Έλλειψη ειρμών στον κανόνα της 26ης Μαρτίου.

Εις τα εν χρήσει Μηναία, οι ακολουθίες των Αγίων της περιόδου της Τεσσαρακοστής παρατίθενται μετά ειρμών διότι ψάλλονται πρώτοι εις τον Όρθρο.

Παρατήρησα , όμως, ότι η ακολουθία του Αρχαγγέλου Γαβριήλ (26ης Μαρτίου) κείται εις το Μηναίο άνευ ειρμών.

Υπάρχει κάποιος ιδιαίτερος λόγος γι’ αυτό ή είναι τυχαίο; Μήπως προβλεπόταν να προηγείται ο κανών του Ευαγγελισμού ή και να ψάλλεται αυτός μόνο; Δεν ξέρω αν πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι ο κανών του Αρχαγγέλου είναι ο ίδιος με τον της 13ης Ιουλίου (Σύναξις του Αρχαγγέλλου Γαβριήλ) και δεν αναφέρεται αποκλειστικώς στην «υπουργία» του Αρχαγγέλου στο γεγονός του Ευαγγελισμού.

Εν αναμονή απαντήσεως από τους επαΐοντες.
 
Γνωστότατοι εἱρμοί συνήθως παραλείπονται.
Ευλογείτε πάτερ. Και άλλοι ειρμοί των ημερών τυγχάνουν γνωστοί , ιδία στους εξοικειωμένους, αλλά παρατίθενται. Οι ίδιοι , άλλωστε, ειρμοί (πάνω- κάτω) παρατίθενται πχ εις την 3ην ή 25ην Φεβρουαρίου.
Σὲ Σάββατο ἤ Κυριακὴ προβλεπόταν νὰ προηγεῖται ὁ κανὼν τοῦ Εὐαγγελισμοῦ.
Και εντός πενθημέρου τι γίνεται; Δεν απαιτούνται οι ειρμοί;
 
Το συμπέρασμα λοιπόν, που συνάγεται είναι ότι οι ειρμοί στις 26 Μαρτίου και μόνον δεν παρατίθενται ως γνωστοί, ενώ οι ίδιοι ειρμοί παρατίθενται στις 25 Φεβρουαρίου.
Δεν μπορώ να αντιλέξω και μάλιστα σε μέλη του ψαλτολογίου γνωστά για τη λιπαρά γνώση τους στα λειτουργικά θέματα, αν και διατηρώ κάποιες επιφυλάξεις.

Προσωπικά είχα τη υποψία που εμμέσως εξέφρασα στο αρχικό μου μήνυμα ότι την 26η πιθανόν να εψάλλετο ο κανών της Εορτής ο οποίος αργότερα αντικατεστάθη από τον της 13ης Ιουλίου αυτούσια παρατιθένο ως μη συμβιβαζόμενος με το σαρακοστιανό κλίμα της ημέρας. Δεν μπορώ βεβαίως να στηρίξω μια τέτοια άποψη.

Εκ των υστέρων έριξα μια ματιά στα σλαβονικά Μηναία – αυτοί συνήθως κρατούν την παλαιά τάξη – και διαπίστωσα, όσο μου επιτρέπουν οι πενιχρές μου γνώσεις, ότι την 26η προηγείται του κανόνος του Αρχαγγέλου κανών της Εορτής , όχι της α΄ ημέρας αλλά προς το «Ως εν ηπείρω πεζεύσας…» με ακροστιχίδα κατ΄αλφάβητον (προφανώς του Ελληνικού , άρα πρόκειται για μεταφρασμένο κανόνα) με διαλογική μάλιστα μορφή Αγγέλου – Θεοτόκου όπως ο της 25ης. Ο κανόνας του Αρχαγγέλου που ακολουθεί είναι ο ίδιος των ελληνικών Μηναίων και παρατίθεται μετά των ειρμών επίσης.

Ερωτήματα:
1. Μαρτυρείται σε ελληνικά χειρόγραφα ή έντυπα Μηναία ο παραπάνω κανών και διάταξη;
2. Ο κανών αυτός υπάρχει για να χρησιμοποιείται μόνο εν Σαββάτω;
Και επιπλέον
3. Μαρτυρείται τάξη μεθεόρτων του Ευαγγελισμού με το «Θεός Κύριος»;
4. η κατάλυση οίνου και ελαίου της 26ης Μαρτίου πως προέκυψε;
 

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής
25. Ἕτερα Ὑμνογραφικά Εὐαγγελισμοῦ τῆς Θεοτόκου (#3)

Ἕτερον θέμα: Ακολουθία 26ης Μαρτίου κατά την Δ΄ ή Ε΄ Κυριακή των Νηστειών.

Πολλές οἱ περιπτώσεις συμπτώσεως τῆς 26ης Μαρτίου...

Οἱ εἱρμοί δέν εἶναι πρόβλημα (τίτλος στασιαζόμενος...) · σέ ἐπανέκδοση Μηναίου κάλλιστα μποροῦν νά τυπωθοῦν...
 
