[Ερώτηση] Η στιχολογία του ψαλτηρίου κατά το ΤΜΕ

Ερώτηση α΄: Στεκόμαστε κατά τη στιχολογία (όπως μαρτυρούν π.χ. οι ΣΤΑΣΕΙΣ του αμώμου) ή καθόμαστε όπως μαρτυρεί το όνομα των ΚΑΘΙΣΜΑΤΩΝ; Στα αλληλούια γίνονται τρεις μικρές μετάνοιες πάντα, ή μόνο τη Μ. Τεσσαρασκοστή;

Ερώτηση β΄: Όταν καταλιμπάνεται το α΄ κάθισμα του ψαλτηρίου στον εσπερινό του Σαββάτου, αναπληρώνεται με κάποιο τρόπο ή απλά πάει χαμένο;

Ερώτηση γ΄: Όταν προβλέπεται πολυέλεος την Κυριακή, ο άμωμος απλά καταλιμπάνεται; Όταν προβλέπονται ευλογητάρια μετά τον πολυέλεο, αρκούν αυτά σαν καταληκτήριο δοξαστικό+τριπλό αλληλούια; Μήπως είναι άσχετα με το περιέχομενο του πολυελέου και ταιριάζουν αποκλειστικά μετά τον άμωμο; Ο Γεώργιος Ρήγας στο τυπικό που συνέγραψε προβλέπει επιπλέον αίτηση για να μη χαθεί ο άμωμος, όμως τι γίνεται κατά το ΤΜΕ; Το κάθισμα μετά τον πολυέλεο, ψάλλεται πριν ή μετά την υπακοή;

Ερώτηση δ΄: Στούς όρθρους των καθημερινών, ψάλλονται και τα γ΄ καθίσματα της Παρακλητικής ή μόνο τα δύο κατ΄ αντιστοιχία με τις στιχολογίες; Όμοια τι γίνεται τις Παρασκευές των β΄, γ΄, δ΄ και στ΄ εβδομάδων που στον όρθρο γίνονται μόνο δύο στιχολογίες... Το κάθισμα του τριωδίου μετά την γ΄ στιχολογία καταλιμπάνεται;

Ερώτηση ε΄: Γιατί στον εσπερινό της Κυριακής δεν ψάλλεται, όταν ορίζεται η α΄στάση του α΄ καθίσματος; Έχει μήπως σχέση με την παλαιά συνήθεια της αγρυπνίας Σαββάτου προς Κυριακή των μοναχών; Παρόμοια γιατί δεν ψάλλεται και στον εσπερινό της Παρασκευής; Στους εσπερινούς από Δευτέρα έως Πέμπτη, όταν ψάλλεται το Μακάριος ανήρ, το ενδιάτακτο κάθισμα απλά χάνεται; Μήπως διαβάζεται από θ΄ ώρας;

Ερώτηση στ΄: Στους όρθρους της Μ. Τεσσαρακοστής όταν προβλέπεται πολυέλεος το ενδιάτακτο κάθισμα καταλιμπάνεται ή διαβάζεται σε κάποια ώρα; Γιατί στην εορτή των μ΄ μαρτύρων δεν προβλέπεται πολυέλεος από το ΤΜΕ όταν πέσει σε νηστίσιμο μέρα της τεσσαρακοστής; Έχει μήπως επιρροή από μοναστηριακά τυπικά που δεν θέλουν να χαθεί ο κανόνας της στιχολογίας του ψαλτηρίου; Τι κάνουμε στις ενορίες... ψάλλουμε ή δεν ψάλλουμε τον πολυέλεο;

Ερώτηση ζ΄: Στα Πρὸς Κύριον των προηγιασμένων, όταν κάνουμε κατάληξη για να πει τη συναπτή ο διάκος, λέμε μετά το τριπλό Ἀλληλούια, Ἡ ἐλπὶς ἡμῶν Κύριε δόξα σοι; Μήπως λέγεται μόνο στο τέλος του καθίσματος; Στα ευλογητάρια δεν υπάρχει τέτοια κατάληξη. Μήπως είναι νεωτέρα προσθήκη, όταν άρχισαν να διαβάζονται χύμα οι ψαλμοί και δεν έχει σχέση με το αν είναι ενδιάμεση ή τελική η θέση της κατάληξης;

Αυτά τα λίγα για όσους αγαπάνε τη λεπτομέρεια... :)
Βασικά... για όσους διαβάζουν ψαλτήρια σε ακολουθίες...:D
Περιμένω τις απόψεις των λογιωτάτων μελών του Forum.
 

