', εις τας κβ'). Δηλαδή να τα πούμε και τα έξι;
-Ἤ τὰ μὲν ἤ τὰ δέ. Διασώζει δύο παραδόσεις.
Στήν ὑποσημ. 47, σελ. 168, ἀναγράφει ὅτι «διαζευτικῶς ὁμιλεῖ» τό τυπικόν (ὅπως διαζευτικῶς ὁρίζει καί τό μηναῖον σημειώνω ἐγώ) καί ἔχει σχέση ἄν ψάλλουμε τόν κανόνα τῆς ἁγίας στόν ὄρθρο «εἰς ἦχον α΄ […] εἰ βουλητόν» ὑποσημ. 48 (πού τόν ἔχει τό μηναῖον σημειώνω ἐγώ).

...Εις το λυχνικόν στιχηρά της εορτής και των Αγίων, ηχος δ', και του αγίου Γρηγορίου, ήχος πλ.δ'... (ΤΑΣ, κεφ. ιδ', εις τας κγ'). Δηλαδή να πούμε 10 εσπέρια; ποια θα προτιμήσουμε της εορτής;
-Τὰ χφφ. ἔχουν «ἡ ἀκολουθία τῆς ἑορτῆς καὶ τῶν ἁγίων», τὸ ὁποῖο ἔφτασε στὸ ἔντυπο μὲ αὐτὸν τὸν ἀντίκτυπο, μαζὶ μὲ τὴν μεταγενέστερη ἀναλυτικὴ διάταξη. Δηλ. λέμε μόνο τῶν δύο ἁγίων 3+3.
Τυπώνει μόνον «στιχηρὰ τοῦ ἁγίου Ἀμφιλοχίου ἦχος δ΄ καὶ τοῦ ἁγίου Γρηγορίου ἦχος πλ. δ΄».

...Εις τους αίνους στιχηρά... (ΤΑΣ, κεφ. ιδ', εις τας κγ'). Εννοεί εις τον στίχον τον αίνων;
-Ναί.
Τυπώνει «Εἰς τὸν στίχον τῶν αἴνων».
 

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος
20 Σεπτεμβρίου:

«Ὁ κανὼν τῆς ἑορτῆς καὶ τοῦ ἁγίου. Ἀπὸ γ’ τὸ κοντάκιον τῆς ἑορτῆς. Ἀπὸ στ’ τὸ κοντάκιον τοῦ ἁγίου. Εἰς τὸν στίχον στιχηρὰ τῆς ἑορτῆς καὶ τοῦ ἁγίου. Εἰς τὴν λειτουργίαν τυπικὰ καὶ ἐκ τῶν κανόνων τῆς ἑορτῆς καὶ τοῦ ἁγίου...»

(χφ. Σινὰ 1094 ΤΑΣ ιβ’ αἰ. φ. 22r).



«Κανόνες τῆς ἑορτῆς καὶ τῶν ἁγίων εἰς στ’. Ἀπὸ γ’ κοντάκιον τῆς ἑορτῆς. Ἀφ’ στ’ τῶν ἁγίων. Εἰς τὸν στίχον στιχηρὰ τῆς ἑορτῆς. Δόξα τῶν ἁγίων ἦχος πλ. δ’ Τῷ ἀδύτῳ γνόφῳ. Καὶ νῦν τῆς ἑορτῆς. Εἰς τὴν λειτουργίαν τυπικὰ καὶ ἀπὸ τῶν κανόνων γ’ καὶ στ’...»

(χφ. Σινὰ 1095 ΤΑΣ ιβ’ αἰ. φφ. 33v-34r).



«Ὁ κανὼν τῆς ἑορτῆς καὶ τῶν ἁγίων, ἐν ᾧ ἱστῶμεν στίχους στ’. Ἀπὸ γ’ κοντάκιον τῆς ἑορτῆς. Ἀπὸ στ’ τῶν ἁγίων. Εἰς τὸν στίχον στιχηρὰ τῆς ἑορτῆς καὶ τῶν ἁγίων. Εἰς τὴν λειτουργίαν τυπικὰ καὶ ἐκ τῶν κανόνων τῆς ἑορτῆς καὶ τῶν ἁγίων...»

(χφ. Μ. Λαύρας Γ-5 ΤΑΣ ιβ’ αἰ. φφ. 12v-13r).
 

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος
1. ...Δόξα, και νυν, ήχος β', Το απόρρητον τοις αγγέλοις... (ΤΑΣ, κεφ. ιε', εις τας θ'). Τα μηναία μας το αναγράφουν σε ήχο α'. Τι λένε τα παλαίτυπα και χειρόγραφα μηναία;

-Δόξα, Καὶ νῦν Ἦχος β’. Ἡ ἀκολουθία τῶν ἐγκαινίων περιττεύει.



2. ...ει δε βούλει, τα εις ήχον β'... (ΤΑΣ, κεφ. ιε', εις τας θ'). Δηλαδή; Αυτά που είναι στους αίνους; Δεδομένου ότι πιο κάτω λέει στίχους δ' στους αίνους (αλλά το μηναίο έχει 6), θα μπορούσαμε να πούμε τα 3 στον στίχο και τα άλλα 3 στους αίνους δευτερούντες το α';

-Ἀπόστιχα καὶ αἴνοι ὅπως καλῶς ἔχουν στὸ σημερινὸ Μηναῖον. Δὲν βλάπτει ἡ σημερινὴ ἐξέλιξη.



3. ...Δόξα Και νυν Θεοτοκίον... (ΤΑΣ, κεφ. ιε', εις τας ι'). Το Δόξα των Αποστίχων Μαρτυρική χορεία είναι μεταγενέστερο;

-Ὄχι, καλῶς ἔχει στὸ σημερινὸ Μηναῖον. Δὲν βλάπτει ἡ σημερινὴ ἐξέλιξη.



4. ...Κοντάκιον ήχος γ', Ως αστέρες λάμποντες... (ΤΑΣ, κεφ. ιε', εις τας ι') Πρόκειαι για εκπεσόν κοντάκιο;

-Ναί, ἀλλὰ ἀξιόλογο εἶναι καὶ τὸ σημερινό.



