Η παράδοση των καλοφωνικών ειρμών

Dimitri

Δημήτρης Κουμπαρούλης, Administrator
Staff member
Στην ενότητα

Ηχογραφήσεις > Μέλη > Καλοφωνικοί Ειρμοί

έχει ανέβει πλήθος ηχογραφήσεων καλοφωνικών ειρμών από παλαιούς και σύγχρονους ψάλτες.

Μερικά ερωτήματά μου που ίσως ενδιαφέρουν και άλλους:

(α) ποιά τα βασικά στοιχεία εκτέλεσης των καλοφωνικών ειρμών από τους παλαιούς ψάλτες σε σύγκριση με την απόδοση άλλων μελών;

(β) οι καλοφωνικοί ειρμοί είναι εκκλησιαστικά ή εξω-εκκλησιαστικά μέλη; Βλ και περί του σκοπού των παρακάτω.

(γ) επιτρέπεται ο αυτοσχεδιασμός στους καλοφωνικούς ειρμούς και αν ναί μέχρι σε ποιό βαθμό;

(δ) ποιός ο σκοπός των καλοφωνικών ειρμών, η μουσική τέρψη των ακροατών ή (και) άλλα;

(ε) πώς (πρέπει να) διδάσκονται οι καλοφωνικοί ειρμοί;

(στ) ποιά η επίσημη αντιμετώπιση της εκκλησίας για τους καλοφωνικούς ειρμούς;

(ζ) Ποιά η σχέση καλοφωνικών ειρμών και εξωτερικού μέλους (επί οθωμανικής εποχής);

(η) Όι παλαιοί πρωτοψάλτες έψαλλαν με τον ίδιο τρόπο τους καλοφωνικούς ειρμούς;

(θ) Υπάρχει διαφορά στην εκτέλεση καλοφωνικών ειρμών μεταξύ κοσμικών και μοναχών ψαλτών;

(ι) Η παρασήμανση των καλοφωνικών ειρμών με συνοπτική (τριών δασκάλων) ή αναλυτική (δίγοργα/τρίγοργα) σημειογραφία έχει σημασία για την εκτέλεση των ειρμών;

(κ) Έχει χαθεί οριστικά η τέχνη των καλοφωνικών ειρμών στην εποχή μας και αν ναί, γιατί χάθηκε;

(λ) Σχετική βιβλιογραφία περί καλοφωνικών ειρμών.

Ευχαριστώ.
 

ybulbu

Μπουλμπουτζής Ιωάννης
Σχετικά με αυτό το θέμα, κάποιες αναφορές υπάρχουν από τον κ. Αγγελινάρα στον πρόλογο της επανεκδόσεως του Καλοφωνικού Ειρμολογίου.

Επίσης, στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας έκανε, απ' ότι ξέρω, ο κ. Ταλιαδώρος κάποια σεμινάρια πάνω στο πώς ψάλλονται οι καλοφωνικοί ειρμοί. Αν έχει κάποιος ηχογραφήσεις και μπορεί να τις μοιραστεί, ας το κάνει!

Ακόμη, πέραν των αναρτήσεων, ας παραπέμψουμε και σε σχετική δισκογραφία. Πρωτίστως στη μνημειώδη σειρά του κ. Μανώλη Χατζηγιακουμή όπου καταγράφονται ειρμοί από τον Θρασύβουλο Στανίτσα, τον διακο-Διονύσιο Φιρφιρή, τον Μητροπολίτη Πατρών κυρό Νικόδημο Βαλληνδρά, τον Χαρίλαο Ταλιαδώρο, τον Ματθαίο Τσαμκιράνη και τον Λεωνίδα Σφήκα. Επίσης, ο κ. Ταλιαδώρος, ο κ. Καραμάνης έβγαλαν σχετικές κασέτες, αλλά και στα CD του Ματθαίου Τσαμκιράνη υπάρχει ένα με καλοφωνικούς ειρμούς.

