Ερμηνεία: Μη προσευξώμεθα φαρισαϊκώς

pransot

Πράντζος Σωτήρης
Στο γνωστο στιχηρο

Ήχος α'
Μή προσευξώμεθα φαρισαϊκώς, αδελφοί, ο γάρ υψών εαυτόν ταπεινωθήσεται, ταπεινωθώμεν εναντίον τού Θεού, τελωνικώς διά νηστείας κράζοντες. Ιλάσθητι ημίν ο Θεός, τοίς αμαρτωλοίς.

Αντιλαμβανομαι οτι οι προσδιορισμοι "τελωνικως" και "δια νηστειας" αναφερονται αντιστοιχα στα ρηματα "κραζοντες" και "ταπεινωθωμεν".

1. Το αντιλαμβανομαι σωστα;
2. Αν ειναι ετσι, αφου δεν προκειται για προσομοιο, με προκαθορισμενη μελοποιηση η για εμμετρο λογο, τοτε γιατι τιθενται ετσι περιεργα;
3. Στις συνηθεις μελοποιησειςο ακροατης παρασυρεται σε λαθος κατανοηση του κειμενου
 

dkalpakidis

Dimitrios Kalpakidis
Κατά νόημα και πολύ κοντά στο παραδοσιακό μέλος και λίαν εκκλησιαστικό είναι το μέλος του μακαριστού Κων/νου Παπαγιάννη.
 

neoklis

Νεοκλής Λευκόπουλος, Γενικός Συντονιστής
Και το "τελωνικώς" και το "δια νηστείας" αναφέρονται στο "ταπεινωθώμεν". Το πρώτο δίνει το υπόδειγμα προς μίμηση, το δεύτερο, τον τρόπο με τον οποίον αυτό θα επιτευχθεί. Άρα η συνηθισμένη μελοποίηση είναι μια χαρά. Νομίζω ότι και το "κράζοντες ..... κλπ. ", αναφέρεται επίσης στο "ταπεινωθώμεν".
 
Last edited:

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής

Κατ᾿ ἀρχάς, ἐπειδή στήν «ἑρμηνεία» ἐννοεῖται καί ἡ ψαλτική ἀπόδοση, τό μέλος, στό ὁποῖο καί ἀναφέρεσαι, τό θέμα μεταφέρεται μέ μόνιμη ἀνακατεύθυνση ἀπό τά ἑρμηνευτικά τῆς ὑμνολογίας στήν μελοποιΐα, ὅπως εἶχες τοποθετήσει καί τό ἄλλο θέμα τῆς ἴδιας ἠμέρας: «Φαρισαίου φύγωμεν».

Ἐπίσης, προκαταβολικῶς, ἔχει γίνει σαφές πολλάκις, ὅτι οἱ ὕμνοι περικλείουν πολύ συμπυκνωμένες ἔννοιες, δηλ. μέ λίγα λένε πολλά, πού ἄν τίς ἀναλύσεις νοηματικά, μπορεῖς νά γράψεις 10πλάσιο κείμενο...

Δέν ἀντιλαμβάνομαι τά «περιεργα» καί τό ὅτι «ο ακροατης παρασυρεται σε λαθος κατανοηση του κειμενου». Ἄς γίνεις πιό σαφής.

Τό νόημα καί ἐξ αὐτοῦ ἡ ψαλτική ἑρμηνεία ἔχει ὡς ἑξῆς:
Μὴ προσευξώμεθα (ἐναντίον τοῦ Θεοῦ) φαρισαϊκῶς /
ταπεινωθῶμεν ἐναντίον τοῦ Θεοῦ τελωνικῶς /
(διὰ νηστείας) κράζοντες (ἐναντίον τοῦ Θεοῦ)· Ἱλάσθητι ἡμῖν ὁ Θεός...

Τώρα, ἄν ἡ κραυγή πρέπει νά εἶναι κατά τόν τρόπον τοῦ Τελώνου, δέν καταργεῖ τό ὅτι πρωτίστως ἡ ταπείνωση «ἐναντίον τοῦ Θεοῦ» γίνεται κατά τόν τρόπον τοῦ Τελώνου. Πολλάκις, ὅπως ἔχει φανεῖ καί ἀλλοῦ, μία λέξη ἀναφέρεται καί στά προηγούμενα καί στά ἑπόμενα.