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος
Μανουήλ δομέστικος;69303 said:
Ερώτηση α΄: Στεκόμαστε κατά τη στιχολογία (όπως μαρτυρούν π.χ. οι ΣΤΑΣΕΙΣ του αμώμου) ή καθόμαστε όπως μαρτυρεί το όνομα των ΚΑΘΙΣΜΑΤΩΝ; Στα αλληλούια γίνονται τρεις μικρές μετάνοιες πάντα, ή μόνο τη Μ. Τεσσαρασκοστή;



«Στὰ παλαιὰ χειρόγραφα τοῦ Ψαλτηρίου ἡ λέξη ῾῾κάθισμα᾿᾿ ὑπάρχει πάντα μετὰ τὴν συμπλήρωση τῶν τριῶν ῾῾στάσεων᾿᾿, ποὺ ἐλέγοντο ἔτσι γιατὶ οἱ ψαλμοὶ ψάλλονταν ἀπὸ τοὺς ὀρθίους (῾῾ἱσταμένους᾿᾿) ἀδελφούς, ἐνῶ τὰ ῾῾καθίσματα᾿᾿ - τροπάρια ὅταν οἱ πατέρες κάθονταν» (Ἰ. Φουντούλη Ἀπαντήσεις τ. 5 σ. 215).

Μετάνοιες γίνονται ἀπὸ τὸ «Καταξίωσον...» τοῦ ἑσπερινοῦ τῆς Κυριακῆς ἑσπέρας μέχρι καὶ τὴν θ’ ὥρα τῆς Παρασκευῆς ἐκτὸς ἑορτῆς (Θ. Γιάγκου Κανόνες καὶ λατρεία σ. 268).


Ερώτηση β΄: Όταν καταλιμπάνεται το α΄ κάθισμα του ψαλτηρίου στον εσπερινό του Σαββάτου, αναπληρώνεται με κάποιο τρόπο ή απλά πάει χαμένο;



Πάει χαμένο.


Ερώτηση γ΄: Όταν προβλέπεται πολυέλεος την Κυριακή, ο άμωμος απλά καταλιμπάνεται; Όταν προβλέπονται ευλογητάρια μετά τον πολυέλεο, αρκούν αυτά σαν καταληκτήριο δοξαστικό+τριπλό αλληλούια; Μήπως είναι άσχετα με το περιέχομενο του πολυελέου και ταιριάζουν αποκλειστικά μετά τον άμωμο; Ο Γεώργιος Ρήγας στο τυπικό που συνέγραψε προβλέπει επιπλέον αίτηση για να μη χαθεί ο άμωμος, όμως τι γίνεται κατά το ΤΜΕ; Το κάθισμα μετά τον πολυέλεο, ψάλλεται πριν ή μετά την υπακοή;



Ὁ ἄμωμος καταλιμπάνεται μόνο κατὰ τὶς Κυριακὲς τῶν Βαΐων, τοῦ Θωμᾶ καὶ τῆς Πεντηκοστῆς (ΤΑΣ).

Τὰ εὐλογητάρια ἦταν στιχηρὰ τοῦ Ἀμώμου (ψαλμοῦ 118· τυπικὸ τοῦ ναοῦ τῆς ἀναστάσεως Ἱεροσολύμων τοῦ ἔτους 1122 σσ. 6, 84, 163, Ἰ. Φουντούλη Ἀπαντήσεις τ. 5 σ. 132 καὶ Ἰ. Φουντούλη Τελετουργικὰ θέματα τ. 1 σ. 154). Ἐνδεικτικὴ εἶναι ἡ ἐξάρτηση τοῦ ἀρχαιοτέρου - αὐτομέλου (χφ. Σινὰ 864 ὡρολόγιον θ'-ι' αἰ. φ. 77v) «Τῶν ἁγίων ὁ χορός...τὸ ἀπολωλὸς πρόβατον ἐγώ εἰμι, ἀνακάλεσαί με...» ἀπὸ τὸν τελευταῖο στίχο τοῦ ψαλμοῦ «ἐπλανήθην ὡς πρόβατον ἀπολωλός, ζήτησον τὸν δοῦλον σου».

Κατὰ τὸ ΤΜΕ σ. 19 - 20 παραλείπεται ὁ ἄμωμος, συναπτὴ μικρά, ἐκφώνηση «Ὅτι σὸν τὸ κράτος», τροπάρια καθίσματα (ὅλα), εὐλογητάρια (ὅταν προβλέπονται), συναπτή, ὑπακοή (μόνο).