Οι διαφορές πιστεύω πως είναι ανάλογες με το ύφος. Είναι μέλη που ψάλλονται πιο ελεύθερα, που επιδέχονται φαντασία και αυτοσχεδιασμό πάνω στον σκελετό του μαθήματος. Ακούστε πώς ψάλλει ο Στανίτσας «Την δέησιν»! Δεν φεύγει από τον χρόνο του κειμένου, ούτε ξεφεύγει σε αυθαίρετα τελείως σχήματα. Βάζει όμως τη φαντασία του και προεκτείνει το μέλος. Το έχει καλά χωνεμένο, έχει εμπειρία και ακούσματα από την προφορική παράδοση και τα συνδυάζει σε ένα αριστοτεχνικότατο αποτέλεσμα. Διαβάστε το «Συνέχομαι» και μετά ακούστε το. Η βάση είναι η ίδια. Η απόδοση έχει πολλή φαντασία και ζωντάνια. Φυσικά, προκειμένου να αποδοθούν όλα αυτά, χρησιμοποιείται αρκετά αργή (και όχι ανύπαρκη όπως κάποιοι υποστηρίζουν) χρονική αγωγή. Επίσης, παρατηρούμε πολλές φορές κοινό τρόπο εκτέλεσης κάποιων επιμέρους θέσεων, κάτι που υποδηλώνει κοινή παράδοση.

Είναι μέλη ιδιαίτερα απαιτητικά σε φωνητικά προσόντα διότι αλλιώς δεν ακούγονται άνετα από το ακροατήριο. Αυτό, όμως, που χρειάζεται πρωτίστως είναι η εμπειρία ώστε, παρά την ελευθερία, να μην ευτελιστεί σε τραγούδι.

Επειδή αποτελούν μέλη εξωεκκλησιαστικά (ενίοτε ψάλλονται στη διανομή του αντιδώρου, όπως μας πληροφόρησαν στις ραδιοφωνικές τους συνεντεύξεις και οι κκ Παπαμανωλάκης και Παϊκόπουλος), οι δημιουργοί εκφράστηκαν με μεγαλύτερη ελευθερία ως προς τις θέσεις. Πολλές φορές συναντούμε ολόκληρο ειρμό σε μέλος εξωτερικό, όπως το «Έφριξε γη» του Δανιήλ. Πάντα, όμως, στα πλαίσια της ιεροπρέπειας.

Όπως το λέει και η ορολογία τους, οι καλοφωνικοί ειρμοί αναδεικνύουν τα φωνητικά προσόντα και ενίοτε είναι ιδιαίτερα απαιτητικοί.

Τώρα, αυτό που που με προβληματίζει και οφείλω να το καταθέσω είναι πως στο «Πάσαν την ελπίδα μου» από τον Μουτάογλου και στο «Οι της Χαλδαίας» από τον Γεωργιάδη βλέπουμε μια μεγαλύτερη προσκόλληση στο κείμενο. Η όλη άνεση, όμως, στην εκτέλεση είναι εμφανής.

Διαφορές μεταξύ κοσμικών και μοναχών είναι λογικά οι ευρύτες διαφορές στο ύφος του καθενός. Ο Μανώλης Χατζηγιακουμής, απ' ότι θυμάμαι, παρατηρεί τη σύγκλιση μεταξύ Στανίτσα και Φιρφιρή, και φυσικά δεν αναφέρεται στους λαρυγγισμούς, που οφθαλμοφανώς ποικίλλουν, αλλά στον τρόπο που εκτελούν συγκεκριμένες θέσεις...

Σχετικά με τη διδασκαλία, ο δάσκαλός μου μου τους ψάλλει πιο ελεύθερα και περιμένει και από εμένα το ίδιο στο μάθημα, αλλά πάντα είναι αυστηρός στο να μην ξεφεύγω σε υπερβολές που καταστρέφουν το μέλος.