Σημ.: Ἡ πρώτη ἀπό μένα παρένθεση (ἐναντίον τοῦ Θεοῦ) τίθεται συμπληρωματικῶς στό νόημα ἀπό τά ἑπόμενα καί ἡ δεύτερη παρένθεση (διὰ νηστείας) τίθεται ἀπλῶς γιά νά δείξει ὅτι μποροῦσε καί νά λείπει, ἀλλ᾿ ὅπως εἴπαμε, ὁ ὑμνωδός θέλει νά πεῖ πολλά σέ συμπλοκή λέξεων καί νοημάτων. Ἡ τρίτη, ὅπως καί ἡ πρώτη, πάλι συμπληρωματική.


 

Emmanouil Giannopoulos

Emmanouil Giannopoulos
Μὴ προσευξώμεθα φαρισαϊκῶς, ἀδελφοί· ὁ γὰρ ὑψῶν ἑαυτὸν ταπεινωθήσεται· ταπεινωθῶμεν ἐναντίον τοῦ Θεοῦ, τελωνικῶς διὰ νηστείας κράζοντες· Ἱλάσθητι ἡμῖν, ὁ Θεός, τοῖς ἁμαρτωλοῖς.
 

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής

Εὐχαριστῶ κ. Θεοδωράκη γιά τήν ὑπενθύμιση ὅτι ἡ παραβολή ἀνῆκε ἐντός τῆς νηστείας καί δικαιώνει τόν προβληματισμό μου

... ἡ δεύτερη παρένθεση (διὰ νηστείας) τίθεται ἀπλῶς γιά νά δείξει ὅτι μποροῦσε καί νά λείπει...

Τώρα δέν ξέρω τί ἄλλο θέλεις νά δείξεις ἀπό τήν παραπομπή, ἐπειδή στήν παρατήρηση τοῦ κ. Γιαννόπουλου γιά «την ευστοχότερη ψαλμώδηση του ύμνου» ἀπουσιάζει τό ἐπίρρημα «τελωνικῶς».

Ὅ,τι εἶχα νά γράψω τό ἔγραψα, ἄν κατανοήθηκε, καί παραπέμπω καί σέ ἄλλους νεώτερους μελοποιούς ὅπως τόν Ἐμμ. Φαρλέκα καί Ἀβρ. Εὐθυμιάδη.

Περιμένω καί τήν ἀπάντηση τοῦ κ. Πράντζου στήν ἐρώτησή μου. Μπορεῖ νά μήν «προκειται για προσομοιο, με προκαθορισμενη μελοποιηση η για εμμετρο λογο» ἀλλά δέν παύει νά εἶναι ποίημα καί ὄχι παραμυθάκι τῆς θείας Λένας...

ΥΓ. Σωτήρη, κάποιοι μπορεῖ νά κατανοοῦν ὅτι ὁ ὑμνογράφος μᾶς λέει νά μήν προσευχόμαστε:rolleyes::cool:


 

Emmanouil Giannopoulos

Emmanouil Giannopoulos
"...Ταπείνωση για το σώμα είναι η νηστεία, η αγρυπνία, η σκληραγωγία,και γενικά η άσκηση. Ταπείνωση για την ψυχή είναι η αφάνεια...".

Ίσως κάτι τέτοιο προσπαθούν να αποδὠσουν και αυτοί ή άλλοι μελοποιοί.
 

pransot

Πράντζος Σωτήρης
Ευχαριστώ όλους για τις απαντήσεις και ζητώ συγγνώμη γιατί δε μου είναι εύκολο να γράφω πιο αναλυτικά τις σκέψεις μου. Ειδικά όταν γράφω από κινητό, ζητώ συγγνώμη για το α-τονικό.

Θυμόμουν ότι το θέμα είχε συζητηθεί παλαιότερα (δε θυμόμουν αν ήταν για το Κοντάκιο ή για το Ιδιόμελο στιχηρό). Δεν μπόρεσα να βρω το νήμα αυτής της συζήτησης και γι' αυτό άνοιξα νέο. Θυμόμουν τις τοποθετήσεις και την άποψη τόσο του π. Μαξίμου όσο και του αγαπητού κ. Γιαννόπουλου, όπως επίσης και τις μελοποιήσεις του π. Κων/νου Παπαγιάννη. Η δική μου πρακτικά ψαλτική προτίμηση βρίσκεται κάπου ενδιάμεσα. Δεν προτιμώ μεγάλες αλλαγές σε συνήθη μέλη, αλλά με τον ιδιαίτερο επιτονισμό ή τις αναπνοές, τις παύσεις, τα κλάσματα κτλ προσπαθώ να βοηθηθεί ο λαός στην ορθή κατανόηση του κειμένου.