Ερώτηση δ΄: Στούς όρθρους των καθημερινών, ψάλλονται και τα γ΄ καθίσματα της Παρακλητικής ή μόνο τα δύο κατ΄ αντιστοιχία με τις στιχολογίες; Όμοια τι γίνεται τις Παρασκευές των β΄, γ΄, δ΄ και στ΄ εβδομάδων που στον όρθρο γίνονται μόνο δύο στιχολογίες... Το κάθισμα του τριωδίου μετά την γ΄ στιχολογία καταλιμπάνεται;



Τροπάρια καθίσματα ψάλλονται κατ’ ἀντιστοιχία μὲ τὸν ἀριθμὸ τῶν στιχολογιῶν. Κάθε Δευτέρα, Τετάρτη καὶ Πέμπτη τὰ καθίσματα τῆς β' (ὁμόλογης μὲ τὴν α') στιχολογίας τῆς παρακλητικῆς παραλείπονται ἀπὸ τῆς Δευτέρας μετὰ τὴν Κυριακὴ τῶν ἁγίων πάντων μέχρι καὶ τῆς ε' Σεπτεμβρίου, ἐκτὸς Σαββάτου καὶ Κυριακῆς. Κάθε Τρίτη καὶ Παρασκευὴ ὁμοίως παραλείπονται τὰ τῆς α’ στιχολογίας. Βλ. ΤΓΡ σ. 188.
Τὰ τῆς γ’ στιχολογίας τῶν β’, γ’, δ’ καὶ f’ Παρασκευῶν τοῦ τριῳδίου κατὰ ἑρμηνείαν τοῦ ΤΜΕ σ. 19 παραλείπονται.


Ερώτηση ε΄: Γιατί στον εσπερινό της Κυριακής δεν ψάλλεται, όταν ορίζεται η α΄στάση του α΄ καθίσματος; Έχει μήπως σχέση με την παλαιά συνήθεια της αγρυπνίας Σαββάτου προς Κυριακή των μοναχών; Παρόμοια γιατί δεν ψάλλεται και στον εσπερινό της Παρασκευής; Στους εσπερινούς από Δευτέρα έως Πέμπτη, όταν ψάλλεται το Μακάριος ανήρ, το ενδιάτακτο κάθισμα απλά χάνεται; Μήπως διαβάζεται από θ΄ ώρας;



Τὸ «Μακάριος ἀνήρ...» ψάλλεται στοὺς ἑσπερινοὺς τῆς Παρασκευῆς (Ἀπορούμενα ΤΑΣ κεφ. ιη’) καὶ τῆς Κυριακῆς (ὅπ. πρ. κεφ. λη’). Κατὰ τὶς ἄλλες μέρες τὸ ἐνδιάτακτο κάθισμα χάνεται.



Ερώτηση στ΄: Στους όρθρους της Μ. Τεσσαρακοστής όταν προβλέπεται πολυέλεος το ενδιάτακτο κάθισμα καταλιμπάνεται ή διαβάζεται σε κάποια ώρα; Γιατί στην εορτή των μ΄ μαρτύρων δεν προβλέπεται πολυέλεος από το ΤΜΕ όταν πέσει σε νηστίσιμο μέρα της τεσσαρακοστής; Έχει μήπως επιρροή από μοναστηριακά τυπικά που δεν θέλουν να χαθεί ο κανόνας της στιχολογίας του ψαλτηρίου; Τι κάνουμε στις ενορίες... ψάλλουμε ή δεν ψάλλουμε τον πολυέλεο;



Τὸ ἐνδιάτακτο κάθισμα τοῦ ψαλτηρίου καταλιμπάνεται.
Ὁ πολυέλεος καλῶς παραλείπεται (ἀγνοεῖται καὶ ἀπὸ τὸ ΤΑΣ), καθὼς εἶναι δεσποτικοὶ ψαλμοὶ ποὺ μεταγενέστερα ἐπεκτάθηκαν καὶ σὲ ἑορτὲς ἁγίων.


Ερώτηση ζ΄: Στα Πρὸς Κύριον των προηγιασμένων, όταν κάνουμε κατάληξη για να πει τη συναπτή ο διάκος, λέμε μετά το τριπλό Ἀλληλούια, Ἡ ἐλπὶς ἡμῶν Κύριε δόξα σοι; Μήπως λέγεται μόνο στο τέλος του καθίσματος; Στα ευλογητάρια δεν υπάρχει τέτοια κατάληξη. Μήπως είναι νεωτέρα προσθήκη, όταν άρχισαν να διαβάζονται χύμα οι ψαλμοί και δεν έχει σχέση με το αν είναι ενδιάμεση ή τελική η θέση της κατάληξης;



Εἶναι νεωτέρα προσθήκη, ὅταν ἄρχισαν νὰ διαβάζονται οἱ ψαλμοὶ καὶ δὲν ἔχει σχέση μὲ τὸ ἄν εἶναι ἐνδιάμεση ἤ τελικὴ ἡ θέση τῆς κατάληξης.
 
Last edited:


Μετάνοιες γίνονται ἀπὸ τὸ «Καταξίωσον...» τοῦ ἑσπερινοῦ τῆς Κυριακῆς ἑσπέρας μέχρι καὶ τὴν θ’ ὥρα τῆς Παρασκευῆς ἐκτὸς ἑορτῆς (Θ. Γιάγκου Κανόνες καὶ λατρεία σ. 268).