Εν ολίγοις, το πώς ψάλλονται οι καλοφωνικοί ειρμοί είναι καθαρά θέμα προφορικής παράδοσης.
 
Last edited:

tsak77

Χρῆστος Τσακίρογλου
Σχετικά με αυτό το θέμα, κάποιες αναφορές υπάρχουν από τον κ. Αγγελινάρα στον πρόλογο της επανεκδόσεως του Καλοφωνικού Ειρμολογίου.
Επισυνάπτω τον εν λόγω πρόλογο.
 

Attachments

  • Εισαγωγή επανέκδοσης καλοφωνικού ειρμολογίου (1835).pdf
    1 MB · Views: 162

Greekψαλτης

Ψαλῶ τῶ Θεῶ μου, ἕως ὑπάρχω.
Πολυ ωραια και χρησιμα τα παραπανω!! Θα ηθελα ομως να επισημανω το σημειο προς το τελος του κειμενου οπου αναφερεται στην σπουδαιοτητα των Κρατηματων αλλα και στο τροπο χρησης τους. Ειναι παρεξηγημενα απο πολλους τα Κρατηματα (ιδιως απο πρακτικους ψαλτες που ενω βοηθανε στη τελεση της λατρειας εχουν βλαψει παρ'ολα αυτα στο περασμα των χρονων αρκετα τη Β.Μουσικη) ως περιττα και προσπαθεια επιδειξης. Πιστευω το κειμενο αυτο θετει τα πραγματα στη σωστη τους διασταση.

''Οι αγαπώντες να εντρυφώσιν εις το ασύλληπτον και αντλουντες εκ τούτου ευγενή και ανώτερα συναισθήματα ευρέθησαν πάντοτε υπέρμαχοι των Κρατημάτων''.
 

Shota

Παλαιό Μέλος
Υπάρχουν ζωντανές ηχογραφήσεις των καλοφωνικών ειρμών από το Άγιο Ορος (εκτος του "Το όμμα" του Νικολάου Σμύρνης); Ευχαριστώ.
 

Theodoros-ks

Παλαιό Μέλος
Σχετικά με αυτό το θέμα, κάποιες αναφορές υπάρχουν από τον κ. Αγγελινάρα στον πρόλογο της επανεκδόσεως του Καλοφωνικού Ειρμολογίου.

Επίσης, στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας έκανε, απ' ότι ξέρω, ο κ. Ταλιαδώρος κάποια σεμινάρια πάνω στο πώς ψάλλονται οι καλοφωνικοί ειρμοί. Αν έχει κάποιος ηχογραφήσεις και μπορεί να τις μοιραστεί, ας το κάνει!

Ακόμη, πέραν των αναρτήσεων, ας παραπέμψουμε και σε σχετική δισκογραφία. Πρωτίστως στη μνημειώδη σειρά του κ. Μανώλη Χατζηγιακουμή όπου καταγράφονται ειρμοί από τον Θρασύβουλο Στανίτσα, τον διακο-Διονύσιο Φιρφιρή, τον Μητροπολίτη Πατρών κυρό Νικόδημο Βαλληνδρά, τον Χαρίλαο Ταλιαδώρο, τον Ματθαίο Τσαμκιράνη και τον Λεωνίδα Σφήκα. Επίσης, ο κ. Ταλιαδώρος, ο κ. Καραμάνης έβγαλαν σχετικές κασέτες, αλλά και στα CD του Ματθαίου Τσαμκιράνη υπάρχει ένα με καλοφωνικούς ειρμούς.