5. Εις το λυχνικόν εσπέρας, η συνήθης στιχολογία. Το α' αντίφωνο, το Μακάριος Ανήρ... (ΤΑΣ, κεφ. ιε', εις τας ιβ'). Τελικά πιο λέμε; Ανάλογα, αν γίνει αγρυπνία;

-Στὸ ΤΑΣ 1545 γράφει μόνο «ἡ συνήθης στιχολογία».



6. ...οι κανόνες της Οκτωήχου εις και του αγίου β', ήχος β' και ήχος α'... (ΤΑΣ, κεφ. ιε', εις τας ιβ') Ο δεύτερος κανών του αγίου συναντάται κάπου;

-Στὸ παράρτημα τοῦ Μηναίου Δεκεμβρίου Ἀποστολικῆς Διακονίας.



7. Δόξα, ήχος β', Πατρικώς ημάς πιστοί... (ΤΑΣ, κεφ. ιε', εις τας ιζ'). Που εντοπίζεται;

-Ἐννοεῖ τὸ «Πνευματικῶς ἡμᾶς πιστοὶ...», ἀλλὰ τὸ Πνευματικῶς τὸ γράφει στενογραφικά, ἐξ οὗ καὶ οἱ παραναγνώσεις.



8. Εις την λιτήν, ιδιόμελα, ήχος β' Βολίδες αστράπτοντες... (ΤΑΣ, κεφ. ιε', Κυριακή Προπατόρων). Που εντοπίζεται;

-Στὴν Κυριακὴ πρὸ τῆς Χριστοῦ Γεννήσεως. Ἐκεῖ μόνο ψάλλεται.



9. Εις την λειτουργίαν, τα τυπικά, οι αναβαθμοί και από του κανόνος... (ΤΑΣ, κεφ. ιε', Κυριακή των Προπατόρων). Μάλλον ήθελε να γράψει μακαρισμοί αντι αναβαθμοί;

-Ναί.
 

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής
Συνεχίζω σχολιασμό ἐπ᾿ αὐτῶν, καθώς καί τό πῶς καί τί ἀπό αὐτά ἀντιμετωπίζει τό ΤΑΣ2010.

1. ...Δόξα, και νυν, ήχος β', Το απόρρητον τοις αγγέλοις... (ΤΑΣ, κεφ. ιε', εις τας θ'). Τα μηναία μας το αναγράφουν σε ήχο α'. Τι λένε τα παλαίτυπα και χειρόγραφα μηναία;
-Δόξα, Καὶ νῦν Ἦχος β’. Ἡ ἀκολουθία τῶν ἐγκαινίων περιττεύει.
Σελ. 181, ὑποσημ. 33 ἐπισημαίνει ὅτι πρόκειται περί β΄ ἤχου, καθώς καί ὅτι ἡ πρᾶξις τοῦ μηναίου εἶναι ἐνδεδειγμένη, προβλέπουσα δοξαστικό ἐγκαινίων, κάτι πού προβλέπει τό ΤΑΣ γιά ἀπόστιχα.
Βλ. καί https://analogion.com/forum/index.php?threads/09-Ο-ήχος-του-Δοξαστικού-της-Αγίας-Άννης.8559/
Σελ. 181, ὑποσημ. 31 ἀναλύει τό θέμα τῶν ἐγκαινίων καί γράφει ὅτι δέν εἶναι ἀστοχία ἡ παράλειψη τῆς ἀκολουθίας τῶν ἐγκαινίων.
Πρβλ. https://analogion.com/forum/index.p...υλλήψεως-τῆς-Ἁγίας-Θεοπρομήτορος-Ἄννης.13955/

2. ...ει δε βούλει, τα εις ήχον β'... (ΤΑΣ, κεφ. ιε', εις τας θ'). Δηλαδή; Αυτά που είναι στους αίνους; Δεδομένου ότι πιο κάτω λέει στίχους δ' στους αίνους (αλλά το μηναίο έχει 6), θα μπορούσαμε να πούμε τα 3 στον στίχο και τα άλλα 3 στους αίνους δευτερούντες το α';
-Ἀπόστιχα καὶ αἴνοι ὅπως καλῶς ἔχουν στὸ σημερινὸ Μηναῖον. Δὲν βλάπτει ἡ σημερινὴ ἐξέλιξη.
Σελ. 181, ὑποσημ. 34 & 38 ἑρμηνεύει ὅτι πρέπει στά ἀπόστιχα νά ψαλοῦν αὐτά τῶν αἴνων, καθ᾿ ὅτι τά κατά τό Οἶκος τοῦ Ἐφραθᾶ «οὐκ εἴθισται ἵνα ψάλλωνται εἰς τοὺς αἴνους» καί ὅτι στούς αἴνους πρέπει νά ψαλλοῦν τά τῶν ἀποστίχων τοῦ ἑσπερινοῦ «Ἄννα, ἡ θεία χάρις ποτέ» εὑρισκόμενα στά ἐν χρήσει Μηναῖα (δευτεροῦντες τό α΄).
Πρβλ. α) https://analogion.com/forum/index.php?threads/09-Αίνοι-και-θεοτοκίον-ε΄-ωδής-α΄-κανόνος-αγίας.38368/ καί β)
https://analogion.com/forum/index.p...ριακής-προ-Χριστού-Γεννήσεως.3388/#post-94063

3. ...Δόξα Και νυν Θεοτοκίον... (ΤΑΣ, κεφ. ιε', εις τας ι'). Το Δόξα των Αποστίχων Μαρτυρική χορεία είναι μεταγενέστερο;
-Ὄχι, καλῶς ἔχει στὸ σημερινὸ Μηναῖον. Δὲν βλάπτει ἡ σημερινὴ ἐξέλιξη.
Τυπώνει «Δόξα, ἦχος πλ. β΄ Μαρτυρικὴ χορεία».