Μου αρέσει πολύ αυτό που ανέφερε ο π. Μάξιμος πως μπορεί μια λέξη να παίζει ταυτόχρονα δύο ρόλους νοηματικά. Ίσως λοιπόν και η περίπλεξη λέξεων και νοημάτων να είναι εσκεμμένη και να αναδεικνύει το πλούσιο γλωσσικό και συνάμα θεολογικό τάλαντο του υμνογράφου.

Η απορία μου επανήλθε στο προσκήνιο, γιατί ετοιμάζω μια ομιλία με αφορμή τη γνωστή παραβολή, στην οποία θέλω να εστιάσω στην προσευχή. Έτσι κοιτώντας και τα λειτουργικά μας κείμενα, "σκάλωσα" στο εν λόγω σημείο (όχι ότι δηλαδή πρόκειται περί κεφαλαιώδους διαφοράς) στο κατά πόσο δηλαδή η νηστεία προβάλλεται ως συμβάλλουσα άμεσα στην προσευχή "δια νηστείας κράζοντες" ή στην ταπείνωση "ταπεινωθώμεν δια νηστείας" η οποία αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση της προσευχής.


Αυτό που αναρωτιέμαι είναι:
Αν όντως ισχύει αυτό που υποθέτω (ότι δηλαδή μας προτρέπει ο υμνογράφος να ταπεινωθούμε δια νηστείας και τελωνικώς να κράξουμε)*
γιατί τοποθετεί αντεστραμμένα τις λέξεις χωρίς να συντρέχει κανένας μετρικός λόγος.
Εδώ έρχεται και άλλη μια απορία, κατά πόσο οι υμνογράφοι είχαν συγκεκριμένη μελωδία στο νου τους όταν έγραφαν τους ύμνους και αν αυτή και κατά πόσο έχει διασωθεί στη σημερινή παράδοση (εννοώ Πέτρου).

Αυτά όλα δεν τα λέω με διάθεση διόρθωσης των ποιητικών κειμένων ή των συνήθων παραδεδομένων μουσικών γραμμών, αλλά κατανόησης της διαχρονικής συλλειτουργίας λόγου και μέλους στη λατρεία μας.




*Βεβαίως το "τελωνικώς" ταιριάζει απόλυτα και στο "ταπεινωθώμεν", αλλά η παράθεση των λόγων του Τελώνη στο τέλος νομίζω οδηγεί περισσότερο το "τελωνικώς" στο "κράζοντες".

ΥΓ Τώρα σκέφτομαι πως ακόμη και αν εδώ η νηστεία προβάλλεται ως βοηθητική της προσευχής το "δια+γενική" είναι κατάλληλο σχήμα για να το δηλώσει; Ενώ στο "ταπεινωθώμεν δια νηστείας" η νηστεία φαίνεται ως μέσον ταπεινώσεως. Όπως το καταλαβαίνω η νηστεία δεν μπορεί να νοηθεί ως μέσο προσευχής.
Ζητώ συγγνώμη αλλά οι συστηματικές γνώσεις μου στην αρχαία ελληνική σταματούν στη Β' λυκείου, οπότε οι απορίες μου ή οι "θέσεις" μου μπορεί να είναι πολύ απλές ή και αφελείς.
 
Last edited:

Emmanouil Giannopoulos

Emmanouil Giannopoulos
Ἐγκρατείᾳ τὴν σάρκα ταπεινῶσαι πάντες σπουδάσωμεν, τὸ θεῖον ὑπερχόμενοι στάδιον τῆς ἀμώμου νηστείας...
 

Γιώργος Μ.

Γιώργος Μπάτζιος
Είναι ενδιαφέρουσες όλων οι τοποθετήσεις. Προσθέτω κι εγώ τα εξής.