Οι διαφορές πιστεύω πως είναι ανάλογες με το ύφος. Είναι μέλη που ψάλλονται πιο ελεύθερα, που επιδέχονται φαντασία και αυτοσχεδιασμό πάνω στον σκελετό του μαθήματος. Ακούστε πώς ψάλλει ο Στανίτσας «Την δέησιν»! Δεν φεύγει από τον χρόνο του κειμένου, ούτε ξεφεύγει σε αυθαίρετα τελείως σχήματα. Βάζει όμως τη φαντασία του και προεκτείνει το μέλος. Το έχει καλά χωνεμένο, έχει εμπειρία και ακούσματα από την προφορική παράδοση και τα συνδυάζει σε ένα αριστοτεχνικότατο αποτέλεσμα. Διαβάστε το «Συνέχομαι» και μετά ακούστε το. Η βάση είναι η ίδια. Η απόδοση έχει πολλή φαντασία και ζωντάνια. Φυσικά, προκειμένου να αποδοθούν όλα αυτά, χρησιμοποιείται αρκετά αργή (και όχι ανύπαρκη όπως κάποιοι υποστηρίζουν) χρονική αγωγή. Επίσης, παρατηρούμε πολλές φορές κοινό τρόπο εκτέλεσης κάποιων επιμέρους θέσεων, κάτι που υποδηλώνει κοινή παράδοση.

Είναι μέλη ιδιαίτερα απαιτητικά σε φωνητικά προσόντα διότι αλλιώς δεν ακούγονται άνετα από το ακροατήριο. Αυτό, όμως, που χρειάζεται πρωτίστως είναι η εμπειρία ώστε, παρά την ελευθερία, να μην ευτελιστεί σε τραγούδι.

Επειδή αποτελούν μέλη εξωεκκλησιαστικά (ενίοτε ψάλλονται στη διανομή του αντιδώρου, όπως μας πληροφόρησαν στις ραδιοφωνικές τους συνεντεύξεις και οι κκ Παπαμανωλάκης και Παϊκόπουλος), οι δημιουργοί εκφράστηκαν με μεγαλύτερη ελευθερία ως προς τις θέσεις. Πολλές φορές συναντούμε ολόκληρο ειρμό σε μέλος εξωτερικό, όπως το «Έφριξε γη» του Δανιήλ. Πάντα, όμως, στα πλαίσια της ιεροπρέπειας.

Όπως το λέει και η ορολογία τους, οι καλοφωνικοί ειρμοί αναδεικνύουν τα φωνητικά προσόντα και ενίοτε είναι ιδιαίτερα απαιτητικοί.

Τώρα, αυτό που που με προβληματίζει και οφείλω να το καταθέσω είναι πως στο «Πάσαν την ελπίδα μου» από τον Μουτάογλου και στο «Οι της Χαλδαίας» από τον Γεωργιάδη βλέπουμε μια μεγαλύτερη προσκόλληση στο κείμενο. Η όλη άνεση, όμως, στην εκτέλεση είναι εμφανής.

Διαφορές μεταξύ κοσμικών και μοναχών είναι λογικά οι ευρύτες διαφορές στο ύφος του καθενός. Ο Μανώλης Χατζηγιακουμής, απ' ότι θυμάμαι, παρατηρεί τη σύγκλιση μεταξύ Στανίτσα και Φιρφιρή, και φυσικά δεν αναφέρεται στους λαρυγγισμούς, που οφθαλμοφανώς ποικίλλουν, αλλά στον τρόπο που εκτελούν συγκεκριμένες θέσεις...

Σχετικά με τη διδασκαλία, ο δάσκαλός μου μου τους ψάλλει πιο ελεύθερα και περιμένει και από εμένα το ίδιο στο μάθημα, αλλά πάντα είναι αυστηρός στο να μην ξεφεύγω σε υπερβολές που καταστρέφουν το μέλος.

Εν ολίγοις, το πώς ψάλλονται οι καλοφωνικοί ειρμοί είναι καθαρά θέμα προφορικής παράδοσης.