4. ...Κοντάκιον ήχος γ', Ως αστέρες λάμποντες... (ΤΑΣ, κεφ. ιε', εις τας ι') Πρόκειαι για εκπεσόν κοντάκιο;
-Ναί, ἀλλὰ ἀξιόλογο εἶναι καὶ τὸ σημερινό.
Σελ. 181, ὑποσημ. 40, ἐπισημαίνει τήν ἔκπτωση καί ἐκ τοῦ μηναίου καί ἐκ τοῦ Ὡρολογίου.

5. Εις το λυχνικόν εσπέρας, η συνήθης στιχολογία. Το α' αντίφωνο, το Μακάριος Ανήρ... (ΤΑΣ, κεφ. ιε', εις τας ιβ'). Τελικά πιο λέμε; Ανάλογα, αν γίνει αγρυπνία;
-Στὸ ΤΑΣ 1545 γράφει μόνο «ἡ συνήθης στιχολογία».
Ἔχει μόνο «ἡ συνήθης στιχολογία», καθ᾿ ὅσον χρησιμοποιεῖ τήν πρώτη τύποις ἔκδοση τοῦ 1545 (δύο σώματα πού βρῆκε στή Μονή Τατάρνης· δές Προλεγόμενα).

6. ...οι κανόνες της Οκτωήχου εις και του αγίου β', ήχος β' και ήχος α'... (ΤΑΣ, κεφ. ιε', εις τας ιβ') Ο δεύτερος κανών του αγίου συναντάται κάπου;
-Στὸ παράρτημα τοῦ Μηναίου Δεκεμβρίου Ἀποστολικῆς Διακονίας.
Σελ. 182, ὑποσημ. 47, ἐπισημαίνει τήν ἔκπτωση ἐκ τῶν ἐντύπων μηναίων καί τήν ὕπαρξη στό παράρτημα τοῦ Μηναίου Δεκεμβρίου Ἀποστολικῆς Διακονίας.

7. Δόξα, ήχος β', Πατρικώς ημάς πιστοί... (ΤΑΣ, κεφ. ιε', εις τας ιζ'). Που εντοπίζεται;
-Ἐννοεῖ τὸ «Πνευματικῶς ἡμᾶς πιστοὶ...», ἀλλὰ τὸ Πνευματικῶς τὸ γράφει στενογραφικά, ἐξ οὗ καὶ οἱ παραναγνώσεις.
Εἶναι τυπωμένο «Πνευματικῶς ἡμᾶς πιστοὶ...», καθώς καί στήν ἔκδοση τοῦ 2012.

8. Εις την λιτήν, ιδιόμελα, ήχος β' Βολίδες αστράπτοντες... (ΤΑΣ, κεφ. ιε', Κυριακή Προπατόρων). Που εντοπίζεται;
-Στὴν Κυριακὴ πρὸ τῆς Χριστοῦ Γεννήσεως. Ἐκεῖ μόνο ψάλλεται.
Σελ. 183, ὑποσημ. 62 & 63, ἐπισημαίνει ὅτι πρῶτον ψάλλεται τό ἰδιόμελον τοῦ ἁγίου τῆς Μονῆς καί ὅτι τά ἀναγραφόμενα ἰδιόμελα «εὑρήσεις εἰς τήν λιτήν τῆς Κυριακῆ πρὸ τῆς Χριστοῦ Γεννήσεως».

9. Εις την λειτουργίαν, τα τυπικά, οι αναβαθμοί και από του κανόνος... (ΤΑΣ, κεφ. ιε', Κυριακή των Προπατόρων). Μάλλον ήθελε να γράψει μακαρισμοί αντι αναβαθμοί;
-Ναί.
Ἐκτυπώνει «μακαρισμοί».
 

Manolas

Εμμανουήλ Ονησιφορίδης
1. ...έτερα στιχηρά προεόρτια, ήχος πλ.α', προς Χαίροις ασκητικών... (ΤΑΣ, κεφ. ιε', Κυριακή προ της Χριστού Γεννήσεως). Για ποια προεόρτια μιλά; Ίσως για αυτά που βρίσκονται στα εσπέρια της κη' Δεκεμβρίου;
2. ...και των Αγίων Πατέρων προσόμοια, ήχος πλ.β', προς το Όλην αποθέμενοι, Ώφθη η πανένδοξος... (ΤΑΣ, κεφ. ιε', Κυριακή προ της Χριστού Γεννήσεως). Για ποια στιχηρά πρόκειται;
3. Γενικά εντοπίζω πολλές διαφοροποιήσεις του ΤΑΣ με τα σημερινά μηναία στα προεόρτια της Χριστού Γεννήσεως. Ενδεικτικά: ... Δόξα, Και νυν Προεόρτιον, ήχος γ', Ευτρεπίζου Βηθλεέμ...(ΤΑΣ, κεφ. ιε', εις τας κα'), ... Δόξα Και νυν, ήχος πλ.β', Ανύμφευτε Παρθένε, πόθεν ήκεις...(ΤΑΣ, κεφ. ιε', εις τας κα'), ...Δόξα, και νυν, ήχος πλ.δ', Εν Βηθλεέμ γεννάται... (ΤΑΣ, κεφ. ιε', εις τας κα'), ...στιχηρά προεόρτια, ήχος δ'... (ΤΑΣ, κεφ. ιε', εις τας κβ'), ... Και νυν προεόρτιον, ήχος πλ.β', Σιών πανηγύριζε. Από στίχου στιχηρά προσόμοια προεόρτια, ήχος δ'... (ΤΑΣ, κεφ. ιε', εις τας κβ'), ... Από στίχου στιχηρά προσόμοια προεόρτια, ήχος β'. Έτερα στιχηρά της αγίας, ήχος πλ.δ'... (ΤΑΣ, κεφ. ιε', εις τας κβ'), ... από στίχου, στιχηρά προσόμοια προεόρτια, ήχος β' (ΤΑΣ, κεφ. ιε', εις τας κδ'), ... οι κανόνες, ο προεόρτιος, ήχος β' ...(ΤΑΣ, κεφ. ιε', εις τας κδ'), ... εις τον στίχον στιχηρά προσόμοια, ήχος πλ.δ' (ΤΑΣ, κεφ. ιε', εις τας κδ'). Προς τι αυτές οι αλλαγές;
4. Ο απόστολος προς Εβραίους, Αδελφοί έχοντες παρρησίαν... (ΤΑΣ, κεφ. ιστ', ώρα τρίτη). Που εντοπίζεται αυτός ο απόστολος;
 