1. Η προέλευση αυτού του ύμνου είναι κατά πάσα πιθανότητα το κεφάλαιο ρβ΄ από το έργο του Ευαγρίου Ποντικού (ενός εκ των συγγραφέων της Φιλοκαλίας) «Περὶ Προσευχῆς Λόγος εἰς ρνγ΄ κεφάλαια διειλημμένος» (που παλαιά αποδιδόταν στον άγιο Νείλο τον Ασκητή). Εκεί γράφει ο Ευάγριος:
Μὴ φαρισαϊκῶς͵ ἀλλὰ τελωνικῶς προσεύχου ἐν τῷ ἱερῷ τόπῳ τῆς προσευχῆς͵ ἵνα καὶ σὺ δικαιωθῇς ὑπὸ Κυρίου.​

Ακόμα κι αν ο υμνογράφος διασκευάζει το πρωτότυπό του, δεν μπορεί να μη στηρίζεται, άρα και να θέλει να τονίσει, την αντίθεση:
Μὴ φαρισαϊκῶς͵ ἀλλὰ τελωνικῶς
Αυτή η αντίθεση υπηρετείται μόνο από το ακόλουθο συμμετρικό σχήμα:
Μὴ προσευξώμεθα φαρισαϊκῶς
ταπεινωθῶμεν ἐναντίον τοῦ Θεοῦ τελωνικῶς

2. Ένας πρόσθετος λόγος για τον οποίο πιστεύω ότι δεν θα πρέπει να συνδεθεί το τελωνικῶς με το κράζοντες είναι ότι το κράζοντες έχει συνήθως έναν στερεοτυπικό ρόλο στην υμνογραφία: εισάγει μια καταληκτική έξαρση, ικεσίας ή δοξολογίας. Δεν είναι κεντρικός, είναι μεταβατικός ο ρόλος του. (Πβ. [..] καὶ πίστει κράζοντες, ὡς οὐκ ἔστιν ἅγιος πλήν σου Κύριε.)

3. Παρά το ότι το κράζοντες συνδέεται περισσότερο με αυτό που ακολουθεί και λιγότερο με αυτό που προηγείται (διὰ νηστείας) συμφωνώ με τον πατέρα Μάξιμο περί διπλού νοηματικού ρόλου. (Ο π. Νικόλαος Μέζης το είχε αναφέρει αυτό ως «ακροβασία» και επειδή το θεωρώ εύστοχο το έχω υιοθετήσει -αρκεί να θυμόμαστε ότι, σε αντίθεση με την πραγματική ακροβασία, μπορεί το βάρος να πέφτει περισσότερο στη μία πλευρά).

Η γραμμικότητα είναι η αιώνια δέσμευση για την έκφραση του λόγου (ενώ δεν είναι το ίδιο για τον λόγο ως ενδιάθετο σύστημα).
Ειδικά στην υμνογραφία η γραμμικότητα γίνεται ακόμα πιο δεσμευτική (και τυραννική) λόγω α) του μετρικού-ρυθμοτονικού σχεδίου που ακολουθείται, β) των θεολογικά και πνευματικά σύνθετων νοημάτων που εκφράζονται.

Στην περίπτωση αυτή η τόσο η πρόθεση του ποιητή, όσο και η κατανόηση του ακροατή κινητοποιούν μηχανισμούς που υπερβαίνουν τη γραμμικότητα. Χρειάζεται τέτοιο αισθητήριο, ώστε να είμαστε ανοιχτοί στο «διπλό νοηματικό ρόλο» (ή ακροβασία), αλλιώς ενδέχεται να χάσουμε κάποιες λεπτές, αδιόρατες συνδέσεις σαν την παραπάνω του ύμνου ή σαν την ακόλουθη από τον Παρακλητικό Κανόνα:
Τῇ Θεοτόκῳ ἐκτενῶς νῦν προσδράμωμεν, ἁμαρτωλοὶ καὶ ταπεινοὶ καὶ προσπέσωμεν ἐν μετανοίᾳ κράζοντες ἐκ βάθους ψυχῆς [...]​
Εδώ το ἐν μετανοίᾳ (όπως και το διὰ νηστείας) αν και προσδιορίζει το προσπέσωμεν αγγίζει ελαφρώς και καταλήγει στο κράζοντες. Κατά κάποιον τρόπο είναι η γέφυρα που οδηγεί από το ένα στο άλλο.
Ανεξάρτητα από το ποια στάση θα κρατήσει στις περιπτώσεις αυτές η μελοποίηση (ή η διόρθωσή της, για όσους την υποστηρίζουν), η γραμμικότητα δεν καθυποτάσσεται, αλλά μόνον υπερβαίνεται με ένα λεπτό και υποψιασμένο αισθητήριο.

Καταθέτω τα παραπάνω με πολύ σεβασμό προς όλες τις απόψεις και τάσεις.
 