Συμφωνώ απόλυτα με τα γραφόμενά σας..,απλά προσθέτω ότι ένα αδιαμφισβήτητο συστατικό, κατά την εκτέλεση των παπαδικών συνήθως μελών και ιδιαίτερα των καλοφωνικών ειρμών που πέραν από τις φωνητικές ικανότητες του ψάλλοντος καί την φαντασία απαιτείται απαρέγκλιτα η πιστή εκτέλεση του μέλους και ιδιαίτερα των ποιοτικών σημείων, είναι το πάθος και η <<ψυχή>> που πρέπει να βγάζει ο ψάλτης στοιχεία που επιδρούν θετικότατα τόσον στην επιτυχή εκτέλεση του ύμνου και κυρίως σ αυτούς που αποτελούν τους αποδέκτες...ευχαριστώ
 

π. Ρωμανός Καράνος

Παλαιό Μέλος
Θα κάνω μερικές τελείως επιγραμματικές παρατηρήσεις σε κάποια από τα ερωτήματα που έθεσε ο Δημήτρης, γιατί, αν πάρω φόρα, επιλείψει με διηγούμενον ο χρόνος.:)

--- οι καλοφωνικοί ειρμοί είναι εκκλησιαστικά ή εξω-εκκλησιαστικά μέλη;

Εκκλησιαστικά μέλη (καθότι δεν εκφεύγουν του βασικού κανόνος της μελοποιίας της Ψαλτικής Τέχνης, που είναι η συναρμογή αρμοδίων θέσεων), αλλά εξωλειτουργικά.

--- επιτρέπεται ο αυτοσχεδιασμός στους καλοφωνικούς ειρμούς και αν ναί μέχρι σε ποιό βαθμό;

Όχι, είναι επώνυμες συνθέσεις που απαρτίζονται από κλασικές (καλλωπισμένες) ειρμολογικές θέσεις. Δεν είναι αυτοσχεδιαστικά άσματα, άρα δεν κάνουμε του κεφαλιού μας. Αυτό δε σημαίνει ότι δεν μπορούμε να εκφραζόμαστε κάπως πιο ελεύθερα στην απόδοση των θέσεων με τους λαρυγγισμούς που υπαγορεύει η παράδοση, βραδεία χρονική αγωγή κτλ.

--- ποιός ο σκοπός των καλοφωνικών ειρμών, η μουσική τέρψη των ακροατών ή (και) άλλα;

Σε τελική ανάλυση ναι, εφόσον δεν προορίζονται για χρήση στη λατρεία. Η χειρόγραφη παράδοση αναφέρει τις εξής χρήσεις: "εις αντίδωρον", "εις τράπεζαν", "εις ευωχίαν", "εις εορτάς επισήμους" κ.τ.ό.

--- πώς (πρέπει να) διδάσκονται οι καλοφωνικοί ειρμοί;

Πολύ μεγάλο και δύσκολο θέμα. Εγώ θα επισημάνω μόνο την ανάγκη της διδασκαλίας των θέσεων (δομικών στοιχείων του μέλους) αντί του πλέον συνήθους "συλλαβίσματος". Πρέπει δηλαδή να μαθαίνουμε να αποδίδουμε ολόκληρα μελικά μορφώματα-περιόδους και όχι φθόγγο φθόγγο. Κι αυτό ισχύει και για τα άλλα είδη μελοποιίας. Η δυσκολία στην εκμάθηση των θέσεων (εφόσον είναι παρασεσημασμένες με πληθώρα σημαδίων) και η συνακόλουθη αδυναμία γρήγορης αναγνώρισης και από στήθους (και άρα άνετης) εκτέλεσής τους ήταν ο βασικός λόγος των αντιρρήσεων ενάντια στην καθιέρωση της Νέας Μεθόδου.