Εδώ ίσως εννοεί τις μεγάλες, γιατί τη μεγάλη τεσσαρακοστή, οι μετάνοιες του οσίου Εφραίμ, γίνονται από τον εσπερινό της Κυριακής έως την προηγιασμένη της Παρασκευής στο ιδού θυσία μυστική.
Υπάρχει πάλι η γνώμη του αγίου Νικοδήμου(;) στο πηδάλιο ότι μικρές μετάνοιες γίνονται τις Κυριακές και μόνο οι εδαφιαίες δε γίνονται τις μεν Κυριακές από κανόνα τα δε Σάββατα σύμφωνα με τα υπάρχοντα μοναστηριακά τυπικά. Τη δε εβδομάδα της διακαινησίμου ούτε μικρές ούτε μεγάλες.
Ωστόσο, ο άγιος Νικόδημος είναι μοναχός και αγιορείτης...
Αυτό που με απασχολεί εμένα είναι αν γίνονται οι μικρές μετάνοιες στο τέλος κάθε στάσης εκτός των νηστίμων ημερών της τεσσαρακοστής, όταν δηλαδή δεν ψάλλεται Ἀλληλούια. Ή απλά γίνεται σταυρός;



Ὁ ἄμωμος καταλιμπάνεται μόνο κατὰ τὶς Κυριακὲς τῶν Βαΐων, τοῦ Θωμᾶ καὶ τῆς Πεντηκοστῆς (ΤΑΣ).

Τι σημαίνει ΤΑΣ;
Και όμως το ΤΜΕ, άλλα λέει στην προθεωρία, στο κεφάλαιο περί ψαλτηρίου του όρθρου, υπονοώντας ότι όταν είναι θεομητορική εορτή ή μνήμη αγίου δεν ψάλλεται ο άμωμος αλλά ο πολυέλεος (συνημμένο).



Τὰ καθίσματα τῆς β' (ὁμόλογης μὲ τὴν α') στιχολογίας τῆς παρακλητικῆς παραλείπονται ἀπὸ τῆς Δευτέρας μετὰ τὴν Κυριακὴ τῶν ἁγίων πάντων μέχρι καὶ τῆς ε' Σεπτεμβρίου, ἐκτὸς Σαββάτου καὶ Κυριακῆς. Βλ. τυπικὸ Ρήγα σ. 188.

Πολύ ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια. Με αυτό τον τρόπο ανακυκλώνονται όλα τα καθίσματα της Παρακλητικής!



Τὸ «Μακάριος ἀνήρ...» ψάλλεται στοὺς ἑσπερινοὺς τῆς Παρασκευῆς (Ἀπορούμενα ΤΑΣ κεφ. ιη’) καὶ τῆς Κυριακῆς (ὅπ. πρ. κεφ. λη’).

Πάλι το ΤΜΕ στην προθεωρία άλλα λέει (2ο συνημμένο)
 

Attachments

  • TME.jpg
    258.3 KB · Views: 57
  • TME2.jpg
    104.1 KB · Views: 42
Last edited:

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος
Εδώ ίσως εννοεί τις μεγάλες, γιατί τη μεγάλη τεσσαρακοστή, οι μετάνοιες του οσίου Εφραίμ, γίνονται από τον εσπερινό της Κυριακής έως την προηγιασμένη της Παρασκευής στο ιδού θυσία μυστική.


Βλ. ἐδῶ.

Υπάρχει πάλι η γνώμη του αγίου Νικοδήμου(;) στο πηδάλιο ότι μικρές μετάνοιες γίνονται τις Κυριακές


Σὲ ποιά σελίδα;


Αυτό που με απασχολεί εμένα είναι αν γίνονται οι μικρές μετάνοιες στο τέλος κάθε στάσης εκτός των νηστίμων ημερών της τεσσαρακοστής, όταν δηλαδή δεν ψάλλεται Ἀλληλούια. Ή απλά γίνεται σταυρός;


Οἱ μετάνοιες ἀφοροῦν τὸ μοναχικὸ τυπικό, τὸ ὁποῖο προβλέπει Ἀλληλούια ὅταν δὲν εἶναι ἑορτή. Οἱ σταυροὶ δὲν διατάσσονται ἀπὸ τὰ τυπικά.



Τι σημαίνει ΤΑΣ;


Τυπικὸ τοῦ ἁγίου Σάβα, τὸ μοναχικὸ τυπικό.
 


Σὲ ποιά σελίδα;


Εδώ έκανα λάθος στις πηγές μου... Ζητώ συγγνώμη για την αναστάτωση, γιατί παρά το γεγονός ότι δεν θυμόμουν καλά πού το είχα βρει, δεν έλεγξα τις πηγές μου... ακηδία:eek:

Για τις μικρές μετάνοιες, ότι γίνονται κάθε μέρα, γράφει ο Γεώργιος Ρήγας στο τυπικό που συνέγραψε, σελ. 42.