Emmanouil Giannopoulos

Emmanouil Giannopoulos
Αφού λοιπόν διαφαίνεται μια συμφωνία μας ότι το "διὰ νηστείας" αναφέρεται πρωτίστως στο "ταπεινωθῶμεν τελωνικῶς" (εκτός αν κατάλαβα λάθος), ας ξαναπούμε ότι πράγματι, στα υμνογραφικά κείμενα και στα άλλα κείμενα του Τριωδίου αυτό πολλάκις δηλώνεται. Ο Υιός και Λόγος του Θεού "διὰ ταπεινώσεως προηγουμένως καὶ νηστείας καὶ ἀποχῆς τῶν κακῶν..." "τὴν εἰς οὐρανοὺς ἄνοδον ἐνεφάνισε" και εμείς "Νηστείαν, δάκρυα, προσευχήν, ἦθος ταπεινὸν τῷ δι᾿ ἡμᾶς ταπεινωθέντι προσάξωμεν...".
Υπάρχει βέβαια και η "ακροβασία" και η κατά κάποιον τρόπον γέφυρα προς τα επόμενα. Πολύ αδύνατη στον συγκεκριμένο ύμνο, κατά την γνώμη μου.
Αυτό που υπάρχει βέβαια πρωτίστως είναι η ποιητική και μελωδική ισορροπία, και εκεί είναι που πρωτογενώς δημιουργείται ο προβληματισμός, ο οποίος μας οδηγεί σε αναζήτηση βαθύτερης τυχόν αιτιολόγησης διατήρησής του.

Από την άλλη μεριά, δεν υπάρχει μία μελοποίηση που υποστηρίζεται η διόρθωσή της. Πέρα από την παλαιότερη έντυπη καταγραφή του 19ου αιώνα, υπάρχουν και άλλες μελοποιητικές προσεγγίσεις που κάτι δείχνουν. Και αυτό συμβαίνει και σε εκατοντάδες άλλες περιπτώσεις, τις οποίες βλέπει και εντυπωσιάζεται όποιος μπει στον κόπο να περιδιαβεί συγκρίνοντας με προσοχή τις διάφορες εκδόσεις, ή τα άλλα στοιχεία που σώζονται. Αυτό για τον 19ο και τον 20ο αιώνα. Αν πάμε πιο πίσω τα στοιχεία είναι επίσης εντυπωσιακά και φτάνουν μέχρι την μη χρήση, ούτε καν την εξήγηση στην νυν σημειογραφία ολόκληρων βιβλίων που είναι συνθέσεις κορυφαίων μελουργών, αλλά δεν επιτυγχάνουν ικανοποιητικά την ομαλή και νοηματική ροή των ύμνων.

Στον συγκεκριμένο ύμνο υπάρχει η παλαιότερη μελοποίηση ξεκάθαρης τήρησης της ποιητικής ισορροπίας με εντελή κατάληξη στον πα στο "τελωνικῶς", αλλά ήδη από τον 19ο αιώνα υπάρχει και η ατελής κατάληξη στον γα που δημιουργεί σύνδεση του "διὰ νηστείας" με τα προηγούμενα, χωρίς να το χωρίζει τελείως από τα επόμενα. Αυτό συμβαίνει και στον 20ο αιώνα (κάποιος μάλιστα συνεχίζει μετά το γα καταλήγοντας στον νη στο "νηστείας", εισάγοντας και πάλι σαφή αίσθηση σύνδεσης με το προηγούμενο), όπου συμβαίνει και το άλλο, που επίσης χρησιμοποιείται από πολλούς μελοποιούς όταν θέλουν να εξασφαλίσουν νοηματική σύνδεση χωρίς να καταργούν τελείως και την ποιητική δομή: αφαιρείται από το "τελωνικῶς" η τονή, και συνεχίζεται το μέλος περιλαμβάνοντας και το "διὰ νηστείας". Δύο μελοποιοί αυτής της περίπτωσης μελοποιούν με συνεχή ροή όλη την φράση: "ἐναντίον τοῦ Θεοῦ τελωνικῶς διὰ νηστείας", ενώ ένας τρίτος χωρίζει "ταπεινωθῶμεν ἐναντίον τοῦ Θεοῦ, / τελωνικῶς διὰ νηστείας".
Όλα αυτά υπάρχουν, μπορούμε να τα δούμε ερευνώντας και να αποφασίσουμε. Γνωρίζουμε όμως και κάτι άλλο: η λατρεία του Θεού και ό,τι περιλαμβάνει, δεν απευθύνεται σε ειδικούς αναλυτές φιλολόγους και υμνολόγους και μουσικολόγους, παρά σε απλούς, αλλά και περισσότερο μορφωμένους ανθρώπους. Όταν φτάσουμε να επικοινωνήσουμε με τον απλούστερο και καθαρότερο δυνατό τρόπο το νοηματικό περιεχόμενο των ύμνων θα έχουμε μεγάλο κέρδος. Η τήρηση της ποιητικής ισορροπίας κατά την μελοποίηση δεν βοηθά πάντα σε αυτό (π.χ. καὶ τὴν δοθεῖσαν ἐξουσίαν / πανταχοῦ διδαχθέντες). Γένοιτο!
 