--- Ποιά η σχέση καλοφωνικών ειρμών και εξωτερικού μέλους (επί οθωμανικής εποχής);

Υπάρχουν μεν εξωτερικές επιδράσεις (ενίοτε ισχυρότερες) (π.χ. συχνότερη εναλλαγή γενών, κάποια παλιλλογικά σχήματα που θυμίζουν σκοπούς της οργανικής μουσικής, μεγάλη φωνητική έκταση κ.ά.), αλλά ο βασικός μελικός κορμός των καλοφωνικών ειρμών είναι οι καθιερωμένες, καίτοι επιτηδευμένες, ειρμολογικές θέσεις. Μεγαλύτερη είναι η επίδραση της εξωτερικής μουσικής στο επισυναπτόμενο κράτημα.

--- Υπάρχει διαφορά στην εκτέλεση καλοφωνικών ειρμών μεταξύ κοσμικών και μοναχών ψαλτών;

Νομίζω ότι μία σύγκριση των εκτελέσεων από Στανίτσα και Φιρφιρή στη σειρά Μνημεία καταδεικνύει ότι όντως υπάρχει διαφορά. Δεν μπαίνω σε λεπτομέρειες.

--- Η παρασήμανση των καλοφωνικών ειρμών με συνοπτική (τριών δασκάλων) ή αναλυτική (δίγοργα/τρίγοργα) σημειογραφία έχει σημασία για την εκτέλεση των ειρμών;

Έχει, γιατί η αναλυτική σημειογραφία των νεώτερων δασκάλων επιβάλλει μία μόνο ερμηνευτική εκδοχή και μάλιστα αναγκάζει τον ψάλλοντα να προσπαθεί να μιμηθεί τις φωνητικές ιδιαιτερότητες αυτού που κατέγραψε αναλυτικά το μέλος. Ιδίως σε ένα είδος που πρέπει να αφήνει κάποια περιθώρια ελεύθερης απόδοσης η προσήλωση στην κλασική γραφή είναι, κατά τη γνώμη μου, επιβεβλημένη.

--- Έχει χαθεί οριστικά η τέχνη των καλοφωνικών ειρμών στην εποχή μας και αν ναί, γιατί χάθηκε;

Δεν το πιστεύω. Απεναντίας, το ενδιαφέρον για το είδος αυτό τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί πολύ. Και μάλιστα ασχολούνται μ' αυτό και νέοι μελοποιοί. Δε βλέπω τον λόγο να χαθεί η τέχνη της προφορικής εκτέλεσής τους.

--- Σχετική βιβλιογραφία περί καλοφωνικών ειρμών.

Πενιχρή.
 
Last edited:

π. Ρωμανός Καράνος

Παλαιό Μέλος
... των παπαδικών συνήθως μελών και ιδιαίτερα των καλοφωνικών ειρμών ...

Για να ακριβολογούμε, οι καλοφωνικοί ειρμοί δεν είναι παπαδικά μέλη, αλλά αυτό που λέει το όνομά τους. Περισσότερα εδώ: http://analogion.com/forum/showthread.php?p=84122#post84122 και εδώ: http://analogion.com/forum/showthread.php?p=84129#post84129.
 

PavlosKouris

Pavlos Papadopaidi
Έξοχη απάντηση κ επιστημονικά τεκμηριωμένη μπράβο κ.Καράνο

--- πώς (πρέπει να) διδάσκονται οι καλοφωνικοί ειρμοί;

Πολύ μεγάλο και δύσκολο θέμα. Εγώ θα επισημάνω μόνο την ανάγκη της διδασκαλίας των θέσεων (δομικών στοιχείων του μέλους) αντί του πλέον συνήθους "συλλαβίσματος". Πρέπει δηλαδή να μαθαίνουμε να αποδίδουμε ολόκληρα μελικά μορφώματα-περιόδους και όχι φθόγγο φθόγγο. Κι αυτό ισχύει και για τα άλλα είδη μελοποιίας. Η δυσκολία στην εκμάθηση των θέσεων (εφόσον είναι παρασεσημασμένες με πληθώρα σημαδίων) και η συνακόλουθη αδυναμία γρήγορης αναγνώρισης και από στήθους (και άρα άνετης) εκτέλεσής τους ήταν ο βασικός λόγος των αντιρρήσεων ενάντια στην καθιέρωση της Νέας Μεθόδου.