Μία επιπλέον πληροφορία: Το ρωσικό τυπικό προβλέπει κατά την 26η :
α. σ’ όσες ωδές δεν ψάλλονται Τριώδια, ψάλλεται ο παραπάνω κανόνας της Εορτής μετά ειρμού εις 6 (κατά το Μηναίο εις 4) και ο του Αρχαγγέλου άνευ ειρμών εις 6, ενώ
β. σ’ όσες ωδές ψάλλονται τα Τριώδια της ημέρας, λέγεται ο παραπάνω κανών της Εορτής μετά ειρμών εις 3 , ο του Αρχαγγέλου άνευ ειρμών εις 3 και τα Τριώδια της ημέρας εις 8.

Каноны:
1-я, 3-я, 5-я, 6-я и 7-я песни – канон праздника (см. в Минее 26 марта), глас 6-й, со ирмосом на 6 (по указаниям Минеи – на 4) и канон Архангела, глас 4-й, на 6.
4-я, 8-я и 9-я песни – каноны Минеи (см. 26 марта: праздника, глас 6-й, и Архангела, глас 4-й) на 6 (со ирмосом канона праздника) и трипеснцы Триоди на 8.


Μαρτυρείται , άραγε, από άλλα Τυπικά αυτή η Τάξη;
 

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος
«Ἰστέον, ὅτι εἰς τὴν κοίμησιν τῆς παναγίας Θεοτόκου, ἤγουν ὀψὲ εἰς τὸ λυχνικὸν τὸ μεθέορτον, μετὰ τὸ προοίμιον εὐθέως τό· Κύριε ἐκέκραξα. Καὶ τὴν ἕωθεν εἰς τὸν ὄρθρον μετὰ τὸ ἑξάψάλμον, πάλιν τό Θεὸς Κύριος καὶ εὐθὺς ὁ κανών, ἀναγνώσεις δὲ δύο. Ὁμοίως εἰς τὸ γενέθλιον τῆς αὐτῆς, ὁμοίως εἰς τὴν Χριστοῦ γένναν, ὡσαύτως εἰς τὰ Φῶτα, ὡσαύτως εἰς τὴν ἀπαντὴν τοῦ Κυρίου. Ἐν ἄλλαις δὲ ἑορταῖς πλὴν τῶν προγεγραμμένων, διπλῶς ἑορτάζειν οὐκ ἔνι»

(Ὑποτύπωσις τῶν Στουδίου θ’ αἰ. (χφ. Ottoboniani gr. 251 ἔργα ὁσίου Θεοδώρου τῶν Στουδίου ι' αἰ. φ. 102r, πρβλ. ἔκδ. Dmitrievskij τ. 1 σ. 231, ὁμοίως Ὑποτύπωσις Ἀθανασίου τοῦ ἀθωνίτου μεταξὺ τῶν ἐτῶν 962-963 ἔκδ. Dmitrievskij τ. 1 σ. 249). Ἄρα ψάλλεται Ἀλληλούια.



«Μηνὶ τῷ αὐτῷ κστ’ τὰ μεθέορτα. Ἐὰν ἐστὶ Σάββατον ἤ Κυριακή, ψάλλομεν τὸ τροπάριον τῆς ἑορτῆς καὶ τοῦ ἀρχαγγέλου...Εἰς τὸν ὄρθρον, ἐὰν ἐστὶ νηστεία, ψάλλομεν Ἀληλλούια καὶ τὰ τριαδικὰ εἰς τὴν ὀκτώηχον καὶ τὰς στιχολογίας καὶ τὸν κανόνα τῆς ἑορτῆς καὶ τοῦ ἀρχαγγέλου καὶ τὰ τριῴδια...»

(χφ. Paris. gr. 1154 τυπικὸ ιβ’ αἰ. φ. 125v).



«Εἰ γένηται ἐν Σαββάτῳ, ἡ ἀκολουθία ψάλλεται τοῦ ἀσωμάτου, ὁμοίως καὶ ἐν Κυριακῇ. Ψάλλομεν δὲ καὶ τὸν κανόνα τῆς ἑορτῆς ἐν τῷ ὄρθρῳ, ὅς καὶ προηγεῖται τοῦ ἀσωμάτου»

(χφφ. ΤΑΣ Μ. Λαύρας Γ-5 ιβ’ αἰ. φ. 75r, Σινὰ 1095 ιβ’ αἰ. φ. 87v, Σινὰ 1097 τυπικὸ Συμεὼν ἀρχιεπισκόπου Σινὰ τοῦ ἔτους 1214 φ. 120v, Σινὰ 1096 ιβ’ αἰ. φ. 98r).









«Μηνὶ τῷ αὐτῷ κε’...Ἕτερος κανὼν εἰς τὴν αὐτὴν ἑορτήν, ἦχος πλ. β’ ᾨδὴ α’ πρὸς τό· Ὡς ἐν ἡπείρῳ πεζεύσας. Ἄρχων τῶν ἄνω ταγμάτων φωτοειδὴς...»