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής

Δέν μποροῦμε νά ἀρνηθοῦμε τίποτε ἀπό τά δεδομένα πού καταγράφει ὀ κ. Γιαννόπουλος καί ὅπως τά αἰτιολογεῖ.

Ἀπό μέρους μου, ἀναφορικά μέ τό «διὰ νηστείας», στά ὅσα ἔγραψα καί γράψατε, τώρα καταλαβαίνω ἐπιπλέον ὅτι ὁ ποιητής τό τονίζει, γιά νά μή νομισθεῖ ὅτι ἡ μή δικαίωση τοῦ Φαρισαίου, πού δήλωνε «νηστεύω δὶς τοῦ σαββάτου», δέν δικαιώνει τήν ἀπαραίτητη ἀληθινή νηστεία μέ ταπείνωση.

Τά τῶν μελοποιῶν προέγραψα ὅτι τά εἶδα καί εἶναι ὅπως τά γράφει ὀ κ. Γιαννόπουλος, ὁ δέ τρίτος (γνωστός μας) δέν μποροῦμε νά ποῦμε ὅτι δέν δικαιώνεται ἀπό τά ἔντυπα Τριώδια, ἐκτός τά τῆς Ἀ. Δ. (παλαιό καί νέο ἐπιμελείᾳ μακαριστοῦ π. Κων. Παπαγιάννη), τοῦ 1586 καί 1738 πού (εἶχα πρόχειρα καί) ἐπισυνάπτω.

Πάντως, καί ἡ περισσότερο μαρτυρούμενη μελοποίηση τῆς ποιητικῆς ἰσορροπίας δέν νομίζω ὅτι δημιουργεῖ καμμία παρανόηση, ὅπως πολύ ὡραῖα τά στήριξε καί ὁ Γιῶργος Μ.. Τό θέμα ἄλλωστε τῆς παραβολῆς εἶναι ἡ γενικότερη ταπείνωση «ἐναντίον τοῦ Θεοῦ», πού ἕνα μέρος ἐπιτυγχάνεται καί μέ τή νηστεία. Τό θέμα δέν εἶναι ἡ νηστεία, πού εἶναι θέμα τῆς Κυριακῆς τῆς Τυρινῆς καί ὅλης τῆς Μ. Τεσσαρακοστῆς, ἀπ᾿ ὅπου καί τά παραθέματα ὕμνων στά προηγούμενα. Ἐπίσης γιά τόν Σωτήρη, ἡ σύνδεση νηστείας καί προσευχῆς διδάσκεται ἀπό τόν ἴδιο τόν Κύριο τήν Δ΄ Κυριακή τῶν Νηστειῶν «Τοῦτο τὸ γένος ἐν οὐδενὶ δύναται ἐξελθεῖν εἰ μὴ ἐν προσευχῇ καὶ νηστείᾳ». Συμπυκνωμένες ἔννοιες νοηματικά συνδεόμενες ἀναμφισβήτητα.

 

Attachments

  • ΤΡΙΩΔΙΟΝ_1586_ΕΝΕΤΙΗΣΙΝ.jpg
    49.5 KB · Views: 26
  • triwdion_(1738)_[grottaferratta].jpg
    triwdion_(1738)_[grottaferratta].jpg
    293.3 KB · Views: 23

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής

Ὁ διαφαινόμενος (προηγουμένως) μουσικός χωρισμός στά ἔντυπα Τριῴδια, ὁ αὐτός καί στό Στιχηράριο Ott. gr. 380.

Ott.gr.380_0401_fa_0199r.jpg

Τώρα, ἄν τά μουσικά ἐξασφάλιζαν καί τό νόημα, εἶναι ἕνα ἐρώτημα πού μᾶς ἔχει ἀπασχολήσει ἀπό παλιά στό φόρουμ.

 
Top