Στέκομαι ιδιαίτερα σε αυτό το σημείο γιατί τα τελευταία χρόνια το "παπαγάλισμα" έχει παρεισφρήσει κ στη Τέχνη μας. Μπράβο κ πάλι

Μόλις ανακάλυψα ότι το θέμα της διατριβής σας είναι σχετικό οπότε θα χαρούμε να πάρετε το μεταπτυχιακό σας κ να μας κάνετε κοινωνούς της εργασίας σας ώστε να το χαρούμε διπλά.
 
Last edited:

Shota

Παλαιό Μέλος
Χορωδιακή εκτέλεση του ειρμού «Εν βυθώ κατέστρωσε ποτέ» από την χορωδία του Θρασυβουλου Στανίτσα υπάρχει εδώ (επίσης εδώ και το κείμενο εδώ). Πως χαρακτηρίζουμε την εκτέλεση (παραδοσιακή, αντιπαραδοσιακή, γιατί ναι η όχι κτλ.);
 

π. Ρωμανός Καράνος

Παλαιό Μέλος
Χορωδιακή εκτέλεση του ειρμού «Εν βυθώ κατέστρωσε ποτέ» από την χορωδία του Θρασυβουλου Στανίτσα υπάρχει εδώ (επίσης εδώ και το κείμενο εδώ). Πως χαρακτηρίζουμε την εκτέλεση (παραδοσιακή, αντιπαραδοσιακή, γιατί ναι η όχι κτλ.);

Αν και έχω κάποιες αντιρρήσεις για τις απανωτές εναλλαγές των ισοκρατημάτων και για κάποια συγκεκριμένα εξ αυτών (π.χ. Γα κόντρα στον Κε), αν πει κανείς αντιπαραδοσιακή μια εκτέλεση του Στανίτσα, ... θα πέσει φωτιά να μας κάψει.:)

Γενικά, το είδος προσφέρεται περισσότερο για μονωδιακή-καλοφωνάρικη απόδοση. Εν τούτοις, χορωδιακές εκτελέσεις καλοφωνικών ειρμών, αν και νεώτερο φαινόμενο, αναδεικνύουν τη θεμελιώδη σημασία των θέσεων στην "αρχιτεκτονική δόμηση" του μέλους. Διατηρείται ο ρυθμός και εκφέρονται πιο ευκρινώς οι θέσεις, αντί να αλλοιώνονται ή και "θάβονται" κάτω από μια μονωδιακή εκτέλεση που υποτάσσεται στη λογική του αυτοσχεδιασμού, της άχρονης ψαλμώδησης ή του αλόγιστου πλατειασμού. Στην τελευταία περίπτωση ενδέχεται το άκουσμα να παραπέμπει σε λυρικό ερωτικό τραγούδι της Ανατολής και όχι σε εκκλησιαστικό άσμα.
 

PavlosKouris

Pavlos Papadopaidi
Συμφωνώ μαζί σου για το ισοκράτημα κ την εναλλαγή του ισοκρατήματος περισσότερο κινήτο στα όρια της κάθετης άρμονίας κ όχι της οριζόντιας.
 

Shota

Παλαιό Μέλος
(θ) Υπάρχει διαφορά στην εκτέλεση καλοφωνικών ειρμών μεταξύ κοσμικών και μοναχών ψαλτών;

Καλή ερώτηση. Ο Χασανίδης εδώ σαν κοσμικός ψάλλει το «Ποίαν σοι επάξιον ωδήν» του Σωτηρίου Βλαχόπουλου η σαν μοναχος;
 
[Σημ. συντ. (π.Μ.)]Μετακίνηση μηνύματος από εδώ.