Το γεγονός ότι οι εδαφιαίες δε γίνονται τις μεν Κυριακές από κανόνα τα δε Σάββατα σύμφωνα με τα υπάρχοντα μοναστηριακά τυπικά, αυτό είναι όντως γνώμη του αγίου Νικοδήμου στο Πηδάλιο (έκδοση Ρηγοπούλου) στην υποσημείωση των σελ. 151-152., κάνοντας εξαίρεση για τις εδαφιαίες μετάνοιες χάριν ασπασμού (όπως αυτές που κάνουμε κατά το χειροφίλημα του μητροπολίτη στο τέλος του όρθρου χωρίς σταυρό ή των εικόνων με σταυρό).
Προσωπική μου άποψη είναι ότι ο κανόνας αναφέρεται πρωταρχικά στις γονυκλισίες του ασματικού τυπικού στα πλαίσια των συναπτών, και όχι στις γονυκλισίες των τελετών (π.χ. χειροτονίες) ή του καθαγιασμού των τιμίων δώρων (που γίνονται ένεκα προσκύνησης). Για να μην ξεφύγω από το θέμα όμως, στη σελίδα 32 του τυπικού Γεωργίου Ρήγα, λέγει:
"Μεθ' ἕκαστον δὲ ἀντίφωνον λέγεται τὸ Δόξα, καὶ νῦν. Ἀλληλούϊα, ἀλληλούϊα, ἀλληλούϊα, δόξα σοι ὁ Θεὸς ἐκ γ΄, ἐν ὧι καὶ ποιοῦμεν γ΄μικρὰς μετανοίας." χωρίς να κάνει διάκριση σε ποια ημέρα, επιβεβαιώνοντας την άποψή του στη σελίδα 42.

Την άποψη ότι την εβδομάδα της διακαινησίμου ούτε μικρές ούτε μεγάλες μετάνοιες γίνονται, δε θυμάμαι που την είχα διαβάσει, επομένως δεν μπορώ να την υποστηρίξω. Στο μέλλον αν το βρω, θα το γράψω...
 
Last edited:
Κινήθηκα από την παρακάτω ανάρτηση του κ. Καλπακίδη, για να θέσω το ερώτημά μου.

http://www.psaltologion.com/showpost.php?p=67811&postcount=4

Στα καθίσματα του όρθρου, εφόσον η ακολουθία γίνεται με ιερέα (και όχι κατά μόνας) και γίνονται οι μικρές συναπτές ανάμεσα στις στιχολογίες και τα καθίσματα, θα πρέπει να πούμε το Κύριε ἐλέησον γ΄. Δόξα. Καὶ νῦν. στην αρχή της στιχολογίας του επόμενου καθίσματος του ψαλτηρίου;

Το ΤΓΡ το ορίζει (επισυνάπτω και το σχετικό αρχείο). Μήπως είναι και αυτό μία παρερμηνεία κάποιου αρχαίου τυπικού; :confused:
Μήπως υπήρχε και άλλη αίτηση ανάμεσα στο κάθισμα και την επόμενη στιχολογία που δεν έχει επιβιώσει; :eek:

Πάντως ομολογώ ότι δένει ωραία! :)
 

Attachments

  • ΤΓΡ.png
    29.4 KB · Views: 36
Last edited:

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος


Τέτοια αἴτηση δὲν ὑπῆρχε. Ἀνὰ ἀντίφωνο στὸ ἐνοριακὸ ἤ ἀνὰ κάθισμα τοῦ ψαλτηρίου στὸ μοναχικὸ τυπικὸ παρεμβάλλεται μία συναπτὴ καὶ εὐχὴ πρὸ τῆς ἐκφωνήσεως.
«Χρὴ γινώσκειν ὅτι εἰς ἕκαστον ὄρθρον μετὰ τὸ τέλος τῆς ἀναγνώσεως», μετὰ τὰ καθίσματα κάθε στιχολογίας, «ἐγειρόμενοι δωδεκάκις λέγομεν τό· Κύριε ἐλέησον καὶ οὕτως πάλιν ἄρχεται ἡ ψαλμωδία» (ὑποτύπωσις τῶν Στουδίου θ’ αἰ. ἔκδ. Dmitrievskij τ. 1 σ. 230, ὁμοίως ὑποτύπωσις ὁσίου Ἀθανασίου τοῦ ἀθωνίτου (περὶ τὸ 965) ὅπ. πρ. σ. 249, παρομοίως τυπικὸ Κασούλων (1160) ὅπ. πρ. σ. 805).
 