(χφφ. μηναῖα Σινὰ 608 Μαρτίου ι’ αἰ. φφ. 115r, 121r-123r, Βατοπαιδίου 1104 ι’ αἰ. φφ. 64r-66r, Σινὰ 610 ι’-ια’ αἰ. φφ. 23v-25r, Πρωτάτου 92 ια’ αἰ. φφ. 66v-68v).



26 Μαρτίου

Ὁ κανόνας «Ὡς φῶς χρηματίζοντα...» μαρτυρεῖται ἀπὸ τὸ χφ. Σινὰ 607 μηναῖα θ’-ι’ αἰ. καὶ ἑξῆς σταθερά, δὲν εἶναι δάνειο ἀπὸ τὴν 13 Ἰουλίου.



26 Μαρτίου

Ὁ κανόνας τῆς θεοτόκου «Ἄρχων τῶν ἄνω ταγμάτων...» μετὰ τοῦ εἱρμοῦ εἰς 4 καὶ τοῦ ἀσωμάτου «Ὡς φῶς χρηματίζοντα...» εἰς 6

(χφφ. μηναῖα Paris. gr. 1563 ιβ’ αἰ. φ. 106r, Σινὰ 550 ιγ’ αἰ. φ. 263v, Paris. gr. 1574 τοῦ ἔτους 1404 φ. 67r).



13 Ἰουλίου

Τὰ πρῶτα ἑσπέρια προσόμοια τοῦ ἀρχαγγέλου εἶναι παρόμοια μὲ τὰ τῆς 26/3, τὰ ἀπόστιχα συμπίπτουν μὲ τὰ δεύτερα ἑσπέρια τῆς 8/11, ὁ δὲ κανόνας του εἶναι ὁ τῆς 26/3. Τὸ μεσῴδιο κάθισμα ἔχει ληφθεῖ ἀπὸ τὶς 26/3, ἐνῶ τὸ ἐξαποστειλάριο ἀπὸ τὶς 8/11. Ἄρα ἡ ἀκολουθία τοῦ ἀρχαγγέλου εἶναι δάνεια.







Ἄρα ψάλλεται Ἀλληλούια καὶ οἱ τριαδικοι ὕμνοι (Dmitrievskij τ. 1 σσ. 231, 249, χφ. Paris. gr. 1154 τυπικὸ ιβ’ αἰ. φ. 125v, τυπικὸ Ῥήγα σ. 557). Ὁ κανόνας τῆς θεοτόκου «Ἄρχων τῶν ἄνω ταγμάτων...» μετὰ τοῦ εἱρμοῦ εἰς 4 καὶ τοῦ ἀσωμάτου «Ὡς φῶς χρηματίζοντα...» εἰς 6 καὶ στὰ τριῴδια 4+4+4+4. Ἐὰν τύχῃ Σάββατο, ψάλλεται «Θεὸς Κύριος...» καὶ τὸ ἀπολυτίκιο τῆς ἑορτῆς γ’ μὲ Δόξα, Καὶ νῦν. Ἐὰν τύχῃ Κυριακῇ βλ. Ἀπορούμενα ΤΑΣ κεφ. λε’.

Στὰ μεθέορτα γενικὰ γίνεται κατάλυση οἴνου καὶ ἐλαίου, ἔτσι τὸ θεωρεῖ τὸ τυπικὸ τῶν Κασούλων τοῦ ἔτους 1173, ὅμως στὴν περίπτωση τοῦ Εὐαγγελισμοῦ τὰ παλαιὰ τυπικὰ διακρίνουν τὴν ἡμέρα καὶ δὲν πολυεορτάζουν, δὲν δέχονται κατάλυση σὲ Δευτέρα ἕως Παρασκευὴ τῆς μεγάλης τεσσαρακοστῆς (κανόνες 49 καὶ 51 Λαοδικείας), ὁπότε καὶ τυπώνουν καθημερινὸ-μὴ ἑορταστικὸ «Ἀλληλούια» στὸν ὄρθρο.
 

Attachments

  • Pages from Ταμεῖον ἀνεκδότων βυζαντινῶν ᾀσματικῶν κανόνων 1996.pdf
    144.4 KB · Views: 9
  • Pages from ΤΥΠΙΚΟΝ ΚΑΣΟΥΛΩΝ χφ. Taurin. gr. C III 17.pdf
    90.3 KB · Views: 9
  • Pages from ΤΥΠΙΚΟΝ ΜΕΓΑΛΟΥ ΜΕΤΕΩΡΟΥ.pdf
    186.8 KB · Views: 8
  • Pages from ΤΥΠΙΚΟΝ ΜΕΣΣΗΝΗΣ.pdf
    91.4 KB · Views: 7
  • Τυπικὸ Εὐεργέτιδος.pdf
    73.5 KB · Views: 8
Last edited:
Κύριε Θεοδωράκη, τι να πω;
Μία απλή παρατήρηση μου την μετουσιώσατε σε εμπεριστατωμένη μελέτη.
Τελικά η μη παράθεση των ειρμών είχε το υπόβαθρό της.
 
Top