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής
1. ...έτερα στιχηρά προεόρτια, ήχος πλ.α', προς Χαίροις ασκητικών... (ΤΑΣ, κεφ. ιε', Κυριακή προ της Χριστού Γεννήσεως). Για ποια προεόρτια μιλά; Ίσως για αυτά που βρίσκονται στα εσπέρια της κη' Δεκεμβρίου;
Διαζευτικῶς. Πρόκειται γιά τά τῶν αἴνων, πού αὐτά πού ὁρίζει ἐξέπεσαν.

2. ...και των Αγίων Πατέρων προσόμοια, ήχος πλ.β', προς το Όλην αποθέμενοι, Ώφθη η πανένδοξος... (ΤΑΣ, κεφ. ιε', Κυριακή προ της Χριστού Γεννήσεως). Για ποια στιχηρά πρόκειται;
https://analogion.com/forum/index.php?threads/Προσόμοια-Κυριακής-προ-Χριστού-Γεννήσεως.3388/

3. Γενικά εντοπίζω πολλές διαφοροποιήσεις του ΤΑΣ με τα σημερινά μηναία στα προεόρτια της Χριστού Γεννήσεως. Ενδεικτικά: ... Δόξα, Και νυν Προεόρτιον, ήχος γ', Ευτρεπίζου Βηθλεέμ...(ΤΑΣ, κεφ. ιε', εις τας κα'), ... Δόξα Και νυν, ήχος πλ.β', Ανύμφευτε Παρθένε, πόθεν ήκεις...(ΤΑΣ, κεφ. ιε', εις τας κα'), ...Δόξα, και νυν, ήχος πλ.δ', Εν Βηθλεέμ γεννάται... (ΤΑΣ, κεφ. ιε', εις τας κα'), ...στιχηρά προεόρτια, ήχος δ'... (ΤΑΣ, κεφ. ιε', εις τας κβ'), ... Και νυν προεόρτιον, ήχος πλ.β', Σιών πανηγύριζε. Από στίχου στιχηρά προσόμοια προεόρτια, ήχος δ'... (ΤΑΣ, κεφ. ιε', εις τας κβ'), ... Από στίχου στιχηρά προσόμοια προεόρτια, ήχος β'. Έτερα στιχηρά της αγίας, ήχος πλ.δ'... (ΤΑΣ, κεφ. ιε', εις τας κβ'), ... από στίχου, στιχηρά προσόμοια προεόρτια, ήχος β' (ΤΑΣ, κεφ. ιε', εις τας κδ'), ... οι κανόνες, ο προεόρτιος, ήχος β' ...(ΤΑΣ, κεφ. ιε', εις τας κδ'), ... εις τον στίχον στιχηρά προσόμοια, ήχος πλ.δ' (ΤΑΣ, κεφ. ιε', εις τας κδ'). Προς τι αυτές οι αλλαγές;
Τό ὑμνολογικό ὐλικό εἶναι τεράστιο. Διαφέρουν οἱ πηγές καί ἡ τελική κατανομή στά ἐν χρήσει μηναῖα. Πᾶρε ΤΑΣ2010 καί θά ἔχεις ἀπαντήσεις στίς ὑποσημειώσεις.

4. Ο απόστολος προς Εβραίους, Αδελφοί έχοντες παρρησίαν... (ΤΑΣ, κεφ. ιστ', ώρα τρίτη). Που εντοπίζεται αυτός ο απόστολος;
Θ΄ Ὥρα Μ. Παρασκευῆς.
 

Manolas

Εμμανουήλ Ονησιφορίδης
01. ...Κοντάκιον, ἦχος γ΄, Σὺν ἀγγέλοις ἄνθρωποι... (ΤΑΣ, κεφ. ις΄, εἰς τὰς κς΄). Πρόκειται γιὰ ἐκπεσὸν κοντάκιο; Συναφῆς ἐρώτηση: Τὰ κοντάκια ἀγίων τῶν ὁποίων ἡ ἀκολουθία τους ψάλλεται ἐν τοῖς ἀποδείπνοις, ψάλλονται μετὰ τὴν ς΄ ᾠδή;
02. ...Στιχηρὰ προεόρτια, ἦχος α΄ πρὸς τὸ Ὢ τοῦ παραδόξου θαύματος, Ἔτεμε τῆς ἔχθρας σήμερον... (ΤΑΣ, κεφ. ις΄, εἰς τὰς κη΄). Πρόκειται γιὰ ἐκπεσόντα στιχηρά;
03. ...Δόξα, ἦχος πλ.δ΄, Ἡ πληθὺς τῶν ἀθλοφόρων σου, Κύριε... (ΤΑΣ, κεφ. ις΄, εἰς τὰς κη΄). Πρόκειται γιὰ ἐκπεσόν ἰδιόμελο;
 

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής
01. ...Κοντάκιον, ἦχος γ΄, Σὺν ἀγγέλοις ἄνθρωποι... (ΤΑΣ, κεφ. ις΄, εἰς τὰς κς΄). Πρόκειται γιὰ ἐκπεσὸν κοντάκιο; Συναφῆς ἐρώτηση: Τὰ κοντάκια ἀγίων τῶν ὁποίων ἡ ἀκολουθία τους ψάλλεται ἐν τοῖς ἀποδείπνοις, ψάλλονται μετὰ τὴν ς΄ ᾠδή;
Κοντάκιον τοῦ ἁγίου Εὐθυμίου ἐν τοῖς ἀποδείπνοις. Μάλιστα, ἔχει ἐκπέσει.
Στή θέση πού ὁρίζει ἡ ἀκολουθία τοῦ μικροῦ ἀποδείπνου.
02. ...Στιχηρὰ προεόρτια, ἦχος α΄ πρὸς τὸ Ὢ τοῦ παραδόξου θαύματος, Ἔτεμε τῆς ἔχθρας σήμερον... (ΤΑΣ, κεφ. ις΄, εἰς τὰς κη΄). Πρόκειται γιὰ ἐκπεσόντα στιχηρά;
Μάλιστα.
03. ...Δόξα, ἦχος πλ.δ΄, Ἡ πληθὺς τῶν ἀθλοφόρων σου, Κύριε... (ΤΑΣ, κεφ. ις΄, εἰς τὰς κη΄). Πρόκειται γιὰ ἐκπεσόν ἰδιόμελο;
Μάλιστα.
 