«Χρὴ γινώσκειν ὅτι εἰς ἕκαστον ὄρθρον μετὰ τὸ τέλος τῆς ἀναγνώσεως», μετὰ τὰ καθίσματα κάθε στιχολογίας, «ἐγειρόμενοι δωδεκάκις λέγομεν τό· Κύριε ἐλέησον καὶ οὕτως πάλιν ἄρχεται ἡ ψαλμωδία» (ὑποτύπωσις τῶν Στουδίου θ’ αἰ. ἔκδ. Dmitrievskij τ. 1 σ. 230, ὁμοίως ὑποτύπωσις ὁσίου Ἀθανασίου τοῦ ἀθωνίτου (περὶ τὸ 965) ὅπ. πρ. σ. 249, παρομοίως τυπικὸ Κασούλων (1160) ὅπ. πρ. σ. 805).

Μάλιστα! Aν κατάλαβα καλά, εξ αυτού ορμάται το σημερινό Κύριε ἐλέησον γ΄. Δόξα. Καὶ νῦν. και δεν έχει καμία σχέση με τη συναπτή, αλλά με την έγερση από την ανάγνωση για να ξαναρχίσει η ψαλμωδία. Επομένως, καλώς λέγεται(;) καθώς τα καθίσματα λέγονται κατά παράδοση σε καθιστή θέση (άσχετα αν δεν τηρείται αυτό σήμερα).
Προκύπτει όμως άλλο ερώτημα. Την περίοδο της πεντηκοστής (τις καθημερινές), λέμε μετά το τελευταίο κάθισμα και πριν τον ν΄ ψαλμό την προσευχή Ἀνάστασιν Χριστοῦ θεασάμενοι... (την οποία διαβάζουμε όρθιοι). Εκεί θα μπει πουθενά Κύριε ἐλέησον γ΄. Δόξα. Καὶ νῦν; Αν ναι, πριν το Ἀνάστασιν... ή μετά;

Υ.Γ: Και τώρα που το ξανασκέφτομαι, αν γινόταν <<αναδίπλωση>> θα γινόταν στη θέση της συναπτής και όχι πιο μετά και θα είχαμε ένα αποτέλεσμα όπως οι τρίψαλμες ώρες όταν ψάλλεται Θεὸς Κύριος. Δηλαδή:
Δόξα. Καὶ νῦν.
Ἀλληλούια, ἀλληλούια, ἀληλούια δόξα σοι ὁ Θεός γ΄.
Κύριε ἐλέησον γ΄.
Κάθισμα, Δόξα... Κάθισμα, Καὶ νῦν... Κάθισμα.
 

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος
Μάλιστα! Aν κατάλαβα καλά, εξ αυτού ορμάται το σημερινό Κύριε ἐλέησον γ΄. Δόξα. Καὶ νῦν. και δεν έχει καμία σχέση με τη συναπτή, αλλά με την έγερση από την ανάγνωση για να ξαναρχίσει η ψαλμωδία. Επομένως, καλώς λέγεται(;) καθώς τα καθίσματα λέγονται κατά παράδοση σε καθιστή θέση (άσχετα αν δεν τηρείται αυτό σήμερα).
Προκύπτει όμως άλλο ερώτημα. Την περίοδο της πεντηκοστής (τις καθημερινές), λέμε μετά το τελευταίο κάθισμα και πριν τον ν΄ ψαλμό την προσευχή Ἀνάστασιν Χριστοῦ θεασάμενοι... (την οποία διαβάζουμε όρθιοι). Εκεί θα μπει πουθενά Κύριε ἐλέησον γ΄. Δόξα. Καὶ νῦν; Αν ναι, πριν το Ἀνάστασιν... ή μετά;

Υ.Γ: Και τώρα που το ξανασκέφτομαι, αν γινόταν <<αναδίπλωση>> θα γινόταν στη θέση της συναπτής και όχι πιο μετά και θα είχαμε ένα αποτέλεσμα όπως οι τρίψαλμες ώρες όταν ψάλλεται Θεὸς Κύριος. Δηλαδή:
Δόξα. Καὶ νῦν.
Ἀλληλούια, ἀλληλούια, ἀληλούια δόξα σοι ὁ Θεός γ΄.
Κύριε ἐλέησον γ΄.
Κάθισμα, Δόξα... Κάθισμα, Καὶ νῦν... Κάθισμα.



Ἔτσι εἶναι. Γιὰ τὸν ν' ψαλμὸ βλ. τὴν ὑποσημείωση τῆς σ. τῆς γ' παραπομπῆς.
 


Ἔτσι εἶναι. Γιὰ τὸν ν' ψαλμὸ βλ. τὴν ὑποσημείωση τῆς σ. τῆς γ' παραπομπῆς.

