06. «τότε ἁλεῖται χωλὸς ὡς ἔλαφος»

Γιώργος Μ.

Γιώργος Μπάτζιος
Στο ανάγνωσμα του Ησαΐα που διαβάζουμε κατά την τελετή του Μεγ. Αγιασμού υπάρχει και η φράση:
Τότε ἁλεῖται χωλὸς ὡς ἔλαφος, καὶ τρανὴ ἔσται γλῶσσα μογγιλάλων​

Είναι δύσκολο να αντιληφθούμε το ρήμα που κρύβεται πίσω από τον συνηρημένο τύπο, γιατί θα περιμέναμε ένα συνηρημένο ρήμα (πχ, ἀλέομαι, -οῦμαι). Το ρήμα όμως είναι το ἄλλομαι «πηδώ», που σχηματίζει ανώμαλο μέλλοντα ἁλούμαι (εξ ου και ο τύπος που συζητούμε).
Το ρήμα αυτό έδωσε τα άλμα, άλτης, αλτήρας, αλλά και εφαλτήριο (πιθ. και Εφιάλτης).

Με την ευκαιρία, το σχετικό κείμενο, όπως και πολλά προφητικά κείμενα του Ησαΐα, θα πρέπει να ενταχθεί σε μια ανθολογία με τα πιο ποιητικά κείμενα της Αγίας Γραφής. Η μετάφραση των Εβδομήκοντα, πέρα από θεόπνευστη εργασία, ήταν και κείμενο υψηλής αισθητικής, σπουδαία κληρονομιά της γλώσσας μας στην ιδιαίτερη στιγμή που προσπάθησε και κατάφερε να μετουσιώσει σε «ἑλληνίδα φωνή» τον εβραϊκό ποιητικό και αφηγηματικό τρόπο.
 

Γιώργος Μ.

Γιώργος Μπάτζιος
Ωραία παρατήρηση. Μάλλον είναι το ύδωρ «που ξεπηδά», φαντασθείτε την εικόνα ενός πίδακα ή συντριβανιού.
Και είναι με δασεία.

ΥΓ Και μιας και το συζητούμε, ο αόριστος είναι «ἥλατο», το οποίο το συναντάμε στο
Ὁ θεοπάτωρ μὲν Δαυΐδ πρὸ τῆς σκιώδους κιβωτοῦ ἥλατο σκιρτῶν,
του κανόνος της Αναστάσεως. (Εν καιρώ ίσως μεταφέρουμε με τον π. Μάξιμο κάτι σχετικό στο Πεντηκοστάριο).
 

Γιώργος Μ.

Γιώργος Μπάτζιος
Θυμίζω τα σχετικά με το ρήμα ἅλλομαι (μελλ. ἁλοῦμαι, αόρ. ἡλάμην) «αναπηδώ», με διπλή αφορμή:
α) τον κανόνα της Αναστάσεως
β) το Ευαγγέλιο της ερχομένης Κυριακής: (Ιω. 4,14) ἀλλὰ τὸ ὕδωρ ὃ δώσω αὐτῷ, γενήσεται ἐν αὐτῷ πηγὴ ὕδατος ἁλλομένου εἰς ζωὴν αἰώνιον.

Μάλλον είναι το ύδωρ «που ξεπηδά», φαντασθείτε την εικόνα ενός πίδακα ή συντριβανιού.
Και είναι με δασεία.

ΥΓ Και μιας και το συζητούμε, ο αόριστος είναι «ἥλατο», το οποίο το συναντάμε στο

Ὁ θεοπάτωρ μὲν Δαυΐδ πρὸ τῆς σκιώδους κιβωτοῦ ἥλατο σκιρτῶν,
του κανόνος της Αναστάσεως.

Χριστός Ανέστη!
 

Γιώργος Μ.

Γιώργος Μπάτζιος
Για τα νεότερα μέλη, αλλά και όσους θα ήθελαν να το ξαναθυμηθούν, συνοψίζω τα σχετικά με το ρήμα ἅλλομαι (με συνηρημένο τύπο μέλλοντα ἁλοῦμαι και αόριστο ἡλάμην), που σημαίνει «αναπηδώ». Το ρήμα αυτό έδωσε τα άλμα, άλτης, αλτήρας, αλλά και εφαλτήριο (πιθ. και Εφιάλτης). (Επίσης μέσω του λατ. salio «πηδώ» έδωσε τα σάλτο και σαλτάρω).

Το συναντούμε τουλάχιστον στα ακόλουθα τρία πολύ σημαντικά σημεία της υμνογραφίας και της λατρείας:

α) το Ευαγγέλιο της ερχομένης Κυριακής: (Ιω. 4,14) ἀλλὰ τὸ ὕδωρ ὃ δώσω αὐτῷ, γενήσεται ἐν αὐτῷ πηγὴ ὕδατος ἁλλομένου εἰς ζωὴν αἰώνιον (και από εκεί σε πολλά σημεία της υμνογραφίας όπου απαντά η φράση «ὕδωρ ἁλλόμενον»). Είναι το ύδωρ «που ξεπηδά / αναπηδά», (φαντασθείτε την εικόνα ενός πίδακα ή συντριβανιού).

β) τον κανόνα της Αναστάσεως
Ὁ θεοπάτωρ μὲν Δαυΐδ πρὸ τῆς σκιώδους κιβωτοῦ ἥλατο σκιρτῶν ( = χοροπηδούσε από χαρά!)

γ) Στο γνωστό ανάγνωσμα του Ησαΐα που διαβάζουμε κατά την τελετή του Μεγάλου Αγιασμού:
Τότε ἁλεῖται χωλὸς ὡς ἔλαφος, καὶ τρανὴ ἔσται γλῶσσα μογγιλάλων
 
Last edited:
(πιθ. και Εφιάλτης)
Το όνομα ετυμολογείται κατά μία γνώμη από το ρήμα ιάλλω = ρίχνω, εκσφενδονίζω, εξαποστέλλω
ίδε https://lsj.gr/wiki/ιάλλω (όπου γίνεται μνεία και για τη δασύτητα) και στο Ετυμολογικόν το Μέγα (1816)
Από το άλλομαι το ετυμολογούν οι Hofmann (1974) και Κουλάκης (1993) ενώ ο Μπαμπινιώτης (2010) προσθέτει και άλλη γνώμη (ηπίαλος)
 

Attachments

  • Εφιάλτης.jpg
    Εφιάλτης.jpg
    37.7 KB · Views: 6
Top