Manolas

Εμμανουήλ Ονησιφορίδης
01. ... Ἑσπέρας εἰς τὸ λυχνικόν, ἡ συνήθης στιχολογία. Εἶτα τὸ πρῶτον ἀντίφωνον, τὸ Μακάριος ἀνήρ... (ΤΑΣ, κεφ. ιζ΄, εἰς τὴν πρώτην). Πῶς ἐξηγεῖται αὐτό;
02. ...ἱστῶμεν στίχους η΄... (ΤΑΣ, κεφ. ιζ΄, εἰς τὴν πρώτην). Ἐφόσον δὲν τελεῖται ἀγρυπνία, δὲν εἶναι ὀρθότερο νὰ λεχθούν στ΄ στίχοι;
03. ...Δίδοται δὲ καὶ ἅγιον ἔλαιον ἐκ τοῦ ἁγίου τοῖς ἀδελφοῖς, εἰ θἐλει ὁ προεστώς, ψαλλομένων συνήθως τῶν ἰδιομέλων στιχηρῶν καὶ μᾶλλον τῶν ἀπολειφθέντων γ΄... (ΤΑΣ, κεφ. ιζ΄, εἰς τὴν πρώτην). Γιὰ ποιὰ τρία ''ἀπολειφθέντα'' ἰδιόμελα μιλά;
04. ... Ὁ ἀπόστολος πρὸς Τιμόθεον, Τέκνον Τιμόθεε, οἱ καλῶς διακονήσαντες, ζήτει εἰς τὸ ὕφος... (ΤΑΣ, κεφ. ιζ΄, Σαββάτῳ πρὸ τῶν Φώτων). Τί ἀκριβῶς σημαίνει ἡ φράσις ''εἰς τὸ ὕφος'';
05. ... Ἀπὸ στίχου, ἦχος πλ.δ΄, πρὸς Οἱ μάρτυρές σου, Κύριε, Ὑπάρχων πῦρ τὸ ἅστεκτον... (ΤΑΣ, κεφ. ιζ΄, εἰς τὰς δ΄). Πρόκεται γιὰ ἐκπεσόντα προσόμοια, σωστά;
06. ... ὁ κανὼν τῶν μαρτύρων, ἦχος β΄... (ΤΑΣ, κεφ. ιζ΄, εὶς τὰς ε΄). Τὸ μηναῖο τὸν ἀναγράφει σὲ βαρὺ ἦχο. Μήπως στὰ χφφ. τὸ βαρὺς τὸ γράφει στενογραφικά, και στὰ ἔντυπα πέρασε σὰν β΄ ἦχος;
07. ... Καὶ ἡ λοιπὴ ἀκολουθία τοῦ ὄρθρου καὶ ἡ α' ὥρα, ἐν ᾗ ψάλλομεν ἐκ τῶν ιβ΄ τροπαρίων τῶν Φώτων γ΄, ὡς ἐδηλώθη ἐν τῇ τῶν Χριστουγέννων παραμονῇ... (ΤΑΣ, κεφ. ιζ΄, εἰς τὰς ε΄). Ὡς γνωστὸν ἂν ἡ παραμονὴ συμπέσει ἐν ἡμέρᾳ νηστείας, τότε οἱ μεγάλες ὧρες ψάλλονται περὶ ὥραν ἕκτην ἢ ἑβδόμην. Ἂν ὅμως, ἡ παραμονὴ συμπέσει Σάββατον ἢ Κυριακή, τότε οἱ μεγάλες ὧρες ψάλλονται τὴν Παρασκευή. Τὴν ἡμέρα τῆς παραμονῆς ἂν τύχη Σάββατο ἢ Κυριακή, στὶς ὧρες, οἱ ὁποῖες ψάλλονται λιτές, παρεμβάλλονται τὰ ἰδιόμελα τῶν μεγάλων ὡρῶν;
Εὐχαριστῶ ἐκ τῶν προτέρων!
 

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος
01. ... Ἑσπέρας εἰς τὸ λυχνικόν, ἡ συνήθης στιχολογία. Εἶτα τὸ πρῶτον ἀντίφωνον, τὸ Μακάριος ἀνήρ... (ΤΑΣ, κεφ. ιζ΄, εἰς τὴν πρώτην). Πῶς ἐξηγεῖται αὐτό;

Εἶναι λάθος, λέγεται μόνο τὸ πρῶτο ἀντίφωνο τοῦ καθίσματος Μακάριος Ἀνήρ.



02. ...ἱστῶμεν στίχους η΄... (ΤΑΣ, κεφ. ιζ΄, εἰς τὴν πρώτην). Ἐφόσον δὲν τελεῖται ἀγρυπνία, δὲν εἶναι ὀρθότερο νὰ λεχθούν στ΄ στίχοι;

Ὄχι. Στὰ χφφ. ὑπάρχουν μέχρι 6 προσόμοια τοῦ ἁγίου πρὸς τὸ Ὁ ἐξ ὑψίστου.