Ευχαριστώ πολύ... πραγματικά πιο σαφή απάντηση δεν μπορούσα να λάβω.
Ανεβάζω και το σχετικό αρχείο για άμεση οπτική επαφή από όλους. Έτσι, διορθώνεται και η λανθασμένη εντύπωση που είχα για την αρχή του ν΄ ψαλμού τις καθημερινές γενικά.
 

Attachments

  • ν.jpg
    105.1 KB · Views: 52
Παραθέτω από το Πεντηκοστάριον Φοίνικος, 1856 την επισυναπτόμενη παρατήρηση, η οποία μένει αναλλοίωτη και στις επόμενες εκδόσεις 1860 και 1890.
 

Attachments

  • απόδοση.jpg
    280 KB · Views: 47

DiamantopoylosT

Παλαιό Μέλος
Δεν έχω καταλάβει την απάντηση.
Μήπως μπορεί να γραφτεί πιο αναλυτικά τι συμβαίνει με τα τρία καθίσματα της παρακλητικής των καθημερινών;
Τι σημαίνει αυτό που γράψατε:

"Τὰ καθίσματα τῆς β' (ὁμόλογης μὲ τὴν α') στιχολογίας τῆς παρακλητικῆς παραλείπονται ἀπὸ τῆς Δευτέρας μετὰ τὴν Κυριακὴ τῶν ἁγίων πάντων μέχρι καὶ τῆς ε' Σεπτεμβρίου" ;

1. Μετά την 5η Σεπτεμβρίου τι αλλάζει; υπάρχουν τρία καθίσματα;

Σήμερα το πρωί στον όρθρο θα διαβαστεί το 13ο κάθισμα του ψαλτηρίου και αμέσως τα μετά την α στιχολογία καθίσματα της παρακλητικής. Μετά θα διαβαστεί το 14ο κάθισμα και τα μετά την γ στιχολογία καθίσματα αν κατάλαβα καλα. Και δε λέμε καθόλου τα ενδιάμεσα (μετά τη β στιχολογία καθίσματα);

2. Για πιο λόγο υπάρχουν τρεις σειρές καθισμάτων τότε στην Παρακλητική και όχι δύο;
 

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής
2. Για πιο λόγο υπάρχουν τρεις σειρές καθισμάτων τότε στην Παρακλητική και όχι δύο;
Δέν εἶναι ἐρώτηση αὐτή. Ὑπάρχουν γιά τόν ὑπόλοιπο χρόνο, ἄν καί στήν πράξη, καί τόν καιρό πού ὑπάρχουν δύο στιχολογίες, τά καθίσματα/τροπάρια ἑνοποιοῦνται καί ψάλλονται ὅλα.


 
2. Για πιο λόγο υπάρχουν τρεις σειρές καθισμάτων τότε στην Παρακλητική και όχι δύο;

Κατά την αρχαία τάξη, μετά από κάθε στιχολογία του ψαλτηρίου, προβλέπεται ένα κάθισμα της Παρακλητικής.
Σύμφωνα με το ΤΜΕ (όπως αναφέρθηκε προηγουμένως) όλο το χρόνο γίνονται δύο στιχολογίες, και μόνο την περίοδο της Μ. Τεσσαρακοστής γίνονται τρεις (που ούτως ή άλλως δεν ψάλλονται καθίσματα της Παρακλητικής αλλά του Τριωδίου).
Δε συμβαίνει το ίδιο και το τυπικό του αγίου Σάββα (παράρτημα του ψαλτηρίου): Εκτός Μ. τεσσαρακοστής, υπάρχουν περίοδοι που γίνονται τρεις στιχολογίες. Για αυτό στην Παρακλητική, υπάρχουν τρεις σειρές καθισμάτων.

Τι σημαίνει αυτό που γράψατε:

"Τὰ καθίσματα τῆς β' (ὁμόλογης μὲ τὴν α') στιχολογίας τῆς παρακλητικῆς παραλείπονται ἀπὸ τῆς Δευτέρας μετὰ τὴν Κυριακὴ τῶν ἁγίων πάντων μέχρι καὶ τῆς ε' Σεπτεμβρίου" ;

1 Σεπτεμβρίου, ως γνωστόν, είναι αρχή του εκκλησιαστικού έτους. 5 Σεπτεμβρίου είναι η τελευταία συνεχόμενη μέρα από το προηγούμενο έτος που ψάλλεται Παρακλητική. Από τις 6 μέχρι και τις 21, δεν ψάλλεται Παρακλητική λόγω γιορτών, και αυτό μπορεί να λειτουργήσει ως διαχωριστική γραμμή για την ως άνω τάξη. Μετά λοιπόν και την 21η, εμείς (ενορίες) συνεχίζουμε να στιχολογούμε δύο καθίσματα του ψαλτηρίου (και ψάλλουμε το α΄ και β΄ κάθισμα της Παρακλητικής). Για να ανακυκλώνονται λοιπόν όλα τα καθίσματα της Παρακλητικής, και να λέγονται όλα, υπάρχει η ως άνω τάξη, και από την Κυριακή των αγίων πάντων μέχρι και τις 5 Σεπτεμβρίου ψάλλουμε το α΄ και το γ΄ κάθισμα της Παρακλητικής.