ενας καλος συναδελφος να μας πει σε ποια περιπτωση λεγεται ο συγκεκριμενος καλοφωνικος?(και αν γινεται, αν υπαρχει λιστα με το σε ποια περιπτωση λεγεται ο καθε καλοφωνικος? το εχω αναζητησει, δε βρισκω κατι.)
ευχαριστω εκ των προτερων
 
Last edited by a moderator:
ενας καλος συναδελφος να μας πει σε ποια περιπτωση λεγεται ο συγκεκριμενος καλοφωνικος?(και αν γινεται, αν υπαρχει λιστα με το σε ποια περιπτωση λεγεται ο καθε καλοφωνικος? το εχω αναζητησει, δε βρισκω κατι.)
ευχαριστω εκ των προτερων
Τους ειρμούς (των κανόνων) τους βρίσκουμε μελοποιημένους σε σύντομο και αργό μέλος, το οποίο ονομάζεται αντίστοιχα και σύντομο ειρμολογικό και αργό ειρμολογικό. Πιθανώς στις παλαιότερες σημειογραφίες να ήταν ένα και το αυτό μέλος το οποίο ψαλλότανε σε σύντομο ή αργό δρόμο.
Στη νέα σημειογραφία είτε ισχύει το παραπάνω, είτε όχι, εξηγήθηκαν και τα δύο. Αργό και σύντομο.
Υπάρχει και ένα τρίτο είδος μελοποιίας των ειρμών το οποίο διακρίνεται για την μελισματική του δομή, πιο πεπλατυσμένη από το αργό ειρμολογικό είδος, με έντεχνες θέσεις που ίσως ξεφεύγουν από τα λιτά και δωρικά στερεότυπα της κλασσικής μελοποιίας. Αυτό το είδος ονομάστηκε καλοφωνικό. Προφανώς ή έστω πιθανώς να ψαλλότανε από τον καλοφωνάρη του χορού. Δεν υπάρχει θέση στη λατρεία για τον καλοφωνικό ειρμό, δηλαδή δεν προβλέπεται από το Τυπικό να ψαλλεί κάποιος ειρμός με καλοφωνικό μέλος. Άρα όσοι καλοφωνικοί γράφτηκαν δεν έχουν άμεση λατρευτική χρήση, και συνεπώς γράφτηκαν είτε ως αποκύημα του μελοποιητικού οίστρου των μεγάλων συνθετών, είτε για διδακτικούς σκοπούς, είτε για ψαλμώδησή τους εκτός ναού (θα λέγαμε σήμερα: ή στο αντίδωρο ή σε συναυλία).
Καταχρηστικά ονομάζονται καλοφωνικοί ειρμοί και τροπάρια των κανόνων που ψάλλονται με το ίδιο (καλοφωνικό) μέλος με τον ειρμό τους ή είναι μελοποιημένα ανεξάρτητα.
πχ "Λίθον ον απεδοκίμασαν..." με τον "Άστρον ήδη ανατέταλκε".
πχ "Ώ! θείας, ω! φίλης...

Περισσότερα, χρησιμότερα και πιο έγκυρα θα βρείτε στις διδακτορικές διατριβές του Γραμμένου Καράνου "Το Καλοφωνικόν Ειρμολόγιον", του π. Σπυρίδωνος Αντωνίου "Το Ειρμολόγιον και η παράδοση του μέλους του",
καθώς και σε διάφορες άλλες πηγές. π.χ.
http://www.symbole.gr/forum/viewtopic.php?f=257&t=525&start=10

ΥΓ Συγνώμη για την "φλύαρη" απάντηση. Αναφέρομαι και σε άλλα θέματα εκτός από αυτό που θέσατε.
 
Last edited:
μηπως γνωριζει καποιος ποτε λεμε τους καλοφωνικους ειρμους αναλογα με την περιοδο,π.χ την περιοδο των χριστουγεννων λεγεται το αστρον ηδη..ας με διαφωτισει κσποιος.ευχαριστω.
 
Top