03. ...Δίδοται δὲ καὶ ἅγιον ἔλαιον ἐκ τοῦ ἁγίου τοῖς ἀδελφοῖς, εἰ θἐλει ὁ προεστώς, ψαλλομένων συνήθως τῶν ἰδιομέλων στιχηρῶν καὶ μᾶλλον τῶν ἀπολειφθέντων γ΄... (ΤΑΣ, κεφ. ιζ΄, εἰς τὴν πρώτην). Γιὰ ποιὰ τρία ''ἀπολειφθέντα'' ἰδιόμελα μιλά;

Γιὰ τὰ μὴ προβλεπόμενα στὸν ἀρχικὸ ἄνευ λιτῆς ἑσπερινὸ καὶ στὸν ὄρθρο, ἀλλὰ ὑπάρχοντα στὸ στιχηράριο ἤ πρώιμο μηναῖο καὶ ψαλλόμενα ὅταν τύχει Κυριακὴ-ἀγρυπνία καὶ στὴ λιτὴ τοῦ ἑσπερινοῦ.



04. ... Ὁ ἀπόστολος πρὸς Τιμόθεον, Τέκνον Τιμόθεε, οἱ καλῶς διακονήσαντες, ζήτει εἰς τὸ ὕφος... (ΤΑΣ, κεφ. ιζ΄, Σαββάτῳ πρὸ τῶν Φώτων). Τί ἀκριβῶς σημαίνει ἡ φράσις ''εἰς τὸ ὕφος'';

Ὕφασμα, ὕφανση, σειρά.



05. ... Ἀπὸ στίχου, ἦχος πλ.δ΄, πρὸς Οἱ μάρτυρές σου, Κύριε, Ὑπάρχων πῦρ τὸ ἅστεκτον... (ΤΑΣ, κεφ. ιζ΄, εἰς τὰς δ΄). Πρόκεται γιὰ ἐκπεσόντα προσόμοια, σωστά;

Ναί.



06. ... ὁ κανὼν τῶν μαρτύρων, ἦχος β΄... (ΤΑΣ, κεφ. ιζ΄, εὶς τὰς ε΄). Τὸ μηναῖο τὸν ἀναγράφει σὲ βαρὺ ἦχο. Μήπως στὰ χφφ. τὸ βαρὺς τὸ γράφει στενογραφικά, και στὰ ἔντυπα πέρασε σὰν β΄ ἦχος;

Τὸ ΤΑΣ 1545 γράφει βαρύς.



07. ... Καὶ ἡ λοιπὴ ἀκολουθία τοῦ ὄρθρου καὶ ἡ α' ὥρα, ἐν ᾗ ψάλλομεν ἐκ τῶν ιβ΄ τροπαρίων τῶν Φώτων γ΄, ὡς ἐδηλώθη ἐν τῇ τῶν Χριστουγέννων παραμονῇ... (ΤΑΣ, κεφ. ιζ΄, εἰς τὰς ε΄). Ὡς γνωστὸν ἂν ἡ παραμονὴ συμπέσει ἐν ἡμέρᾳ νηστείας, τότε οἱ μεγάλες ὧρες ψάλλονται περὶ ὥραν ἕκτην ἢ ἑβδόμην. Ἂν ὅμως, ἡ παραμονὴ συμπέσει Σάββατον ἢ Κυριακή, τότε οἱ μεγάλες ὧρες ψάλλονται τὴν Παρασκευή. Τὴν ἡμέρα τῆς παραμονῆς ἂν τύχη Σάββατο ἢ Κυριακή, στὶς ὧρες, οἱ ὁποῖες ψάλλονται λιτές, παρεμβάλλονται τὰ ἰδιόμελα τῶν μεγάλων ὡρῶν;

Ὄχι.

Ἀπὸ τὶς Ἀρχέτυπες διατάξεις:

Ὅλες οἱ ὧρες, μεγάλες ἤ μικρές, ψάλλονται «ἑκάστη εἰς τὸν καιρὸν αὐτῆς»

(ὁσ. Βενεδίκτου (+543) Κανονισμὸς ᾿Ορθ. Μοναχικοῦ βίου ἐκδ. Τῆνος § 16 σ. 74, Β σσ. 105-111, ἁγ. Θεοδώρου τοῦ στουδίτου (+826) μεγάλη κατήχησις ξζ’ ἔκδ. Ὀρθ. Κυψέλη τ. 1 σ. 259, Ω σσ. 48, 50, 52, 53, ΚΝ σ. 24, τυπικὸν ἁγίου Σάββα Σερβίας λίγο μετὰ τὸ 1195 ἔκδ. P. Meyer Die Haupturkunden... σ. 186, D Ι σσ. 425, 517, 829, χφ. Paris. gr. 353 τριῴδιο ιγ' αἰ. φφ. 142v, 165v, Ἀββᾶ Ποιμένος (δ’ αἰ.) ἀπόφθεγμα ρξζ’ ἔκδ. Τὸ Γεροντικὸν 1981 σ. 99).

Δηλαδὴ ἡ α’ ὥρα ψάλλεται τὴν α’ ὥρα τῆς ἡμέρας («πλήρωμα α’ ὥρας»), ἡ γ’ στὸ «πλήρωμα γ’ ὥρας» κ.λπ. Βλ. Ἀρχέτυπες διατάξεις.
 

