[Ερώτηση] Κάθισμα αγίου εις την β΄στιχολογία του όρθρου.

Εις τον όρθρο της 8ης Φεβρουαρίου υπάρχει κάθισμα του αγίου Θεοδώρου το οποίο κείται εις την α΄στιχολογία του όρθρου. Η συνήθης πρακτική σε ανάλογες περιπτώσεις είναι να τίθεται εις την β΄στιχολογία (βλ. 27/12 , 13/1 αλλά και 6/10 , 28/8(;)). Με αφορμή αυτό θα ήθελα να θέσω δύο ερωτήματα :
1. Πότε ένας άγιος μη πανηγυριζόμενος ή εορταζόμενος – μη έχων δηλαδή πλήρη ακολουθία εις η΄ κατά τα παλαιά Τυπικά, καθόσον τότε διαθέτει καθίσματα για τις στιχολογίες του όρθρου και τον ,τυχόν, προβλεπόμενο πολυέλεο-δύναται να έχει καθίσματα εις τις στιχολογίες του όρθρου; Και
2. Σε ποια στιχολογία και κατά ποια τάξη ψάλλονται αυτά;

Οι γνωστοί και άγνωστοι επαΐοντες του ψαλτολογίου έχουν τον λόγο, τους οποίους και εκ των προτέρων ευχαριστώ.
 

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος


Στὰ τυπικὰ δὲν ὑπάρχουν τέτοιοι κανόνες, γι' αὐτὸ καὶ ὑπάρχουν ἐξαιρέσεις.

Τὰ ἔντυπα Μηναῖα, ἐξάλλου, δὲν εἶναι τυπικά, οὔ τε διαμορφώνουν τυπικό. Ἄν τὸ Μηναῖο δὲν ἀντιβαίνει σὲ διάταξη τοῦ ΤΑΣ, μπορεῖ νὰ ψαλλεῖ ὡς ἔχει, καὶ ὅπως διατηρεῖ κάποιους ὕμνους.
 

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής

Προσωπικῶς ἀπό τά παραδείγματα [τί εἶναι 28/8(;);] θυμήθηκα τήν 8ην/5, ὅπου καταρτίζονται ἀναλυτικότερες διατάξεις τήν περίοδο τοῦ Πεντηκοσταρίου.
Κατά τά ἄλλα συμφωνῶ μέ τόν Μανώλη. Ὅ,τι καί ὅπως προβλέπει τό Μηναῖον, ὅταν δέν ἔχουμε κάτι διαφορετικό ἀπό τό τυπικό.
Ἔτσι καί σ᾿ αὐτή τήν περίπτωση, ἀπ᾿ ὅσο ἔψαξα στά τυπικά δέν ἀναφέρεται κάτι διαφορετικό ἀπό τήν τάξη τοῦ Μηναίου, τό δέ ΤΓΡ (σ. 489) εἶναι σαφές ἀναλυτικῶς.

 

Attachments

  • TGR8FEB.jpg
    TGR8FEB.jpg
    150.6 KB · Views: 12

Παναγιώτης

σκολιοὶ γὰρ λογισμοί, χωρίζουσιν ἀπὸ Θεοῦ
Σας ευχαριστώ π. Μάξιμε για την προσωπική υπόδειξη (με ΠΜ) για το παρόραμα του ΤΟΕ σ. 284, όπου αναφέρω (εκ παραδρομής) τον Άγιο εις η' εορταζόμενο και όχι εις ς' που είναι το σωστό.

Άρα το η', μ στις 8/2, σ. 284, δέον όπως διορθωθεί σε στ', μ -- μ σημαίνει μεθέορτα στο ΤΟΕ.

Αν είχε κάθισμα και στην β' στιχολογία [και δεν υπήρχαν και τα απόστιχα των Αίνων] θα ήταν εις η' η ακολουθία του Αγίου Θεοδώρου του Στρατηλάτου.

Μόνη εξαίρεση που έχω βρει με 2 καθίσματα ανά εκάστη στιχολογία για Άγιο εις ς', είναι η μεθέορτος ις' Σεπτεμβρίου (της Αγίας Ευφημίας), βλ. ΤΟΕ υποσ. 1, σ. 38.
 
Last edited:

Παναγιώτης

σκολιοὶ γὰρ λογισμοί, χωρίζουσιν ἀπὸ Θεοῦ
κη' Σεπτεμβρίου τοῦ Ὁσίου Χαρίτωνος τοῦ Ὁμολογητοῦ εἶναι ἀκολουθία ἑορτάσιμος εἰς ς' σύμφωνα μὲ τὴν ἀκολουθία ἀπὸ τὸ Μηναῖον ἐκδ. ΦΩΣ ποὺ ἔχω διαθέσιμο, βλ. ΤΟΕ σ. 253.

Και ὁ Κανὼν τοῦ Ἁγίου χαρακτηριστικὰ λέγεται στὴν σημείωση τοῦ Μηναίου εἰς ς', καὶ στὸ τέλος λέει «εἰ βούλει, ποίησον Δοξολογίαν Μεγάλην.»