π. Μάξιμος;75911 said:
... ἄν καί στήν πράξη, καί τόν καιρό πού ὑπάρχουν δύο στιχολογίες, τά καθίσματα/τροπάρια ἑνοποιοῦνται καί ψάλλονται ὅλα.

Εδώ ομιλεί ο π. Μάξιμος, για <<οικονομία>>. Αν δηλαδή όλο το ψαλτήριο, διαβαστεί ξεχωριστά (πριν την ακολουθία ή μετά τα απολυτίκια), τα καθίσματα ψάλλονται όλα μαζί χωρίς ενδιάμεσες συναπτές, και μπορείτε να ψάλλετε μαζί και τα τρία καθίσματα κατά σειρά (ξεφεύγοντας βέβαια από την ακρίβεια).
 
Last edited:

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής
Μανουήλ δομέστικος;75931 said:
Εδώ ομιλεί ο π. Μάξιμος, για <<οικονομία>>. Αν δηλαδή όλο το ψαλτήριο, διαβαστεί ξεχωριστά (πριν την ακολουθία ή μετά τα απολυτίκια), τα καθίσματα ψάλλονται όλα μαζί χωρίς ενδιάμεσες συναπτές, και μπορείτε να ψάλλετε μαζί και τα τρία καθίσματα κατά σειρά (ξεφεύγοντας βέβαια από την ακρίβεια).
Εὐχαριστῶ γιά τήν ἑρμηνεία. Ἀλλά δέν εἶναι καλύτερα νά μήν προτρέχουμε καί νά ἑρμηνεύσω ἐγώ τόν ἑαυτό μου;
Δέν ἐννοῶ αὐτό. Καί ἀναφέρομαι στή μοναστική πράξη.
Λοιπόν, ἀπ᾿ ὅ,τι ξέρω καί τήν ἁγιορείτικη πρακτική, μετά τήν δεύτερη προβλεπόμενη στιχολογία (ἀφοῦ ἔχουν ψαλλεῖ τά τροπάρια/καθίσματα τῆς πρώτης) συνενοῦνται ἅπαντα τά ὑπόλοιπα καί ψάλλονται, ὡς τροπάρια/καθίσματα τῆς δεύτερης προβλεπόμενης στιχολογίας.


 

Αν ... όλο το ψαλτήριο, διαβαστεί ξεχωριστά (πριν την ακολουθία ή μετά τα απολυτίκια), τα καθίσματα ψάλλονται όλα μαζί χωρίς ενδιάμεσες συναπτές, και μπορείτε να ψάλλετε μαζί και τα τρία καθίσματα κατά σειρά (ξεφεύγοντας βέβαια από την ακρίβεια).

Σας παραθέτω τα αντίστοιχα από τη λειτουργική-τελετουργική του πρωτοπρεσβυτέρου Κωνσταντίνου Παπαγιάννη.
 

Attachments

  • LEITOURGIKI - TELETOURGIKI.pdf
    156.2 KB · Views: 56
Σχολιάστηκε ξανά στο ίδιο θέμα, και είδαμε ότι το ΤΑΣ διαφωνεί (όπως και το ΤΓΡ). Θεώρησα ότι ίσως είναι τυπογραφικό λάθος, αλλά η φράση <<ἐντὸς τῶν τεσσάρων ἡμερῶν τῆς ἐβδομάδος>> δεν αφήνει αμφιβολία ότι δεν πρόκειται για λάθος. Για ποιο λόγο θεωρείτε ότι υπάρχει αυτή η <<ιδιόρρυθμη>> διάταξη; Ίσως έχει να κάνει με την απόδοση του ήχου της εβδομάδος (οπότε διαβάζεται απαραιτήτως το ιη΄ κάθισμα ως τελευταίο του εσπερινού, κατ' αναλογία με το α΄ το Σάββατο απόγευμα). Ίσως πάλι είναι κάτι άλλο που δεν μπορώ να διακρίνω.

Υ.Γ: Είναι βέβαια σαφής η διάταξη, ότι <<ἐν τοῖς Ἑσπερινοῖς τῶν δύο τούτων ἡμερῶν Στιχολογία οὐ γίνεται>>. Καλά την Κυριακή το απόγευμα, αλλά και την Παρασκευή το απόγευμα (πού θα πάει το ιη΄ κάθισμα);
 

Attachments

  • Μακάριος ανήρ.jpg
    104.1 KB · Views: 21
Last edited:
Top