Manolas

Εμμανουήλ Ονησιφορίδης
01. ...Ὁ Ἀπόστολος πρὸς Ἑβραίους, Ἀδελφοί, ὅσοι εἰς Χριστὸν εβαπτίσθητε... (ΤΑΣ, κεφ. ιη΄, ς΄ ὥρα). Μᾶλλον θὰ πρόκειται περὶ ἀβλεψίας, διότι ἡ περικοπὴ αὐτὴ βρίσκεται στὴν πρὸς Ῥωμαίους ἐπιστολή.
02. ...Ἡ ἐκτενὴς καὶ ἀπόλυσις... (ΤΑΣ, κεφ. ιη΄). Προβλέπεται ἐκτενὴς στὸ τέλος τῶν ὡρῶν; Τὀ Κύριε ἐλέησον (ιβ΄), ποὺ ὑπάρχει στα μηναῖά μας εἶναι λείψανο αὐτῆς τῆς ἀρχαίας πρακτικῆς; Τὸ ἴδιο συμβαίνει καὶ μετά τὸ πέρας τοῦ μεγάλου ἁγιασμοῦ τῆς παραμονῆς " εἰ δὲ οὐκ ἔστι νηστεία'', ὅπου προβλέπεται ἐκτενὴς καὶ πρὶν καὶ μετὰ τὸν ἁγιασμό (ΤΑΣ, κεφ. ιθ΄).
03. ...Δόξα, ἦχος πλ.δ΄, Ἔνσαρκε λύχνε... (ΤΑΣ, κεφ. ιθ΄, εἰς τὰς ζ΄). Μᾶλλον πάλι πρόκειται περὶ ἀβλεψίας, αφοῦ καὶ το ΤΑΣ1545 τὸ ἔχει σὲ πλ.β΄ ἦχο.
04. ...Δόξα Καὶ νῦν, ἦχος πλ.β΄, Ἐν Ἰορδάνῃ ποταμῷ... (ΤΑΣ, κεφ. ιθ΄, εἰς τὰς η΄). Τὰ μηναῖά μας τὸ ἔχουν σὲ β΄ ἦχο. Τὰ μηναῖα ἔκδ. 1551 καὶ 1755 τὸ ἔχουν σὲ πλ.β΄. Οἱ ὑπόλοιπες πηγὲς τί λένε;
 

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος
01. ...Ὁ Ἀπόστολος πρὸς Ἑβραίους, Ἀδελφοί, ὅσοι εἰς Χριστὸν εβαπτίσθητε... (ΤΑΣ, κεφ. ιη΄, ς΄ ὥρα). Μᾶλλον θὰ πρόκειται περὶ ἀβλεψίας, διότι ἡ περικοπὴ αὐτὴ βρίσκεται στὴν πρὸς Ῥωμαίους ἐπιστολή.

-Ναί.



02. ...Ἡ ἐκτενὴς καὶ ἀπόλυσις... (ΤΑΣ, κεφ. ιη΄). Προβλέπεται ἐκτενὴς στὸ τέλος τῶν ὡρῶν; Τὀ Κύριε ἐλέησον (ιβ΄), ποὺ ὑπάρχει στα μηναῖά μας εἶναι λείψανο αὐτῆς τῆς ἀρχαίας πρακτικῆς; Τὸ ἴδιο συμβαίνει καὶ μετά τὸ πέρας τοῦ μεγάλου ἁγιασμοῦ τῆς παραμονῆς " εἰ δὲ οὐκ ἔστι νηστεία'', ὅπου προβλέπεται ἐκτενὴς καὶ πρὶν καὶ μετὰ τὸν ἁγιασμό (ΤΑΣ, κεφ. ιθ΄).

-Δὲν προβλέπεται ἐκτενής. «Εἰ δὲ οὔκ ἔστι νηστεία» γίνεται ἡ ἐκτενὴς τοῦ ἑσπερινοῦ καὶ μετὰ τὸν ἁγιασμὸ ἐκτενής, κατάλοιπο ἐκπεσόντων πολλῶν διακονικῶν τοῦ μεγάλου ἁγιασμοῦ. Βλ. συνημμένο χφ. Reginensis gr. 75, εὐχολόγιο τοῦ ἔτους 982.



03. ...Δόξα, ἦχος πλ.δ΄, Ἔνσαρκε λύχνε... (ΤΑΣ, κεφ. ιθ΄, εἰς τὰς ζ΄). Μᾶλλον πάλι πρόκειται περὶ ἀβλεψίας, αφοῦ καὶ το ΤΑΣ 1545 τὸ ἔχει σὲ πλ.β΄ ἦχο.

-Ναί. Νὰ ἀναφέρεστε στὴν ἔκδοση τοῦ 1545.



04. ...Δόξα Καὶ νῦν, ἦχος πλ.β΄, Ἐν Ἰορδάνῃ ποταμῷ... (ΤΑΣ, κεφ. ιθ΄, εἰς τὰς η΄). Τὰ μηναῖά μας τὸ ἔχουν σὲ β΄ ἦχο. Τὰ μηναῖα ἔκδ. 1551 καὶ 1755 τὸ ἔχουν σὲ πλ.β΄. Οἱ ὑπόλοιπες πηγὲς τί λένε;

-Ἦχος β’.
 

Attachments

  • χφ. Reg. gr. 75.jpg
    3.5 MB · Views: 30
Last edited:

Manolas

Εμμανουήλ Ονησιφορίδης
01. ... Δόξα, καὶ νῦν, ἦχος πλ.β΄, Ὁρῶσά σε ἡ φύσις... (ΤΑΣ, κεφ. ιθ΄, εἰς τὰς ιβ΄). Μᾶλλον πρόκειται περὶ ἀβλεψίας γιατὶ στὶς παλαιότερες ἐκδόσεις τοῦ τυπικοῦ ὁ ἦχος εἶναι πλ.α΄.
02. ...εἰς τὸ Κύριε ἐκέκραξα στιχηρὰ προσόμοια γ΄ καὶ δευτεροῦμεν τὸ α΄ (ΤΑΣ, κεφ. ιθ΄, εἰς τὰς ις΄). Πάλι πρέπει νὰ εἶναι τυπογραφικὸ λᾶθος διότι οἱ παλαιότερες ἐκδόσεις ΤΑΣ γράφουν: ''ἂ καὶ δευτεροῦμεν''.
03. Ἡ δομὴ τῆς ἀκολουθίας τῆς ιη΄ Ἱανουαρίου εἶναι ἡ συνήθης (χωρὶς εἴσοδο, στιχηρὰ τῆς Ὁκτωήχου, εἰς τὸν στίχον τῶν αἴνων...). Ἡ ἀκολουθία πρέπει νὰ ἀπέκτησε ἑορταστικὴ δομὴ μὲ τὴν προσθήκη ἰδιομέλων ὰπὸ τοὺς Κύριλλο Πατριάρχη Κων/πόλεως καὶ Γεράσιμο Ἀλεξανδρείας (ἀκμ. α΄ μισὸ ιζ΄ αἰ.).
04. Τὰ κοντάκια ''Μακάριον ζωήν'' (ΤΑΣ, κεφ. ιθ΄, εἰς τὰς ιθ΄) καὶ ''Τῶν ἄνω τυχεῖν'' (ΤΑΣ, κεφ. ιθ΄, εἰς τὰς ιε΄) φαίνεται νὰ ἐξέπεσαν ἀπὸ τὰ μηναῖα ἐκδ. 1843 καὶ ἔπειτα, ἐπὶ ἐπιστασίας Βαρθολομαίου Κουτλουμουσιανοῦ.
05. ...Τροπάριον ἦχος πλ.δ΄, Κλῆμα ὁσιότητος... (ΤΑΣ, κεφ. ιθ΄, εἰς τὰς κγ΄). Ὁ ἦχος τοῦ τροπαρίου αὐτοῦ ἀρχίζει νὰ ὰναγράφεται σὲ δ΄ ἦχο ἀπὸ τὴν ἔκδοση τοῦ μηναίου Ἰανουαρίου τοῦ ἕτους 1820.
06. Ἀπορία. Ποιὰ εἶναι ἡ λογικὴ ποὺ ἀκολουθεῖ το ΤΑΣ, ὥστε νὰ προηγηθεῖ τῶν κανόνων ἁγίου εὶς η΄, κανὼν τῆς Θεοτόκου (ιγ΄ Νοεμβρίου, ε΄ Δεκεμβρίου, ς΄ Δεκεμβρίου, ιζ΄ Ἰανουαρίου, κζ΄ Ἰανουαρίου, λ΄ Ἰανουαρίου, κδ΄ Ἰουνίου) ἢ τῆς Ὀκτωήχου (κς΄ Ὀκτωβρίου, λ΄ Νοεμβρίου, κ΄ Ἰανουαρίου);
 

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος
01. ... Δόξα, καὶ νῦν, ἦχος πλ.β΄, Ὁρῶσά σε ἡ φύσις... (ΤΑΣ, κεφ. ιθ΄, εἰς τὰς ιβ΄). Μᾶλλον πρόκειται περὶ ἀβλεψίας γιατὶ στὶς παλαιότερες ἐκδόσεις τοῦ τυπικοῦ ὁ ἦχος εἶναι πλ.α΄.

Ναί, εἶναι πλ. α’.


02. ...εἰς τὸ Κύριε ἐκέκραξα στιχηρὰ προσόμοια γ΄ καὶ δευτεροῦμεν τὸ α΄ (ΤΑΣ, κεφ. ιθ΄, εἰς τὰς ις΄). Πάλι πρέπει νὰ εἶναι τυπογραφικὸ λᾶθος διότι οἱ παλαιότερες ἐκδόσεις ΤΑΣ γράφουν: ''ἂ καὶ δευτεροῦμεν''.

Ἀκριβῶς.


03. Ἡ δομὴ τῆς ἀκολουθίας τῆς ιη΄ Ἱανουαρίου εἶναι ἡ συνήθης (χωρὶς εἴσοδο, στιχηρὰ τῆς Ὁκτωήχου, εἰς τὸν στίχον τῶν αἴνων...). Ἡ ἀκολουθία πρέπει νὰ ἀπέκτησε ἑορταστικὴ δομὴ μὲ τὴν προσθήκη ἰδιομέλων ὰπὸ τοὺς Κύριλλο Πατριάρχη Κων/πόλεως καὶ Γεράσιμο Ἀλεξανδρείας (ἀκμ. α΄ μισὸ ιζ΄ αἰ.).

Ναί.


04. Τὰ κοντάκια ''Μακάριον ζωήν'' (ΤΑΣ, κεφ. ιθ΄, εἰς τὰς ιθ΄) καὶ ''Τῶν ἄνω τυχεῖν'' (ΤΑΣ, κεφ. ιθ΄, εἰς τὰς ιε΄) φαίνεται νὰ ἐξέπεσαν ἀπὸ τὰ μηναῖα ἐκδ. 1843 καὶ ἔπειτα, ἐπὶ ἐπιστασίας Βαρθολομαίου Κουτλουμουσιανοῦ.

Ναί.


05. ...Τροπάριον ἦχος πλ.δ΄, Κλῆμα ὁσιότητος... (ΤΑΣ, κεφ. ιθ΄, εἰς τὰς κγ΄). Ὁ ἦχος τοῦ τροπαρίου αὐτοῦ ἀρχίζει νὰ ὰναγράφεται σὲ δ΄ ἦχο ἀπὸ τὴν ἔκδοση τοῦ μηναίου Ἰανουαρίου τοῦ ἕτους 1820.

Μαρτυροῦνται καὶ οἱ δύο ἤχοι.


06. Ἀπορία. Ποιὰ εἶναι ἡ λογικὴ ποὺ ἀκολουθεῖ το ΤΑΣ, ὥστε νὰ προηγηθεῖ τῶν κανόνων ἁγίου εὶς η΄, κανὼν τῆς Θεοτόκου (ιγ΄ Νοεμβρίου, ε΄ Δεκεμβρίου, ς΄ Δεκεμβρίου, ιζ΄ Ἰανουαρίου, κζ΄ Ἰανουαρίου, λ΄ Ἰανουαρίου, κδ΄ Ἰουνίου) ἢ τῆς Ὀκτωήχου (κς΄ Ὀκτωβρίου, λ΄ Νοεμβρίου, κ΄ Ἰανουαρίου);

Εἶναι μεταγενέστερη πρακτική. Οἱ μόνες ἑορτὲς ἁγίων ἄνευ Παρακλητικῆς-πλὴν Κυριακῆς-εἶναι: τῶν κορυφαίων Ἀποστόλων, τῶν ιβ’ καὶ τῆς ἀποτομῆς τοῦ Προδρόμου, ὁπότε ψάλλονται μόνο οἱ κανόνες τοῦ Μηναίου.
 
Last edited by a moderator:
Top