Στοὺς εἰς η' λέγεται Δοξολογία Μεγάλη εἴτε βούλει εἴτε οὔ βούλει, καὶ ἔχουν «καθίσματα δι'ἑκάστην τοῦ Ὄρθρου στιχολογίαν» [καὶ ἡ εἰς η' ἀκολουθία ἔχει ἀπόστιχα Ἑσπερινοῦ].

Βλέπε καί ΤΟΕ, σ. 131 ὅπου ἔχω ἀναφορὰ γιὰ τὴν περίπτωση τῆς κη' Σεπτεμβρίου στὶς Σημειώσεις.

Στό ΤΟΕ στὸ τέλος στὸ Μηνολόγιον ἔχω τὴν κατάταξη τῆς κάθε ἀκολουθίας.
 
Last edited:
Σχετικά με το θέμα της ύπαρξης καθίσματος αγίου στις στιχολογίες του όρθρου παρατήρησα τελικά τα εξής:
1. Συναντάται στα μηναία μόνον σε περιπτώσεις αγίων εορταζομένων εις στ΄ μετά αίνων.( Ιδιαίτερη είναι η περίπτωση της 16ης Σεπτεμβρίου όπου απαντώνται καθίσματα της αγίας και στις δύο στιχολογίες του όρθρου , χωρίς να είναι ακολουθία εις η΄).
2. Συναντάται πολύ συχνότερα στα προ του Βαρθολομαίου μηναία, όπως φαίνεται και από το έργο «Ακολουθίαι Αγίων» του Ρήγα.
3.Το ΤΑΣ αναφέρεται στην «συνήθη στιχολογία» χωρίς να λεπτολογεί. Άραγε αναφέρεται στα συνήθη καθίσματα της Παρακλητικής (ή και εορτής ) μόνον ,αγνοώντας την ύπαρξη καθίσματος αγίου; Μήπως στα παλαιά μηναία δεν υπήρχε το κάθισμα αυτό; Μήπως ,όπως στην περίπτωση της Κυριακής, προτιμά την αμιγή χρήση των καθισμάτων της Παρακλητικής;
3. Σιωπηλό παραμένει και το ΤΜΧΕ (Βιολάκη).
4. Στο θέμα αναφέρονται τα νεότερα Τυπικά ΤΡ και ΣΤ τα οποία και ρυθμίζουν το θέμα κατά διαφορετικό το καθένα τρόπο για την περίπτωση του πενθημέρου (ΤΡ σ.193-194 και ΣΤ παρ.327 και 336) ,κατά όμοιο ,όμως, τρόπο για την περίπτωση του Σαββάτου (ΤΡ σ.211 και ΣΤ παρ. 327 και 336 ) και αποδέχονται την τάξη των μηναίων εντός μεθεόρτων .
Φυσικά δεν τίθεται θέμα για τις Κυριακές διότι ψάλλονται πάντα τα αναστάσιμα καθίσματα των δύο στιχολογιών και αμιγώς.
Εάν στα παραπάνω υπάρχει κάποια ανακρίβεια ,παρακαλώ να επισημανθεί και να διορθωθεί.
 

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος
3.Το ΤΑΣ αναφέρεται στην «συνήθη στιχολογία» χωρίς να λεπτολογεί. Άραγε αναφέρεται στα συνήθη καθίσματα της Παρακλητικής (ή και εορτής ) μόνον ,αγνοώντας την ύπαρξη καθίσματος αγίου; Μήπως στα παλαιά μηναία δεν υπήρχε το κάθισμα αυτό; Μήπως ,όπως στην περίπτωση της Κυριακής, προτιμά την αμιγή χρήση των καθισμάτων της Παρακλητικής;


Ἀκόμα καὶ ἄν δὲν τὰ ἐντοπίσω ἐγώ, μπορεῖ σὲ κάποια ἄλλα χειρόγραφα νὰ διασώζονται. Πιθανῶς οἱ ἐκδότες τῶν πρώτων Μηναίων νὰ τὰ πῆραν ἀπὸ χειρόγραφα μηναῖα ἤ ἀνθολόγια τοῦ ιε' αἰ. Ἀς ψάλλονται ὡς ἔχουν. Μιὰ φορὰ τὸ χρόνο λέγονται.
 
Και μία άλλη λύση:
Εάν θέλουμε να κρατήσουμε τα καθίσματα αμιγώς της οκτωήχου ἠ της εορτής στα μεθέορτα, ας πούμε το κάθισμα του αγίου ως απολυτίκιο (αφού τα απολυτίκια, καθίσματα είναι).
Εάν έχει αρχαίο απολυτίκιο, ας ειπωθεί αντί του αρχαίου.
Εάν έχει ήδη κάποιο άλλο, ας ειπωθεί στην λειτουργία ως έτερον απολυτίκιον.
Με αυτόν τον τρόπο, δεν χαλάς την σειρά (κατά την συνείδησή μας) και το τροπάριο λέγεται.
 
Top